✨Trần Tĩnh (Bắc Tống)

Trần Tĩnh (chữ Hán: 陳靖, 948 – 1025), tên tự là Đạo Khanh, người huyện Phủ Điền, quân Hưng Hóa , là quan viên nhà Bắc Tống trong lịch sử Trung Quốc. Ông được sử cũ xếp vào nhóm Tuần lại – tức là quan viên cai trị địa phương có thành tích tốt.

Khởi nghiệp

Cha là Trần Nhân Bích, làm Tuyền Châu biệt giá dưới quyền Bình Hải tiết độ sứ Trần Hồng Tiến. Trần Hồng Tiến quy hàng nhà Tống (977), Nhân Bích cáo lão ở lại quê nhà.

Tĩnh tính hiếu học, tinh thông xưa nay; người huyện Du Dương là Lâm Cư Duệ cậy hiểm trở mà nổi loạn, Tĩnh đi bộ đến gặp Chuyển vận sứ Dương Khắc Tốn, trình bày kế sách dẹp giặc. sau đó Tĩnh được triệu về triều, thụ chức Dương Địch huyện Chủ bộ. Người Khiết Đan xâm phạm (988), quân Tống nhiều lần thất bại; Tĩnh sai cháu trai (tòng tử) dâng thư, xin được gặp hoàng đế để trình bày phương lược. Triều đình giáng chiếu hỏi kế, Tĩnh dâng lên 5 điều: làm rõ thưởng phạt; vỗ về quan dân; thận trọng với chỗ yếu kém, đợi cơ hội mà dấy binh; soái phủ được phép vời gọi kẻ sĩ; tướng soái được chuyên chế ở bên ngoài. Tống Thái Tông lấy làm lạ, cho Tĩnh đổi làm Tương Tác giám thừa; ít lâu sau, ông được làm Ngự sử đài Thôi khám quan. Gặp tang cha, Tĩnh được khởi phục làm Bí thư thừa, Trực sử quán, Phán Tam tư Khai sách tư. Năm thứ 4 (993), Tĩnh đi sứ Cao Ly quay về, được làm Đề điểm tại Kinh bách tư, thăng làm Thái Thường bác sĩ. Vì thế Thái Tông giáng chiếu cho bọn Diêm thiết sứ Trần Thứ đều chọn 2 người Phán quan cùng Tĩnh bàn bạc, lấy ông làm Kinh Tây khuyến nông sứ, mệnh cho Đại Lý tự thừa Hoàng Phủ Tuyển, Quang Lộc tự thừa Hà Lượng. Bọn Tuyển đều nói việc này không làm được, Thái Tông cũng cho rằng không xong. Đến khi Tĩnh muốn mượn 2 vạn tiền Mân để thử nghiệm, bọn Trần Thứ nói: "Tiền một khi đem ra, về sau không thể bù lại, thì dân ắt chịu hại." Thái Tông lấy cớ mọi người bàn bạc không thuận, mới bãi bỏ việc này, đẩy Tĩnh ra làm Tri Vụ Châu, sau đó lại được thăng làm Thượng thư Hình bộ Viên ngoại lang.

Tống Chân Tông nối ngôi, Tĩnh nhắc lại việc khuyến nông đã bàn trước đấy, còn nói: "Nước nhà ngăn rợ Nhung ở tây bắc, mà mong lương thực ở đông nam. Lương thực ở đông nam không đủ, thì ắt lỡ việc lớn của nước nhà. Xin từ đông – tây 2 kinh cho đến các châu Hà Bắc thi hành rỗng rãi phép khuyến nông, xét giỏi – kém quan lại châu, huyện, hằng năm có bớt đi khối lượng lương thực vận chuyển từ Giang, Hoài hơn trăm vạn." Hoàng đế lại giáng chiếu cho Tĩnh trình bày biện pháp; ông xin lấy quan lại đứng đầu châu, huyện tổ chức hoạt động khuyến nông, đối với tấm gương hiếu đễ lại ra sức làm ruộng thì ban tước, đặt Ngũ bảo để kiểm soát trộm cướp, ghi nhận những kẻ lười biếng trong dân để cung ứng cho việc lao dịch. Hoàng đế lại giao xuống cho Tam tư bàn bạc, đều không thể thi hành.

Tĩnh bình sanh có nhiều kế hoạch, đối với việc nhà nông thì rất am tường, nên nhiều lần dâng biểu chương vào thời Thái Tông, Chân Tông, đều có chủ đề khuyến nông; về sau ông tập hợp chúng lại, được 30 thiên, đóng làm quyển để dâng lên, gọi là "Khuyến nông tấu nghị", ngày sau vẫn còn. Nhưng người đương thời chê bai quan điểm của Tĩnh là nệ cổ, nên hầu như không thể thi hành.

Thăng trầm quan trường

Tĩnh lần lượt được làm Độ chi phán quan, rồi làm Kinh kỳ Quân điền sứ, ra làm Hoài Nam chuyển vận phó sứ kiêm Phát vận tư Công sự, dời làm Giang Nam chuyển vận sứ. Tĩnh liệt kê ra hết những loại thuế ngoài ngạch mà nhà Nam Đường cưỡng ép thu lấy, cả thảy 17 loại, nên triều đình giáng chiếu bãi bỏ những loại quá đáng. Tĩnh được dời làm Tri Đàm Châu, rồi lần lượt làm Độ chi, Diêm thiết phán quan. Triều đình cúng tế ở Phần Âm, Tĩnh được làm Hành tại Tam tư phán quan; rồi lần lượt làm Kinh Tây, Kinh Đông chuyển vận sứ, Tri Tuyền, Tô, Việt 3 châu, dần thăng đến Thái Thường thiếu khanh, tiến làm Thái Bộc khanh, Tập Hiền viện Học sĩ, Tri Kiến Châu, dời đi Tuyền Châu, bái làm Tả gián tố đại phu.

Ban đầu, Tĩnh với Đinh Vị thân thiết, Vị chịu biếm chức, đồng đảng của hắn ta đều bị trục xuất khỏi triều đình; Đề điểm hình ngục, Thị ngự sử Vương Cảnh bèn nói Tĩnh già bệnh, không nên ở lâu tại địa phương, vì thế Tĩnh được nhận hàm Bí thư giám để trí sĩ.

Năm Thiên Thánh thứ 3 (1025), Tĩnh mất ở nhà, hưởng thọ 78 tuổi.