✨Ngữ hệ Kavkaz

Ngữ hệ Kavkaz

Ngữ hệ Kavkaz phân bố chủ yếu ở khu vực nằm giữa biển Đen và biển Caspian, tập trung nhất ở vùng núi Kavkaz nên được gọi là ngữ hệ Kavkaz

Ngữ hệ Kavkaz có 40 ngôn ngữ với số người sử dụng chừng 5 triệu, trong đó phần lớn cư trú ở nước Gruzia

Theo truyền thống, cách phân loại phổ biến chia ngữ hệ này thành 3 nhóm Nhóm Đông Bắc: có tên là nhóm Nakah-Daghestan phân bố chủ yếu ở nước cộng hòa tự trị Daghestan gần biển Caspian và tại Azerbaizan, Gruzia. Nhóm đông bắc có 27 ngôn ngữ với số người sử dụng chừng 1,3 triệu người. Những ngôn ngữ chính là tiếng Chesnya, tiếng Avar, tiếng Dargwa, tiếng Lezgin, tiếng Lak,.. Nhóm Tây bắc: có tên là nhóm Abkhaz-Adygei phân bố rải rác từ sông Kuban đến dãy chính của núi Kavkaz. Nhóm này chỉ chừng 3-4 ngôn ngữ với khoảng 400.000 người sử dụng, trong đó ngôn ngữ có đông người sử dụng nhất là tiếng Circassian *Nhóm Nam: có tên là nhóm Ibero phân bố phía nam dãy Kavkaz đặc biệt là tại Gruzia, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran, có 3 ngôn ngữ tiếng Gruzia, tiếng Svan và tiếng Zan, trong đó tiếng Gruzia là ngôn ngữ có số người sử dụng đông đảo nhất trong ngữ hệ Kavkaz với hơn 3 triệu người

Trong 40 ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Kavkaz chỉ có 12 ngôn ngữ có chữ viết, ngoài tiếng Gruzia có chữ viết từ thế kỷ V thì 11 chữ viết còn lại đều được sáng tạo vào thế kỷ XX và dựa trên cơ sở mẫu tự Slav

Đặc điểm chính của các ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Kavkaz là có âm bật hơi mạnh, ngữ âm nhóm Nam tương đối thống nhất. Về từ vựng các ngôn ngữ nhóm Nam có nhiều từ ngữ giống nhau. Trong nhóm Đông Bắc các ngôn ngữ đều có 5 nguyên âm cơ bản (a,e,i,o,u). Đối với nhóm Tây Bắc chỉ có 2 nguyên âm cơ bản (a,i)

Vài chục năm trở lại đây ảnh hưởng của tiếng Nga đối với các ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Kavkaz ngày càng rõ rệt, đặc biệt là ở lĩnh vực từ vựng

👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Ngữ hệ Kavkaz** phân bố chủ yếu ở khu vực nằm giữa biển Đen và biển Caspian, tập trung nhất ở vùng núi Kavkaz nên được gọi là ngữ hệ Kavkaz Ngữ hệ Kavkaz có
thumb|Khu vực phân bố chính của các ngôn ngữ Đông Bắc Kavkaz. ** Ngữ hệ Đông Bắc Kavkaz** hay **ngữ hệ Nakh-Dagestan** là một ngữ hệ được nói tại các nước cộng hòa thuộc Nga
**Ngữ hệ Tây Bắc Kavkaz**, còn gọi là **ngữ hệ Abazgi–Adyghe** là một ngữ hệ bản địa khu vực lịch sử Circassia (ngày nay là các nước cộng hòa Adygea, Kabardino-Balkaria, Karachay-Cherkessia cũng như Krasnodar
**Ngữ hệ Kartvelia** () (cũng được gọi là **ngữ hệ Iberia** và trước đây là **ngữ hệ Nam Kavkaz**) là một ngữ hệ bản địa vùng Kavkaz và được nói chủ yếu tại Gruzia, với
phải|nhỏ|250x250px|Cây phương ngữ Circassia. nhỏ|Một người đang nói tiếng Adyghe và tiếng Kabardia, được ghi lại cho [[Wikitongues.]] **Nhóm ngôn ngữ Circassia** còn được gọi là **Cherkess** là một nhóm ngôn ngữ thuộc ngữ hệ
**Ngữ tộc Tiểu Á** hay **ngữ tộc Anatolia** là một ngữ tộc đã biến mất thuộc ngữ hệ Ấn-Âu hiện diện ở Tiểu Á thời cổ đại. Đây được coi là nhánh đầu tiên tách
**Ngữ tộc Ấn-Iran** hay **Ngữ tộc Arya** là nhánh lớn nhất về số người bản ngữ và số ngôn ngữ của ngữ hệ Ấn-Âu, đồng thời là nhánh cực đông. Các ngôn ngữ trong hệ
Đây là danh sách các nước và vùng lãnh thổ theo **ngôn ngữ sử dụng**, hay ngôn ngữ nói. Do tính phổ biến của các ngôn ngữ khác nhau, nên việc xếp mục lục không
nhỏ **Ngữ tộc Semit** là nhóm ngôn ngữ bắt nguồn từ Trung Đông, hiện được sử dụng bởi hơn 330 triệu người tại Tây Á, Tiểu Á, Bắc Phi và Sừng châu Phi, ngoài ra
**Chiến dịch Kavkaz** là tên gọi chung cho một chuỗi các hoạt động quân sự tại khu vực Kavkaz diễn ra giữa quân đội Liên Xô và quân đội Đức Quốc xã trong cuộc Chiến
**Dãy núi Kavkaz**, hoặc gọi **mạch núi Cáp-ca** (chữ Anh: Caucasus Mountains) là mạch núi phân chia giới hạn hai châu lục. Đỉnh núi cao nhất của nó là En-bơ-rút, chiều cao so với mức
**Tiếng Ingush** (, , phát âm ) là một ngôn ngữ Đông Bắc Kavkaz với khoảng 500.000 người nói. Đây là bản ngữ của người Ingush, sống trên hai nước công hoà Ingushetia và Chechnya.
**Tiếng Adygea** ( hay ; ) còn được gọi là tiếng **Tây Circassia** (), là một trong hai ngôn ngữ chính thức ở Cộng hòa Adygea (Liên bang Nga), ngôn ngữ còn lại là tiếng
**Tiếng Chechen** ( / Noxçiyn Mott / نَاخچیین موٓتت / ნახჩიე მუოთთ, _Nokhchiin mott_, ) là một ngôn ngữ Đông Bắc Kavkaz. Đây là ngôn ngữ của khoảng 1,4 triệu người, chủ yếu được sử
**Tiếng Svan** ( _lušnu nin_; ) là ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Kartvelia sử dụng chủ yếu bởi người Svan, một dân tộc sinh sống ở vùng Svaneti ở phía Tây Gruzia. Với số lượng
**Tiếng Avar** (tên tự gọi **Магӏарул мацӏ** _Maⱨarul maⱬ_ "ngôn ngữ của núi" hay **Авар мацӏ** _Avar maⱬ_ "tiếng Avar") là một ngôn ngữ thuộc về nhánh Avar–Andi của ngữ hệ Đông Bắc Kavkaz. ##
**Tiếng Lezgi**, cũng được gọi là **tiếng Lezgin**, là một ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Lezgi của ngữ hệ Đông Bắc Kavkaz. Đây là ngôn ngữ của người Lezgi, sống ở miền nam Dagestan,
**Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ** (_Türkçe_, IPA ), cũng được gọi là **tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Istanbul**, là một ngôn ngữ được 65-73 triệu người nói trên khắp thế giới, khiến nó là ngôn ngữ được
**Tiếng Laz** (,; , hoặc , /) là một ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Kartvelia được nói bởi người Laz trên bờ đông nam của Biển Đen. Người ta ước tính có khoảng 20.000 người
**Tiếng Azerbaijan** hay **tiếng Azeri**, cũng đôi khi được gọi là **tiếng Thổ Azerbaijan** hay **tiếng Thổ Azeri**, là một ngôn ngữ Turk được nói chủ yếu bởi người Azerbaijan, tập trung chủ yếu tại
**Nhóm ngôn ngữ Slav Đông** là một trong ba phân nhóm ngôn ngữ Slav, hiện được nói khắp Đông Âu, Bắc Á và vùng Kavkaz. Đây là nhóm ngôn ngữ Slav có đông người nói
**Gruzia** là một quốc gia ở khu vực Kavkaz. Gruzia nằm tại giao giới của Tây Á và Đông Âu, phía tây giáp biển Đen, phía bắc giáp Nga, phía nam giáp Thổ Nhĩ Kỳ
**Azerbaijan** (phiên âm tiếng Việt: **A-déc-bai-gian** hoặc **A-déc-bai-dan**, tiếng Azerbaijan: _Azərbaycan_), tên gọi chính thức là **Cộng hòa Azerbaijan**, là một quốc gia nằm tại khu vực Tây Á và thuộc vùng Kavkaz của lục
**Tiếng Burushaski** (, ) là một ngôn ngữ tách biệt hiện diện tại Gilgit-Baltistan, Pakistan, và là ngôn ngữ của người Burusho. Thời điểm năm 2000, tiếng Burushaski có khoảng 87.000 người nói, sinh sống
Tập tin:Map of Chechnya.svg **Cộng hòa Chechnya** (tiếng Nga: Чече́нская Респу́блика/_Chechenskaya Respublika_; tiếng Chechen: Нохчийн Республика/_Noxçiyçö Respublika_), là một nước cộng hòa thuộc Nga. Nằm trên vùng núi Bắc Caucasus, Chechnya giáp phía tây–bắc với
thumb|Bản đồ ngôn ngữ của vùng Kavkaz: Tiếng Nogai được nói ở những vùng màu xanh nhạt, được đánh số "26." **Tiếng Nogai** (; _Ногай тили, Nogay tili, Ногайша, Nogayşa_) còn được gọi là **Noğay**,
nhỏ|Một người đang nói tiếng Kabardia, được ghi lại cho [[Wikitongues.]] **Tiếng Kabardia** (tiếng Kabardia: **'; tiếng Adyghe: адыгэбзэ, къэбэртай адыгабзэ, къэбэртайбзэ), còn được gọi là **Kabardino-Cherkess''' (къэбэрдей-черкесыбзэ) hoặc là một ngôn ngữ thuộc ngữ
thumb|Circassia năm 1750 **Người Abaza** hay **người Abazin** (tiếng Abaza và tiếng Abkhaz: Абаза; tiếng Circassia: Абазэхэр; tiếng Nga: Абазины; tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: Abazalar; tiếng Ả Rập: أباظة), là một nhóm dân tộc ở
Bản đồ ngôn ngữ-dân tộc của Kavkaz hiện đại - bản đồ của CIA **Tiếng Ossetia** (Ирон aвзаг, Iron ævzag hay Иронау, Ironau) là một ngôn ngữ thuộc ngữ chi Ấn-Iran của Ngữ hệ Ấn-Âu
thumb|Bản đồ phân bố của tiếng Archi (vùng màu đỏ) **Tiếng Archi** là một ngôn ngữ Đông Bắc Kavkaz được nói bởi người Archi tại làng Archib, nam Dagestan, Nga, và sáu làng nhỏ hơn
**Người Azerbaijan** (, آذربایجانلیلار) hoặc **Azeri** là một dân tộc người Turk sống chủ yếu ở Cộng hòa Azerbaijan và vùng Azerbaijan ở phía tây bắc Iran. Họ còn có tên khác là "người Thổ
**Người Avar** (tiếng Avar: аварал / магIарулал, chữ Latin: _awaral / maⱨarulal_; nghĩa chữ là "_người leo núi_") là một dân tộc bản địa Đông Bắc Kavkaz, cư trú chủ yếu ở nước cộng hòa
**Người Lezgi** (tiếng Lezgi: лезгияр, _lezgiyar_, tiếng Nga: лезгины, _lezginy_; tiếng Azerbaijan: "Ləzgilər"; cũng gọi _Lezgin_, _Lezgi_, _Lezgs_) là một nhóm dân tộc Đông Bắc Kavkaz có nguồn gốc chủ yếu ở miền nam Dagestan
**Tiếng Ba Tư** hay **tiếng Persia**, còn được biết đến như **tiếng Farsi** ( **' ), là một ngôn ngữ Iran thuộc ngữ tộc Ấn-Iran của hệ ngôn ngữ Ấn-Âu. Nó chủ yếu được nói
Thuật ngữ **Người Adyghe** hay **người Adygea** (tiếng Adygea: Адыгэ, _Adygè_; tiếng Nga: Адыги, _Adygi_; sn. Адыгейцы, _Adygeytsy_) được sử dụng để chỉ những người nói một thổ ngữ tiếng Circassia ở Bắc Kavkaz. Tên
**Người Abkhaz** hay **người Abkhazia** (tiếng Abkhaz: Аԥсуаа, _Aṕswaа_) là một nhóm dân tộc Tây Bắc Kavkaz, chủ yếu sống ở Abkhazia, một khu vực đang có những tranh chấp trên bờ biển phía đông
**Người Ingush** (, , , phát âm ) là một dân tộc bản địa Đông Bắc Kavkaz ở vùng Bắc Kavkaz. Họ chủ yếu sinh sống tại Ingushetia, một nước cộng hòa liên bang của
**Người Dargin** hay người Dargwa (tiếng Dargin: дарганти,_darganti_; tiếng Nga: даргинцы, _dargintsy_) là một dân tộc bản địa vùng Đông Bắc Kavkaz, cư trú tại vùng Dagestan và lân cận thuộc Liên bang Nga và
**Người Lak** (tên tự gọi: Лак hay гъази-гъумучи, _Lak_; tiếng Nga: Лакцы, _Laktsy_; số ít giống đực: Лакец, _Lakets_ và giống cái: Лакца, _Laktsa_, nhưng ít dùng) là một nhóm dân tộc có vùng cư
thumb|Vùng có người Kumyk **Người Kumyk** (tiếng Kumyk: къумукълар, _qumuqlar_, tiếng Nga: кумыки) là dân tộc bản địa thuộc nhóm sắc tộc Turk cư trú ở vùng ngày nay là Dagestan, Chechnya, Bắc Ossetia, và
thumb|Phân bố người Balkar ở Kavkaz **Người Balkar** (tiếng Karachay-Balkar: Малкъарлыла, _Malqarlıla_ hoặc таулула, _tawlula_, nghĩa chữ là _Người vùng núi_; tiếng Nga: Балкарцы, _Balkartsy_), là một dân tộc thuộc nhóm sắc tộc Turk, cư
thumb|Jost Gippert ** Jost Gippert ** (; sinh ngày 12 tháng 3 năm 1956 tại Winz-Niederwenigern, bây giờ là Hattingen, Đức) là một nhà nghiên cứu ngôn ngữ người Đức, ông đồng thời nghiên cứu
**Tiếng Lak** (лакку маз, _lakːu maz_) là một ngôn ngữ riêng thuộc hệ Đông Bắc Kavkaz. Đây là ngôn ngữ được sử dụng bởi khoảng 157.000 người Lak, một dân tộc sống ở cộng hòa
**Người Ossetia** hoặc **người Osset** (tiếng Ossetia: ир, ирæттæ; _ir, irættæ_; và дигорӕ, дигорӕнттӕ, _digoræ, digorænttæ_) là một dân tộc bản địa thuộc Nhóm sắc tộc Iran, cư trú chủ yếu tại vùng được gọi
**Người Tabasaran** (tên tự gọi là _Табасаранар_ hay _Tabasaranar_) là một dân tộc bản địa ở Dagestan, Liên bang Nga. Họ cư trú chủ yếu ở sườn đông nam của Dãy Kavkaz. Người Tabasaran có
**Hung Nô** () là các bộ lạc du cư ở khu vực Trung Á, nói chung sinh sống ở khu vực thuộc Mông Cổ ngày nay. Từ thế kỷ III TCN họ đã kiểm soát
**Khinalug** (hay còn gọi là **Khinalig**, **Khinalugi, Xinalug(h), Xinaliq** hoặc **Khinalugh**) là một ngôn ngữ Đông Bắc Kavkaz được nói bởi khoảng 3,000 người tại Khinalug và Gülüstan, Quba trong miền núi Quba Rayon, miền
**Ghe** hay **Ge** (Г г г; in nghiêng: _Г_ _г_) là một mẫu tự trong bảng chữ cái Kirin. Trong một vài ngôn ngữ, Г được đọc thành He.
**Tiếng Armenia** ( __) là một ngôn ngữ Ấn-Âu, tiếng mẹ đẻ của người Armenia. Đây là ngôn ngữ chính thức của Armenia. Nó từng được nói trên khắp vùng sơn nguyên Armenia và ngày
**Người Tsakhur** hay **Người Caxur** (tiếng Lezgi: ЦIахурар; tiếng Azerbaijan: saxurlar; tiếng Nga: цахуры) là một nhóm dân tộc phụ Lezgi, cư trú chủ yếu ở miền bắc Azerbaijan và miền nam Dagestan thuộc Liên