✨Tiếng Archi

thumb|Bản đồ phân bố của tiếng Archi (vùng màu đỏ) Tiếng Archi là một ngôn ngữ Đông Bắc Kavkaz được nói bởi người Archi tại làng Archib, nam Dagestan, Nga, và sáu làng nhỏ hơn xung quanh.

Ngôn ngữ này đáng chú ý về số lượng âm vị lớn và với sự hiện diện của âm xát cạnh lưỡi ngạc mềm vô thanh và âm xát cạnh lưỡi ngạc mềm hữu thanh, cũng như âm tắc xát cạnh lưỡi ngạc mềm vô thanh, âm tắc xát cạnh lưỡi ngạc mềm tống ra. Nó có bốn lớp danh từ và có một hệ thống hình thái học biến tố đa dạng và mang tính bất quy tắc ở mọi cấp độ. Nếu tính toán, từ một gốc động từ duy nhất có thể biến tố thành 1.502.839 dạng.

Ngữ âm

Tiếng Archi cũng như những ngôn ngữ liên quan có một hệ thống âm vị phức tạp. Nó có 26 âm vị nguyên âm, và tùy theo phân tích, từ 74 đến 82 phụ âm.

Nguyên âm

Tiếng Archi có sáu nguyên âm cơ sở (). Một số ví dụ về âm là ('trở nên béo') và ('óc, não').

Phụ âm

Trong số các ngôn ngữ phi click, tiếng Archi hiện có hệ thống phụ âm lớn nhất (tiếng Ubykh của hệ Tây Bắc Kavkaz có nhiều hơn, nhưng nay đã biến mất). Bảng dưới là tất cả những phụ âm được ghi nhận trong Archi Language Tutorial và những âm tô màu xanh lam xuất hiện trong Tutorial nhưng không có trong từ điển.

Một số âm rất hiếm. Ví dụ, chỉ nằm giữa từ trong một mục từ điển duy nhất (, 'nặng') và hai mục đầu từ. Tương tự, chỉ có trong hai mục từ điển: ('non, chưa chín') và ('cong').

Âm xát cạnh lưỡi ngạc mềm vô thanh , âm xát cạnh lưỡi ngạc mềm hữu thanh , âm tắc xát cạnh lưỡi ngạc mềm hữu thanh và âm tắc xát cạnh lưỡi ngạc mềm tống ra đều là những âm vị cực kỳ hiếm trên thế giới.