✨Vụ sai phạm tại Tập đoàn Phúc Sơn

Vụ sai phạm tại Tập đoàn Phúc Sơn là một vụ án tham nhũng nghiêm trọng tại Việt Nam xoay quanh Công ty cổ phần Tập đoàn Phúc Sơn. Các sai phạm diễn ra trong nhiều năm ở nhiều tỉnh, thành khác nhau như Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi, Vĩnh Long và Khánh Hòa. Tuy nhiên, đến cuối năm 2023, vụ án mới được biết đến rộng rãi khi Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa chuyển hồ sơ vụ án về Trung ương. Đến ngày 26 tháng 2 năm 2024, vụ án chính thức được Bộ Công an Việt Nam khởi tố. Tính đến ngày 19 tháng 4 năm 2024, tổng cộng đã có 23 cá nhân bị khởi tố trong đó có 21 người bị bắt giữ, tạm giam và 2 người bị cấm đi khỏi nơi cư trú.

Vụ sai phạm cũng được cho là có liên quan đến việc ông Võ Văn Thưởng từ chức Chủ tịch nước vào ngày 20 tháng 3 năm 2024.

Bối cảnh

Tập đoàn Phúc Sơn

Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thương mại và Xây dựng Phúc Sơn – tiền thân của Công ty cổ phần Tập đoàn Phúc Sơn được thành lập bởi Nguyễn Văn Hậu vào ngày 6 tháng 01 năm 2004 và từng được đổi tên thành Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng đô thị Phúc Sơn vào năm 2009. Sau đó, công ty này đổi thành tên gọi hiện nay vào năm 2010. Doanh nghiệp cũng từng có một dự án lớn nhất từng xây dựng tại Đường bờ Nam sông Trà Khúc ở Quảng Ngãi với tổng vốn đầu tư lên tới 999 tỷ đồng. Đến năm 2015, công ty đã mở rộng phạm vi hoạt động kéo dài từ Bắc vào Nam.

Trên trang web chính thức, công ty này tự nhận mình là "một trong những công ty xây dựng và kinh doanh bất động sản hàng đầu của tỉnh Vĩnh Phúc cũng như các tỉnh phía Bắc". Doanh nghiệp này cũng đã từng là nhà thầu chính trong việc tu sửa Di tích lịch sử Đền Hùng ở tỉnh Phú Thọ. Doanh nghiệp cũng từng tham gia nhiều dự án dân dụng tại Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Tuyên Quang, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Hà Nội, Khánh Hòa... Nguyễn Văn Hậu còn là đại diện hợp pháp cho nhiều công ty con khác như: Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Phúc Khánh, Công ty cổ phần Đầu tư thương mại và bất động sản Thăng Long, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên khu đô thị Bàu Giang, Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng công nghiệp Phúc Sơn. Đến nay, Tập đoàn Phúc Sơn đã có 21 dự án với tổng đầu tư 40.000 tỷ đồng khắp cả nước. Chiến dịch này được gia tăng mạnh mẽ hơn trong vòng 2 năm qua. Có cáo buộc cho rằng nó đang được sử dụng cho mục đích chính trị nhằm tranh giành quyền lực nội bộ, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã phát biểu phủ nhận cáo buộc này.

Diễn biến

Quá trình sai phạm

Vĩnh Phúc

Năm 2010, Tập đoàn Phúc Sơn được Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc phê duyệt giao cho gói thầu số 1 và số 3 xây dựng 5 năm công trình cải tạo nâng cấp đê tả sông Hồng kết hợp với đường giao thông kéo dài 28 km với 17 km đi quan huyện Vĩnh Tường và 11 km đi qua huyện Yên Lạc với tổng vốn đầu tư là 1.500 tỷ đồng. Trong đó, Trung ương đầu tư 70%, phần còn lại là ngân sách từ tỉnh. Tổng hai gói thầu xây dựng của Tập đoàn Phúc Sơn được đầu tư khoảng 940 tỷ đồng. Tuy nhiên, quá trình thực hiện đơn vị này thường xuyên bị chậm tiến độ. Vào tháng 6 năm 2021, Sở Xây dựng Vĩnh Phúc đã cấp giấy phép xây dựng cho Tập đoàn Phúc Sơn và đất đợt 1 để bắt đầu thực hiện xây dựng Khu đô thị mới Tứ Trưng – Vĩnh Tường ở Vĩnh Phúc. Dự án có quy mô 30,2 ha với 12,6 ha đất ở. Tuy nhiên, sang năm 2022, Sở Xây dựng Vĩnh Phúc đã liệt kê dự án vào trong danh sách 28 dự án bất động sản chưa được phép chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhưng đã đầu tư cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, Tập đoàn Phúc Sơn cũng có dự án tại Khu Trung tâm thương mại và nhà ở Phúc Sơn giai đoạn hai với tổng chi phí thực hiện là 1.668 tỷ đồng và theo kế hoạch phải hoàn thành vào cuối năm 2021. Tuy nhiên, đến nay dự án vẫn chưa được hoàn tất.

Khánh Hòa chuyển điều tra cho Trung ương

Năm 2004, sân bay Cam Ranh được hoàn thành, sân bay Nha Trang bắt đầu ngừng đón khách và trở thành căn cứ quân đội. Sau đó 5 năm, phần đất này được trao trả lại cho địa phương nhằm phát triển kinh tế – xã hội. Tháng 11 năm 2015, Thủ tướng Chính phủ có chỉ đạo yêu cầu tạm dừng các dự án trung tâm hành chính ở tỉnh Khánh Hòa. Đến năm 2021, Thanh tra Chính phủ kết luận việc tỉnh Khánh Hòa "giao đất, cho thuê đất là vi phạm quy định của Luật Đất đai, không phù hợp với chủ trương sử dụng quỹ đất tại sân bay Nha Trang để hoàn vốn cho các dự án BT". Trong khi đó, 3 dự án của Công ty Phúc Sơn đều không được hoàn thành đưa vào khai thác cuối năm 2017. Tập đoàn này sau đó cũng đã gia hạn đến tháng 6 năm 2021 để hoàn thành như lúc này cũng chỉ mới thi công được 27% khối lượng xây lắp. Sang tháng 8 năm 2022, tổng tiến độ của 3 dự án BT cũng chỉ mới đạt khoảng 38%.

Ngày 20 tháng 9 năm 2022, Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hoa gửi văn bản yêu cầu Tập đoàn Phúc Sơn khẩn trương nộp ngân sách theo nghĩa vụ tài chính với số tiền là 11.994 tỷ đồng từ các dự án BT ở địa phương. Sau đó, phía Tập đoàn Phúc Sơn cũng có phản hồi và cho rằng số tiền tỉnh truy thu "chưa có đầy đủ căn cứ pháp lý để tính toán". Theo ông Lê Hữu Hoàng – Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Khánh Hòa, số tiền mà địa phương này thu hồi là một trong số các hạn chế chậm khắc phục các sai phạm, thu hồi tài sản bị thất thoát theo Ủy ban Kiểm tra Trung ương và Kết luận của Thanh tra Chính phủ thông báo cho tỉnh. Mặc dù các dự án BT chưa hoàn thành, nhưng giai đoạn này Tập đoàn đã phân lô bán nền các dự án và thu tiền từ người dân mua đất. Dự án đã bị chia thành 1.300 lô đất nhà ở và hàng trăm biệt thị, với tổng vốn đầu tư lên 10.000 tỷ đồng.

Sang ngày 8 tháng 3, Bộ Công an khởi tố bổ sung tội danh "Nhận hối lộ", "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng", "Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi" và mở rộng vụ án tại Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi và Vĩnh Long. Đồng thời, khởi tố bắt tạm giam thêm 9 bị can bao gồm: Hoàng Thị Thúy Lan (Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc); Lê Duy Thành (Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc); Cao Khoa (Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi); Đặng Văn Minh (Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Đại biểu Hội đồng nhân dân, Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi); Hà Hoàng Việt Phương (Trưởng Ban Quản lý khu kinh tế Dung Quất và các khu công nghiệp, Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi); Phạm Ngọc Thủy (Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải, Trưởng phòng Kỹ thuật & Chất lượng Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi); Lê Quốc Đạt (Giám đốc Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông, Trưởng Phòng Quản lý Đầu tư Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Ngãi); Phạm Ngọc Cương (Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Phúc Sơn); Đặng Trung Hoành (Chánh Văn phòng Huyện ủy huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long). Sau đó một ngày, Hoàng Thị Thúy Lan đã có nghị quyết tạm đình chỉ nhiệm vụ đại biểu Quốc hội từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ngày 18 tháng 3, trong kỳ họp thứ 38 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã quyết định kỷ luật Hoàng Thị Thúy Lan, Lê Duy Thành, Đặng Văn Minh, Cao Khoa và Hà Hoàng Việt Phương do "suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống". Trong ngày 27 tháng 3, ông Lê Viết Chữ (Phó Chủ tịch, Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi) chính thức bị khởi tố và bắt giữ với tội danh "nhận hối lộ" nhằm tạo điều kiện cho phép Tập đoàn Phúc Sơn trúng thầu thi công dự án đường bờ Nam sông Trà Khúc ở địa phương; Phạm Hoàng Anh (Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Vĩnh Phúc) cũng đã bị bắt giữ về tội nhận hối lộ. Bị can này được cho là đã nhận tiền hối lộ nhằm hỗ trợ Tập đoàn Phúc Sơn trúng thầu dự án Chợ Đầu mối Vĩnh Tường. Đến ngày 9 tháng 4, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã kỷ luật 7 cán bộ bao gồm 4 cán bộ có sai phạm liên quan đến Tập đoàn Phúc Sơn bằng hình thức khai trừ khỏi Đảng Cộng sản Việt Nam. Các cá nhân bao gồm: Lê Duy Thành; Đặng Văn Minh; Cao Khoa; Hà Hoàng Việt Phương.

Đến ngày 23 tháng 4, Bộ Công an tiếp tục công bố khởi tố 6 cá nhân khác với 4 cá nhân bị bắt giữ liên quan đến các sai phạm tại Tập đoàn Phúc Sơn bao gồm Nguyễn Văn Khước (Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc, Chủ tịch Hội đồng thẩm định giá đất tỉnh Vĩnh Phúc); Chu Quốc Hải (Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Vĩnh Phúc); Hoàng Văn Nhiệm (Phó Giám đốc Sở Tài chính tỉnh Vĩnh Phúc) về tội "Nhận hối lộ" và Cao Đại Nghĩa (Phó Trưởng phòng Giá, Cục Quy hoạch và Phát triên tài nguyên đất, Bộ Tài nguyên và Môi trường) với tội danh "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ". Hai cá nhân khác bị cấm rời khỏi nơi cư trú bao gồm Đinh Thị Thư Hương (Trưởng phòng giá đất bồi thường tái định cư, Chi cục Quản lý đất đai, Sở Tài nguyên và Môi trường, thành viên Tổ giúp việc cho Hội đồng thẩm định giá đất tỉnh Vĩnh Phúc) và Nguyễn Ngọc Huy (Giám đốc Công ty Thẩm định giá Nam Hà) về tội danh "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Các cá nhân liên quan

Cá nhân bị khởi tố

; Chú thích : Bị bắt giữ : Bị cấm rời khỏi nơi cư trú

Trường hợp khác

nhỏ|270x270px|Võ Văn Thưởng khi còn là [[Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam|Chủ tịch nước vào năm 2023]] Trong thời gian sai phạm diễn ra tại Quảng Ngãi của Tập đoàn Phúc Sơn kéo dài từ năm 2012 đến hiện tại, trong thời gian đó, ông Võ Văn Thưởng có thời gian được Bộ Chính trị phân công giữ chức vụ Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi từ năm 2011 đến năm 2014 thay ông Nguyễn Hòa Bình. Theo truyền thông phương Tây, có sự liên quan giữa các sai phạm này với vụ từ chức Chủ tịch nước của ông Võ Văn Thưởng với lý do "vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm, Quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên,..." và "chịu trách nhiệm người đứng đầu". Theo BBC News, Hoàng Thị Thúy Lan – người đang bị bắt giữ còn từng là Ủy viên Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh vào lúc ông Thưởng công tác tại cơ quan này.

Ngày 25/11/2024, ba nguyên bí thư tỉnh ủy là Phạm Văn Vọng (Vĩnh Phúc), Ngô Đức Vượng, và Nguyễn Doãn Khánh (đều Phú Thọ) bị Ban Chấp hành Trung Ương khai trừ khỏi Đảng do nhiều sai phạm liên quan đến vụ án tại Tập đoàn Phúc Sơn.

Hậu quả

Thay đổi công tác nhân sự

Ngày 21 tháng 3, sau khi Hà Hoàng Việt Phương – Trưởng Ban Quản lý khu kinh tế Dung Quất bị bắt giữ để điều tra, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi đã giao Đàm Minh Lễ – Phó Trưởng Ban phụ trách và điều hành tiếp tục đơn vị này. Ở Quảng Ngãi, sau khi Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh bị bắt giữ, Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho phép ông Trần Hoàng Tuấn, Phó Chủ tịch thường trực tạm điều hành Ủy ban nhân dân tỉnh cho đến khi kiện toàn chức Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi.

Đánh giá

Trong quá trình điều tra vụ án, chia sẻ về việc Phó Giám đốc Công ty chỉ mới học lớp 4, Trung tướng Tô Ân Xô cho rằng, "Nghèo vượt khổ là tốt, là đáng khuyến khích nhưng trong quá trình làm giàu không được xâm phạm quyền và lợi ích chính đáng của Nhà nước và nhân dân". Thiếu tướng Nguyễn Văn Thành, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu cho rằng vụ sai phạm này đã được xem là "một vụ án lớn, với loại tội phạm mới". Bị can Hậu đã dựa vào các mối quan hệ với người có quyền lực nhằm chi phối, lũng đoạn, "gây ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của hệ thống chính trị ở cơ sở" và "làm xấu hình ảnh của Đảng và chính quyền nhân dân".