✨Vụ án Cù Huy Hà Vũ
Vụ án Cù Huy Hà Vũ còn được gọi là vụ án "hai bao cao su đã qua sử dụng" vì báo đăng khi công an bắt ông ta trong khách sạn với bà Hồ Lê Như Quỳnh có hai bao cao su đã qua sử dụng. Cù Huy Hà Vũ là con trai của cố nhà thơ Việt Nam, Bộ trưởng Cù Huy Cận, là con nuôi và là cháu ruột của nhà thơ Ngô Xuân Diệu. Ngày 15 tháng 11 năm 2010, Cơ quan An ninh điều tra Công an Hà Nội đã khởi tố và ra lệnh tạm giam 4 tháng đối với ông về hành vi "Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam" theo điều 88 Bộ luật Hình sự. Chiều 17 tháng 12 năm 2010, Viện Kiểm sát Nhân dân thành phố Hà Nội đã ra cáo trạng truy tố ông về tội danh trên. Sau một lần trì hoãn, vào ngày 4 tháng 4 năm 2011, Tòa án Nhân dân Hà Nội đã tuyên án 7 năm tù và 3 năm quản chế trong phiên xử gây chú ý của công luận.
Bắt giữ
Diễn biến
Ngày 4 tháng 11 năm 2010, Cù Huy Hà Vũ đến TP Hồ Chí Minh để chuẩn bị cho một chuyến thăm quê sắp tới.
Công an cho rằng 2 người này "có hành vi quan hệ bất chính", và Cù Huy Hà Vũ phản đối. Theo báo Công an Nhân dân, ông Vũ đã "có thái độ bất hợp tác, hành hung người thi hành công vụ". Công an đã lập biên bản vi phạm hành chính đối với ông Vũ và chị Quỳnh ngay tại khách sạn. Sau khi lập biên bản, khoảng 3 giờ sáng ngày 5 tháng 11 năm 2010, công an P.11, Q.6 đã đưa 2 người nói trên về trụ sở đề làm việc. Các báo trong nước đưa tin Cù Huy Hà Vũ đang bị tạm giữ hành chính. Cùng ngày, tư gia của ông Vũ tại Hà Nội bị khám xét. Ngoài ra, công an còn khẳng định ông Cù Huy Hà Vũ còn phải chịu trách nhiệm về hành vi "dâm ô, đồi trụy" của mình.
Trung tướng Hoàng Kông Tư - Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra - Bộ Công an cho biết: "Các chứng cứ, tài liệu do các cơ quan chức năng thu được đã chứng minh Cù Huy Hà Vũ có những hành vi vi phạm pháp luật theo Điều 88 Bộ luật hình sự. Cơ quan An ninh điều tra đã khởi tố khẩn cấp vụ án, khởi tố bị can Vũ để điều tra, làm rõ".
;Mâu thuẫn trong thông tin về việc bắt giữ Báo Công an Nhân dân viết vụ bắt Cù Huy Hà Vũ là do lúc kiểm tra khách sạn Mạch Lâm ngày 5 tháng 11 năm 2010 đã tình cờ phát hiện được nhiều tài liệu tuyên truyền chống phá Nhà nước trong máy tính cá nhân của ông Vũ.
Tuy nhiên, cáo trạng số 18/CT-VKS-P2 lại khẳng định: từ tháng 10 năm 2010 Sở Thông tin và truyền thông Hà Nội đã có công văn gửi Công an thành phố Hà Nội đề nghị làm rõ việc phát hiện trên mạng Internet có một số bài trả lời phỏng vấn của người tự xưng danh là Cù Huy Hà Vũ có nội dung chống phá Nhà nước, và công an đã điều tra xác định việc này.
Cáo buộc của cơ quan điều tra
Nhiều tài liệu được tìm thấy trong máy tính cá nhân của ông Vũ đã bị cơ quan điều tra thu giữ như: "Chiến tranh Việt Nam và ngày 30/4 dưới mắt tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ" đề ngày 1/5/2010; "Tiến sĩ luật Cù Huy Hà Vũ - đa đảng hay là chết" đề ngày 11/9/2010; "Phải đa đảng mới chống được lạm quyền", "Cáo trạng xác nhận chế độ đa đảng" đề ngày 17/1/2010... cho biết đã gửi đơn xin bào chữa ngày 6 tháng 11, và gia đình đã làm đơn tới cơ quan công an xin bảo lãnh cho ông được tại ngoại. Tuy nhiên, theo luật sư, khả năng được tại ngoại ngay lúc này là "rất khó". Đến ngày 9 tháng 11, gia đình và luật sư của ông Vũ đều không biết hiện ông đang bị giam ở đâu. Vào thời điểm đã quá thời hạn 3 ngày kể từ khi các luật sư nộp đơn xin bào chữa, thì vẫn không có trả lời từ cơ quan chức năng, bởi theo LS Triển thì "3, 5, hoặc 10 ngày đối với họ chả là gì cả."
Bà Nguyễn Thị Dương Hà sau đó đã làm đơn tố cáo khẩn cấp cơ quan công an. Theo BBC, đơn của bà Hà viết rằng vì ông Vũ có quyền ở hợp pháp trong phòng khách sạn, việc làm của công an là "xâm phạm quyền bất khả xâm phạm chỗ ở của công dân", và việc công an khám xét tư trang, đồng thời quay phim chụp ảnh và cung cấp hình ảnh cho các phương tiện thông tin đại chúng là vi phạm Bộ Luật Hình sự các tội "Làm nhục người khác" và "Vu khống". Theo Luật sư của bà Quỳnh nói với VietnamNet thì những "tài sản, tư trang" trong phòng khách sạn là của ông Vũ nhờ bà Quỳnh dẫn đi mua để mang về tặng vợ (LS Dương Hà). Ông Triển xác nhận bà Quỳnh đã trở về phòng khách sạn của ông Vũ lúc khoảng hơn 8h tối và bàn chuyện về một vụ kiện mà bà nhờ ông Vũ đại diện cho người thân tới khoảng 12h đêm khi công an ập vào. Theo bà Hồ Lê Như Quỳnh thì bà xem ông Hà Vũ "như là một người anh, người bạn thân thiết", và lý do ông Vũ ở trần khi công an vào phòng là do bà không chịu được lạnh và tắt điều hòa không khí, khiến ông Vũ bị nóng (lúc này bà Quỳnh vẫn mặc đầy đủ trang phục, còn ông Vũ không mặc áo).
Dư luận và báo chí trong nước
Theo BBC Tiếng Việt thì ngoài các nhà bất đồng chính kiến có tên tuổi, hầu hết những người ở Việt Nam mà BBC liên hệ, trong đó có cả những đại biểu Quốc hội đều tránh né bình luận về vụ xử ông Cù Huy Hà Vũ. Nhà báo Xuân Bằng của báo Quân đội Nhân dân có bài "Làm thất bại chiến lược Diễn biến hòa bình: Bài học cho những kẻ ngông cuồng và ảo tưởng" trong đó viết:
"Liên tục phát ngôn và hành động ngang ngược, ngông cuồng, chiều 5-11, Cù Huy Hà Vũ đã bị bắt về hành vi vi phạm pháp luật "Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo điều 88 Bộ luật Hình sự".
"Vũ là người ngông cuồng, nghĩ rằng mình đứng trên mọi người, đứng trên pháp luật, Vũ cho rằng xã hội u mê cả, mình Vũ tỉnh. Vũ cho rằng với những tấm bằng cấp ấy, với những bài trả lời phỏng vấn nóng bỏng sự phỉ báng và chì chiết chính quyền ấy, Vũ đã là một thiên tài, Vũ phải làm chức này chức nọ mới xứng."...
"Vì sao một con người có nhân thân tốt như thế lại ra nông nỗi vậy?"... "Đảng Cộng sản Việt Nam chính là những người yêu nước Việt Nam tiếp thu Chủ nghĩa Mác-Lê nin, đưa dân tộc Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Trong bối cảnh hiện nay chỉ có Đảng Cộng sản Việt Nam chân chính mới đủ sức lãnh đạo cách mạng Việt Nam thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Vậy nhưng Vũ cố tình phớt lờ sự thật, căm giận Đảng, căm giận chính quyền, tấn công vào danh dự và niềm tự hào của cha ông mình."...
"Cù Huy Hà Vũ đã thể hiện rõ một động cơ cá nhân tham vọng quyền lực. Vũ hy vọng những việc làm của Vũ sẽ đạt mục đích lật đổ chế độ này, và sau đó Vũ nhảy lên ngôi cao?! Đó là một ảo tưởng đáng thương hại cho Vũ... Nhân dân tinh lắm. Những người như Vũ càng phỉ báng Đảng và Nhà nước thì như một phản xạ tự nhiên, nhân dân càng thấy trách nhiệm phải bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước của mình."...
"Vậy là sau một thời gian dài chống phá Đảng và Nhà nước bằng những chiêu bài thô thiển núp trong cái áo choàng sang trọng "Tiến sĩ luật", Cù Huy Hà Vũ ngông cuồng đã sa vòng pháp luật. Đây là một bài học làm người với Vũ và với cả những ai còn ảo tưởng về Vũ".
Phản ứng quốc tế
Theo BBC, nhân vụ Tiến sĩ luật Cù Huy Hà Vũ bị bắt, nhà báo Ian Timberlake của hãng thông tấn Pháp AFP có bài viết trong đó nhắc lại quá trình đấu tranh phản biện của ông Cù Huy Hà Vũ, từ vụ kiện Nguyễn Tấn Dũng tới các cáo buộc về "tài liệu chống chính quyền" và việc "kêu gọi đa đảng". Nhà báo này dẫn lời giới quan sát nói trong không khí chính trị đang căng thẳng trước Đại hội Đảng XI, "đang có làn sóng trấn áp bất đồng chính kiến mới ở Việt Nam". Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam Nguyễn Minh Triết từng khẳng định rằng "Bất đồng chính kiến là chuyện bình thường, ngay trong Đảng cũng có nhiều chính kiến khác nhau... Ở Việt Nam không có chuyện bắt bớ, xét xử vì lý do bất đồng chính kiến. Những người được gọi là "bất đồng chính kiến" thực tế đã vi phạm pháp luật và phải được xử lý theo pháp luật. Họ hoạt động có tổ chức, kết nối trong nước, ngoài nước, nhận tiền, lập đảng này đảng khác, lên kế hoạch lật đổ chế độ. Hành động như vậy không thể chấp nhận được". Trong cuộc họp báo để công bố bắt khẩn cấp tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ, công an không nói rõ Cù Huy Hà Vũ thuộc tổ chức nào, nhận tiền của ai, theo đảng nào, và có kế hoạch gì để lật đổ chế độ.
Vào ngày 25 tháng 1 năm 2011, bà Libby Liu - Tổng Giám đốc Đài Á Châu Tự do (RFA) đã gửi thư lên Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội, kêu gọi trả tự do ngay lập tức cho ông Cù Huy Hà Vũ. Thư trích dẫn Điều 19 của Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền của Liên Hợp Quốc mà Chính phủ Việt Nam cũng đã công nhận: "Tất cả mọi người đều có quyền tự do chính kiến và ngôn luận". Bà Liu cho rằng "quyền của ông Cù Huy Hà Vũ được trao đổi với đài châu Á Tự do (cũng như bất cứ ai khác) và bày tỏ quan điểm của mình về bất cứ chủ đề gì đã được bảo hộ một cách rõ ràng trong Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà Việt Nam đã ký năm 1982", và "truy tố ông Vũ về việc thực thi quyền con người cơ bản này chính là vi phạm luật pháp quốc tế."
Ngày 10 tháng 11 năm 2010, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Human Rights Watch (HRW) đã lên tiếng yêu cầu Việt Nam trả tự do ngay lập tức cho tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ, người được tổ chức này gọi là "nhà hoạt động luật pháp trực ngôn, người bảo vệ nhân quyền và chỉ trích các hành vi sai trái của chính quyền". BBC dẫn lời ông Phil Robertson, Phó giám đốc phụ trách bộ phận Á Châu của HRW: "Việc bắt giữ ông Cù Huy Hà Vũ có mục đích ngăn chặn các luật sư để họ không nhận những vụ việc nhạy cảm về chính trị, chẳng hạn như bào chữa cho các nhà hoạt động dân chủ và dân oan mất đất, hoặc các vụ kiện nhằm bảo vệ môi trường".
Hai ngày trước phiên xử, vào ngày 2 tháng 4 năm 2011, tổ chức Theo dõi Nhân quyền Human Rights Watch lại yêu cầu Việt Nam thả Tiến sĩ Luật Cù Huy Hà Vũ ngay lập tức. Trong yêu cầu bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt, tổ chức này cho rằng ông Vũ "đáng được ca ngợi" vì đã tranh đấu cho quyền của người dân được có môi trường sống lành mạnh, quyền tự do ngôn luận và một hệ thống tư pháp công bằng. Phil Robertson, Phó Giám đốc phụ trách châu Á của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói: "''Hành động bắt giữ và xét xử Tiến sĩ Vũ phát đi một thông điệp rằng hệ thống tư pháp ở Việt Nam là để phục vụ cho lợi ích chính trị, và các luật sư cùng các nhà hoạt động muốn đi kiện hãy chuẩn bị tinh thần tự hứng lấy hậu quả."
HRW cũng cho rằng những tội danh về an ninh quốc gia trong Luật hình sự Việt Nam như "hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân" (điều 79), "phá hoại chính sách đoàn kết" (điều 87), "tuyên truyền chống nhà nước" (điều 88), "phá rối an ninh" (điều 89), "lợi dụng các quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích nhà nước" (điều 258)... là mập mờ và khác thường, được dùng để xử tù những người bất đồng chính kiến về chính trị và tôn giáo. và cho rằng ông chắc chắn sẽ thua, vì "ở một đất nước chưa có nhà nước pháp quyền và chưa có xã hội công dân, pháp luật chưa trở thành tối thượng thì chuyện đó còn cứ xảy ra thôi... phiên tòa xử kín, thì lời bào chữa của tôi hay nghìn lần thì cũng chỉ trong 4 bức tường thôi. Có chăng lịch sử sau 20 năm sẽ chứng minh lời tôi đúng và những hành động của anh Cù Huy Hà Vũ đúng." Ông Triển cho biết ông nghĩ Cù Huy Hà Vũ là người tốt, phản biện công khai, được dân mến mộ, chỉ không hợp lòng vài người "vớ vẩn", nhưng "nhớ là những người vớ vẩn đó là những người đang trên cả pháp luật", ông nói, "trong một xã hội độc tài, thì anh phải chết thôi".
Luật sư Vũ Đức Khanh cho rằng Điều 88 Bộ Luật Hình sự (mà ông Vũ bị cho là vi phạm) có xung đột, "mâu thuẫn với Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà Chính phủ Việt Nam đã long trọng ký kết tham gia. LS Khanh cũng cho rằng việc bắt giữ và truy tố ông Vũ "là một tổn thất rất lớn cho sự nghiệp xây dựng và phát triển tư tưởng nhà nước pháp quyền tại Việt Nam, và "làm mất đi thể diện, uy tín cũng như ảnh hưởng của Việt Nam trên chính trường quốc tế." Ông Vũ Đức Khanh cũng đã gửi cho các đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc, Nguyễn Minh Thuyết, Nguyễn Lân Dũng, đề nghị các ông này can thiệp vào vụ bắt giữ Cù Huy Hà Vũ, và yêu cầu Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải thích sự mâu thuẫn giữa điều 88 BLHS và Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị.
Luật sư Lê Quốc Quân nói với BBC Việt Ngữ rằng ông rất "mến mộ những cử chỉ và việc làm đáng kính của Luật gia Cù Huy Hà Vũ", và "vô cùng bức xúc trước việc Chính phủ Việt Nam bắt tạm giam trái luật ông Vũ". LS Quân nói: "''Hành động này của Chính phủ Việt Nam là vi phạm nghiêm trọng quyền hiến định công dân của ông Vũ theo tinh thần Hiến pháp 1992, đồng thời vi phạm cả Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà Việt Nam đã tham gia ký kết và thông qua vào ngày 24/09/1982."
Qua luật sư, vào ngày 27 tháng 12 năm 2010, TS Cù Huy Hà Vũ đã đề nghị chủ tịch Nguyễn Minh Triết tham gia tố tụng với tư cách người thay mặt Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, để "bảo vệ quyền lợi hợp pháp" của Nhà nước mà ông Vũ bị tố cáo đã xâm hại, vì "không có người bị hại thì không có vụ án".
Ông Cù Huy Hà Vũ cũng yêu cầu một số báo đài đặt tại hải ngoại - như ban tiếng Việt Đài châu Á Tự do (RFA) và Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA); và bà HoàngTrâm Oanh thuộc Tổ chức Phóng viên không Biên giới, tham gia tố tụng vì trong 10 tài liệu dẫn ra trong cáo trạng buộc tội ông Vũ có các bài phỏng vấn của ông dành cho các đài này. Tới nay, chưa có phản hồi từ các đài RFA và VOA, nhưng bà Trâm Oanh đã đồng ý nhận lời. Ông Hà Vũ muốn tiếp tục mời ban quản trị trang tin Dân Luận tham gia tố tụng, vì bài viết của ông trên trang này cũng bị cho là chứng cứ để buộc tội ông.
Lời kêu gọi từ trong tù
Ngày 23 tháng 1 năm 2011, RFI Tiếng Việt đăng bài viết "Từ trong tù, ông Cù Huy Hà Vũ kêu gọi đa đảng và dân chủ cho Việt Nam". Theo đài trên, từ trong tù, Cù Huy Hà Vũ đã gửi tới Ban biên tập các phương tiện thông tin đại chúng, các trang thông tin điện tử trong nước và ngoài nước bài viết "Quan điểm của tiến sĩ luật Cù Huy Hà Vũ gửi tới báo chí trong và ngoài nước" (đề ngày 18/01/2011), được trích dẫn:
- "Mọi người Việt Nam chỉ có một tổ quốc là Việt Nam, chủ nghĩa xã hội không phải là tổ quốc của người Việt Nam." "Tổ quốc là do tổ tiên tạo lập, còn chủ nghĩa xã hội là một học thuyết chính trị, không phải là quốc gia, và không thể là quốc gia do các vua Hùng lập ra."
Đây là cơ sở để Cù Huy Hà Vũ đưa ra kiến nghị với Quốc hội Việt Nam (ngày 30/08/2010) lấy "Việt Nam" là quốc hiệu, để thực hiện hòa giải dân tộc, đoàn kết mọi người Việt Nam, trong và ngoài nước, bất luận chính kiến, nỗ lực xây dựng và bảo vệ "tổ quốc Việt Nam ngang tầm thời đại".
- "Đa đảng là con đường duy nhất để thực hiện một nước Việt Nam thực sự dân chủ, toàn vẹn lãnh thổ, giàu mạnh, công bằng và văn minh". "Dân chủ đồng nhất với thể chế đa đảng, và có dân chủ, đa đảng thì sẽ thực hiện được các mục tiêu nói trên."
Cù Huy Hà Vũ nhắc lại rằng ông quyết giữ vững những quan điểm này "trong bất cứ hoàn cảnh nào vì lợi ích tối cao của tổ quốc Việt Nam".
Quan ngại về tình hình sức khỏe
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn RFA ngày 8 tháng 2 năm 2011, cô Cù Thị Xuân Bích, em gái Cù Huy Hà Vũ nói tình hình sức khỏe của ông Vũ đáng "báo động", "nhiều đêm (Cù Huy Hà Vũ) lên cơn đau tim" trong Trại tạm giam B14 - Bộ Công an, khiến "gia đình rất lo lắng".
Cù Thị Xuân Bích, con gái cố bộ trưởng Huy Cận, nói: "Cơ quan an ninh điều tra và Tòa án Nhân dân Hà Nội không ai quan tâm đến tình trạng sức khỏe của anh Cù Huy Hà Vũ mà lẽ ra theo Hiến pháp công dân có quyền bất khả xâm phạm về thân thể và được pháp luật bảo hộ về tình trạng sức khỏe, tính mạng, danh dự và nhân phẩm."
Đơn khiếu nại của bà Bích yêu cầu ủy ban nói trên có hành động khẩn cấp trước việc mà nguyên đơn gọi là "chính quyền bắt giữ trái phép" ông Cù Huy Hà Vũ. Do vậy, bà Hà bị buộc tội đã "lợi dụng hành nghề luật sư, sử dụng thông tin mà mình biết được, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh quốc gia, xâm phạm lợi ích của Nhà nước".
Quá trình xét xử
Ngày 5 tháng 3 năm 2011 là ngày cuối cùng của hạn tạm giam 4 tháng đối với tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ, nhưng đến 12 tháng 3 vẫn không có tin ông này được thả. Trước đó, nhiều báo đài trong và ngoài nước đưa tin ngày 24 tháng 3 năm 2011 sẽ xử ông Vũ tại Hà Nội, tuy nhiên sau đó phiên tòa lại bị dời lại đến ngày 4 tháng 4.
Tòa bắt đầu xử vào khoảng 8 giờ sáng, nghỉ trưa vào lúc 12 giờ và mở lại vào đầu giờ chiều. Hãng thông tấn Pháp AFP nói ông Cù Huy Hà Vũ đã đeo cà vạt xuất hiện trước tòa. Hãng AFP đưa tin những người này chỉ được quan sát phiên tòa qua màn hình vô tuyến với chất lượng âm thanh xấu, trong một phòng họp ở bên cạnh.
;An ninh Theo BBC Vietnamese, hàng rào an ninh đã được thắt chặt quanh Tòa án Nhân dân TP Hà Nội, nơi phiên xử diễn ra.
Luật sư bào chữa
Có 4 luật sư tham gia bào chữa tại tòa là LS Trần Đình Triển, LS Trần Vũ Hải, LS Vương Thị Thanh, và LS Hà Huy Sơn.
Tuyên bố của ông Vũ trước tòa
Theo The Guardian, ông Vũ nói trước tòa: "Tôi không phạm tội tuyên truyền chống nhà nước. Vụ án này được giàn dựng để chống lại tôi. Phiên tòa này hoàn toàn trái luật". Trong khi đó thẩm phán Nguyễn Hữu Chính hạch tội bị cáo là "được sinh ra và nuôi dưỡng trong gia đình cách mạng mà không biết giữ truyền thống cách mạng". và rời khỏi phiên tòa lúc 12 giờ trưa.
Ông Vũ đã tuyên bố một câu cuối cùng, dù không được quyền phát biểu: "Tổ Quốc và Nhân dân Việt Nam sẽ phá án cho tôi, công dân Cù Huy Hà Vũ." Hội trưởng Hội Người Việt Cao niên tại Na Uy, Đỗ Duy Huỳnh cho rằng đó là sự trả thù của Bộ Chính trị và Đảng Cộng sản Việt Nam. Tiến sĩ Phan Văn Song nói "Bất đồng chính kiến không có nghĩa là tuyên truyền, chống phá. Một nước mà không cho người dân được chỉ trích phản biện, đó là một nước độc tài."
Giáo sư toán học Ngô Bảo Châu nói ông "vốn không đặc biệt hâm mộ" ông Vũ, nhưng cho rằng ông Vũ là "một con người không tầm thường." Ngô Bảo Châu so sánh Cù Huy Hà Vũ với anh hùng Hector, hoàng tử thành Troy, và Kinh Kha nước Vệ. Giáo sư Châu cũng chỉ trích chính quyền và tòa án rằng họ đã "làm mất thể diện quốc gia" khi "bắt ông (Vũ) bằng hai bao cao su đã qua sử dụng", xử "nửa công khai, nửa bí mật", và "từ chối thực hiện thủ tục tố tụng".
Giáo sư Carl Thayer thuộc Đại học New South Wales ở Australia, cho rằng vụ án đã được mang ra thảo luận tại các cấp cao nhất trong Đảng Cộng sản Việt Nam, và hình phạt "đã được ấn định sẵn".
Báo Quân đội Nhân dân, trên một bài xã luận của tiến sĩ Nguyễn Minh Tuấn đăng ngày 10 tháng 4, cho rằng những ý kiến phê phán vụ xét xử là "sự cáo buộc vô căn cứ, xuyên tạc sự thật" và nói rằng các luật sư của ông Vũ không tuân thủ pháp luật.
Dân Biểu Quận Cam, California Loretta Sanchez, người đồng bảo trợ Dự Luật Nhân quyền cho Việt Nam 2011 H.R. 1410 nói "Tôi đặc biệt quan tâm về phiên tòa và bản án của Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ, người đã bày tỏ quan điểm bất đồng với chính sách của nhà nước Việt Nam. Tôi kêu gọi nhà cầm quyền Việt Nam nên chấm dứt mọi hình thức đàn áp." Dự luật H.R. 1410 sẽ hạn chế nguồn tài trợ phi nhân đạo cho Việt Nam trừ khi nhà cầm quyền Việt Nam cải thiện tình trạng đàn áp nhân quyền.
Dư luận trong nước
Ngày 11 tháng 4 năm 2011, BBC Vietnamese đã đưa tin từ trang blog bauxite Việt Nam về một bản "Kiến nghị trả tự do cho công dân Cù Huy Hà Vũ" và "xóa bỏ kết quả của phiên tòa sơ thẩm, xóa bỏ vụ án". Bản kiến nghị này có chữ ký của hàng trăm người thuộc nhiều thành phần từ cán bộ lão thành, tướng lĩnh, trí thức trong và ngoài nước, sinh viên, doanh nhân,....v.v, trong đó có giáo sư Hoàng Tụy, nhà văn Nguyên Ngọc, cựu Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Thành phố Hồ Chí Minh Lê Hiếu Đằng. BBC đưa bình luận của ông Lê Hiếu Đằng, cho rằng phiên toà "rất trơ trẽn", nhưng ông Đằng cũng nói rằng "không hy vọng" kiến nghị được chấp nhận. Theo BBC Tiếng Việt, đến ngày 26 tháng 5 năm 2011, kiến nghị này đã có hơn 2000 chữ ký.
Ngày 26 tháng 4 năm 2011, một sinh viên năm thứ ba Học viện Hành chính Cơ sở Hà Nội tên Nguyễn Anh Tuấn đã gửi đơn lên Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, đề nghị truy tố chính mình về tội tàng trữ một số bài viết của Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ. Sinh viên này còn gửi kèm bằng chứng, là một bức ảnh tự chụp anh đang cầm các bài viết của ông Vũ. Tuấn cho rằng hành động đó có thể giúp "bảo vệ pháp quyền ở một mức độ nào đó", và nói mình không thể "tiếp tục thỏa hiệp với nỗi sợ hãi và sự hèn nhát của bản thân".
Báo chí và các tổ chức quốc tế
BBC Tiếng Việt so sánh vụ Cù Huy Hà Vũ với vụ chính quyền Trung Quốc bắt giữ Ngải Vị Vị. Cả hai đều là con của các nhà thơ "lão thành cách mạng", bị bắt do trả lời phỏng vấn báo chí nước ngoài, và bị báo chí công kích là những kẻ coi thường, chống lại pháp luật.
The Guardian bình luận: "Nhà nước Việt Nam không tha thứ cho bất cứ ai thách thức chế độ độc đảng của mình." Họ cũng đòi Việt Nam xóa bỏ điều 88 BLHS đã được dùng để kết án ông Vũ. Bà Beanland còn chỉ trích luật pháp Việt Nam: "Từ ngữ để gán ghép tội trạng và mang ra xét xử mơ hồ đến mức nhà chức trách có thể dùng theo bất kỳ cách nào họ muốn."
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Phương Nga đã cảnh cáo Hoa Kỳ không được can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam:
Bà Nga chối bỏ tất cả các cáo buộc của Hoa Kỳ và nói rằng tại Việt Nam, các quyền tự do, dân chủ của công dân, trong đó có quyền tự do ngôn luận, được quy định rõ trong Hiến pháp và trong các văn bản pháp luật khác, được tôn trọng và thực thi trên thực tế; không có cái gọi là "tù nhân lương tâm" ở Việt Nam.
Ông Lê Hiếu Đằng, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Thành phố Hồ Chí Minh nói với BBC Tiếng Việt rằng phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nguyễn Phương Nga chỉ "nói lấy được", "nhiệm vụ của bà ấy bà ấy phải nói thôi", "nói cho có vậy thôi chứ không có lý lẽ gì", "không biết cái lời nói có ai nghe và có sức thuyết phục không", "nếu một đất nước có luật pháp đàng hoàng thì không thể xử vụ án như vừa qua."
Kháng án và phúc thẩm
LS Nguyễn Thị Dương Hà cho biết "chắc chắn chúng tôi sẽ kháng án". Luật sư cho biết Cù Huy Hà Vũ đã gửi đơn kháng cáo từ trong tù trong đúng thời hạn 15 ngày sau sơ thẩm.
Theo bà Dương Hà, sức khỏe của Cù Huy Hà Vũ hiện rất xấu, "10 đầu ngón tay bị thâm tím mà không biết là do nguyên nhân gì." Bà luật sư cho biết ông Vũ là tù nhân chính trị nhưng lại đang bị giam cùng một tù hình sự tên Nguyễn Đức Tuấn, người "có 4 tiền án về tội đánh người", và thường xuyên bị ông này hù dọa và cướp đoạt thuốc chữa bệnh.
Phiên tòa xử phúc thẩm Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ diễn ra vào ngày 2 tháng 8 năm 2011 tại Hà Nội.
Tuyên bố của Cù Huy Hà Vũ trước phiên xử phúc thẩm
Trong một bức thư gửi "đồng bào" trước phiên xử phúc thẩm, Cù Huy Hà Vũ gọi vụ bắt giữ mình là "cuộc bắt bớ xấu xa dựa trên cái cớ là hai bao cao su đã qua sử dụng", và chỉ trích phiên tòa sơ thẩm ngày 4 tháng 4 năm 2011 là vội vàng, hấp tấp, "không dám trưng ra các chứng cứ phạm tội cũng chẳng dám tranh tụng với các luật sư", vội vã tuyên án...
Ông Vũ nói bản chất vụ án là cuộc đối đầu chính trị giữa 2 bên, một bên là Đảng Cộng sản Việt Nam mà ông cho là "chậm trễ như thể cố tình cưỡng lại việc thực hiện một Nhà nước Việt Nam pháp quyền", và bên kia là "Cù Huy Hà Vũ như một tiếng nói đại diện cho tất cả những tiếng nói đòi xây dựng Nhà nước Việt Nam pháp quyền."
Nhà thơ Bằng Việt cho rằng "nếu không tha bổng cho Cù Huy Hà Vũ thì đấy là một sự ngu xuẩn".
Diễn biến phiên tòa phúc thẩm
Biện hộ cho ông Vũ có 4 luật sư là các ông bà Trần Quốc Thuận, Trần Đình Triển, Trần Vũ Hải và Vương Thị Thanh. Giáo sư Nguyễn Huệ Chi đến dự phiên tòa bị công an ngăn cản và xô đẩy, có người được cho là đã bị đánh và bị bắt đem đi. Còn phóng viên chỉ được theo dõi phiên tòa qua màn hình TV từ phòng kế bên.
Theo RFA, ngay cả em gái của Cù Huy Hà Vũ là Cù Thị Xuân Bích cũng không được cho vào dự phiên tòa.
Viện Kiểm sát vẫn đề nghị giữ nguyên mức án đối với ông Cù Huy Hà Vũ.
BBC bình luận rằng Nhà nước cộng sản Việt Nam không khoan thứ bất cứ sự thách thức nào đối với chế độ đảng trị và họ đang đàn áp một gia đình mà ở Việt Nam ai cũng biết là trung thành với chế độ. Luật sư Vương Thị Thanh còn nhiều lần bị Chủ tọa phiên tòa gọi là "bị cáo", theo lời luật sư Triển.
Viện Kiểm Sát nói luật pháp Việt Nam không yêu cầu chứng minh thiệt hại cụ thể do hành vi của bị cáo gây nên, mà chỉ cần sở hữu và tàng trữ những tài liệu chống nhà nước là đã đủ để "cấu thành tội phạm", và chỉ riêng việc ông Vũ kêu gọi đa nguyên đa đảng đã là phạm tội quá rõ ràng rồi. Ngoài ra, phóng sự còn nhiều lần nhắc đến các "thế lực thù địch" và "bọn phản động" trong và ngoài nước đang cố tình "xuyên tạc", "tuyên truyền chống phá" rằng Cù Huy Hà Vũ không có tội. Đài này cũng dẫn lời một số phản ứng trên mạng Internet về phóng sự "Sự thật về hành vi vi phạm của Cù Huy Hà Vũ" của Đài Truyền hình Việt Nam: "Liệu có tin được phóng sự về vấn đề đang gây xôn xao dư luận, do một phía làm ra và chỉ có những nhân vật ở phía đó nói. Phải chăng sự thật thuộc về kẻ mạnh?"
Tiến sĩ Địa - Vật lý Nguyễn Thanh Giang cho rằng Đảng Cộng sản và chính phủ "thà để mất tiếng thơm đất nước" chứ không để bị xem là "thua" một anh tiến sĩ hay một gia đình công thần cách mạng, và vì Đảng "độc quyền, độc đoán" nên "không thể vượt qua được chính mình". Ông Giang cho rằng lẽ ra không nên bắt Cù Huy Hà Vũ, nhất là "bắt trong hoàn cảnh rất bẩn thỉu". Về cáo buộc rằng vụ án là cuộc trả thù của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, tiến sĩ Nguyễn Thanh Giang nói "Tôi không nghĩ vậy. Một người đã lên đến Thủ tướng, cũng biết danh dự của mình, kiềm chế ở mức nhất định chứ đâu đến nỗi tiểu nhân quá như vậy."
Tiếp sau Hoa Kỳ, Cao ủy đối ngoại của Liên hiệp châu Âu EU cũng tiếp tục lên tiếng chỉ trích Việt Nam. Bà Catherine Ashton, Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu về ngoại giao và an ninh, nói bà "quan ngại sâu sắc" về việc tòa án đã bác kháng cáo của ông Vũ, và "đặc biệt thất vọng" khi chính quyền Hà Nội không thực thi quyền căn bản của công dân: "quyền có ý kiến và tự do thể hiện các ý kiến của họ một cách hòa bình".
Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Minh Thuyết, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh Thiếu Niên của Quốc hội cho rằng vụ án "vi phạm rất nhiều trình tự thủ tục tố tụng từ đầu đến cuối". Các phiên xử sơ thẩm và phúc thẩm không có tranh tụng. Ông cũng không đồng tình với cách "bới móc đời từ" của ông Vũ mà VTV1 đã làm.
Vụ tuyệt thực vào tháng 5 năm 2013
Thông tin từ gia đình Cù Huy Hà Vũ
Ngày 10 tháng 6 năm 2013, bà Nguyễn Thị Dương Hà, vợ của ông Hà Vũ tường thuật chồng mình đã tuyệt thực từ ngày 27.05 để phản đổi trại giam số 5 ở tỉnh Thanh Hóa vi phạm nhiều quyền hợp pháp của ông. Nhiều người khác cả trong và ngoài nước sau đó, để chia sẻ tinh thần ái quốc của TS Cù Huỳ Hà Vũ đang tuyệt thực trong tù, cũng như đánh động công luận về hành động sách nhiễu, và bạc đãi trong trại giam, cũng tham gia tuyệt thực:
- TS Nguyễn Quốc Quân đã bắt đầu tuyệt thực từ ngày 10.06 trước toà Nhà Trắng tại Hoa Kỳ.
- Hành động tuyệt thực này cũng nhằm đồng hành với Bác sĩ Phạm Hồng Sơn, người bắt đầu cuộc tuyệt thực kéo dài 7 ngày tại nhà riêng ở Hà Nội với cùng mục đích yểm trợ cuộc tuyệt thực của TS Cù Huy Hà Vũ.
- Tu sĩ Phật giáo Hòa Hảo Võ Văn Thanh Liêm trụ trì Chùa Quang Minh Tự ở Chợ Mới, An Giang, dự định tuyệt thực 7 ngày, đã bắt đầu từ 11 tây, ngoài việc ủng hộ Hà Vũ, cũng đòi hỏi tự do tôn giáo.
- ông Đỗ Thành Công cho biết sẽ tuyệt thực trước Toà Lãnh sự Việt Nam tại thành phố San Francisco, tiểu bang California vào ngày 14 tháng Sáu này cùng với 3 người khác, gồm Thẩm phán Phan Quang Tuệ, nhà văn Trần Khải Thanh Thủy và nhà văn Tưởng Năng Tiến.
- Cô Phạm Thanh Nghiên, người bất đồng chính kiến đang bị quản thúc tại gia, cho biết sẽ tiếp nối tuyệt thực chia làm ba đợt, mỗi đợt ba ngày, đợt thứ nhất vào ngày 16 tới.
Thông tin từ cơ quan truyền thông Việt Nam
Phản ứng trước tin của bà Dương Hà vợ ông Vũ trả lời cho đài BBC hôm 3 tháng 6 là ông Cù Huy Hà Vũ đã tuyệt thực sau 6 ngày đến mức "da bủng, môi thâm" và "tình trạng sức khỏe hết sức nguy hiểm" (qua đoạn thư của bà Hà viết ngày 4 tháng 6) tại Trại giam số 5 của Bộ Công an cũng như đơn tố cáo của Cù Huy Hà Vũ về việc cán bộ trại giam cố ý giết người; Ông Vũ nói:
Lãnh đạo Trại giam số 5, đại tá Lê Duy Sáu cho biết Cù Huy Hà Vũ có rất nhiều yêu sách nhưng xét thấy phạm nhân này có huyết áp thất thường nên phần lớn các yêu sách đều được đáp ứng, trừ các yêu sách vượt quá sự cho phép của pháp luật như việc đòi gặp vợ 24 giờ, trái với quy định tại Luật thi hành án hình sự và Thông tư 46 của Bộ Công an chỉ cho phép thực hiện yêu cầu đó đối với phạm nhân cải tạo khá và tốt; trong khi mức xếp loại phạm nhân Cù Huy Hà Vũ của trại (do tập thể phạm nhân bình xét và cán bộ trại kết luận) là mức kém. Lãnh đạo Trại giam số 5 cho rằng việc không đáp ứng yêu cầu được gặp vợ 24 giờ là lý do để Cù Huy Hà Vũ từ chối khẩu phần ăn của trại chứ không phải là tuyệt thực.
Ngày 17 tháng 6, báo Tuổi trẻ có bài viết "Gặp ông Cù Huy Hà Vũ trong trại giam" cùng bức ảnh chụp ông Vũ ngày 16 tháng 6 (21 ngày sau khi ông "tuyệt thực"). Báo Tuổi trẻ nhận định ông Vũ vẫn "khỏe mạnh, to béo, lanh lợi". Khi được hỏi về việc tuyệt thực ông Vũ chỉ trả lời chung chung:
Ông Nguyễn Bắc Son, Bộ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông và nhiều tờ báo cũng như cơ quan truyền thông trong nước khẳng định thông tin phạm nhân Cù Huy Hà Vũ bị ngược đãi, tuyệt thực là bịa đặt và xuyên tạc sự thật.