✨Tiếng Tuva
thumb|Một bản khắc tại [[Kyzyl sử dụng một loại chữ Turk]]
Tiếng Tuva (', tıwa dıl; /tʰɯʋa tɯl/), cũng được gọi là Tyva hay Tuvi''', là một ngôn ngữ Turk được nói tại Cộng hòa Tuva ở miền nam Xibia, Nga. Ngôn ngữ này đã vay mượn một lượng đáng kể từ vựng từ tiếng Mông Cổ, tiếng Tạng và (gần đây hơn) tiếng Nga. Có những nhóm người Tuva nhỏ với các phương ngữ riêng biệt cư ngụ tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Mông Cổ.
Chữ viết
Chữ Kirin
Bảng chữ cái Tuva hiện tại là phiên bản sửa đổi của bảng chữ cái Nga, với ba chữ bổ sung: Ңң (ng), Өө (ö) và Үү (ü).
👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|Một bản khắc tại [[Kyzyl sử dụng một loại chữ Turk]] **Tiếng Tuva** (**', _tıwa dıl_; /tʰɯʋa tɯl/), cũng được gọi là **Tyva** hay **Tuvi''', là một ngôn ngữ Turk được nói tại Cộng hòa
**Cộng hòa Tyva** (; , _Tyva Respublika_), **Tuva** () hay **Đường Nỗ Ô Lương Hải** (唐努烏梁海 - tên gọi vào thời nhà Thanh), là một nước cộng hòa thuộc chủ thể liên bang của Nga.
Vị trí Cộng hòa Nhân dân Tuva **Cộng hòa Nhân dân Tuva** (hay **Cộng hòa Nhân dân Tannu Tuva**; tiếng Tuva: Tьвa Arat Respuвlik, Тыва Арат Республик, _Tyva Arat Respublik_; 1921-1944) là một nhà nước
**Người Tuva** (tiếng Tuva: Тывалар, _Tyvalar_; tiếng Nga: Тувинец, _Tuvinets_; tiếng Mông Cổ: Tuva Uriankhai) là một dân tộc Turk sống ở miền nam Siberi. Về mặt lịch sử, họ được xem là thuộc **Uriankhai**,
nhỏ|Quốc huy Cộng hoà Tuva. **Đại Khural Tuva** (Tiếng Tuva: Тыва Республиканың Дээди Хуралы (парламентизи), _Tyva Respublikanyng Deedi Khuraly_, Tiếng Nga: Верховный Хурал (парламент) Республики Тыва, _Verkhovny Khural (parlament) Respubliki Tyva_) là cơ quan lập
**Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Tuva** (tiếng Nga: Тувинская Автономная Советская Социалистическая Республика; tiếng Tuva: Тыва Автономнуг Совет Социалистиг Республика)là chính phủ được thành lập năm 1961, kế thừa Tỉnh
thumb|Hát bài quốc ca a cappella**Quốc tế ca Tuva** (, ; ) là một bài hát xã hội chủ nghĩa có giai điệu truyền thống của Tuva. Đây là quốc ca của Cộng hòa Nhân
**Tiếng Yakut**, còn gọi là **tiếng Sakha**, là một ngôn ngữ Turk với khoảng 450.000 người nói tập trung tại Cộng hòa Sakha của Liên Bang Nga. Như đa số ngôn ngữ Turk khác và
**Tiếng Dukha** (тyъһа тыл, _Tuha tıl_) là một ngôn ngữ Turk có nguy cơ tuyệt chủng được nói bởi khoảng 500 người Dukha (hay còn gọi là Tsaatan) ở huyện Tsagaannuur thuộc tỉnh Khövsgöl, miền
**Tiếng Soyot** (hay **Soyot-Tsaatan**) là một ngôn ngữ Turk đã tuyệt chủng và đang được hồi sinh thuộc nhánh Sayan Siberia, tương tự như tiếng Dukha và có liên quan chặt chẽ với tiếng Tofa.
**Tiếng Tofa**, còn gọi là **tiếng Tofalar** hay **tiếng Karagas**, là một ngôn ngữ Turk sắp biến mất, là ngôn ngữ của người Tofa ở tỉnh Irkutsk, Liên bang Nga. Ước tính số người nói
**_Tooruktug Dolgaý Taňdym_** (tiếng Tuva: Тооруктуг долгай таңдым; tiếng Việt: Khu rừng đầy hạt thông), là một bài dân ca Tuva cổ đã trở thành quốc ca của Cộng hòa Nhân dân Tuva, sau này
thumb|Ghi âm nhạc cụ của bài hát "**Ta là người Tuva**" (, _Men – tyva men_) là quốc ca của Cộng hoà Tuva, một chủ thể liên bang của Nga. Nó được phổ nhạc bởi
**Kyzyl** (; , _Kьzьl/Kızıl_, ) hay **Khắc Tư Lặc** là thủ phủ của Cộng hoà Tuva, Nga. Tên của thành phố có nghĩa là "đỏ" trong tiếng Tuva (cũng như trong nhiều ngôn ngữ Turk
nhỏ|Kozhuun **Kozhuun** (tiếng Tuva: кожуун) là thuật ngữ tiếng Tuva dùng để chỉ một đơn vị hành chính phong kiến lịch sử, được biết đến như là một _kỳ_. Thuật ngữ Kozhuun hiện tại được
**Sông Yenisei** (, _Yeniséy_; , _Yenisei mörön_; tiếng Buryat: Горлог мүрэн, _Gorlog müren_; tiếng Tuva: Улуг-Хем, _Uluğ-Hem_; tiếng Khakas: Ким суғ, _Kim suğ_) là một trong những hệ thống sông lớn nhất đổ ra Bắc
**Cộng hòa Uryankhay** (, Hán-Việt: Ô Lương Hải cộng hòa quốc; ) là một nhà nước ly khai lãnh đạo bởi người Tuva tồn tại trong một thời gian ngắn, từ năm 1911 đến năm
**Tiếng Khakas** (Хакас тілі, _Xakas tili_) là một ngôn ngữ Turk được nói bởi người Khakas, một nhóm dân tộc chủ yếu sống ở Cộng hòa Khakassia trực thuộc Liên bang Nga. Có khoảng 73.000
**Khertek Amyrbitovna Anchimaa-Toka** (, 1 tháng 1 năm 1912 – 4 tháng 11 năm 2008) là một chính trị gia Tuva/Liên Xô, trong giai đoạn 1940–44 bà giữ chức chủ tịch Tiểu Khural (quốc hội)
**Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga** ( ) hoặc gọi tắt là **Nga Xô viết** là nước cộng hòa Xô viết lớn nhất và đông dân nhất trong số mười
**Lưu vực Hồ Uvs** (tiếng Nga: Увс нуурын хотгор, tiếng Mông Cổ:: Увс нуурын хотгор, _Uws núrīn hotgor_) là một Lòng chảo nội lục nhỏ nằm trên biên giới của Mông Cổ và Cộng hòa
**Mông Cổ** là một quốc gia nội lục nằm tại nút giao giữa ba khu vực Trung, Bắc và Đông của châu Á. Lãnh thổ Mông Cổ gần tương ứng với vùng Ngoại Mông trong
**Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết** được quy định theo Điều 76 của Hiến pháp Xô viết 1977 là những nhà nước Xã hội chủ nghĩa Xô viết có chủ quyền hợp
**Tes** (tiếng Mông Cổ: Тэс гол; ) là một sông tại tây bắc Mông Cổ và miền nam Tuva thuộc Nga. Khởi nguồn của sông là tại sum Tsagaan-Uul thuộc Khövsgöl. Dòng sông sau đó
**_Vùng hủy diệt_** (tên gốc tiếng Anh: **_Annihilation_**) là phim điện ảnh khoa học viễn tưởng kinh dị năm 2018 do Alex Garland đảm nhiệm phần kịch bản kiêm vai trò đạo diễn, với nội
thumb **Dãy núi Tannu-Ola** (tiếng Tuva: **dãy núi Tangdy-Uula**; tiếng Mông Cổ: Тагны уулс, Тagny Uuls) nằm ở miền nam Siberia, tại Cộng hòa Tuva thuộc Nga. Dãy núi trải dài theo chiều đông-tây và
Trung Quốc có tới hàng trăm ngôn ngữ khác nhau. Ngôn ngữ chủ yếu là tiếng Hán tiêu chuẩn, dựa trên tiếng Quan Thoại là trung tâm, nhưng tiếng Trung Quốc có hàng trăm ngôn
**A** (А а; in nghiêng: _А а_) là một ký tự trong bảng chữ cái Kirin. Thông thường nó thể hiện nguyên âm rộng giữa không tròn môi , như cách phát âm
**Mã đầu cầm** (, _morin khuur_), hay **đàn đầu ngựa** () là một loại nhạc cụ dây dùng vĩ truyền thống của Mông Cổ ở Mông Cổ và khu tự trị Nội Mông thuộc Trung
**Cộng hòa Tự trị Xã hội chủ nghĩa Xô viết** (tiếng Nga: _Автономная Советская Социалистическая Республика，АССР_; chuyển tự: _ASSR_), thường được gọi tắt là **nước cộng hòa tự trị** (_Автономная Республика_) là đơn vị hành
**Đế quốc Nga** () là một quốc gia tồn tại từ năm 1721 đến khi Chính phủ lâm thời lên nắm quyền sau cuộc Cách mạng Tháng Hai năm 1917. Là đế quốc lớn thứ
**Thiên Sơn** (, ; _Tjansan_; Thổ Nhĩ Kỳ cổ: **𐰴𐰣 𐱅𐰭𐰼𐰃**, _Tenğri tağ_; ; , _Tenger uul_; , Тәңри тағ, _Tengri tagh_; , _Teñir-Too/Ala-Too_, تەڭىر-توو/الا-توو; , **', تأڭئرتاۋ; , _Тян-Шан, Тангритоғ_, تيەن-شەن) còn được gọi
**Trung Hoa Dân Quốc** (Tiếng Trung: 中華民國; Bính âm: Zhōnghuá Mínguó; Tiếng Anh: Republic Of China) là một quốc gia cộng hòa đã kiểm soát chủ quyền với toàn bộ Trung Quốc từ năm 1912
**Siberia** (, ) là vùng đất rộng lớn gần như nằm trọn trong nước Nga, chiếm gần toàn bộ phần Bắc Á và bao gồm phần lớn thảo nguyên Á-Âu. Siberia trong lịch sử là
**Richard Phillips Feynman** (; 11 tháng 5 năm 1918 – 15 tháng 2 năm 1988) là một nhà vật lý lý thuyết người Mỹ được biết đến với công trình về phương pháp tích phân
**Đại Mông Cổ** là một khu vực địa lý, bao gồm các vùng lãnh thổ tiếp giáp nhau, chủ yếu là các sắc tộc người Mông Cổ sinh sống. Nó bao gồm gần đúng nhà
**Người Scythia** hay **người Scyth** là một dân tộc Iran bao gồm những người chăn thả gia súc, sống du mục, cưỡi ngựa đã thống trị vùng thảo nguyên Hắc Hải trong suốt thời kỳ
**Bayan-Ölgii** (; , Baı-Ólke, _cái nôi/vùng giàu có_, còn được viết là Olgiy, Ulgii,v.v.) là tỉnh cực tây trong số 21 tỉnh (aimag) của Mông Cổ. Là tỉnh duy nhất của đất nước có phần
**Ulaangom** (tiếng Mông Cổ: , _Thung lũng Đỏ_) là tỉnh lị của tỉnh Uvs tại Mông Cổ. Thành phố nằm cách bờ hồ Uvs Nuur 26 km về phía tây-Nam và thuộc về phần dốc núi
nhỏ|phải|Một phụ nữ người Dukha với các vật dụng từ tuần lộc **Người Dukha** (tiếng Mông Cổ: Цаатан, **Tsaatan**) là một nhóm nhỏ người Tuva (Tozhu Tuva) thuộc nhóm người Thổ (Turkic) và là cộng
**Sông Yenisei** (tiếng Nga: Енисей) là một trong những hệ thống sông lớn nhất đổ ra Bắc Băng Dương, với chiều dài 4.539 km (3.445 dặm) thì nó là con sông dài thứ 5 trên thế
**Trung Hoa Dân Quốc chiếm đóng Mông Cổ** bắt đầu vào tháng 10 năm 1919 và kéo dài cho đến đầu năm 1921, khi quân đội Trung Quốc trong Urga bị đánh bại bởi lực
**Ulaan Taiga** (tiếng Mông Cổ: Улаан Тайга, _taiga đỏ_) là một dãy núi ở tây bắc tỉnh Khövsgöl, Mông Cổ, giữa thung lũng Darkhad và biên giới Mông Cổ - Tuva, Nga. Dãy núi bao
**Tsengel** (tiếng Mông Cổ: Цэнгэл) là một sum của tỉnh Bayan-Ölgii tại miền tây Mông Cổ. Vào năm 2014, dân số của sum là 8.744 người. Không như ở các sum khác, dân cư chủ
Hiến pháp Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa quy định có 3 cấp hành chính: tỉnh, huyện và hương. Nhưng trên thực tế Trung Quốc được chia thành 5 cấp **đơn vị hành chính** là:
**Trung Á** là một vùng của châu Á không tiếp giáp với đại dương. Có nhiều định nghĩa về Trung Á, nhưng không có định nghĩa nào được chấp nhận rộng rãi. Các tính chất
**Lam Ba Tư** hay **xanh Ba Tư** có 3 tông màu chính: **lam Ba Tư** thật sự: màu xanh lam sáng trung bình; **lam Ba Tư vừa** hay **lam Ba Tư trung bình** (màu lam
nhỏ|phải|Ngựa có cánh Tulpar trên Quốc huy Mông Cổ **Tulpar** (tiếng Kazakh: _Тұлпар_, tiếng Bashkir: _Толпар_, tiếng Tatar: _Тулпар_, tiếng Kyrgyz: _Тулпар_, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: _Tulpar_, tiếng Duy Ngô Nhĩ: تۇلپار) là một con
**Irkutsk** (tiếng Nga: **Ирку́тск**) là một thành phố nằm Đông Nam nước Nga, trung tâm hành chính của tỉnh Irkutsk với dân số khoảng 606.000 (năm 2024). Đây là thành phố lớn thứ năm ở
**Trung Hoa Dân Quốc** () là một chính thể tiếp nối sau triều đình nhà Thanh năm 1912, chấm dứt hơn 2000 năm phong kiến Trung Quốc. Đây là chính thể cộng hòa hiện đại