Hipparchus xứ Nicaea (; , Hipparkhos; TCN) là một nhà thiên văn học, nhà địa lý và nhà toán học người Hy Lạp. Ông được coi là người sáng lập ra lượng giác học, nhưng nổi tiếng nhất với khám phá tình cờ về hiện tượng tiến động của các điểm phân. Hipparchus sinh ra ở Nicaea, Bithynia, và có lẽ mất trên đảo Rhodes, Hy Lạp. Theo ghi nhận, sự nghiệp thiên văn học của ông diễn ra trong khoảng từ năm 162 đến 127 TCN.
Hipparchus được coi là nhà quan sát thiên văn vĩ đại nhất thời cổ đại và theo một số người nhận định, ông nhìn chung nhà thiên văn vĩ đại nhất thời cổ đại. Ông là người đầu tiên phát triển các mô hình chuyển động mang tính định lượng có độ chính xác cao về Mặt Trăng và Mặt Trời mà vẫn còn tồn tại tới ngày nay. Để làm được điều đó, chắc hẳn ông đã tận dụng các quan sát và có lẽ cả các kỹ thuật toán học được tích lũy qua nhiều thế kỷ bởi người Babylon và Meton của Athens (thế kỷ thứ năm trước Công nguyên), Timocharis, Aristyllus, Aristarchus của Samos, và Eratosthenes, và nhiều người khác nữa.
Ông đã phát triển lượng giác và xây dựng các bảng lượng giác, cũng như giải quyết được một số vấn đề về lượng giác cầu. Với lý thuyết về mặt trời, mặt trăng và lượng thuyết giác của mình, ông có lẽ là người đầu tiên phát triển một phương pháp đáng tin cậy để dự đoán nhật thực.
Những thành tựu nổi tiếng khác của ông bao gồm việc khám phá và đo đạc hiện tượng tiến động của Trái đất, biên soạn danh mục sao toàn đầu tiên của thế giới phương Tây. Có thể ông chính là người phát minh ra thước trắc tinh, cũng như hỗn thiên nghi mà ông đã sử dụng trong quá trình biên soạn danh mục sao. Đôi khi Hipparchus được nhắc tới như là "cha đẻ của thiên văn học", danh hiệu mà Jean Baptiste Joseph Delambre là người đầu tiên phong cho ông.
Cuộc đời và sự nghiệp
Hipparchus sinh ra ở Nicaea (tiếng Hy Lạp là Νίκαια), ở Bithynia. Ngày tháng chính xác về cuộc đời của ông không được ghi lại, nhưng theo Ptolemy thì các quan sát thiên văn của ông diễn ra trong giai đoạn 147–127 TCN, một số được thực hiện tại Rhodes. Năm sinh của Hipparchus (khoảng năm 190 TCN) được Delambra tính toán dựa trên những manh mối trong công trình nghiên cứu của ông. Hipparchus chắc chắc vẫn còn sống một khoảng thời gian nào đó sau năm 127 TCN, bởi vì đó là năm ông phân tích và xuất bản những khám phá của mình. Hipparchus thu thập kiến thức từ Alexandria cũng như Babylon, nhưng không rõ ông đã đến những nơi này hay chưa, và nếu có thì khi nào. Người ta tin rằng ông qua đời trên đảo Rhodes, đó là nơi ông sống phần lớn thời kỳ sau của cuộc đời.
Vào thế kỷ hai và ba, xứ Bithynia đúc đồng xu để tượng niệm Hipparchus, trên đó ghi tên ông và khắc hình ảnh ông cùng một khối cầu.
Tương đối ít tác phẩm của Hipparchus còn tồn tại đến thời hiện đại. Mặc dù ông biên soạn ít nhất mười bốn tựa sách, hiện chỉ còn các bình luận của ông về bài thơ thiên văn phổ biến của Aratus là còn tồn tại, nhờ công của những người sao lục sau thời ông. Hầu hết những điều người ta biết về Hipparchus đến từ tác phẩm Geography (Địa lý) của Strabo và Natural History (Lịch sử tự nhiên) của Pliny, ra đời vào thế kỷ thứ nhất; tác phẩm Almagest của Ptolemy vào thế kỷ thứ hai; và những nhận xét về tác phẩm Almagest của Pappus và Theo xứ Alexandria vào thế kỷ thứ tư, trong đó có nhắc tới Hipparchus.
Hipparchus đứng trong số những người đầu tiên tính toán hệ nhật tâm, nhưng ông đã từ bỏ công trình này bởi các tính toán cho thấy quỹ đạo không phải là đường tròn hoàn hảo như niềm tin của giới khoa học lúc bấy giờ. Mặc dầu Seleucus xứ Seleucia, một người sống cùng thời Hipparchus, vẫn ủng hộ mô hình nhật tâm, nhưng sự phủ nhận mô hình nhật tâm của Hipparchus, được khuyến khích bởi quan điểm của Aristotle, vẫn duy trì thắng thế trong suốt gần 2000 năm, mãi cho tới khi thuyết nhật tâm của Copericus đảo ngược tình thế.
Tác phẩm duy nhất của Hipparchus còn được bảo tồn là Τῶν Ἀράτου καὶ Εὐδόξου φαινομένων ἐξήγησις ("Bình luận về Phaenomena của Eudoxus và Aratus"). Đây là bộ tác phẩm hai quyển chỉ trích mạnh mẽ bài thơ phổ biến của Aratus, viết dựa theo tác phẩm của Eudoxus. Hipparchus cũng soạn một danh sách ghi các tác phẩm lớn của ông, trong đó dường như đề cập khoảng mười bốn cuốn sách, tuy nhiên danh sách này chỉ được các tác giả sau này đề cập tới. Danh mục sao nổi tiếng của Hipparchus được Ptolemy sử dụng. Có thể tái tạo gần như đúng hoàn toàn số liệu trong danh mục sao Hipparchus bằng cách lấy kinh độ sao trong danh mục của Ptolemy trừ đi tám phần ba độ. Hipparchus có lẽ là người soạn ra bảng lượng giác đầu tiên, chính vì thế hiện nay ông được tôn làm "cha đẻ của lượng giác học".
Nghiên cứu khoa học
Thuyết về Mặt Trăng và Mặt Trời
Thiết bị thiên văn và tinh trắc học
Danh mục sao
Tiến động của các điểm phân
Địa lý học
Di sản
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Hipparchus xứ Nicaea** (; , _Hipparkhos_; TCN) là một nhà thiên văn học, nhà địa lý và nhà toán học người Hy Lạp. Ông được coi là người sáng lập ra lượng giác học, nhưng
Danh sách dưới đây liệt kê một số **nhà thiên văn học** nổi tiếng, sắp xếp theo năm sinh. *Aristarchus (vào khoảng 310-230 TCN) *Hipparchus (vào khoảng 190-120 TCN) *Claudius Ptolemaeus (vào khoảng 85-165 TCN)
**Cam Đức** (), hay còn được gọi là **Cam Công** (甘公), là một nhà thiên văn học và chiêm tinh học Trung Quốc cổ đại sinh ra ở nước Tề. Cùng với Thạch Thân, ông
thumb|[[Cỗ máy Antikythera|Máy Antikythera là một chiếc máy tính analog trong khoảng thời gian từ 150TCN đến 100TCN được thiết kế để tính toán vị trí của các vật thể thiên văn]] **Thiên văn học
_[[Nhà thiên văn học (Vermeer)|Nhà thiên văn_, họa phẩm của Johannes Vermeer, hiện vật bảo tàng Louvre, Paris]] **Thiên văn học** là một trong những môn khoa học ra đời sớm nhất trong lịch sử
**Khoảng cách Trái Đất – Mặt Trăng** tức thời, hay **khoảng cách tới Mặt Trăng**, là khoảng cách từ tâm của Trái Đất đến tâm của Mặt Trăng. **Khoảng cách Mặt Trăng** (ký hiệu: **LD**
**Đơn vị thiên văn** (ký hiệu: au) là một đơn vị đo chiều dài, xấp xỉ bằng khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời. Tuy nhiên, bởi vì khoảng cách này thay đổi khi
Trong thiên văn học, **xuân phân** là một trong hai vị trí trên thiên cầu mà tại đó hoàng đạo giao với đường xích đạo thiên thể. Mặc dù có hai giao điểm của hoàng
**Galileo di Vincenzo Bonaiuti de' Galilei** (; phiên âm tiếng Việt: **Ga-li-lê**; sinh ngày 15 tháng 2 năm 1564 – mất ngày 8 tháng 1 năm 1642), cũng thường được gọi ngắn gọn là **Galileo**, là
**Sao** (tiếng Anh: _star_), **Ngôi sao**, **Vì sao** hay **Hằng tinh** (chữ Hán: 恒星) là một thiên thể plasma sáng, có khối lượng lớn được giữ bởi lực hấp dẫn. Sao gần Trái Đất nhất
thumb|Cỗ máy Antikythera (Fragment A – front); có thể nhìn thấy là bánh răng lớn nhất trong cỗ máy, khoảng đường kính thumb|Cỗ máy Antikythera (Fragment A – back) **Cỗ máy Antikythera** (, ) là một máy
[[Lạp Hộ (Orion) là một chòm sao đáng chú ý, nó được nhìn thấy từ mọi nơi trên Trái Đất (nhưng không phải quanh năm).]] **Chòm sao** là một nhóm các ngôi sao được người
thumb|Một bản đồ sao từ thế kỷ 17, bởi họa sĩ Hà Lan Frederik de Wit thumb|_Farnese Atlas_ tại Bảo tàng địa chất Quốc gia Naples **Bản đồ sao** là một bản đồ mô phỏng
**Aristarchus xứ Samos** hay **Aristarch xứ Samos** (; 310 TCN – khoảng 230 TCN) là một nhà thiên văn và nhà toán học người Hy Lạp, sinh ra trên đảo Samos ở Hy Lạp. Ông
**Claudius Ptolemaeus** (tiếng Hy Lạp: Κλαύδιος Πτολεμαῖος _Klaudios Ptolemaios_), hoặc một cách đơn giản là **Ptolemaeus**, **Ptolemy** hay **Ptolémée** hay **Ptôlêmê**, (khoảng 100-178) là một nhà bác học Hy Lạp xuất xứ từ Tebaida, học
**Almagest**, tên nguyên bản là **Mathematike Syntaxis** là tác phẩm thiên văn học nổi tiếng của nhà thiên văn học người Hy Lạp Ptolemey. Trong tác phẩm này Ptolemey đã đưa ra danh mục 48
**Cơ học thiên thể** là một nhánh của thiên văn học giải quyết các vấn đề chuyển động và hiệu ứng hấp dẫn của các thiên thể. Lĩnh vực này vận dụng các nguyên lý
**_Hipparcos_** là một vệ tinh khoa học của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), được phóng vào năm 1989 và hoạt động cho đến năm 1993. Đó là thí nghiệm không gian đầu tiên
**Eratosthenes** (; 276 TCN – 194 TCN) là một nhà toán học, địa lý và thiên văn người Hy Lạp. Những người đương thời gọi ông là "Beta" do ông là người nổi tiếng thứ
Chuyển động tiến động của vật thể quay **Tiến động** hay **tuế sai**, là hiện tượng trong đó trục của vật thể quay (ví dụ một phần của con quay hồi chuyển) "lắc lư" khi
thumb|upright=0.95|Kiến trúc mang tính biểu tượng cho _bảng Rudolf_ tưởng nhớ về những nhà thiên văn vĩ đại của [[quá khứ: Hipparchus, Ptolemy, Nikolaus Copernicus, và xuất chúng ở hiện tại, Tycho Brahe (trừ thế
Trong thiên văn học, **cấp sao** là một thang đo logarit về độ sáng của một vật thể thiên văn, được đo đạc ở một bước sóng hay dải sóng qua, thường trong quang phổ
**Ngu Hỉ** (虞喜; đỉnh cao sự nghiệp: 307–345), tên chữ là **Trọng Ninh** (仲 寧), là một nhà thiên văn học và nhà văn đời nhà Tấn (266–420) của Trung Quốc. Ông được biết đến
**Sao Lão Nhân** hay **Sao Thọ,** tên tiếng Anh là **Canopus,** là ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Thuyền Để ở Thiên cầu Nam. Nó là ngôi sao sáng thứ hai trên bầu trời
**Bản đồ học** hay **Đồ bản học** là khoa học nghiên cứu và phản ánh sự phân bố không gian, sự phối hợp mối liên hệ giữa các đối tượng, hiện tượng tự nhiên và
**0** (được đọc là "không", còn tiếng Anh đọc là **zero**, bắt nguồn từ từ tiếng Pháp _zéro_ /zeʁo/) là số nguyên nằm giữa số -1 và số 1. Số không là chữ số cuối
**Năm 190 TCN** là một năm trong lịch Julius. ## Sự kiện ## Sinh * Hipparchus, nhà thiên văn học, địa lý, và toán học Hy Lạp (mất 120 TCN) * Cornelia Scipionis africana, hai
phải|nhỏ|Chuyển động tiến động của trục Trái Đất. Trái Đất quay một vòng mỗi ngày (theo chiều các mũi tên màu trắng) quanh trục quay của nó (màu đỏ); chính trục quay này cũng quay
Các điểm trong hệ tọa độ cực với gốc cực _O_ và trục cực _L_. Điểm màu xanh lá có bán kính là 3 và góc phương vị là 60°, tọa độ là (3, 60°).
Trong toán học, **lượng giác** (tiếng Anh: _trigonometry_, lấy nguyên gốc từ tiếng Hy Lạp cổ đại của hai từ τρίγωνον nghĩa là "tam giác" và μέτρον nghĩa là "đo lường") là một phân nhánh
**Rhodes** (, _Ródos_, ) là một hòn đảo của Hy Lạp, nằm ở đông nam biển Aegea. Đây là đảo lớn nhất của quần đảo Dodecanese cả trên tiêu chí diện tích và dân số,
**Nicaea** (chữ Hi Lạp cổ: _Νίκαια_), hoặc viết là **Nicæa**, **Nicea**, **Nikaia**, là một thành phố của Hi Lạp cổ đại nằm ở phía tây bắc Anatolia, thành phố này là địa điểm triệu tập
**Alpha Virginis** (tiếng Anh: Spica, α Vir / α Virginis / Alpha Virginis) là ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Thất Nữ (Virgo), và là một trong những sao sáng nhất trên bầu trời
phải|nhỏ|250x250px| Các bức chân dung của nghệ sĩ Mary Jane Alexande, người trăm tuổi tại Hiệp hội Di sản Oklahoma **Người sống trăm tuổi** hay **người thọ bách niên** (tiếng Anh: **Centenarian**) là một người
**Lịch Julius**, hay như trước đây phiên âm từ tiếng Pháp sang là **lịch Juliêng**, được Julius Caesar giới thiệu năm 46 TCN và có hiệu lực từ năm 45 TCN (709 _ab urbe condita_).
**Hómēros** (tiếng Hy Lạp: μηρος, tiếng Anh: **Homer** ) tương truyền là tác giả của các tác phẩm sử thi nổi tiếng _Iliad_ () và _Odyssey_ (). Ông được coi là một trong những nhà
phải|nhỏ|300x300px|Mỗi [[hành tinh quay xung quanh Mặt Trời chuyển động trên một quỹ đạo elip quay rất chậm theo thời gian (tiến động cận điểm). Hình này minh họa một sự tiến động điểm cận
thumb|right|Tầm nhìn từ [[Apollo 16, hướng nam, cùng với hố Klein ở bên phải trên cùng]] thumb|left|Vị trí của Albategnius trên Mặt Trăng. **Albategnius** là một hố Mặt Trăng cổ đại (hố va chạm) nằm
Tổ chức nhà nước của người Athena, thế kỷ thứ 4 TCN **Dân chủ Athena** phát triển ở thành phố Athena, nước Hy Lạp cổ đại, bao gồm trung tâm bang/thành phố Athena và vùng