✨Nhà Thờ Họ Hồ Tỉnh Khánh Hòa - Ngôi Từ Đường Cổ Kính, Lưu Giữ Hồn Cốt Cội Nguồn
Nhà thờ họ Hồ tỉnh Khánh Hòa tọa lạc trên khu đất vườn do ông Hồ Minh Châu cung tiến, diện tích 2,5 ha, dưới chân núi Hòn Ngang, thuộc thôn Lễ Thạnh, xã Diên Thạnh, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa. Đây là nơi hội tụ tâm linh của cộng đồng họ Hồ tại miền
NCS-ThS Hồ Minh ChâuNhà thờ họ Hồ tỉnh Khánh Hòa tọa lạc trên khu đất vườn do ông Hồ Minh Châu cung tiến, diện tích 2,5 ha, dưới chân núi Hòn Ngang, thuộc thôn Lễ Thạnh, xã Diên Thọ, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa. Đây là nơi hội tụ tâm linh của cộng đồng họ Hồ tại miền duyên hải Nam Trung Bộ, đồng thời cũng là địa chỉ văn hóa mang đậm dấu ấn lịch sử và tinh thần đoàn kết của con cháu họ Hồ.
Theo Gia phả chi họ Hồ Văn Hạnh Lâm (Hồ Danh Phàm, 1850), ngôi từ đường này vốn được dựng tại Kỳ Anh, Hà Tĩnh, do cụ Hồ Phúc Hiền (ông nội Hồ Danh Phàm), chức Tướng ty đô sự, Chỉ thụ tiến công, Trung thành binh mã tướng ty, thời Tây Sơn xây dựng đẻ thờ Tiên tổ khảo của dòng họ.
Trải qua biến thiên lịch sử, chiến tranh, ngôi từ đường xuống cấp nghiêm trọng, được ông Hồ Minh Châu chuộc lại và di dời vào Khánh Hòa, phục dựng từ vật tư, nguyên liệu tháo dỡ từ ngôi nhà thờ cổ có tuổi thọ trên 200 năm, được tôn tạo, ngôi nhà thờ vẫn giữ được nét cổ kính, uy nghiêm, đồng thời được con cháu họ Hồ tu bổ liên tục, trở thành trung tâm sinh hoạt dòng tộc tại Khánh Hòa.
Trước đây, khi chưa có nhà thờ, hàng năm con cháu họ Hồ tại Khánh Hòa vẫn duy trì nghi lễ thờ cúng rải rác ở các chi họ tại Vĩnh Ngọc, Vĩnh Hòa, Vĩnh Thái, Diên Bình, v.v. Từ khi phục dựng, ngôi nhà thờ này làm từ đường chung cho toàn tỉnh.
Việc xây dựng nhà thờ họ Hồ tỉnh Khánh Hòa là mong muốn và ước vọng của các Tiền thúc bá là Trưởng ban liên lạc họ Hồ tỉnh Khánh Hòa khóa I, II, III là Hồ Bạch Mai, Hồ Văn Hường, Hồ Quốc Ái, cũng là nguyện vọng của đông đảo bà con người họ Hồ, đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy, kết nối, vận động và duy trì hoạt động nhà thờ.Nhà thờ mang lối kiến trúc truyền thống miền Trung, với ba gian hai chái, hệ thống 30 cột bằng gỗ gõ, kiền kiền được bố trí chia thành 5 hàng dọc, 6 hàng ngang, tạo bố cục cân đối, chắc chắn. Cột cái (cột chính): 6 chiếc to, đặt ở giữa nóc, chống đỡ mái chính, tượng trưng cho sự vững chãi, quyền uy; cột quân: xếp thành hàng song song, phía trươc, phía sau cột cái, tạo khung đỡ mái và hành lang; cột hiên: nằm phía trước và sau, tạo khoảng sân và hiên rộng, thuận tiện cho sinh hoạt, lễ tế, đi lại. Kết cấu gỗ bên trong dùng chồng rường, giả thủ, không đóng đinh, chỉ liên kết bằng mộng gỗ. Đây là kỹ thuật đặc trưng của các từ đường, đình, chùa miền Trung.
Phía trước nhà thờ có hồ nước lớn diện tích 3.200 m2, sâu 7 m, được bố trí làm cảnh quan phong thủy và nuôi cá, sân vườn rộng rãi nhiều loại cây trái, đường bao quanh hồ, nhiều tiểu cảnh bằng cây cổ thụ và đá khối đan xen, đặc biệt có tượng phật Di lặc được tạo tác bằng đá nguyên khối, nặng 68 tấn, có tượng Phật bà quan âm đứng trông ra hồ; bên trái nhà thờ là nơi thờ thần linh thổ địa, bên phải là nhà khách, nhà sinh hoạt cộng đồng (kết hợp nuôi chim yến), nhà bếp, cổ vật, bồn cây, hoa cảnh. Bao quanh là tường gạch thấp, cổng tam quan cổ. Khuôn viên gắn liền với thiên nhiên: cây cảnh, cây ăn trái, nuôi chim yến, gia súc, gia cầm, tạo thế phong thủy “tiền minh đường – hậu chẩm” (trước thoáng – sau có núi đỡ).
Nhà thờ dù được phục dựng tại Khánh Hòa, kiến trúc và vật liệu cổ vẫn được tái sử dụng, đẹp nét đẹp cổ kính và bền vững theo thời gian, toát lên vẻ uy nghi, trường tồn, gợi nhớ đến quá khứ hơn hai thế kỷ, giúp công trình trở thành một từ đường vừa cổ kính, vừa mang hơi thở mới của dòng họ Hồ vùng Nam Trung Bộ.Gian chính giữa đặt bàn thờ Đức Nguyên tổ Hồ Hưng Dật và Chủ tịch Hồ Chí Minh, có hoành phi, câu đối cổ, gian bên trái thờ các liệt tổ liệt tông họ Hồ Việt Nam, gian bên phải thờ các liệt tổ liệt tông họ Hồ Khánh Hòa, gian ngoài cùng bên trái dành cho thờ Phật, gian bên phải ngoài cùng dành để thờ tiên tổ tiên linh dòng họ Hồ đã cung tiến nhà thờ này. Các ban thờ đều bài trí nội thất trang nghiêm, nơi lưu giữ không khí uy linh và gắn bó với cội nguồn, với hoành phi, câu đối, lư hương, đồ đồng các loại, cặp bình gốm sứ cổ; đặc biệt, ngai thờ là một vật phẩm thờ cúng linh thiêng, nơi an tọa của tổ tiên, ông bà trên bàn thờ. Ngai thờ là biểu tượng cao quý nhất, thể hiện lòng hiếu kính của con cháu đối với những người đã khuất và là nơi họ ngự trị để phù hộ, che chở cho dòng họ.
Không gian nhà thờ mở với 12 bộ của cánh, 3 cửa sổ, cửa đi sang nhà khách; phần gỗ được trau chuốt, có chạm khắc hoa văn rồng, phượng, hoa lá tinh xảo, các tranh cổ đề tài bát tiên, tứ quý, mang ý nghĩa phúc, lộc, trường tồn. Các vật trang trí trong nhà thờ toàn bộ là cổ vật, có tuổi hàng trăm năm trở lên, bức hoành phi cổ có chữ Hán Nôm “Đức Lưu Quang”, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”. Trên mái nhà gắn rồng, phượng, lân, và các biểu tượng mang ý nghĩa tâm linh như mặt nguyệt âm dương, hoa văn như lá đề, chữ hỷ. Ngoài ra, còn có kìm nóc, thường là hình tượng rồng chầu mặt nguyệt. - Lưu giữ ký ức tổ tiên: nơi cất giữ gia phả, văn tự, di ảnh, ghi chép quý giá về hành trình dựng nghiệp, bảo vệ quê hương qua nhiều thế hệ.
Biểu tượng đoàn kết: con cháu họ Hồ từ khắp nơi quy tụ về trong những dịp lễ Tết, giỗ tổ, cùng dâng hương tri ân, kết nối tình thân.
Không gian giáo dục truyền thống: nơi diễn ra hoạt động khuyến học, khuyến tài, mừng thọ, trao thưởng, đại hội họ Hồ định kỳ, góp phần giữ gìn bản sắc, tôn vinh người già và giáo dục thế hệ trẻ.Nhà thờ họ Hồ Khánh Hòa là điểm tựa tinh thần bền vững giữa bối cảnh xã hội biến đổi nhanh chóng, đặc biệt trong kỷ nguyên số hóa, thời đại “Cùng Nhau Làm Giàu”. Nó nhắc nhở con cháu về lòng biết ơn tổ tiên, gìn giữ đạo hiếu, phát huy truyền thống “uống nước nhớ nguồn” vốn là nền tảng của văn hóa Việt nên có thơ bình rằng:
Trăm năm tìm lại nếp nhà xưa
Tường cũ rêu phong nhuốm nắng mưa,
Hòn Ngang “Cổ Nguyệt” nghinh phong khí
Cảnh đẹp, đời vui suốt bốn mùa.
Hồ gia thế thứ hậu tôn phát
Tổ tông hiển đạt Tướng, Quan, Vua,
Thượng điền tích thủy, vườn xanh mát,
Đại mộc hồi quy… cố truyền thừa!- Hồ, D. P. (1850), Gia phả chi họ Hồ Văn Hạnh Lâm [Bản chép tay], Tư liệu lưu giữ tại gia đình họ Hồ, Khánh Hòa. (Nguồn tư liệu nội bộ, không xuất bản).
Hồ Minh Châu (2020), Tư liệu xây dựng Nhà thờ họ Hồ Khánh Hòa, lưu hành nội bộ.
Quỳnh Lưu District People’s Committee (2023, February 22), Đền thờ Nguyên tổ Họ Hồ Việt Nam – Trạng nguyên Hồ Hưng Dật, Cổng thông tin Quỳnh Lưu, truy cập tại: https://quynhluu.nghean.gov.vn
Báo Xây Dựng / Baomoi (2024), Dòng họ Hồ tỉnh Khánh Hòa và những giá trị văn hóa truyền thống cần được gìn giữ, Báo Xây Dựng (trích dẫn trên Baomoi), https://baomoi.com
Tùng Quân (2025), Dòng họ Hồ tiên phong kiến tạo Hệ sinh thái kinh tế số Hồ tộc, Báo Xây Dựng. https://baoxaydung.com.vn
NCS-ThS Hồ Minh ChâuNhà thờ họ Hồ tỉnh Khánh Hòa tọa lạc trên khu đất vườn do ông Hồ Minh Châu cung tiến, diện tích 2,5 ha, dưới chân núi Hòn Ngang, thuộc thôn Lễ
Nhà thờ họ Hồ tỉnh Khánh Hòa không chỉ là một địa điểm tâm linh thiêng liêng của cộng đồng dòng tộc, mà còn là nơi hun đúc, bảo tồn những giá trị văn hóa,
**Nhà thờ và phần mộ Danh nhân Đào Hữu Ích** tọa lạc tại thôn Trung Bằng, xã Sơn Bằng, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh, được xếp hạng Di tích Lịch sử - Văn hóa
Nhà thờ họ Hồ Khánh Hòa tọa lạc dưới chân núi Hòn Ngang, thôn Lễ Thạnh, huyện Diên Khánh, là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng và văn hóa của hơn 15.000 bà con dòng
**Truyện thơ Nôm** hay **Truyện Nôm** thể thơ tiếng Việt viết bằng chữ Nôm (thường là thơ lục bát) để kể chuyện (trần thuật). Đây là một loại hình tự sự có khả năng phản
**Nhà Trần** (chữ Nôm: 茹陳, chữ Hán: 陳朝, Hán Việt: _Trần triều_) là một triều đại quân chủ cai trị nước Đại Việt từ năm 1226 đến năm 1400. Đây là triều đại được lưu
**Hồ Quý Ly** (chữ Hán: 胡季犛; 1336 – 1407), tên chữ **Nhất Nguyên** (一元), là vị hoàng đế đầu tiên của nhà nước Đại Ngu trong lịch sử Việt Nam. Ông ở ngôi vị Hoàng
**Tuân Tử** (chữ Hán: ; ) là một triết gia người Trung Quốc sống vào cuối thời Chiến Quốc. Cùng với Khổng Tử và Mạnh Tử, ông được xem là một trong ba nhà tư
**Nhà Hạ** (, khoảng thế kỷ 21 TCN - khoảng thế kỷ 16 TCN) là một triều đại lịch sử chưa được kiểm chứng của Trung Quốc, đây là triều đại được nhiều nhà nghiên
**Nhà Lý** (chữ Nôm: 茹李, chữ Hán: 李朝, Hán Việt: _Lý triều_), đôi khi gọi là nhà **Hậu Lý** (để phân biệt với triều đại Tiền Lý do Lý Bí thành lập) là một triều
**Nhà Chu** ( ) là vương triều thứ ba trong lịch sử Trung Quốc. Là triều đại tiếp nối nhà Thương, nhà Chu cũng là triều đại cuối cùng thực thi chế độ phong kiến
**Nhà Tây Sơn** (chữ Nôm: 家西山, chữ Hán: 西山朝 / **Tây Sơn triều**) là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam tồn tại từ năm 1778 đến năm 1802, được thành lập
**Tứ Xuyên** () là một tỉnh nằm ở tây nam của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tỉnh lị của Tứ Xuyên là Thành Đô, một trung tâm kinh tế trọng yếu của miền Tây
**Nhà Thanh** hay **Trung Hoa Đại Thanh quốc**, **Đại Thanh Đế Quốc**, còn được gọi là **Mãn Thanh** (chữ Hán: 满清, ), là triều đại phong kiến cuối cùng trong lịch sử Trung Quốc. Nguồn
nhỏ|phải|Tượng Tần Cối và Vương Thị quỳ trước Nhạc Miếu ở Hàng Châu, hai tượng này dùng để người Trung Quốc đến thăm nhằm mục đích phỉ nhổ tội trạng của hai người **Tần Cối**
**_Kinh Thi_** () là một bộ tổng tập thơ ca vô danh của Trung Quốc, một trong năm bộ sách kinh điển của Nho giáo. Các bài thơ trong _Kinh Thi_ được sáng tác trong
Đại Cung môn nhìn từ điện Cần Chánh. Vua Khải Định đang tiếp các sứ bộ nước ngoài. **Khu vực Tử Cấm thành** 6. [[Đại Cung môn 7. Tả vu và Hữu vu 8. Điện
**Tục thờ Hổ** hay **tín ngưỡng thờ Hổ** là sự tôn sùng, thần thánh hóa **loài hổ** cùng với việc thực hành hoạt động thờ phượng hình tượng con hổ bằng các phương thức khác
nhỏ|phải|Sơ đồ kinh đô Hoa Lư nhỏ|phải|Những ngọn núi đá tự nhiên được các triều vua nối lại bằng tường thành nhân tạo **Cố đô Hoa Lư** (chữ Hán: 華閭) là kinh đô của Việt
thumb|Mỹ Lương Công chúa, húy là [[Nguyễn Phúc Tốn Tùy|Tốn Tùy - chị gái Vua Thành Thái, và hai nữ hầu.]] **Hậu cung nhà Nguyễn** là quy định và trật tự của hậu cung dưới
**Nhà Tống** là hoàng triều cai trị Trung Quốc từ năm 960 đến năm 1279. Triều đại này được sáng lập bởi Tống Thái Tổ sau khi ông soán ngôi Hoàng đế Hậu Chu rồi
**Hòa Thân** (tiếng Trung: 和珅, bính âm: Héshēn; ; 1 tháng 7 năm 1750 - 22 tháng 2 năm 1799), còn được gọi là **Hòa Khôn**, tự **Trí Trai** (致齋),, hiệu **Gia Nhạc Đường** (嘉樂堂),
**Bắc Kinh** có lịch sử lâu dài và phong phú, nguyên truy từ cách nay 3.000 năm. Trước khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Hoa vào năm 221 TCN, Bắc Kinh là thủ đô
Trong Chiến tranh Việt Nam, quân đội Hoa Kỳ và các lực lượng đồng minh đã gây ra hàng loạt tội ác như giết người, hãm hiếp, đánh đập tù nhân, ném bom vào thường
**Việt Nam Dân chủ Cộng hòa** (**VNDCCH**), cũng được gọi là **Bắc Việt** (), là một nhà nước ở Đông Nam Á tồn tại từ năm 1945 đến năm 1976. Là một thành viên Khối
**Nhà Đường** là một hoàng triều cai trị Trung Quốc từ năm 618 đến năm 907. Thành lập bởi gia tộc họ Lý, nhà Đường là triều đại kế tục nhà Tùy (581–618) và là
nhỏ|phải|Tượng Chưởng Trung Quân Nguyễn Văn Thành được tôn trí thờ sau 1868 tại một ngôi miếu cận Đại Nội Huế**Nguyễn Văn Thành** (chữ Hán: 阮文誠; 1758–1817) thiếu thời đã theo cha chinh chiến, về
**Nhà Minh**, quốc hiệu chính thức là **Đại Minh**, là triều đại cai trị Trung Quốc từ năm 1368 đến năm 1644 sau sự sụp đổ của nhà Nguyên do người Mông Cổ lãnh đạo.
**Đường Cao Tông** (chữ Hán: 唐高宗, 21 tháng 7 năm 628 - 27 tháng 12 năm 683) là vị Hoàng đế thứ ba của triều đại nhà Đường trong lịch sử Trung Quốc, trị vì
**Cựu Đường thư** (tiếng Trung phồn thể: 舊唐書, giản thể: 旧唐书; bính âm: Jiù táng shū) là bộ sách lịch sử nằm trong 24 bộ chính sử Trung Quốc do sử quan Lưu Hú triều
nhỏ|phải|Một con hổ dữ nhỏ|phải|Một con [[hổ Sumatra, chúng là phân loài hổ có thể hình nhỏ nhất nhưng lại hung hăng và tích cực tấn công con người]] **Hổ vồ người** (hay **hổ vồ
**Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó với lịch sử của loài người. Trong nhiều nền văn hóa khác nhau thế giới, hình ảnh con
**Nhà Liêu** hay **Liêu triều** ( 907/916-1125), còn gọi là nước **Khiết Đan** (契丹國, đại tự Khiết Đan: Tập tin:契丹國.png) là một triều đại phong kiến do người Khiết Đan kiến lập trong lịch sử
phải|nhỏ|300x300px|Hổ là con vật được nhắc đến rất nhiều trong tín ngưỡng dân gian **Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó với lịch sử của
**Sóc Trăng** là một tỉnh cũ ven biển nằm trong vùng hạ lưu Nam sông Hậu thuộc đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam. ## Nguồn gốc tên gọi Tên gọi Sóc Trăng do từ
**Hiếu Khâm Hiển Hoàng hậu**; (chữ Hán: 孝欽顯皇后; ; ; trước đây La Mã hóa là **Từ Hi Thái hậu T'zu-hsi**; 29 tháng 11 năm 1835 – 15 tháng 11 năm 1908), thường được gọi
**Hà Tiên** (chữ Hán: _河僊_) là một trong sáu tỉnh đầu tiên ở Nam Kỳ Việt Nam, thành lập năm 1832. ## Lịch sử ### Vùng đất Hà Tiên xưa Xưa kia, đây là vùng
**Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kỳ** là tuyên bố được thông qua bởi cuộc họp của Đệ nhị Quốc hội Lục địa tại Tòa nhà bang Pennsylvania (nay là Independence Hall) ở Philadelphia, Pennsylvania
**Biểu tình Tây Nguyên 2004** (còn được biết đến với tên gọi **Bạo loạn Tây Nguyên 2004 hoặc **Thảm sát Phục Sinh''') là một cuộc biểu tình của người Thượng xảy ra vào Lễ Phục
**Thơ** là hình thức nghệ thuật dùng từ trong ngôn ngữ làm chất liệu và sự chọn lọc từ cũng như tổ hợp của chúng được sắp xếp dưới hình thức logic nhất định tạo
**Người Nguồn** là tên gọi cộng đồng dân tộc thuộc nhóm Việt-Mường gồm 35 ngàn nhân khẩu, sinh sống ở huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, Việt Nam. Người Nguồn hiện chưa được công nhận
**Frankfurt** là một thành bang lớn của Đế chế La Mã Thần thánh, là nơi diễn ra các cuộc bầu cử đế quốc từ năm 885 và là thành phố tổ chức Lễ đăng quang
**Sinh vật huyền thoại Trung Hoa** là những sinh vật (động vật) trong các câu chuyện thần thoại, truyền thuyết, huyền thoại và trong các tác phẩm văn học của Trung Hoa và có sự
**Trang Tử** (chữ Hán: 莊子; 369—286 TCN), có tên là **Mông Lại** (蒙吏), **Mông Trang** (蒙莊) hay **Mông Tẩu** (蒙叟), là một triết gia và tác gia Đạo giáo. Tên thật của ông là **Trang
**Vương Dương Minh** (phồn thể: 王陽明, giản thể: 王阳明, bính âm: Wang Yangming, 1472-1528), tên thật là **Thủ Nhân** (守仁), tự là **Bá An** (伯安) là nhà chính trị, nhà triết học, nhà tư tưởng
**Tả Tông Đường** (chữ Hán: 左宗棠; bính âm: Zuǒ Zōngtáng, hoặc còn được đọc là Tso Tsung-t'ang; 10 tháng 11 năm 1812 – 5 tháng 9 năm 1885), tên tự là **Quý Cao** (季高), hiệu
**Lý Tĩnh** (chữ Hán: 李靖; 571 - 649), biểu tự **Dược Sư** (药师), người huyện Tam Nguyên, Ung Châu (nay là huyện Tam Nguyên, tỉnh Thiểm Tây Trung Quốc), là tướng lĩnh và khai quốc
**Kinh tế Nhật Bản** là một nền kinh tế thị trường tự do phát triển. Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới theo GDP danh nghĩa và lớn thứ tư theo
**Tân Hóa** là một xã thuộc huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, Việt Nam. Tân Hoá là làng du lịch thích ứng thời tiết đầu tiên tại Việt Nam, một điểm đến du lịch nổi