✨Nhà thờ họ Hồ Khánh Hòa: Nơi Gìn Giữ Tinh Hoa Văn Hóa Truyền Thống

Nhà thờ họ Hồ Khánh Hòa tọa lạc dưới chân núi Hòn Ngang, thôn Lễ Thạnh, huyện Diên Khánh, là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng và văn hóa của hơn 15.000 bà con dòng họ Hồ trên toàn tỉnh. Công trình khởi dựng năm 2005 trên nền từ đường một chi họ, được các thế hệ tiền nhân dày công xây dựng, cung tiến đất đai, vật liệu và tiền bạc, trải qua nhiều lần tôn tạo bởi các Trưởng Ban Liên lạc: Hồ Bạch Mai, Hồ Văn Hường, Hồ Quốc Ái và gần đây là Hồ Minh Châu. Bài viết sau đây làm rõ vị trí – kiến trúc, quá trình xây dựng – tôn tạo, những danh hiệu vinh dự, quy mô phân bố, hoạt động thường niên, ý nghĩa câu “trong họ – ngoài làng” và tầm quan trọng của việc bảo tồn di sản văn hóa này.

Nhà thờ họ Hồ Khánh Hòa tọa lạc trên khu đất cao ráo, dưới chân núi Hòn Ngang, thôn Lễ Thạnh, huyện Diên Khánh, tạo thế “long chầu, hổ phục” theo phong thủy truyền thống. Dù đã nhuốm màu thời gian, ngôi nhà gỗ lim, mái ngói âm dương vẫn giữ được nét cổ kính, trang nghiêm với hệ cột đá chạm trổ tinh xảo, bậc thềm đá rộng rãi và không gian sân trước thoáng đãng.

Hành trình xây dựng và tu bổ:

• Khởi xướng (2005): Công trình được cung tiến từ đường chi họ chuyển thành nhà thờ chung của dòng họ Hồ Khánh Hòa, do ông Hồ Bạch Mai (nguyên sĩ quan Quân đội Nhân dân Việt Nam) làm Trưởng Ban Liên lạc đầu tiên khởi xướng.

• Tiếp nối tôn tạo: Tiếp theo, các Trưởng Ban Hồ Văn Hường và Hồ Quốc Ái cùng bà con đóng góp công sức, vật liệu, tiền bạc để lợp lại mái ngói, tu sửa hệ khung, duy trì kiến trúc vốn có.

• Bảo tồn giá trị gốc: Từ năm 2020, dưới sự dẫn dắt của ông Hồ Minh Châu – Chủ tịch Hội đồng họ Hồ Khánh Hòa kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Á Châu, nhà thờ tiếp tục được tiếp nối truyền thống tu bổ, trùng tu bền vững để giữ nguyên giá trị văn hóa.

Hàng năm, dòng họ Hồ Khánh Hòa được nhận bằng khen và giấy chứng nhận của các cơ quan, tổ chức:

• Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa

• Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam

• Hội UNESCO tỉnh Khánh Hòa

• Hội Khuyến học Việt Nam

• Hội Khuyến học tỉnh Khánh Hòa

• Hội đồng họ Hồ Việt Nam.

Các bằng vinh danh được treo trang trọng trong nhà tiền tế, khẳng định đóng góp to lớn của dòng họ trong việc gìn giữ di sản và phát triển cộng đồng.

Quy mô và phân bố dòng tộc:

• Quy mô: Theo số liệu điều tra dân số đến năm 2020, họ Hồ tại Khánh Hòa có hơn 15.000 người sinh sống khắp 9 huyện, thị, thành (bao gồm cả huyện đảo Trường Sa), trong đó tập trung đông nhất tại Diên Khánh với 11 nhà thờ chi họ rải đều ở các xã.

• Phân bố: Bà con họ Hồ phân tán ở Diên Khánh, Ninh Hòa, Cam Lâm, Cam Ranh, Khánh Vĩnh… song vẫn hướng về nhà thờ trung tâm để duy trì sinh hoạt văn hóa và kết nối cộng đồng.

Tại nhà thờ họ Hồ Khánh Hòa, các hoạt động chính được tổ chức đều đặn mỗi năm bao gồm:

• Xuân tế (mùng Một Tết âm lịch): Lễ cúng tổ tiên và dâng hương đầu năm

• Tất niên (cuối năm âm lịch)

• Giỗ họ (30/3–1/4 âm lịch)

• Họp hành, tổng kết hàng năm

• Mừng thọ các cụ cao tuổi (từ 70 tuổi trở lên)

• Trao khuyến học, khuyến tài cho con em xuất sắc.

Mỗi dịp lễ, bà con từ khắp nơi quay về cúng bái tổ tiên ông bà, vừa gìn giữ thuần phong mỹ tục, vừa thắt chặt mối liên kết nội tộc.

Câu tục ngữ “trong họ – ngoài làng” nhấn mạnh mối quan hệ mật thiết giữa dòng tộc và làng xã: họ là cội nguồn huyết thống, làng là không gian xã hội rộng lớn hơn. Dòng họ không chỉ lưu truyền lễ nghi, gia phong mà còn là nơi giữ gìn ngôn ngữ, văn hóa dân gian, phong tục tập quán qua các thế hệ, đóng góp vào bản sắc văn hóa chung của địa phương.

Nhà thờ họ Hồ Khánh Hòa không chỉ là công trình kiến trúc cổ kính, mà còn là biểu tượng tinh thần, nơi gìn giữ những giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh của dòng tộc. Việc tiếp nối truyền thống xây dựng, tu bổ và bảo tồn không chỉ tôn vinh công đức tiền nhân như Hồ Bạch Mai, Hồ Văn Hường, Hồ Quốc Ái, Hồ Minh Châu, mà còn nuôi dưỡng niềm tự hào và trách nhiệm của các thế hệ mai sau trong công cuộc gìn giữ di sản văn hóa Khánh Hòa. Các hoạt động thường niên, nghi lễ trang nghiêm cùng những danh hiệu vinh dự khẳng định sự gắn kết bền chặt và khát vọng bảo tồn thuần phong mỹ tục của dòng họ Hồ trên mảnh đất miền Trung thân thương.