nhỏ|265x265px|Trụ sở Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, thường được gọi ngắn gọn là Đoàn, là một tổ chức chính trị – xã hội của thanh niên Việt Nam. Tổ chức này do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện.

Tổ chức này được coi là vườn ươm đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý tương lai cho Đảng Cộng sản Việt Nam, là "cánh tay nối dài" của nhà nước. Đoàn Thanh niên được tổ chức và vận hành theo mô hình hành chính từ trung ương xuống đến các cấp xã, phường với đầy đủ chức danh thuộc biên chế hưởng lương nhà nước.

Địa vị pháp lí

Trong Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh được Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI thông qua ngày 13/12/2017 xác định vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh như sau:

Điều lệ

Điều lệ Đoàn là văn bản pháp lý cơ bản của Đoàn, xác định những vấn đề cơ bản về Đoàn, các nguyên tắc về tổ chức, hoạt động, cơ cấu bộ máy của Đoàn; quy định trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền hạn của Đoàn viên và của tổ chức Đoàn các cấp.

Mục đích của việc xây dựng Điều lệ Đoàn là nhằm thống nhất tư tưởng, tổ chức và hành động trong toàn Đoàn, thực hiện mục tiêu của Đoàn. Điều lệ Đoàn do Đại hội đại biểu toàn quốc hoặc Hội nghị đại biểu toàn quốc của Đoàn thông qua và ban hành. Mọi tổ chức Đoàn và Đoàn viên đều phải chấp hành Điều lệ Đoàn

Điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh khóa XII hiện có 13 chương, 42 điều:

• Chương I: Đoàn viên (gồm 4 điều, điều 1 - điều 4)
• Chương II: Nguyên tắc, cơ cấu tổ chức và hoạt động (gồm 6 điều, điều 5 - điều 10)
• Chương III: Cơ quan lãnh đạo ở cấp Trung ương (gồm 3 điều, điều 11 - điều 13)
• Chương IV: Cơ quan lãnh đạo ở cấp tỉnh, cấp huyện (gồm 3 điều, điều 14 - điều 16)
• Chương V: Tổ chức cơ sở Đoàn (gồm 5 điều, điều 17 - điều 21)
• Chương VI: Đoàn khối, Đoàn ngành, Đoàn ở ngoài nước (gồm 3 điều, điều 22 - điều 24)
• Chương VII: Tổ chức Đoàn trong Quân đội Nhân dân Việt Nam và Công an Nhân dân Việt Nam (gồm 2 điều, điều 25 - điều 26)
• Chương VIII: Công tác kiểm tra, giám sát và Ủy ban Kiểm tra các cấp (gồm 4 điều, điều 27 - điều 30)
• Chương IX: Khen thưởng và kỷ luật (gồm 5 điều, điều 31 - điều 35)
• Chương X: Đoàn với các tổ chức Hội của thanh niên (gồm 2 điều, điều 36 - điều 37)
• Chương XI: Đoàn phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh (gồm 2 điều, điều 38 - điều 39)
• Chương XII: Tài chính (gồm 2 điều, điều 40 - điều 41)
• Chương XIII: Chấp hành Điều lệ Đoàn (gồm 1 điều, điều 42)

Lịch sử

Hoàn cảnh ra đời

Từ ngày 20 đến ngày 26 tháng 3 năm 1931, tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ 2, Trung ương Đảng đã dành một phần quan trọng để bàn về công tác thanh niên, đặt ra vấn đề "... tổ chức ra Thanh niên cộng sản đoàn là nhiệm vụ để thâu phục một bộ phận quan trọng của vô sản giai cấp, là một vấn đề cần thiết mà Đảng phải giải quyết", chủ trương thống nhất các tổ chức thanh niên thành Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương, nhằm thu hút thanh niên phấn đấu cho lý tưởng cộng sản chủ nghĩa.

Trên cơ sở Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương lần thứ 2, một số Ủy viên Trung ương Đảng đã được cử phụ trách các vấn đề liên quan tới thanh niên trong các cấp ủy Đảng từ Trung ương đến địa phương. Cuối tháng 4 năm 1931, từ nước ngoài, ở Trung Kỳ, Xứ ủy Đoàn được thành lập trên cơ sở các Đoàn Ủy ban Cán sự Đoàn các cấp. Ở một số tỉnh đã hình thành cấp Tỉnh ủy Đoàn và Huyện ủy Đoàn, trên cơ sở các chi bộ thanh niên thuộc đảng bộ.

Từ năm 1931 đến năm 1935, Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương tiếp tục phát triển ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Nam Bộ. Tháng 3 năm 1935, tại Đại hội Đại biểu Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ nhất ở Ma Cao, Trung ương Đảng đã công nhận chính thức Chương trình hành động của Đoàn công bố từ 1933 và đề xuất việc triệu tập Đại hội Đoàn toàn quốc. Nhưng do tình hình thay đổi, đại hội sau đó đã không họp được.

Thời kỳ từ năm 1936 đến năm 1955

Năm 1936, Mặt trận Dân chủ Đông Dương được thành lập, một tổ chức thanh niên hoạt động công khai trên cơ sở Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương, lấy tên là Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương. Ngày 5 tháng 5 năm 1938, Đại hội đại biểu toàn quốc của Đoàn thanh niên Dân chủ Đông Dương đã họp công khai ở Hà Nội và bầu ra Ban Chấp hành Trung ương Đoàn.

Năm 1939, khi chính quyền thực dân đàn áp phong trào dân chủ Đông Dương, Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương rút vào hoạt động bí mật. Năm 1940, Trung ương Đảng đã thành lập Đoàn Thanh niên phản đế Đông Dương để tổ chức quần chúng thanh niên đấu tranh chống đế quốc. Đoàn Thanh niên phản đế sau đó đã tham gia khởi nghĩa Bắc Sơn và Khởi nghĩa Nam Kỳ.

Trong suốt 20 năm, do điều kiện lịch sử, nhiều tổ chức thanh niên do Đảng Cộng sản Đông Dương thành lập đã cùng hoạt động song song. Ngày 28 tháng 9 năm 1948, Ban Thường vụ Trung ương có Chỉ thị gửi các cấp bộ Đảng "Về việc củng cố Thanh niên Cứu quốc, phát triển Đoàn thanh niên Việt Nam để thống nhất Mặt trận thanh niên". Tháng 6 năm 1949, Hội nghị Thanh vận của Đảng được tổ chức tại Việt Bắc, do ông Hoàng Quốc Việt chủ trì. Tại Hội nghị này, một quyết định thành lập Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên Cứu quốc Trung ương được đưa ra, Nguyễn Lam được chỉ định làm Trưởng Tiểu Ban thanh vận Trung ương đồng thời là Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam.

Thời kỳ từ năm 1955 đến năm 1976

Sau khi giành được quyền kiểm soát miền Bắc, trong phiên họp vào tháng 9 năm 1955, Bộ Chính trị đã chủ trương đổi tên Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam thành Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam và tên gọi này được chính thức thông qua tại Đại hội toàn quốc lần thứ hai của Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam.

Tại Đại hội toàn quốc lần thứ 3 họp từ ngày 22 đến 25 tháng 3 năm 1961, các đại biểu đã quyết định lấy ngày 26 tháng 3 năm 1931 (ngày cuối của Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 2, dành để bàn bạc và quyết định những vấn đề rất quan trọng đối với công tác thanh niên) làm ngày thành lập Đoàn hàng năm.

Tại miền Nam, một tổ chức bộ phận của Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam hoạt động với tên gọi Đoàn Thanh niên Cách mạng Miền Nam, là một tổ chức thành viên của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.

Tại miền Bắc, tháng 2 năm 1970, Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam được đổi tên thành Đoàn Thanh niên lao động Hồ Chí Minh để kỷ niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa qua đời trước đó 5 tháng. Cùng thời gian này, Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng miền Nam cũng đổi tên thành Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Hồ Chí Minh.

Sau năm 1976

Sau khi Việt Nam thống nhất, tháng 12 năm 1976, Đoàn Thanh niên Nhân dân Cách mạng Hồ Chí Minh và Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh hợp nhất với tên gọi Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và giữ tên gọi này từ đó cho đến nay

Năm 2025, do yêu cầu của tinh gọn bộ máy, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trở thành đơn vị trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Tên gọi

Từ ngày 26 tháng 3 năm 1931, để phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ của từng thời kỳ cách mạng, Đoàn đã đổi tên nhiều lần (tổng 7 lần). Tên gọi của Đoàn qua các thời kỳ như sau:

• Từ ngày 26 tháng 3 năm 1931 đến năm 1937, tên gọi của Đoàn là Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương. *Từ năm 1937 đến năm 1939, tên gọi của Đoàn là Đoàn Thanh niên Dân chủ Đông Dương.
• Từ tháng 11 năm 1939 đến năm 1941, tên gọi của Đoàn là Đoàn Thanh niên Phản đế Đông Dương.
• Từ tháng 5 năm 1941 đến năm 1956, tên gọi của Đoàn là Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam.
• Từ ngày 25 tháng 10 năm 1956 đến năm 1970, tên gọi của Đoàn là Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam.
• Từ tháng 2 năm 1970 đến tháng 11 năm 1976, tên gọi của Đoàn là Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh.
• Từ tháng 12 năm 1976 đến nay, tên gọi của Đoàn là Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.

Tổ chức

Số lượng

Theo báo cáo của Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI (2017) thì Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh hiện có khoảng 6,4 triệu Đoàn viên trên tổng số khoảng 23,6 triệu thanh niên Việt Nam (từ 16 - 35 tuổi). Theo BBC thì tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố lớn nhất Việt Nam, vào năm 2005 có khoảng 70% thanh niên đang đứng ngoài hàng ngũ Đoàn Thanh niên Cộng sản (khoảng 390.000 Đoàn viên trên tổng số 2,3 triệu người từ độ tuổi 16 đến 30).

Nguyên tắc tổ chức và hoạt động

Giống như Đảng Cộng sản Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Đây cũng là điểm đặc biệt của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh so với các tổ chức chính trị - xã hội khác thường tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc hiệp thương dân chủ.

Cơ quan lãnh đạo các cấp

Cơ quan lãnh đạo cao nhất là Đại hội Đại biểu toàn quốc, được triệu tập 5 năm một lần. Cơ quan lãnh đạo của Đoàn ở mỗi cấp là Đại hội Đại biểu hoặc Đại hội Đoàn viên ở cấp đó. Giữa hai kỳ Đại hội cơ quan lãnh đạo là Ban Chấp hành do Đại hội Đoàn cùng cấp bầu ra. Từ cấp Liên chi Đoàn trở lên, giữa 2 kỳ họp Ban Chấp hành, cơ quan lãnh đạo là Ban Thường vụ do Ban chấp hành cùng cấp bầu ra. Riêng ở cấp Trung ương, Ban Chấp hành còn bầu ra Ban Bí thư là cơ quan thường trực của Ban Thường vụ do Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn đứng đầu.

Sự lãnh đạo của Đảng

Ngoài ra, để khằng định cho sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng đối với công tác Đoàn cũng như tạo điều kiện để các đồng chí cán bộ Trung ương Đoàn là Đảng viên được sinh hoạt Đảng, trong hệ thống tổ chức của Đoàn đã thành lập Đảng bộ Trung ương Đoàn tương đương tổ chức Đảng bộ cấp huyện trực thuộc Đảng bộ Mặt trận Tổ Quốc và các đoàn thể trung ương.

Hệ thống tổ chức

Chi đoàn là tổ chức tế bào của Đoàn, là hạt nhân nòng cốt đoàn kết, tập hợp thanh thiếu nhi. Tính đến năm 2017, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có 267.495 chi đoàn (trong đó: khu vực nông thôn 97.584 chi đoàn; khu vực đô thị 26.475 chi đoàn; khu vực trường học 99.426 chi đoàn; khu vực doanh nghiệp 17.429 chi đoàn; khu vực hành chính sự nghiệp 17.183 chi đoàn; khu vực lực lượng vũ trang 9.382 chi đoàn)

Hệ thống tổ chức của Đoàn được tổ chức từ Trung ương xuống cơ sở gồm có 4 cấp. Tính đến năm 2017, số lượng tổ chức ở mỗi cấp như sau: *Cấp cơ sở gồm Đoàn cơ sở và Chi đoàn cơ sở (Có hơn 44.454 tổ chức cơ sở Đoàn với 21.720 đơn vị Đoàn cơ sở và 22.734* đơn vị Chi Đoàn cơ sở) Cấp Huyện và tương đương (có 1.377 đơn vị Đoàn cấp huyện và tương đương, gồm 705 quận, huyện, thị, thành đoàn và 672 đoàn tương đương cấp huyện) Cấp Tỉnh và tương đương (có 67 đơn vị Đoàn cấp tỉnh và tương đương, gồm 63 tỉnh, tỉnh thành Đoàn và 4 Đoàn trực thuộc) Cấp Trung ương**

Các cơ quan, đơn vị trực thuộc Trung ương Đoàn

Các cơ quan chuyên trách Trung ương Đoàn

Các Cơ quan chuyên trách Trung ương Đoàn là đơn vị trực thuộc Cơ quan Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam, bao gồm:

Ban Công tác Đoàn (kiêm Cơ quan thường trực Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đoàn), Trưởng Ban: Bùi Minh Tuấn (nguyên Trưởng Ban Tổ chức - Kiểm tra Trung ương Đoàn)

Ban Công tác Thanh thiếu nhi (kiêm Cơ quan thường trực Trung ương Hội Liên Hiệp Thanh niên Việt Nam, Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam, Hội Đồng Đội Trung ương),Trưởng Ban: Nguyễn Kim Quy (nguyên Trưởng Ban Mặt trận Thanh niên Trung ương Đoàn)

Các đơn vị sự nghiệp trực thuộc Trung ương Đoàn

Trung tâm Hỗ trợ thanh thiếu nhi Việt Nam

Trung tâm Phát triển Khoa học công nghệ và tài năng trẻ

Trung tâm Thanh thiếu niên miền Nam

Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam

Báo Tiền phong

Báo Thanh niên

Báo Thiếu niên Tiền phong và Nhi đồng

Nhà xuất bản Kim Đồng

Các tổ chức Đoàn ở địa phương, đơn vị

Có 34 tỉnh, thành Đoàn và 5 Đoàn trực thuộc Trung ương

Tỉnh, thành Đoàn

Thành Đoàn Hà Nội, Bí thư: Chu Hồng Minh

Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh, Bí thư: Ngô Minh Hải

Thành Đoàn Cần Thơ, Bí thư: Lư Thị Ngọc Anh

Thành Đoàn Hải Phòng, Bí thư: Lê Khắc Nguyên Anh

Thành Đoàn Đà Nẵng, Bí thư: Lê Công Hùng

Thành Đoàn Huế, Bí thư: Nguyễn Thanh Hoài

Tỉnh Đoàn An Giang, Bí thư: Phan Duy Bằng

Tỉnh Đoàn Bắc Ninh, Bí thư: Nguyễn Đức Sâm

Tỉnh Đoàn Cao Bằng, Bí thư: Triệu Thanh

Tỉnh Đoàn Cà Mau, Bí thư: Nguyễn Hoàng Đạo

Tỉnh Đoàn Điện Biên, Bí thư: Đặng Thành Huy

Tỉnh Đoàn Đắk Lắk, Bí thư: H' Giang Niê

Tỉnh Đoàn Đồng Nai, Bí thư: Nguyễn Minh Kiên

Tỉnh Đoàn Đồng Tháp, Bí thư: Huỳnh Minh Thức

Tỉnh Đoàn Gia Lai, Bí thư: Hà Thị Giang Thảo

Tỉnh Đoàn Hà Tĩnh, Bí thư: Nguyễn Ny Hương

Tỉnh Đoàn Hưng Yên, Bí thư: Vũ Hồng Luyến

Tỉnh Đoàn Khánh Hòa, Bí thư: Trần Anh

Tỉnh Đoàn Lai Châu, Bí thư: Nguyễn Tiến Thịnh

Tỉnh Đoàn Lào Cai, Bí thư: Giàng Thị Mai

Tỉnh Đoàn Lâm Đồng, Bí thư: Ndu Ha Biên

Tỉnh Đoàn Lạng Sơn, Bí thư: Đinh Thị Anh Thư

Tỉnh Đoàn Nghệ An, Bí thư: Nguyễn Thị Phương Thuý

Tỉnh Đoàn Ninh Bình, Bí thư: Trịnh Như Lâm

Tỉnh Đoàn Phú Thọ, Bí thư: Bùi Đức Giang

Tỉnh Đoàn Quảng Ngãi, Bí thư: Cao Lê Tùng Nghĩa

Tỉnh Đoàn Quảng Ninh, Bí thư: Hoàng Văn Hải

Tỉnh Đoàn Quảng Trị, Bí thư: Trần Thị Thu

Tỉnh Đoàn Sơn La, Bí thư: Cầm Thị Huyền Trang

Tỉnh Đoàn Thanh Hóa, Bí thư: Lê Văn Châu

Tỉnh Đoàn Thái Nguyên, Bí thư: Phạm Thị Thu

Tỉnh Đoàn Tuyên Quang, Bí thư: Dương Minh Nguyệt

Tỉnh Đoàn Tây Ninh, Bí thư: Nguyễn Thanh Tùng

Tỉnh Đoàn Vĩnh Long, Bí thư: Nguyễn Huỳnh Thu

Đoàn trực thuộc

Đoàn Thanh niên Chính phủ, Bí thư: Bùi Hoàng Tùng

Đoàn Thanh niên các cơ quan Đảng Trung ương, Bí thư: Trần Thị Ngọc Quỳnh

Đoàn Thanh niên Quốc hội, Bí thư: Nguyễn Thị Kim Anh

Ban Thanh niên Công an Nhân dân, Trưởng Ban: Đồng Đức Vũ

Ban Thanh niên Quân Đội, Trưởng Ban: Nguyễn Quang Huy

Đoàn viên

Theo điều lệ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh:

Để trở thành Đoàn viên, thanh niên cần đáp ứng tiêu chuẩn:

Nhiệm vụ và quyền hạn của Đoàn viên được quy định tại điều 2 và 3 của Điều lệ như sau:

• Nhiệm vụ của đoàn viên: # Luôn luôn phấn đấu vì lý tưởng của Đảng và Bác Hồ. Tích cực học tập, lao động rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. # Gương mẫu chấp hành và vận động thanh, thiếu niên thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Tham gia xây dựng, bảo vệ Đảng và chính quyền. Chấp hành Điều lệ Đoàn và các nghị quyết của Đoàn; tích cực tuyên truyền về tổ chức Đoàn trong thanh niên; sinh hoạt đoàn và đóng đoàn phí đúng quy định. # Liên hệ mật thiết với thanh niên, tích cực xây dựng Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh; giúp đỡ thanh niên và đội viên trở thành đoàn viên. Quyền của đoàn viên: # Yêu cầu tổ chức Đoàn đại diện, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, được giúp đỡ và tạo điều kiện để phấn đấu trưởng thành. # Ứng cử, đề cử và bầu cử vào cơ quan lãnh đạo các cấp của Đoàn *# Được thông tin, thảo luận, chất vấn, phê bình, biểu quyết, đề nghị và bảo lưu ý kiến của mình về công việc của Đoàn.

Cơ quan lãnh đạo ở Trung ương

Đại hội Đoàn toàn quốc

Đại hội Đoàn toàn quốc (tên đầy đủ: Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Minh) là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, được triệu tập định kỳ 5 năm 1 lần.

Đại hội thảo luận và biểu quyết thông qua các báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đoàn; quyết định phương hướng nhiệm vụ công tác của Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi toàn quốc của nhiệm kỳ; bầu Ban Chấp hành Trung ương Đoàn; thông qua Điều lệ Đoàn

Tính đến năm 2022, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã tổ chức 12 kỳ Đại hội Đoàn toàn quốc.

Ban Chấp hành Trung ương Đoàn

Ban Chấp hành Trung ương Đoàn là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh giữa hai kỳ Đại hội đại biểu toàn quốc. Ban Chấp hành Trung ương Đoàn có nhiệm kỳ 5 năm và do Đại hội Đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh bầu.

Ban Chấp hành Trung ương Đoàn hiện tại là khóa XII có nhiệm kỳ từ 2022-2027, có 144 Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đoàn.

Ban Thường vụ Trung ương Đoàn

Ban Thường vụ Trung ương Đoàn do Ban Chấp hành Trung ương Đoàn bầu trong số viên Trung ương Đoàn, là cơ quan lãnh đạo của Trung ương Đoàn giữa hai kỳ họp Ban Chấp hành.

Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn được cơ cấu bao gồm là các Bí thư Trung ương Đoàn, một số Trưởng Ban, Văn phòng thuộc cơ quan Trung ương Đoàn, Bí thư các Đoàn trực thuộc và các Bí thư tỉnh, thành Đoàn quan trọng (gồm Thành Đoàn Hà Nội, Thành Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh và một số tỉnh, thành Đoàn là Trưởng các cụm thi đua).

Ban Thường vụ Trung ương Đoàn hiện tại có 33 ủy viên.

Ban Bí thư Trung ương Đoàn

Ban Bí thư Trung ương Đoàn do Ban Chấp hành Trung ương Đoàn bầu trong số Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn, là cơ quan thường trực của Ban Thường vụ gồm Bí thư thứ nhất và các Bí thư, thay mặt Ban Thường vụ tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện các nghị quyết của Đoàn; chuẩn bị các vấn đề trình Ban Thường vụ xem xét, quyết định các chủ trương công tác Đoàn, phong trào thanh thiếu nhi và giải quyết các công việc hằng ngày của Đoàn

Cơ cấu Ban Bí thư Trung ương Đoàn trong nhiệm kỳ 2017 - 2022 có 7 thành viên, gồm:

• Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn
• Bí thư thường trực Trung ương Đoàn Bí thư Trung ương Đoàn phụ trách công tác xây dựng Đoàn, công tác kiểm tra giám sát của Đoàn (kiêm nhiệm Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đoàn) Bí thư Trung ương Đoàn phụ trách công tác tuyên giáo
• Bí thư Trung ương Đoàn phụ trách phong trào và công tác đoàn kết, tập hợp thanh niên (kiêm nhiệm Chủ tịch Ủy ban Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam)
• Bí thư Trung ương Đoàn phụ trách công tác học sinh, sinh viên (kiêm nhiệm Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Sinh viên Việt Nam)
• Bí thư Trung ương Đoàn phụ trách công tác thiếu nhi (kiêm nhiệm Chủ tịch Hội đồng Trung ương Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh) Tùy từng thời điểm trong nhiệm kỳ, một trong các Bí thư Trung ương Đoàn sẽ được phân công làm Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Quốc gia về Thanh niên Việt Nam.

Trong trường hợp khuyết chức danh Bí thư Trung ương Đoàn, Ban Bí thư Trung ương Đoàn sẽ phân công một trong các Bí thư còn lại phụ trách nhiệm vụ của chức danh bị khuyết cho đến khi kiện toàn được Bí thư mới.

Lãnh đạo qua các thời kỳ

Các phong trào hành động cách mạng của Đoàn

Phong trào hành động cách mạng (bao gồm các Phong trào, Chương trình, Cuộc vận động) là một trong những phương thức hoạt động chủ yếu của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Thông qua các phong trào hành động cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đoàn kết, tập hợp, giáo dục và tổ chức cho thanh niên thực hiện các mục tiêu, lý tưởng của Đoàn và đồng hành, hỗ trợ, giúp thanh niên được phát triển toàn diện.

Mỗi nhiệm kỳ, Đoàn phát động một hoặc một vài phong trào cách mạng phù hợp với đặc điểm của từng thời kỳ.

Nhiệm kỳ I (1950 - 1956)

*Năm 1950: Phong trào "Tòng quân giết giặc lập công"

Nhiệm kỳ II (1956 - 1961)

• Năm 1956: Phong trào "Lao động kiến thiết Tổ quốc" *Năm 1960: Phong trào "Thi đua trở thành người lao động tiên tiến"

Nhiệm kỳ III (1961 - 1980)

• Năm 1961: Phong trào _"Xung phong tình nguyện vượt mức kế hoạch Nhà nước 5 năm lần thứ nhất"_
• Năm 1964: Phong trào "Ba sẵn sàng" ở miền Bắc:

Sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu dũng cảm và sẵn sàng gia nhập các lực lượng vũ trang nhân dân.

Sẵn sàng khắc phục khó khăn, đẩy mạnh sản xuất, học tập trong bất kỳ tình huống nào.

Sẵn sàng đi bất cứ nơi nào, làm bất cứ việc gì mà Tổ quốc cần đến.

• Năm 1965: Phong trào "Năm xung phong" ở miền Nam:

Xung phong tiêu diệt thật nhiều sinh lực địch.

Xung phong tòng quân giết giặc.

Xung phong trong các cuộc đấu tranh chính trị ở nông thôn cũng như đô thị.

Xung phong phục vụ tiền tuyến, vào các đội thanh niên xung phong công tác phục vụ chiến trường.

Xung phong sản xuất nông nghiệp trong nông thôn.

• Năm 1973: Đoàn Thanh niên Nhân dân cách mạng miền Nam phát động Phong trào _"Ba xung phong giành giữ hoà bình"_, bao gồm:

Xung phong đấu tranh chính trị.

Xung phong tham gia xây dựng lực lượng vũ trang.

Xung phong xây dựng vùng giải phóng và căn cứ địa cách mạng

• Năm 1975: Phát động trong thanh niên cả nước cuộc vận động thi đua thực hiện các phong trào lớn:

  Phong trào Lao động tình nguyện xây dựng Tổ quốc và lao động tình nguyện vượt mức kế hoạch trong khu vực sản xuất.

  Phong trào Quyết thắng trong các lực lượng vũ trang.

  Phong trào thi đua học tập và xây dựng tập thể học sinh xã hội chủ nghĩa

  Phong trào rèn luyện thân thể và thực hiện nếp sống mới

• Năm 1978: Phong trào _"Ba xung kích làm chủ tập thể"_
• Năm 1979-1980: Thực hiện cuộc vận động "Ba mũi tên tiến công tiêu cực" và cuộc vận động "Toàn Đoàn tham gia xây dựng Đảng"

Nhiệm kỳ IV (1980 - 1987)

• Năm 1982–1983: Ba chương trình hành động cách mạng của tuổi trẻ, bao gồm:

Chương trình tuổi trẻ đẩy mạnh sản xuất lương thực.

Chương trình tuổi trẻ thực hành tiết kiệm.

Chương trình tham gia giải quyết việc làm cho thanh niên.

• Năm 1984: Nghị quyết 7 (khoá IV) bổ sung và đề ra Năm chương trình hành động cách mạng của tuổi trẻ, bao gồm

Chương trình học tập - rèn luyện xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.

Chương trình tuổi trẻ xung kích đẩy mạnh sản xuất lương thực và phát triển nông nghiệp toàn diện.

Chương trình tuổi trẻ lao động sáng tạo, tiết kiệm và giải quyết việc làm cho thanh niên.

Chương trình tuổi trẻ xung kích trên mặt trận an ninh - quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

Chương trình tuổi trẻ xung kích trên mặt trận cải tạo xã hội chủ nghĩa và phân phối lưu thông.

Nhiệm kỳ V (1987 - 1992)

• Năm 1987: Đại hội V phát động phong trào: "_Tuổi trẻ xung kích sáng tạo, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"_ với 4 chương trình:

Tuổi trẻ xung kích và sáng tạo trên mặt trận kinh tế, thực hiện thắng lợi 3 chương trình mục tiêu về lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu.

Tuổi trẻ đi đầu thực hiện các chính sách xã hội và đấu tranh cho công bằng xã hộii

Tuổi trẻ xung kích trên mặt trận quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc.

Tuổi trẻ học tập và tiến quân vào khoa học kỹ thuật.

• Năm 1988: Triển khai Cuộc vận động "Xây dựng chi Đoàn mạnh"

Nhiệm kỳ VI (1992 - 1997)

• Năm 1992: Đại hội VI phát động 4 chương trình hành động cách mạng của Đoàn và tuổi trẻ Việt Nam bao gồm:

Chương trình thanh niên làm kinh tế, tham gia giải quyết việc làm.

Chương trình thanh niên tham gia bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Chương trình học tập, sáng tạo, tích cực tham gia phát triển văn hoá - xã hội.

Chương trình xây dựng Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng.

*Năm 1993: Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đoàn lần thứ 2 (khóa VI) phát động hai phong trào lớn: "Thanh niên lập nghiệp" và "Tuổi trẻ giữ nước"

Nhiệm kỳ VII (1997 - 2002)

• Năm 1997: Tiếp tục phát triển hai phong trào lớn "Thanh niên lập nghiệp" và "Tuổi trẻ giữ nước" lên một tầm cao mới

Nhiệm kỳ VIII (2002 - 2007)

• Năm 2002: Phát triển phong trào: "Tuổi trẻ thi đua tình nguyện, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"

Nhiệm kỳ IX (2007 - 2012)

• Năm 2007: Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tập trung triển khai hai phong trào lớn là: "Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc" và "Bốn đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp"

• Phong trào "_Năm xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc" (gọi tắt: Phong trào "5 xung kích") gồm các nội hàm:_

Xung kích lao động sáng tạo, phát triển kinh tế - xã hội.

Xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng.

Xung kích bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Xung kích thực hiện cải cách hành chính.

Xung kích trong hội nhập kinh tế quốc tế.

• Phong trào "_Bốn đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp"_ (gọi tắt là: Phong trào "4 đồng hành") gồm các nội hàm:

Đồng hành với thanh niên trong học tập, nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp vụ.

Đồng hành với thanh niên trong nghề nghiệp và việc làm.

Đồng hành với thanh niên trong nâng cao sức khỏe thể chất và đời sống văn hoá tinh thần.

Đồng hành với thanh niên trong phát triển kỹ năng xã hội.

Nhiệm kỳ X (2012 - 2017)

• Năm 2012: Triển khai 2 phong trào: "_Xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc"_ và **"Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp"** trên cơ sở những bài học kinh nghiệm của hai phong trào "5 xung kích, 4 đồng hành"

Nhiệm kỳ XI (2017 - 2022)

• Năm 2017: Triển khai "3 phong trào hành động cách mạng phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" và "3 chương trình đồng hành với thanh niên"

• 3 phong trào hành động cách mạng phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc:

Phong trào _"Thanh niên tình nguyện"_

Phong trào _"Tuổi trẻ sáng tạo"_

Phong trào _"Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc"_

• 3 chương trình đồng hành với thanh niên:

Chương trình _"Đồng hành với thanh niên trong học tập"_

Chương trình _"Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp"_

Chương trình _"Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần"_

Nhiệm kỳ XII (2022 - 2027)

• Năm 2022: Tiếp tục triển khai "3 phong trào hành động cách mạng phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" và "3 chương trình đồng hành với thanh niên"

Tài chính

Điều lệ Đoàn quy định tài chính của Đoàn bao gồm ngân sách Nhà nước cấp, đoàn phí và các khoảng thu hợp pháp khác, việc quản lý sử dụng tài chính của Đoàn phải tuân thủ theo nguyên tắc quản lý của nhà nước. Trên thực tế, ngân sách Nhà nước chiếm tỷ lệ rất lớn trong kinh phí hoạt động của Đoàn và ngân sách dành cho Đoàn từng cấp luôn nằm trong dự toán ngân sách Nhà nước hằng năm của chính quyền cấp đó.