[[Tập tin:Africa ethnic groups 1996.jpg|thumb|upright=1.5|Bản đồ cho thấy phân bố của các ngữ hệ truyền thống tại châu Phi:
Niger-Congo:
Nin-Sahara:
]]
Có 1.250 tới 2.100 và theo một nguồn là có tới 3.000 ngôn ngữ được nói bản địa ở châu Phi, nằm trong nhiều ngữ hệ khác nhau:
Ngữ hệ Phi-Á hiện diện khắp vùng Trung Đông, Bắc Phi, Sừng châu Phi, và một số phần của Sahel
Ngữ hệ Nin-Sahara tập trung quanh khu vực Sudan và Tchad
Ngữ hệ Niger-Congo (Bantu và phi-Bantu) phủ khắp Tây, Trung, Đông Nam và Nam Phi
Ngữ hệ Nam Đảo được nói tại Madagascar.
*Ngữ hệ Ấn-Âu có mặt tại cực nam của lục địa (Afrikaans), cũng như các vùng Ceuta và Melilla (tiếng Tây Ban Nha) ở phía bắc.
Có nhiều ngữ hệ nhỏ, ngôn ngữ tách biệt, cũng như nhiều ngôn ngữ chưa được phân loại khác. Thêm vào đó, châu Phi rất đa dạng về ngôn ngữ ký hiệu, nhiều trong số này là ngôn ngữ ký hiệu tách biệt.
Chừng một trăm ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi trong việc giao tiếp. Tiếng Ả Rập, Somali, Berber, Amhara, Oromo, Swahili, Hausa, Manding, Fulani và Yoruba là những ngôn ngữ được hàng chục triệu người nói. Nếu như hàng trăm ngôn ngữ tương tự nhau được gộp lại, thì mười hai ngôn ngữ được nói bởi 75% người dân châu Phi, mười lăm ngôn ngữ được nói bởi 85%, như ngôn ngữ thứ nhất hay thứ hai.
Sự đa dạng ngôn ngữ học của nhiều nước châu Phi (chỉ mình Nigeria đã có hơn 500 ngôn ngữ) đã khiến chính sách ngôn ngữ trở thành một vấn đề thời kì hậu thuộc địa. Những năm gần đây, các nước châu Phi mỗi lúc một xem trọng giá trị ngôn ngữ của họ. Chính sách ngôn ngữ hiện nay chủ yếu nhắm đến mục tiêu đa ngôn ngữ. Năm 2006 là "Năm của Ngôn ngữ châu Phi" của Liên minh châu Phi (AU). Tuy nhiên, dù nhiều thứ tiếng vừa và nhỏ đã hiện diện trên radio, báo chí, và được giảng dạy trong các trường học, và vài ngôn ngữ lớn được xem là ngôn ngữ quốc gia, chỉ một số ít trở thành ngôn ngữ chính thức cấp quốc gia.
Các nhóm ngôn ngữ
Đa số các thứ tiếng được nói ở châu Phi thuộc về ba ngữ hệ: Phi-Á, Nin-Sahara, và Niger-Congo. Số khác thuộc về một nhóm Ubangia (đôi khi được đặt trong Niger-Congo) và Khoisan, hoặc Ấn-Âu và Nam Đảo (cả hai bắt nguồn từ ngoài châu Phi. Thêm vào đó, có nhiều ngôn ngữ chưa phân loại và ngôn ngữ ký hiệu.
Ngữ hệ Phi-Á
Nhóm Phi-Á được nói khắp Bắc Phi, Sừng châu Phi, Trung Đông, và một số phần của Sahel. Có chừng 375 ngôn ngữ Phi-Á, sử dụng bởi hơn 350 triệu người. Các phân nhánh chính là nhóm ngôn ngữ Berber, nhóm ngôn ngữ Semit, nhóm ngôn ngữ Tchad và nhóm ngôn ngữ Cush. Urheimat của ngữ hệ Phi-Á (nơi xuất phát) thì không chắc chắn. Tuy vậy, phân nhánh phổ biến nhất, nhóm Semit (gồm tiếng Ả Rập, tiếng Amhara, tiếng Hebrew và một số khác), có sẽ đã phát triển ở bán đảo Ả Rập. Semit là nhánh duy nhất của hệ Phi-Á được sử dụng bên ngoài châu Phi.
Một số ngôn ngữ Phi-Á thường gặp nhất là tiếng Ả Rập (Semit), Somali (Cush), Berber (Berber), Hausa (Chadic), Amhara (Semit), và Oromo (Cush). Trong những họ ngôn ngữ còn lại trên thế giới, Phi-Á có lịch sử chữ viết lâu đời nhất, nhờ tiếng Akkad tại Lưỡng Hà và tiếng Ai Cập cổ đại.
Ngữ hệ Nin-Sahara
Nin-Sahara là một nhóm gây nhiều tranh luận với sự đa dạng cực kỳ trong hơn một trăm ngôn ngữ. Phân bố trãi ra từ thung lũng Nil tới bắc Tanzania và đến Nigeria và Cộng hòa Dân chủ Congo, với nhóm ngôn ngữ Songhay dọc theo trung lưu của sông Niger. Mối quan hệ giữa các ngôn ngữ này chưa được chứng minh chắc chắn. Những thứ tiếng này cùng chia sẻ vài hình thái khác thường, nếu chúng có liên quan, đa số các nhánh con hẳn đã phải trải qua sự thay đổi lớn kể từ tách ra từ tổ tiên chung. Việc gộp vào cả nhóm Songhay cũng đang bị nghi ngờ.
Một số ngôn ngữ phổ biến thuộc hệ này là Kanuri, Fur, Nobiin, và Luo, Dinka, Maasai (cả ba đều thuộc nhóm Nin). Các ngôn ngữ Nin-Sahara có thanh điệu.
Ngữ hệ Niger–Congo
Niger–Congo là ngữ hệ lớn nhất tại châu Phi và có lẽ cả thế giới khi tính đến số lượng ngôn ngữ. Một trong những đặc điểm nổi bật của nó là hệ thống lớp danh từ (noun class) phức tạp với sự hợp ngữ pháp. Lượng lớn ngôn ngữ trong hệ này có thanh điệu, như tiếng Yoruba, Igbo, Ashanti, và Ewe. Một nhánh lớn của hệ Niger–Congo là họ Bantu.
Nhóm ngôn ngữ khác
Nam Đảo
Nhiều thứ tiếng được nói tại châu Phi xuất phát từ bên ngoài châu lục này. Ví dụ, tiếng Malagasy, ngôn ngữ của Madagascar, thuộc về ngữ hệ Nam Đảo.
Ấn-Âu
Afrikaans, cũng như đa số ngôn ngữ creole tại châu Phi, là ngôn ngữ Ấn-Âu. Afrikaans là ngôn ngữ Ấn-Âu duy nhất từng phát triển ở đây; do đó, nó là một ngôn ngữ châu Phi. Afrikaans được dùng khắp vùng Nam Phi. Đa số người bản ngữ Afrikaans sống ở Nam Phi, ở Namibia nó là lingua franca và ở Botswana và Zimbabwe nó là ngôn ngữ thiểu số với chừng mười nghìn người nói. Khắp thế giới, ước tính có 15 đến 20 triệu người nói tiếng Afrikaans.
Những hệ nhỏ
Mande, khoảng 70 ngôn ngữ, gồm các ngôn ngữ lớn tại Mali và Guinea. Chúng có khi được xem là một nhánh của Niger–Congo, nhưng ý kiến chung vẫn không thống nhất.
Ubangi, khoảng 70 ngôn ngữ, gồm các ngôn ngữ lớn tại Cộng hòa Trung Phi. Cũng có thể thuộc Niger–Congo.
Khoe, khoảng 10 ngôn ngữ, tại Namibia và Botswana
Sandawe, tại Tanzania, có thể liên quan tới Khoe
Kx'a, gồm hai ngôn ngữ tại Nam Phi
Tuu, hay Taa-Ui, gồm hai ngôn ngữ
Hadza, ngôn ngữ tách biệt tại Tanzania
Bangi-me, ngôn ngữ tách biệt tại Mali
Jalaa, ngôn ngữ tách biệt tại Nigeria
Laal, ngôn ngữ tách biệt tại Tchad
Khoisan là một thuật ngữ (tiện dụng) để chỉ khoảng 30 ngôn ngữ được dùng bởi 300.000–400.000 người. Có năm nhánh ngôn ngữ Khoisan chưa được chứng minh có liên quan tới nhau: Khoe, Tuu, Kx'a, cũng như Sandawe và Hadza, hai ngôn ngữ tách biệt. Một đặc điểm nổi bật của Khoisan, và là lý do chúng được gộp chung với nhau, là sự hiện diện của phụ âm click (giống như tiếng búng lưỡi hay chắc lưỡi). Vài ngôn ngữ Bantu lân cận (như Xhosa và Zulu) cũng có tiếng "click", nhưng chúng bắt ngồn từ Khoisan. Khoisan cũng là ngữ hệ thanh điệu.
Ngôn ngữ chưa phân loại
Có một số lượng tương đối ngôn ngữ chưa phân loại ở châu Phi. Nhiều trong số này chưa được phân loại đơn giản vì thiếu tài liệu; một số ngôn ngữ được biết tới rõ hơn song không có phân loại rõ ràng là:
- có thể thuộc hệ Á-Phi: Ongota, Gomba
- có thể thuộc hệ Nin-Sahara: Shabo
- có thể thuộc hệ Niger–Congo: Jalaa, Mbre, Bayot
- có thể thuộc Khoe: Kwadi
- không rõ: Laal, Mpre
Trong số này, Jalaa có nhiều khả năng là ngôn ngữ tách biệt nhất.
Số người nói của một số ngôn ngữ (bản địa và phi bản địa)
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
[[Tập tin:Africa ethnic groups 1996.jpg|thumb|upright=1.5|Bản đồ cho thấy phân bố của các ngữ hệ truyền thống tại châu Phi: Niger-Congo: Nin-Sahara: ]] Có 1.250 tới 2.100 và theo một nguồn là có tới 3.000 ngôn
[[Tập tin:Francophone_Africa.svg|nhỏ|308x308px| |thế=]] nhỏ|280x280px|[[Graffiti trên đại lộ Habib-Bourguiba ở Tunis vào tháng 3/2012.]] **Tiếng Pháp tại châu Phi** là tập hợp tất cả các phương ngữ, giọng nói và từ mượn, cấu trúc và tạo
phải|Bản đồ ngôn ngữ của châu Âu (đơn giản hóa). **Ngôn ngữ học châu Âu** là ngành ngôn ngữ học khá mới mẻ, nghiên cứu về các ngôn ngữ tại châu Âu. Tuy nhiên, ở
[[Tập_tin:Language families of modern Asia.png|nhỏ|450x450px|ngữ hệ ở Châu Á ]] Có rất nhiều ngôn ngữ được sử dụng trên toàn Châu Á, bao gồm các ngữ hệ khác nhau. Các nhóm ngữ hệ chính được
thumb|[[Tranh khảm La Mã|Tranh khảm (220–250) được tìm thấy tại El Djem, Tunisia (Phi Lợi Gia thuộc La Mã). Trên đây viết dòng chữ Latinh "Im đi! Để lũ trâu ngủ" _(Silentiu[m] dormiant tauri)_ và
thumb|Phân bố của các tộc người Pygmy theo [[Cavalli-Sforza. Nhóm Twa miền Nam nằm ngoài bản đồ.]] Người Pygmy của miền nhiệt đới châu Phi là những tộc "người rừng" mà đang, hay cho đến
**Các ngôn ngữ của Tây Ban Nha** () hay **các ngôn ngữ Tây Ban Nha** () là những ngôn ngữ được nói hoặc đã từng được nói ở Tây Ban Nha. Nhóm ngôn ngữ Rôman
**Triết học châu Phi** là triết học được tạo ra bởi những người châu Phi, một loại triết học trình bày những quan điểm về thế giới quan của người Châu Phi, hay triết học
**Nhóm** **ngôn ngữ Nguni** là một nhóm con của nhóm ngôn ngữ Bantu được nói ở Nam Phi bởi người Nguni. Nhóm ngôn ngữ Nguni bao gồm các ngôn ngữ: Zulu, Xhosa, Ndebele (đôi khi
phải|Hình ảnh của châu Phi chụp từ vệ tinh **Châu Phi** hay **Phi châu** (_l'Afrique_, _Africa_) là châu lục đứng thứ hai trên thế giới về dân số (sau châu Á), thứ ba về diện
**Ngôn ngữ học** hay **ngữ lý học** là bộ môn nghiên cứu về ngôn ngữ. Người nghiên cứu bộ môn này được gọi là nhà ngôn ngữ học. Nói theo nghĩa rộng, nó bao gồm
**Nhóm ngôn ngữ Oïl** (Langues d'oïl) là một cụm phương ngữ bao gồm tiếng Pháp và các ngôn ngữ bản địa gần gũi được nói ở bắc Pháp, nam Bỉ và Quần đảo Eo Biển.
**Nhóm ngôn ngữ Kru** thuộc ngữ hệ Niger-Congo, hiện diện trên một vùng kéo dài từ đông nam Liberia đến đông Bờ Biển Ngà. Nguồn gốc tên gọi "Kru" chưa được làm rõ. Theo Westermann
nhỏ|270x270px|Nhóm ngôn ngữ Rôman (đơn giản hóa)|liên_kết=Special:FilePath/Romance_languages_improved.PNG **Nhóm ngôn ngữ Tây Rôman** là một trong hai phân nhánh của nhóm ngôn ngữ Rôman được đề xuất dựa trên tuyến La Spezia-Rimini. Chúng bao gồm các
**Nhóm ngôn ngữ Gbe** (phát âm ) là một tập hợp gồm khoảng 20 ngôn ngữ liên quan đến nhau hiện diện trên một khu vực kéo dài từ đông Ghana đến tây Nigeria. Số
**Nhóm ngôn ngữ Nin** là một nhóm ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Đông Sudan được sử dụng trên một khu vực rộng lớn giữa Nam Sudan và Tanzania bởi các dân tộc Nin, những
**Nhóm ngôn ngữ Ý-Dalmatia** hay **nhóm ngôn ngữ Trung Rôman** là một nhóm ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được nói ở Ý, Corse (Pháp) và trước đây là ở Dalmatia (Croatia). Nhóm ngôn
thumb|Khẩu hiệu an toàn giao thông ở [[Kin, Okinawa, viết bằng tiếng Nhật (giữa) và tiếng Okinawa (trái và phải).]] là những ngôn ngữ bản địa ở quần đảo Lưu Cầu, phần viễn nam của
nhỏ|Phân bố các ngôn ngữ Mande hiện đại. **Nhóm ngôn ngữ Mande** được sử dụng ở một số quốc gia Tây Phi bởi các dân tộc Mandé và bao gồm các tiếng: Maninka, Mandinka, Soninke,
Bản đồ khí hậu đơn giản hoá của châu Phi: Hạ Saharan gồm vùng [[Sahel và Sừng châu Phi khô cằn ở phía bắc (màu vàng), các savanna nhiệt đới (lục sáng) và các rừng
nhỏ|Giao tiếp phi ngôn ngữ giữa hai người tại [[Tây An, Trung Quốc.]] **Giao tiếp phi ngôn ngữ** giữa con người là sự giao tiếp bằng cách gửi và nhận những tín hiệu phi ngôn
**Liên minh châu Phi** (, viết tắt là _AU_ hoặc , viết tắt là _UA_) là một tổ chức liên chính phủ bao gồm 55 quốc gia châu Phi, có trụ sở tại Addis
**Nguồn gốc ngôn ngữ** và quan hệ của ngôn ngữ đối với tiến hóa của loài người là chủ đề học thuật đã được bàn luận trong nhiều thế kỷ. Mặc dù vậy, ta vẫn
**Tiếng Quảng Châu** (phồn thể: 廣州話, giản thể: 广州话, phiên âm Yale: _Gwóngjāu wá,_ Hán-Việt: _Quảng Châu thoại_) hay **tiếng tỉnh Quảng Đông** là một phương ngữ tiếng Trung được nói tại Quảng Châu và
**Ngữ hệ Nam Đảo** () là một ngữ hệ lớn phân bổ rộng rãi tại các hải đảo Đông Nam Á và Thái Bình Dương, Madagascar và một phần nhỏ tại đại lục châu Á.
**Nhóm ngôn ngữ Bantu** (), chính xác hơn là **nhóm ngôn ngữ Bantu Hẹp** (ngược lại với "Bantu Rộng", một nhóm phân loại lỏng lẻo bao gồm cả những ngôn ngữ Bantoid khác), là một
phải|nhỏ|200x200px| Các quốc gia châu Phi tiền thuộc địa từ các khoảng thời gian khác nhau phải|nhỏ|267x267px| Obelisk tại [[Đền Luxor|đền thờ Luxor, Ai Cập. khoảng 1200 TCN ]] phải|nhỏ|276x276px| Hiệp sĩ Baguirmi trong bộ
**Đà điểu châu Phi** (danh pháp khoa học: **_Struthio camelus_**) là một loài chim chạy, có nguồn gốc từ châu Phi. Nó là loài còn sinh tồn duy nhất của họ **_Struthionidae_**, và chi **_Struthio_**.
**Ngôn ngữ chính thức** là ngôn ngữ đã được xác nhận tình trạng pháp lý riêng tại mỗi quốc gia, mỗi tiểu bang, lãnh thổ hay tổ chức. Thông thường là ngôn ngữ được dùng
Đây là danh sách các nước và vùng lãnh thổ theo **ngôn ngữ sử dụng**, hay ngôn ngữ nói. Do tính phổ biến của các ngôn ngữ khác nhau, nên việc xếp mục lục không
**Ngữ tộc Khoe** là nhóm ngôn ngữ phi Bantu bản địa lớn nhất miền Nam Phi. Nhóm Khoe một thời được coi là nằm trong "ngữ hệ Khoisan", với tên **Khoisan Trung**. Dù "Khoisan" ngày
[[Tập tin:Detailed SVG map of the Anglophone world.svg|nhỏ|upright=2| Các quốc gia trong đó tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức (de facto hoặc de jure). ]] nhỏ|upright=2| Tất cả các khu vực trên thế giới
**Nhóm ngôn ngữ Gaul-Rôman** thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman bao gồm ngôn ngữ con tiếng Pháp, tiếng Occitan và tiếng tiếng Franco-Provençal (Arpitan). Tuy nhiên, các định nghĩa khác rộng hơn nhiều, bao gồm nhiều
**Nhóm** **ngôn ngữ Ubangi** gồm bảy mươi ngôn ngữ liên kết nhau tập trung ở Cộng hòa Trung Phi. Chúng là ngôn ngữ chính của CAR, được sử dụng bởi 2-3 triệu người, bao gồm
nhỏ|Cbmain Trong khoa học máy tính, một **ngôn ngữ lập trình bậc cao** (tiếng Anh: _high-level programming language_) là một ngôn ngữ lập trình có sự trừu tượng hóa mạnh mẽ khỏi các chi tiết
**Nam Phi** (), quốc hiệu là **Cộng hòa Nam Phi** (Republic of South Africa) là một quốc gia nằm ở mũi phía nam châu Phi, giáp Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambique, Eswatini, và bao quanh toàn
**Châu Mỹ** hay **Mỹ châu** (tiếng Anh: _The Americas_ hoặc _America_) là một châu lục nằm ở Tây Bán Cầu, được bao quanh bởi Thái Bình Dương (phía tây), Đại Tây Dương (phía đông) và
**Tiếng Latinh** hay **Latin** (tiếng Latinh: __, ) là ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ gốc Ý của ngữ hệ Ấn-Âu, ban đầu được dùng ở khu vực quanh thành phố Roma (còn gọi là
nhỏ|phải|[[Thương xá Phước Lộc Thọ]] nhỏ|phải|Bia chào mừng đến [[Little Saigon ở Garden Grove, California bằng tiếng Anh và tiếng Việt]] Tiếng Việt có hơn 1,5 triệu người sử dụng tại Hoa Kỳ và là
nhỏ|Sara, một người nói tiếng Bồ Đào Nha châu Âu, ghi lại cho Wikitongues **Tiếng Bồ Đào Nha châu Âu** (, ), còn được gọi là tiếng Bồ Đào Nha Bồ Đào Nha, tiếng Bồ
thumb|Phân bố năm 2005 của các ngữ hệ chính trên thế giới (vài trường hợp là nhóm ngôn ngữ địa lý, không dựa trên "di truyền"). Các nhánh con của các ngữ hệ được lược
**Tiếng Akan** là một ngôn ngữ Tano Trung, là ngôn ngữ chính của người Akan ở Ghana. Khoảng 80% dân cư Ghana có thể nói tiếng Akan,. Uỷ ban chữ viết Akan đã làm việc
**Ngữ hệ Pama–Nyungar** là ngữ hệ bản địa Úc phổ biến rộng rãi nhất, gồm khoảng 300 ngôn ngữ. Cái tên "Pama–Nyungar" xuất phát từ tên hai phân nhóm cách xa nhau nhất, nhóm ngôn
**Tiếng Tsonga** hay **Xitsonga** là một ngôn ngữ tại miền Nam châu Phi được người Tsonga sử dụng, cũng được biết đến là **Shangaan**. Tsonga thuộc Nhóm ngôn ngữ Bantu của Ngữ hệ Niger-Congo. Ngôn
**Ngữ tộc Berber** hay **ngữ tộc Amazigh** (tên Berber: ) **_Tamaziɣt_** /tæmæˈzɪɣt/ hay **_Tamazight_** /θæmæˈzɪɣθ/ là một nhóm gồm các ngôn ngữ và phương ngữ liên quan chặt chẽ đến nhau, nguồn gốc tại Bắc
**Tiếng Ả Rập Ai Cập**, ở địa phương gọi là **Ai Cập thông tục** (, ), hoặc đơn giản là **Masri** (cũng viết **Masry**) (), là một phương ngữ của tiếng Ả Rập. Nó là
phải|Phân phối các nhóm ngôn ngữ chính của Châu Âu **Nhóm dân tộc châu Âu** chủ yếu là các nhóm dân tộc nói ngữ hệ Ấn-Âu. Ngoài ra còn có các nhóm dân tộc sử
**Nhóm ngôn ngữ Manding** (đôi khi được biết là **Manden**) là nhóm phương ngữ/ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Mande được nói ở Tây Phi. Các ngôn ngữ nổi bật nhất là tiếng Bambara, ngôn
**Phương ngữ Yukjin** là một phương ngữ tiếng Triều Tiên hay là một ngôn ngữ Triều Tiên riêng biệt nói ở vùng lịch sử Yukjin (Lục Trấn) miền đông bắc bán đảo Triều Tiên, phía
**Ngữ hệ Eskimo-Aleut** hoặc **Eskaleut** là ngữ hệ bản xứ tại Alaska, Bắc Canada, Nunavik, Nunatsiavut, Greenland và bán đảo Chukotka ở cực đông Siberia, Nga. Ngữ hệ này được chia làm hai nhánh, gồm