✨Nhóm ngôn ngữ Ý-Dalmatia
Nhóm ngôn ngữ Ý-Dalmatia hay nhóm ngôn ngữ Trung Rôman là một nhóm ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được nói ở Ý, Corse (Pháp) và trước đây là ở Dalmatia (Croatia).
Nhóm ngôn ngữ Ý-Dalmatia có thể được chia thành:
- Ý-Rôman bao gồm hầu hết các ngôn ngữ Ý trung và nam.
- Rôman Dalmatia bao gồm tiếng Dalmatia và tiếng Istria.
Bốn nhánh thường được chấp nhận của nhóm ngôn ngữ Rôman là Tây Rôman, Ý-Dalmatia, Sardegna và Đông Rôman. Nhưng có những cách phân loại ngôn ngữ Ý-Dalmatia khác có thế sau đây:
- Ý-Dalmatia đôi khi được phân loại trong nhóm ngôn ngữ Đông Rôman (bao gồm tiếng România).
- Ý-Dalmatia đôi khi được đưa vào nhóm ngôn ngữ Tây Rôman (bao gồm các ngôn ngữ Gallicia và Iberia) thành nhóm ngôn ngữ Ý-Tây.
- Ý-Rôman đôi khi được đưa vào trong nhóm Ý-Tây, với Rôman Dalmatia được đưa vào trong nhóm Đông Rôman.
- Tiếng Corse (từ nhóm Ý-Dalmatia) và tiếng Sardegna đôi khi được kết hợp với nhau thành nhóm ngôn ngữ Nam Rôman hoặc Rôman hải đảo.
Ngôn ngữ
Dựa trên tiêu chí về sự thông hiểu lẫn nhau, Dalby liệt kê bốn ngôn ngữ: tiếng Corse, tiếng Ý (Tuscan - Trung Ý), tiếng Napoli-Sicilia và tiếng Dalmatia.
Rôman Dalmatia
- Tiếng Dalmatia từng được nói ở vùng Dalmatia của Croatia. Nó đã biến mất vào thế kỷ 19.
- Tiếng Istria là một ngôn ngữ bị đe doạ được nói ở tây nam của bán đảo Istria, Croatia.
Veneto
Tiếng Veneto đôi khi được thêm vào nhóm Ý-Dalmatia khi nó bị loại khỏi nhóm ngôn ngữ Gallo-Ý, và sau đó thường được nhóm với tiếng Istria.
Tuscan
nhỏ|Các phương ngữ Tuscan.
- Tiếng Tuscan-Corse: nhóm phương ngữ được nói ở vùng Toscana của Ý và đảo Corse của Pháp. Tiếng Corse được nói ở Corse, được cho là hậu duệ của tiếng Tuscan.
Ý
- Tiếng Ý là một ngôn ngữ chính thức ở Ý, Thụy Sĩ, San Marino, Thành Vatican và miền tây Istria (ở Slovenia và Croatia). Nó từng có vị thế chính thức ở Albania, Malta và Monaco, nơi nó vẫn được sử dụng rộng rãi, cũng như ở Đông Phi thuộc Ý và Lybia thuộc Ý cũ, nơi nó đóng một vai trò quan trọng trong các lĩnh vực khác nhau. Tiếng Ý cũng được nói bởi các cộng đồng hải ngoại lớn ở Châu Mỹ và Úc. Tiếng Ý ban đầu và chủ yếu dựa vào phương ngữ Florentine: sau đó nó bị ảnh hưởng sâu sắc bởi hầu hết các ngôn ngữ khu vực của Ý trong khi phát âm chuẩn của nó (được gọi là Pronuncia Fiorentina Emendata, Amended Florentine Pronunciation) dựa trên giọng của phương ngữ Roma; đây là những lý do tại sao tiếng Ý khác biệt đáng kể với tiếng Tuscan và phương ngữ Florentine của nó.
Trung Ý
nhỏ|Các phương ngữ Trung Ý
- Phương ngữ Ý Trung nhân, hay tiếng Latinh-Umbria-Marche và trong ngôn ngữ học của Ý là "phương ngữ Ý Trung", chủ yếu được nói ở các khu vực: Lazio (bao gồm Roma); Umbria; trung tâm Marche; một phần nhỏ của Abruzzo và Toscana.
Napoli
nhỏ|Các phương ngữ Napoli
- Tiếng Napoli hay được biết đến trong ngôn ngữ học Ý là "nhóm phương ngữ nam trung", được nói ở: miền nam Marche; cực nam Lazio; Abruzzo; Molise; Campania (bao gồm cả Napoli); Basilicata; và mạn bắc của cả Pulia và Calabria.
Sicilia
nhỏ|Các phương ngữ Sicilia
- Tiếng Sicilia hay được biết đến trong ngôn ngữ học Ý là "nhóm phương ngữ cực nam", được nói trên đảo Sicilia; và mạn nam của cả Calabria và Pulia; và ở Cilento, ở cực nam của Campania.
- Phương ngữ Cilento: được nói ở Cilento, chịu ảnh hưởng của cả tiếng Napoli và tiếng Sicilia.
Ngoài ra, một số ngôn ngữ nhóm Gallo-Italic được sử dụng ở Trung-Nam Ý.
Judeo-Ý
Nhóm ngôn ngữ Judeo-Ý là các loại tiếng Ý được sử dụng bởi các cộng đồng Do Thái, giữa thế kỷ thứ 10 và thế kỷ 20, ở Ý, Corfu và Zakynthos.
👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Nhóm ngôn ngữ Ý-Dalmatia** hay **nhóm ngôn ngữ Trung Rôman** là một nhóm ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được nói ở Ý, Corse (Pháp) và trước đây là ở Dalmatia (Croatia). Nhóm ngôn
**Nhóm ngôn ngữ Ý-Tây**, trong một số phân loại, là nhánh lớn nhất của nhóm ngôn ngữ Rôman. Nó bao gồm hai trong số các nhánh của ngôn ngữ Rôman: Ý-Dalmatia và Tây Rôman. Nó
**Nhóm ngôn ngữ Gallo-Ý**, **Gallo-Itali**, **Gallo-Calupine** hoặc đơn giản là **Calupine** tạo thành phần lớn của nhóm ngôn ngữ Rôman tại miền bắc Italy. Chúng gồm những ngôn ngữ: Piemonte, Lombard, Emilia-Romagna và Liguria. Tiếng
**Nhóm ngôn ngữ Rôman** là một phân nhóm của nhóm ngôn ngữ gốc Ý (thuộc hệ Ấn-Âu). Nhóm này là hậu thân của tiếng Latinh bình dân được dùng bởi các dân bản địa sau
**Nhóm ngôn ngữ gốc Ý** là một nhóm ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Ấn-Âu có nhiều đặc điểm mà các nhà nghiên cứu về ngôn ngữ tin rằng là hậu thân của tiếng Latinh. Nhóm
nhỏ|270x270px|Nhóm ngôn ngữ Rôman (đơn giản hóa)|liên_kết=Special:FilePath/Romance_languages_improved.PNG **Nhóm ngôn ngữ Tây Rôman** là một trong hai phân nhánh của nhóm ngôn ngữ Rôman được đề xuất dựa trên tuyến La Spezia-Rimini. Chúng bao gồm các
**Nhóm ngôn ngữ Đông Rôman** là một nhóm các ngôn ngữ Rôman. Ngày nay, nhóm bao gồm nhóm Roman Balkan (còn được gọi là nhóm Daco-Rôman) mà nó bao gồm tiếng România (Daco-Rôman), tiếng Aromania
**Tiếng Ý** hay **tiếng Italia** (_italiano_, _lingua italiana_) là một ngôn ngữ thuộc nhóm Rôman của hệ Ấn-Âu và được dùng bởi khoảng 70 triệu người, đa số sinh sống tại Ý. Giọng Ý tiêu
**Tiếng Corse** (_corsu_ hay _lingua corsa_ ) là một ngôn ngữ Ý-Dalmatia nói ở Corse (Pháp). Corse gần gũi với phương ngữ Tuscan và do vậy cũng gần gũi với tiếng Ý chuẩn. Một số
**Tiếng Slavomolisano**, còn được gọi là **tiếng Slav Molise** hoặc **tiếng Croat Molise**, là một biến thể của tiếng Croatia Shtokavia được nói bởi người Ý gốc Croatia ở tỉnh Campobasso, thuộc vùng Molise phía
**Tiếng Illyria** là một ngôn ngữ hay một nhóm các ngôn ngữ Ấn-Âu nói bởi người Illyria sống ở Đông Nam Âu thời kỳ cổ đại. Ngoại trừ một số tên người và địa danh,
nhỏ|[[Đấu trường La Mã ở Rome, được xây vào thế kỷ thứ 1 sau Công nguyên]] **Ý** được thống nhất năm 1861, có những đóng góp quan trong cho sự phát triển văn hóa, xã
nhỏ|Một tấm bảng bằng tiếng Venetia viết "Ở đây chúng tôi cũng nói tiếng Venetia". nhỏ|450x450px|Một tấm bản đồ cho thấy sự phổ cập của [[Nhóm ngôn ngữ Rôman|ngôn ngữ Romance in ở châu Âu.
**Ý** hay **Italia** (), tên chính thức là **Cộng hòa Ý** hay **Cộng hòa Italia** () là một quốc gia tại châu Âu, thường được xếp vào khối Nam Âu hoặc Tây Âu. Lãnh thổ
**Cộng hòa Ragusa**, hay **Cộng hòa Dubrovnik**, là một nước cộng hòa hàng hải đặt tại trung tâm thành phố Dubrovnik (_Ragusa_ trong tiếng Ý và Latinh) ở Dalmatia (ngày nay là vùng cực nam
**Tiếng Albania Gheg** (cũng viết là **Albania Geg**; tiếng Albania Gheg: _gegarnt_, tiếng Albania: _gegë_ hoặc _gegërisht_) là một trong hai phương ngữ chính của tiếng Albania. Cái còn lại là Albania Tosk (tiếng Albania
**Rijeka** (tiếng Croatia: _Rijeka_, tiếng Ý và tiếng Hungary: _Fiume_, tiếng địa phương Chakavia: _Reka_ hoặc _Rika_, tiếng Slovenia: _Reka_, tiếng Đức: _Sankt Veit am Flaum_ hoặc _Pflaum_ (cả lịch sử)) là cảng biển chính
** Đế quốc Áo-Hung**, **Nền quân chủ kép**, hoặc gọi đơn giản là _Áo_, là một chính thể quân chủ lập hiến và cường quốc ở Trung Âu. Đế quốc Áo-Hung được thành lập năm
**Đế quốc Tây La Mã** là phần đất phía tây của Đế quốc La Mã cổ đại, từ khi Hoàng đế Diocletianus phân chia Đế chế trong năm 285; nửa còn lại của Đế quốc
**Albania** hay **Albanie** (An-ba-ni, ), tên chính thức **Cộng hoà Albania** (tiếng Albania: _Republika e Shqipërisë_, IPA ) là một quốc gia tại Đông Nam Âu. Nước này giáp biên giới với Montenegro ở phía
**San Marino**, có tên đầy đủ là **Cộng hòa Đại bình yên San Marino** (tiếng Ý: _Serenissima Repubblica di San Marino_), là một trong những nước nhỏ nhất trên thế giới, nằm ở Châu Âu,
**Người Illyria** (, _Illyrioi_; hay _Illyri_) là một nhóm các bộ tộc Ấn-Âu vào thời Cổ đại, từng sinh sống tại Tây Balkan và duyên hải đông nam bán đảo Ý (Messapia). Khu vực mà
**Croatia** (: , phiên âm tiếng Việt hay dùng là "C'roát-chi-a" hoặc "Crô-a-ti-a"), tên chính thức **Cộng hòa Croatia** (tiếng Croatia: _Republika Hrvatska_ ) là một quốc gia nằm ở ngã tư của Trung và
[[Phù hiệu áo giáp năm 1495 trở thành quốc huy Croatia đương đại.]] Những dấu hiệu sớm nhất của chính thể Croatia biệt lập được cho là thế kỷ VII sau Công Nguyên, nhưng phải
**Cộng hòa Serbia Krajina** (, viết tắt _RSK_) có thể gọi ngắn **Serbia Krajina** hoặc **Krajina**, là một nhà nước không được công nhận, tồn tại trong thời gian ngắn ở Đông Nam Âu. Serbia
**Serbia** (phiên âm là _Xéc-bi_ hay _Xéc-bi-a_, , phiên âm là _Xrơ-bi-a_), tên chính thức là **Cộng hòa Serbia** () là một quốc gia nội lục thuộc khu vực đông nam châu Âu. Serbia nằm
**New Zealand** (, ) là một đảo quốc nằm tại khu vực phía tây nam của Thái Bình Dương. Trên phương diện địa lý, New Zealand bao gồm hai vùng lãnh thổ chính là đảo
**Bosna và Hercegovina** (tiếng Bosnia, tiếng Croatia, tiếng Serbia chữ Latinh: _Bosna i Hercegovina_, viết tắt _BiH_; tiếng Serbia chữ Kirin: Босна и Херцеговина, viết tắt _БиХ_; ,) là một quốc gia tại Đông Nam
**Lục quân Đế quốc Áo-Hung** là lực lượng lục quân của Đế quốc Áo-Hung tồn tại từ năm 1867 khi đế quốc này được thành lập cho đến năm 1918 khi đế quốc này tan
**Nam Tư** (_Jugoslavija_ trong tiếng Serbia-Croatia (ký tự Latinh) và tiếng Slovenia; _Југославија_ trong tiếng Serbia-Croatia (ký tự Kirin) và tiếng Macedonia) miêu tả ba thực thể chính trị tồn tại nối tiếp nhau trên
**Vương quốc Hungary** (tiếng La Tinh: _Regnum Hungariae_, tiếng Hungary: _Magyar Királyság_) là một nhà nước ở Trung Âu, ra đời khi Stephen I, Đại thân vương Hungary, lên ngôi vua vào năm 1000 hoặc
**Lịch sử New Zealand** truy nguyên từ ít nhất 700 năm trước khi người Polynesia khám phá và định cư tại đây, họ phát triển một văn hóa Maori đặc trưng. Nhà thám hiểm người
**Đurica Jurica Ribar** (Đakovo, 26 tháng 3 năm 1918 - Trebaljevo, gần Kolašin, 3 tháng 10 năm 1943) là một luật sư, họa sĩ, nhà cách mạng và tham gia Chiến tranh nhân dân giải
thumb|Bản đồ thế giới các nước tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất. Khối Hiệp ước màu xanh, [[Liên minh Trung tâm màu cam, và các nước trung lập màu xám.]] **Hội nghị Hòa
**Maximiliano I của México** (tiếng Đức: _Ferdinand Maximilian Joseph Maria von Habsburg-Lothringen_; tiếng Tây Ban Nha: _Fernando Maximiliano José María de Habsburgo-Lorena_; 6 tháng 7 năm 1832 - 19 tháng 6 năm 1867) là một
**Cộng hòa Áo-Đức** ( hay ) là một quốc gia được thành lập sau Thế chiến I trên cơ sở các vùng nói tiếng Đức của Đế quốc Áo-Hung. Lãnh thổ Áo-Đức có diện tích
**Heraclius** (; 11 tháng 2 năm 641) là Hoàng đế Đông La Mã từ năm 610 đến 641. Con đường lên ngôi của Heraclius bắt đầu từ năm 608, khi ông cùng với cha mình,
thumb|Bản đồ [[Đế chế La Mã Thần thánh năm 1789]] thumb|[[Bang liên Đức sau năm 1815, kết quả của hòa giải Đức trong Chiến tranh Napoléon]] **Hòa giải Đức** (; ) là quá trình tái
**Venezia** (, , , ), thường gọi "thành phố của các kênh đào" và _La Serenissima_, là thủ phủ của vùng Veneto và của tỉnh Venezia ở Ý. Trong tiếng Việt, thành phố này được
**Chiến tranh đảo Crete** (, ), còn được gọi là **Chiến tranh Candia** () hay **Chiến tranh Ottoman–Venezia lần thứ năm**, là một cuộc xung đột kéo dài từ năm 1645 đến năm 1669 giữa
Cuộc **Chiến tranh nhân dân giải phóng Nam Tư** là một bộ phận quan trọng của Mặt trận phía đông trong Chiến tranh thế giới thứ hai ở châu Âu. Cuộc chiến bắt đầu từ
**Cuộc xâm lược châu Âu của người Mông Cổ** vào thế kỷ 13 là một loạt các cuộc chiến nhằm chinh phục mảnh đất này của người Mông Cổ, bằng con đường tiêu diệt các
phải|nhỏ|400x400px|Chuẩn bị đốt badnjak trước [[Nhà thờ Thánh Sava (Beograd)|Nhà thờ Thánh Sava ở Beograd]] **Badnjak** (tiếng Serbia: _бадњак_) hay còn gọi là **veseljak** (_весељак_), là cành cây hoặc cây non được người Serb Chính
**Gaius Julius Caesar** viết theo người La Mã là **Gaivs Ivlivs Caesar** (; 12 tháng 7 năm 100 TCN – 15 tháng 3 năm 44 TCN) là một vị tướng và chính khách người La
**Các cuộc xâm lược của Mông Cổ** đã được tiến hành trong suốt thế kỷ 13, kết quả là tạo ra một Đế quốc Mông Cổ vô cùng rộng lớn bao phủ phần lớn châu
**Juan Vucetich** là một nhà nhân loại học người Argentina gốc Croatia và là quan chức cảnh sát đã đi tiên phong trong việc sử dụng công nghệ sinh trắc học là dấu vân tay