✨Phân loại ngôn ngữ của người Pygmy

Phân loại ngôn ngữ của người Pygmy

thumb|Phân bố của các tộc người Pygmy theo [[Cavalli-Sforza. Nhóm Twa miền Nam nằm ngoài bản đồ.]] Người Pygmy của miền nhiệt đới châu Phi là những tộc "người rừng" mà đang, hay cho đến gần đây từng, có cuộc sống săn bắt-hái lượm trong rừng sâu và một cấu trúc xã hội đơn giản, không phân thứ bậc. Họ có vóc người rất thấp, với sự gắn bó văn hóa và tín ngưỡng mật thiết với rừng mưa Congo và thường có mối quan hệ tương trợ với những tộc người phi Pygmy làm nông.

Những tộc người này không nhất thiết phải có quan hệ gần với nhau, về cả di truyền và ngôn ngữ. Những tộc người Pygmy khác nhau có thể có nguyên nhân khác nhau dẫn đến vóc dáng nhỏ bé của họ.

Ngôn ngữ ban đầu của các tộc người Pygmy

Ít nhất, phải có vài nhóm người Pygmy từng có ngôn ngữ riêng. Merritt Ruhlen viết rằng "người Pygmy châu Phi nói những ngôn ngữ hoặc thuộc hệ Nin-Sahara hoặc thuộc hệ Niger–Kordofania. Có thể giả thuyết rằng mỗi nhóm người Pygmy đều từng có ngôn ngữ của riêng mình, nhưng, qua việc sống tương trợ với những tộc người châu Phi khác, họ đã tiếp nhận ngôn ngữ thuộc hai hệ trên, vào thời tiền sử." Những chứng cứ cho thấy những ngôn ngữ như thế từng tồn tại gồm khối từ vựng về rừng của người Mbenga hiện diện hai ngôn ngữ là tiếng Baka (thuộc nhóm Ubangi) và tiếng Aka (một ngôn ngữ Bantu). Tiếng Rimba (thường được xem là một phương ngữ tiếng Punu) có phần từ vựng cốt lõi phi Bantu.

Một giả thuyết phổ biết là người Pygmy là hậu duệ trực tiếp của các tộc người săn bắt-hái lượm thời đại đồ đá muộn ở rừng mưa Trung Phi, những người mà hoặc đã bị đồng hóa hoặc đã bị chiếm chỗ bởi các nhóm người làm nông khác và đã tiếp nhận các ngôn ngữ Sudan trung tâm, Ubangi và Bantu làm tiếng nói.

Chừng 30% từ vựng tiếng Aka không mang gốc Bantu, và số phần trăm tương tự từ vựng trong tiếng Baka cũng phi Ubangi. Đa phần vốn từ vựng này chuyên về rừng rậm, liên quan đến việc lấy mật ong và cây cối. Vốn từ vựng này có lẽ là vết tích của một ngôn ngữ Pygmy miền tây (Mbenga hay "Baaka").

Các tộc Pygmy và ngôn ngữ

thumb|Phân bố của các ngôn ngữ Pygmy theo Bahuchet. Màu xanh lá là Bantu, đỏ là Sudan trung tâm, và tím là Ubangi. [[Twa miền Nam nằm ngoài bản đồ.]] thumb|Bản bổ sung của Hewlett và Fancher với hai nhóm được thêm vào. Bofi ở miền tây, và Nsua ở miền đông. Có hơn một tá nhóm người Pygmy với dân số chừng 350.000 người ở bồn địa Congo. Những nhóm nổi tiếng nhất là người Mbenga (Aka và Baka) ở mạn tây bồn địa, nói ngôn ngữ Bantu hay Ubangi; người Mbuti (Efe et al.) của rừng mưa Ituri, nói ngôn ngữ Bantu và Sudan trung tâm, và người Twa vùng Hồ Lớn nói tiếng Rwanda-Rundi. Tất cả các nhóm Pygmy đều nói ngôn ngữ thuộc ba nhóm trên và chỉ người Aka, Baka, và Asua có ngôn ngữ riêng.

Medzan (Bedzan) sống ở Cameroon, không xa biên giới với Nigeria. Họ nói một phương ngữ tiếng Tikar (Bantoid). ::Dân số: 400 ;Mbenga *Aka* ở Cộng hòa Trung Phi và Cộng hòa Congo nói tiếng Aka (Yaka), một ngôn ngữ Bantu gần với tiếng Lingala. ::Dân số: 30.000–50.000 Baka Ngombe ở Cameroon và Gabon nói những ngôn ngữ Ubangi trong nhánh Ngbaka: tiếng Baka, tiếng Ganzi, và tiếng Gundi/Ngondi. ::Dân số: 30.000–40.000 Ở Cộng hòa Trung Phi, phía bắc nhóm Aka là một nhóm Pygmy khác, nói tiếng Bofi thuộc nhánh Gbaya. ::Dân số: 3.000 Gyele** là nhóm Pygmy sống xa nhất về phía tây, ở gần duyên hải Cameroon và ở vùng ven biển Guinea Xích Đạo. Họ nói hai phương ngữ của tiếng Mvumbo. ::Dân số: 4.000

  • Kola Koya ở Congo và đông bắc Gabon nói một ngôn ngữ Bantu là tiếng Ngom. ::Dân số: 2.600 *Bongo, hay Akoa, ở nam Gabon nói nhiều ngôn ngữ Bantu, gồm Tsogo, Nzebi, Tây Teke, Punu, Lumbu, Myene, Kaningi. Họ cũng nói tiếng Rimba, một ngôn ngữ với lõi từ vựng phi Bantu. ::Dân số: 3.000 ;Mbuti
  • Efé nói tiếng Lese. ::Dân số: 10.000?
  • Asoa hay Asua nói tiếng Asoa (Sudan trung tâm). ::Dân số: 10,000?
  • Kango Sua nói tiếng Bila (Bantu). ::Dân số: 26,000? ;Twa Những nhóm người Twa đều nói ngôn ngữ Bantu.
  • Nsua của Uganda. ::Dân số: 1.000
  • Twa của vùng Hồ Lớn (Rwanda, Burundi, đông CHDC Congo, nam Uganda) nói tiếng Rundi, tiếng Rwanda và tiếng Kiga. ::Dân số: 10,000
  • Twa Mongo hay Twa Ntomba (Cwa ) cạnh hồ Tumba và hồ Mai-Ndombe ở tây CHDC Congo, nói nhiều dạng tiếng Mongo (Konda, Ntomba, và Lia). ::Dân số: 14.000
  • Twa Kasai hay Twa Kuba (Cwa) ở vùng Kasai nói tiếng Bushong.
  • Twa Mbote (Bambote) phía tây bắc hồ Tanganyika nói một ngôn ngữ D20.
  • Twa Upemba hay Twa Luba (Cwa) ở vùng trung Upemba nói tiếng Luba-Katanga, Hemba, Songe, và Taabwa.
  • Twa Bangweulu ở đầm lầy Bangweulu, Zambia, nói tiếng Bemba.
  • Twa Lukanga ở đầm lầy Lukanga, Zambia, nói tiếng Lenje.
  • Twa Kafwe ở trảng Kafue, Zambia, nói tiếng Tonga. *Người Twa ở Angola sống gần người Ngambwe, Havakona, Zimba và Himba, và nhiều khả năng nói ngôn ngữ của các dân tộc trên.
👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|Phân bố của các tộc người Pygmy theo [[Cavalli-Sforza. Nhóm Twa miền Nam nằm ngoài bản đồ.]] Người Pygmy của miền nhiệt đới châu Phi là những tộc "người rừng" mà đang, hay cho đến
thumb|Những vũ công người Baka tại [[vùng Đông, Cameroon.]] **Người Pygmy** hay còn gọi là **người lùn** hay **người Píc-mê** là những dân tộc, sắc tộc mà chiều cao thấp một cách khác thường; các
**Lịch sử thế giới** (còn gọi là **lịch sử loài người** và **lịch sử nhân loại**) là ghi chép về hành trình phát triển của nhân loại từ thời tiền sử cho đến hiện tại.
**Cộng hòa Congo**, cũng được gọi là **Congo-Brazzaville** hay đơn giản là **Congo**, là một quốc gia có chủ quyền nằm ở Trung Phi. Congo giáp với năm quốc gia: Gabon và Đại Tây Dương
**Cộng hòa Zambia** (tiếng Việt: **Cộng hòa Dăm-bi-a**; tiếng Anh: _Republic of Zambia_) là một quốc gia Cộng Hòa nằm ở miền Nam châu Phi. Các nước láng giềng của Zambia bao gồm Cộng hòa
**Kuala Lumpur**, tên chính thức là **Lãnh thổ Liên bang Kuala Lumpur** (tiếng Mã Lai: Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur), hay thường được viết tắt là **KL**, là thủ đô liên bang và thành phố đông
**_Homo erectus_** (nghĩa là "người đứng thẳng", từ tiếng Latinh _ērigere_, "đứng thẳng"), còn được dịch sang tiếng Việt là **_trực nhân_**, là một loài người tuyệt chủng từng sinh sống trong phần lớn khoảng
**Cameroon** hay **Cameroun**, tên chính thức là nước **Cộng hòa Cameroon** (phiên âm tiếng Việt: **Ca-mơ-run**, , ), là một quốc gia ở phía tây của khu vực Trung Phi. Cameroon có biên giới quốc
phải|nhỏ|Cộng hòa dân chủ Congo **Cộng hòa Dân chủ Congo** (tiếng Pháp: _République Démocratique du Congo_) là một quốc gia ở Trung Châu Phi. Cộng hòa Dân chủ Congo còn được gọi là **Congo-Leopoldville**, hay
**Cộng hòa Gabon** (tiếng Việt: **Cộng hòa Ga-bông**; tiếng Pháp: "_République Gabonaise_") là một quốc gia ở Trung Châu Phi. Quốc gia này giáp vịnh Guinea về phía tây, Guinea Xích Đạo về phía tây
**Nàng tiên cá** (Anh: Mermaid) còn gọi là **mỹ nhân ngư** hoặc **ngư nữ** là sinh vật sống dưới nước có phần đầu và phần thân trên giống phụ nữ, còn phần dưới thì là
**Cộng hòa Guinea Xích Đạo** (phiên âm tiếng Việt: **Ghi-nê Xích Đạo**; tiếng Tây Ban Nha: _República de Guinea Ecuatorial_) là một quốc gia nằm ở bờ biển phía tây của Trung Phi, với diện
phải|Hình ảnh của châu Phi chụp từ vệ tinh **Châu Phi** hay **Phi châu** (_l'Afrique_, _Africa_) là châu lục đứng thứ hai trên thế giới về dân số (sau châu Á), thứ ba về diện
**Le khoang cổ** (danh pháp hai phần _Nettapus coromandelianus_) là một loài vịt đậu cây nhỏ sinh sống trong khu vực Ấn Độ, Pakistan, Đông Nam Á và kéo dài về phía nam tới miền
**Pixie** (cũng được gọi là **pixy**, **pixi**, **pizkie**, **piskie**, và **pigie** ở Cornwall) là tên gọi cho một dạng sinh vật thần thoại trong văn hóa dân gian. Các Pixie được cho là tập trung