nhỏ|Phân bố các ngôn ngữ Mande hiện đại.
Nhóm ngôn ngữ Mande được sử dụng ở một số quốc gia Tây Phi bởi các dân tộc Mandé và bao gồm các tiếng: Maninka, Mandinka, Soninke, Bambara, Kpelle, Dioula, Bozo, Mende, Susu và Vai. Có "60 đến 75 ngôn ngữ được sử dụng bởi 30 đến 40 triệu người", chủ yếu ở Burkina Faso, Mali, Senegal, Gambia, Guinea, Guinea-Bissau, Sierra Leone, Liberia và Bờ biển Ngà.
Nhóm ngôn ngữ Mande được phân loại truyền thống là một nhánh khác biệt của ngữ hệ Niger-Congo, tuy nhiên cách phân loại này đã bị tranh cãi và Mande có thể là một ngữ hệ độc lập. Các nghiên cứu gần đây cho thấy Mande là một ngữ hệ độc lập không liên quan đến ngữ hệ Niger-Congo, nhưng cả hai đều ảnh hưởng lẫn nhau thông qua tiếp xúc ngôn ngữ.
Nguồn gốc
Valentin Vydrin kết luận: "quê hương của nhóm ngôn ngữ Mande vào nửa cuối thiên niên kỷ thứ 4 TCN nằm ở Nam Sa mạc Sahara, giới hạn ở phía Bắc 16° hoặc thậm chí 18° vĩ độ Bắc và từ 3° đến 12° kinh độ Tây"; nơi này ngày nay là khu vực Mauretania và/hoặc nam Tây Sahara.
Phân loại
Nhóm được công nhận lần đầu tiên vào năm 1854 bởi Sigismund Wilhelm Koelle, trong tác phẩm Polyglotta Victana. Ông đã đề cập đến 13 ngôn ngữ dưới tiêu đề Ngữ hệ Sudan Thượng-Tây Bắc, hay Ngữ hệ Mandéga. Năm 1901, Maurice Delafosse đã phân biệt hai nhóm: nhóm mandé-tan ở phía bắc và nhóm mandé-fu ở phía nam.
Năm 1958, Welmers đã xuất bản The Mande Languages, trong đó ông chia các ngôn ngữ thành ba nhóm nhỏ: Tây Bắc, Nam và Đông. Kết luận của ông dựa trên nghiên cứu từ vựng thống kê học. Joseph Greenberg đã đi theo sự khác biệt đó trong cuốn Ngôn ngữ của Châu Phi (1963). Long (1971) và Gérard Galtier (1980) theo sự phân biệt thành ba nhóm nhưng có sự khác biệt đáng chú ý.
Greenberg cho rằng ngữ hệ Niger-Congo, theo quan điểm của ông bao gồm các ngôn ngữ Mande, đã bắt đầu phân tách khoảng 7000 TCN. Người nói ngôn ngữ đã tạo ra một nền văn hóa thời đại đồ đá mới, được thể hiện bằng các từ vựng Niger-Congo nguyên thủy về "bò", "dê" và "trồng trọt".
Dimmendaal (2011) thì cho rằng các ngôn ngữ Mande là ngữ hệ độc lập.
Nhóm ngôn ngữ Mande không chia sẻ đặc điểm hình thái của hầu hết ngôn ngữ Niger-Congo, chẳng hạn như hệ thống lớp danh từ. Blench coi nó là một nhánh đầu tiên, giống như Ijo và có lẽ là Dogon, đã chuyển hướng trước khi nó phát triển. Dwyer (1998) đã so sánh nó với các nhánh khác của Niger-Congo và thấy rằng chúng tạo thành một ngữ hệ gắn kết, trong đó Mande là nhóm khác biệt nhất trong số các nhánh mà ông ta xem xét. Tuy nhiên, Dimmendaal (2008) cho rằng có rất ít bằng chứng và hiện tại nhóm ngôn ngữ Mande được coi là một ngữ hệ độc lập.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|Phân bố các ngôn ngữ Mande hiện đại. **Nhóm ngôn ngữ Mande** được sử dụng ở một số quốc gia Tây Phi bởi các dân tộc Mandé và bao gồm các tiếng: Maninka, Mandinka, Soninke,
**Nhóm ngôn ngữ Ijaw**, cũng được viết là **_Ịjọ_**, là nhóm ngôn ngữ được nói bởi người Ijo ở miền nam Nigeria. ## Phân loại Nhóm ngôn ngữ Ijaw được phân loại truyền thống là
**Nhóm** **ngôn ngữ Dogon** là một nhóm ngôn ngữ/ngữ hệ nhỏ, được nói bởi người Dogon ở Mali, thường được cho là thuộc về ngữ hệ Niger-Congo lớn hơn. Có khoảng 600.000 người nói hàng
**Nhóm ngôn ngữ Đại Tây Dương-Congo** là một bộ phận chính, cốt lõi của ngữ hệ Niger-Congo của Châu Phi, đặc trưng bởi hệ thống lớp danh từ điển hình. Chúng bao gồm hầu hết
**Nhóm ngôn ngữ Manding** (đôi khi được biết là **Manden**) là nhóm phương ngữ/ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Mande được nói ở Tây Phi. Các ngôn ngữ nổi bật nhất là tiếng Bambara, ngôn
[[Tập tin:Africa ethnic groups 1996.jpg|thumb|upright=1.5|Bản đồ cho thấy phân bố của các ngữ hệ truyền thống tại châu Phi: Niger-Congo: Nin-Sahara: ]] Có 1.250 tới 2.100 và theo một nguồn là có tới 3.000 ngôn
nhỏ|Một người nói tiếng Mandinka, được ghi lại tại [[Đài Loan cho Wikitongues.]] nhỏ|Một người nói tiếng Mandinka, được ghi lại tại [[Liberia cho Wikitongues.]] **Tiếng Mandinka** (_Mandi'nka kango_) hoặc **tiếng** **Mandingo**, là ngôn ngữ
thumb|Phân bố năm 2005 của các ngữ hệ chính trên thế giới (vài trường hợp là nhóm ngôn ngữ địa lý, không dựa trên "di truyền"). Các nhánh con của các ngữ hệ được lược
**Tiếng Vai**, còn gọi là tiếng Vy hay tiếng Gallinas, là một ngôn ngữ Mande, được nói bởi khoảng 104.000 người Vai ở Liberia và bởi khoảng 15.500 người ở Sierra Leone. ## Hệ chữ
**Tiếng Jula** (hay **tiếng Dyula**, **tiếng Dioula, tiếng Julaka, ߖߎ߬ߟߊ߬ߞߊ߲**) là một ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Mande được nói ở Burkina Faso, Bờ Biển Ngà và Mali. Đây là một trong những ngôn
**Ngữ hệ Niger–Congo** là một trong những ngữ hệ lớn nhất thế giới, và lớn nhất châu Phi, về phân bố địa lý, số người nói, và số lượng ngôn ngữ. Một vài ước lượng
**Nafaanra** (đôi khi được viết là Nafaara, phát âm ) là một ngôn ngữ Senufo được nói tại miền tây bắc Ghana, vùng biên giới với Bờ Biển Ngà, miền đông Bondoukou. Khoảng 61.000 người
**Bénin** (, phiên âm thành _"Bê-nanh"_), tên chính thức **Cộng hoà Bénin** (tiếng Pháp: _République du Bénin_), là một quốc gia Tây Phi, tên cũ là Dahomey (cho tới năm 1975) hay Dahomania. Nó có
**Tiếng Bambara** (_Bamanankan_) là _lingua franca_ và là một ngôn ngữ quốc gia của Mali, được nói bởi khoảng 14 triệu người, trong đó có 4 triệu người Bambara và 10 triệu người nói như
**Ghana** (tiếng Việt: Ga-na), quốc hiệu là **Cộng hòa Ghana** (_Republic of Ghana_) là một quốc gia tại Tây Phi, giáp Bờ Biển Ngà về phía tây, Burkina Faso về phía bắc, Togo về phía
**Đế quốc Kong** (1710–1898), còn được gọi là **Đế quốc Wattara** hoặc **Đế quốc Ouattara** bởi nhà sáng lập, là một nhà nước Hồi giáo châu Phi thời tiền thuộc địa tập trung ở phía