Khu phòng thủ Moskva (tiếng Nga: Московская зона обороны) là một tổ chức tác chiến chiến lược của Hồng quân Liên Xô trong Thế chiến thứ hai, đảm nhận phòng thủ ngay nội đô Moskva trong trường hợp các tuyến phòng thủ ngoại ô thất thủ trước quân Đức.
Lịch sử
Khu phòng thủ Moskva được hình thành theo quyết định của Dân ủy Quốc phòng ngày 12 tháng 10 năm 1941, liên quan đến các vấn đề xây dựng hệ thống phòng thủ của thủ đô trước tình hình quân Đức liên tục phá vỡ các tuyến phòng ngự từ xa và ngày càng áp sát thủ đô. Ban đầu, lực lượng phòng thủ Moskva bao gồm các đơn vị đang bảo vệ tuyến phòng thủ Moskva (gồm một số sư đoàn dân quân), do Bộ tư lệnh Quân khu Moskva chỉ huy. Về cơ bản, nó là lực lượng dự bị cho Phương diện quân Tây, và lực lượng dự bị còn lại của Đại bản doanh (Stavka) trên mặt trận phía Tây.
thumb|Các chướng ngại vật chống tăng trên đường phố Moskva. Thu-Đông 1941.
Khu phòng thủ Moskva được định hình gồm ba tuyến (vành đai) phòng thù Moskva:
Tuyến phòng thủ bên ngoài (Khlebnikovsky), rìa trước chạy dọc theo tuyến: hồ chứa Klyazminskoe, Khlebnikovo, r. Klyazma, Skhodnya, Nakhabino, Perkhushkovo, Larks, Snegiri (Lenino), Krasnaya Pakhra, Domodedovo;
Tuyến phòng thủ chính (Moskva), rìa trước đi qua bán kính 15 – 20 km từ trung tâm Moskva (Điện Kremlin), bao gồm hai dải;
Tuyến thành phố, bao gồm ba vị trí phòng thủ: dọc theo Đường sắt quận, Vành đai vườn, Vành đai đại lộ. Tại rìa ranh giới thành phố, tuyến phòng thủ được xây dựng trên nguyên tắc tạo ra các điểm đề kháng mạnh, sử dụng các kiến trúc kiên cố của các tòa nhà. Các đại lộ bị chặn bởi các chướng ngại vật được gia cố bằng gai chống tăng, các lối đi cũng được đào lên hoặc cũng bị rào chắn.
Để phòng thủ chống lại kẻ thù, trong khu vực phòng thủ Moskva đã dựng lên:
thumb|Một ụ súng máy kiên cố tại khu vực phòng thủ Moskva.
; Ở ngoại ô:
- 676 km hào chống tăng;
- 445 km đường hầm và lối thoát hiểm;
- 380 km rãnh;
- hơn 30.000 điểm bắn, boongke và hầm ngầm;
- hơn 1.300 km hàng rào kẽm gai được lắp đặt;
- hơn 22.000 gai chống tăng.
Tuyến phòng thủ Khlebnikov, thậm chí còn được trang bị các hàng rào điện.
; Ở nội đô:
- hơn 30 km tuyến ụ chướng ngại;
- khoảng 10 km chướng ngại vật;
- 24.000 gai chống tăng;
- 46 km dây thép gai;
- hơn 200 cứ điểm pháo và 500 điểm súng máy.
Khu phòng thủ Moskva còn bao gồm một số khu vực và tuyến kiên cố.
Bộ chỉ huy Khu phòng thủ Moskva mãi đến ngày 2 tháng 12 năm 1941 mới được thành lập, trên cơ sở cơ quan chỉ huy và phòng thủ của Moskva, cùng với biên chế chủ lực là một phần của các tập đoàn quân 24, 60 và các đơn vị phòng không. Bộ chỉ huy Khu phòng thủ Moskva chỉ đạo công tác phòng thủ trên các hướng tiếp cận Moskva và trong chính nội đô, đồng thời kiểm soát các đơn vị quân đội tiến vào khu vực. Trước thềm cuộc phản công gần Moskva, binh lực Khu phòng thủ Moskva gồm 12 sư đoàn súng trường và kỵ binh, 12 lữ đoàn súng trường, 5 tiểu đoàn súng máy và 9 tiểu đoàn súng trường, biên chế trong các tập đoàn quân 24 và 60, với tổng binh lực khoảng 200.000 người.
Lực lượng phòng thủ Moskva được phân bổ trên cả 3 tuyến vòng ngoài, vòng trong và nội đô. Các sư đoàn súng trường số 4 và số 9 sẵn sàng đẩy lùi các cuộc tấn công của kẻ thù. Vành đai bao phủ trực tiếp của Moskva do 4 sư đoàn súng trường và một lữ đoàn chiếm giữ, các vị trí chủ chốt trong nội đô được giao cho sư đoàn súng trường số 1 và lữ đoàn 1. Khoảng 30 trung đoàn và các tiểu đoàn pháo binh độc lập được bố trí để tăng cường cho khu phòng thủ Moskva, hơn 20 trung đoàn pháo phòng không được phối thuộc. Bên cạnh đó, Bộ chỉ huy Khu phòng thủ Moskva còn được sự hỗ trợ của 20.000 dân quân Moskva.
Sau khi quân Đức bị đánh bại trước cửa ngõ Moskva, việc tiếp tục phát triển Khu phòng thủ Moskva được coi là không còn phù hợp. Khu phòng thủ Moskva trên thực tế được giao nhiệm vụ huấn luyện các đội quân dự bị, tổ chức, biên chế và điều chuyển chúng ra tiền phương.
Các đơn vị chủ lực của Khu phòng thủ Moskva cũng được điều động ra tuyến đầu. Ngày 25 tháng 12 năm 1941, Tập đoàn quân 60, đổi tên thành Tập đoàn quân xung kích 3, được chuyển đến Phương diện quân Tây Bắc. Ngày 1 tháng 5 năm 1942, Tập đoàn quân 24 được chuyển thành Lực lượng dự bị số 1. Các đơn vị kỹ thuật và công binh, các tiểu đoàn súng máy và pháo binh cũng được điều động để xây dựng 8 khu vục phòng thủ mới cách xa Moskva.
Mặc dù vậy, Khu phòng thủ Moskva vẫn được dự bị cho đến tận năm 1943. Sau Chiến dịch Smolensk, quân Đức bị hất ra xa và bị đẩy lùi về "Ban công Belorussia", sự tồn tại của Khu phòng thủ Moskva là không còn cần thiết. Nó bị giải thể vào ngày 15 tháng 10 năm 1943 theo quyết định của Dân ủy Quốc phòng.
Bộ chỉ huy
Tư lệnh
Ủy viên Hội đồng quân sự
Tham mưu trưởng
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Khu phòng thủ Moskva** (tiếng Nga: _Московская зона обороны_) là một tổ chức tác chiến chiến lược của Hồng quân Liên Xô trong Thế chiến thứ hai, đảm nhận phòng thủ ngay nội đô Moskva
**Phòng thủ** trong quân sự là hành động ngăn chặn cuộc tấn công của một đạo quân. Đây là một trong hai tình thế cơ bản nhất trong chiến tranh, trái ngược với phòng thủ
**Trận phòng thủ Luga** diễn ra từ ngày 6 tháng 8 đến giữa tháng 9 năm 1941 là một trong các trận đánh ác liệt nhất tại mặt trận Tây Bắc Liên Xô trong giai
**Chiến dịch phòng thủ Tikhoretsk–Stavropol** là một trong các hoạt động quân sự đầu tiên của quân đội Liên Xô tại khu vực Bắc Kavlaz trong Chiến tranh Xô-Đức nhằm chống lại Cuộc hành quân
**Trận phòng thủ Pskov** là một hoạt động quân sự lớn của quân đội Đức Quốc xã và quân đội Liên Xô tại khu vực phía Nam hồ Chuskoye, tuyến sông Velikaya và thành phố
**Trận Moskva** là một trong những trận đánh lớn nhất trong Chiến tranh Xô-Đức và Thế chiến thứ hai vào cuối năm 1941 và đầu năm 1942. Với quân số và vũ khí tham chiến
**Chiến dịch phòng ngự chiến lược Leningrad** là tổ hợp các hoạt động quân sự của quân đội Liên Xô chống lại các cuộc tấn công của quân đội Đức Quốc xã tại khu vực
**Phương diện quân Dự bị Moskva** (tiếng Nga: _Московский резервный фронт_) là một tổ chức tác chiến chiến lược tạm thời của Hồng quân Liên Xô trong Thế chiến thứ hai. Tổ chức phương diện
**Chiến dịch giải phóng Bulgaria** (5 tháng 9 - 15 tháng 9 năm 1944) là một chiến dịch quân sự do Phương diện quân Ukraina 3 (Liên Xô) dưới sự chỉ huy của nguyên soái
**Moskva** (; phiên âm: "Mát-xcơ-va") là thủ đô và là thành phố lớn nhất của Nga. Thành phố nằm bên sông Moskva, ở trong Vùng liên bang Trung tâm và Vùng kinh tế Trung tâm
**Chiến tranh thế giới thứ hai** (còn được nhắc đến với các tên gọi **Đệ nhị thế chiến**, **Thế chiến II** hay **Đại chiến thế giới lần thứ hai**) là một cuộc chiến tranh thế
**Voyska PVO** (tiếng Nga: Войска ПВО, hoặc **PVO strany** từ năm 1981) là quân chủng phòng không của quân đội Liên Xô. PVO là viết tắt của _protivovozdushnaya oborona_ hoặc "Phòng không". Không giống quân
Đây là một **Niên biểu các sự kiện diễn ra trong thời gian Chiến tranh thế giới thứ hai**, trong năm 1939. ## Tháng 9 năm 1939 thumb|Các quốc gia Đồng Minh và phe Trục
Lực lượng vũ trang Liên bang Nga tổ chức phòng thủ lãnh thổ theo quân khu. Hiện tại, Liên bang Nga duy trì năm **quân khu**. ## Danh sách Quân khu Các quân khu của
Vị trí của Quân khu Moskva trên bản đồ Liên Xô. Vị trí của Quân khu Moskva trên bản đồ Liên bang Nga. **Quân khu Moskva** (tiếng Nga: **Моско́вский вое́нный о́круг**) là một quân khu
**Quân khu Tây** (tiếng Nga: **Западный военный округ**, chuyển tự _Zapadnyy voyennyy okrug_) từng là một trong năm quân khu của Lực lượng vũ trang Liên bang Nga. Quân khu này chịu trách nhiệm phòng
**Chiến dịch tấn công Dukhovshchina lần thứ nhất** là hoạt động quân sự của quân đội Liên Xô trong khuôn khổ Chiến dịch Smolensk (1943) chống lại quân đội Đức Quốc xã. Diễn ra chỉ
**Mặt trận Phòng tuyến Mozhaysk** (tiếng Nga: _Фронт_ Можайской _линии обороны_) là một tổ chức tác chiến chiến lược của Hồng quân Liên Xô trong Thế chiến thứ hai. Trên thực tế, đây là phòng
Các sự kiện quân sự ở Mặt trận phía Đông trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Các mốc thời gian ghi theo năm - tháng - ngày. ## 1941 * 1941-06-22 Chiến dịch Barbarossa
**Phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam** nhằm mục tiêu giành lại độc lập cho Việt Nam bắt đầu từ năm 1885 và kết thúc sau Chiến tranh thế giới thứ hai, khi Đảng
Phi cơ [[B-17 Flying Fortress đang bay trên bầu trời châu Âu]] Các giới chức quân sự quan trọng của Mỹ tại châu Âu năm 1945 **Lịch sử quân sự Hoa Kỳ trong Chiến tranh
**Trận El Alamein thứ nhất** (1–27 tháng 7 năm 1942) là một trận đánh thuộc Chiến dịch Sa mạc Tây trong Chiến tranh thế giới thứ hai, diễn ra trên bờ biển phía bắc Ai
**Tàu khu trục lớp Shirane** (tiếng Nhật: **_しらね型護衛艦_**) là lớp tàu khu trục mang máy bay trực thăng **(DDH)** phục vụ trong biên chế Lực lượng Phòng vệ trên biển Nhật Bản (JMSDF). Shirane là
**Chiến dịch giải phóng Novorossiysk** là cuộc tấn công chiến thuật của Tập đoàn quân 18 và Hạm đội Biển Đen (Liên Xô) từ ngày 10 đến ngày 16 tháng 9 năm 1943 để thu
**Bộ Quốc phòng Liên bang Nga** (, viết tắt không chính thức là МО, МО РФ hoặc Minoboron) là cơ quan lãnh đạo, điều hành, quản lý hoạt động của Lực lượng Vũ trang Liên
**Georgy Konstantinovich Zhukov** (; , 1 tháng 12 năm 1896 – 18 tháng 6 năm 1974) là một sĩ quan cấp tướng và là Nguyên soái Liên Xô. Ông cũng từng là Tổng Tham mưu
Chiến sự trên **Mặt trận Rzhev-Sychyovka-Vyazma** là hoạt động quân sự lớn trong Chiến tranh Xô-Đức bao gồm nhiều chiến dịch bộ phận do các Phương diện quân Tây, Phương diện quân Kalinin và Phương
**Trận Smolensk** là một trận đánh lớn trong Chiến tranh Xô-Đức thuộc khuôn khổ chiến dịch Barbarossa năm 1941. Đây là một tổ hợp các trận đánh phòng thủ kết hợp với các hoạt động
**Chiến dịch Barbarossa** (), còn được gọi là **Cuộc xâm lược của Đức vào Liên Xô** là mật danh của chiến dịch xâm lược Liên Xô do Quân đội Đức Quốc xã tiến hành trong
**Trận Kiev năm 1941** là trận công kích lớn thứ ba của Đức Quốc Xã vào mặt trận Tây Nam của Hồng quân Liên Xô (ngả qua Urkraina) trong Chiến dịch Barbarossa, sau Trận Dubno
**Chiến tranh Xô–Đức 1941–1945** là một cuộc chiến giữa Liên Xô và Đức Quốc xã trong Thế chiến thứ hai, trải dài khắp Bắc, Nam và Đông Âu từ ngày 22 tháng 6 năm 1941
**Chiến dịch Kharkov (1941)**, theo cách gọi của Wilhelm Keitel là **Trận Kharkov lần thứ nhất**, còn theo lịch sử của Nga là **Chiến dịch phòng thủ Sumy-Kharkov**, diễn ra từ ngày 1 tháng 10
**Trận Białystok – Minsk** là một chiến dịch tấn công chiến lược do Cụm Tập đoàn quân Trung tâm của Đức thực hiện nhằm chọc thủng các phòng tuyến biên giới của Liên Xô trong
**Chiến dịch Barvenkovo–Lozovaya** (Lozova) (được Thống chế Đức Wilhelm Bodewin Gustav Keitel gọi là **Trận Kharkov lần thứ hai**) là một hoạt động quân sự lớn của quân đội Liên Xô và quân đội Đức
**Đại học Công nghệ Moskva** (tiếng Anh: Moskva Technological University (MIREA); tiếng Nga: Московский Технологический Университет) là một trường đại học lớn hàng đầu của Liên Bang Nga, có trụ sở chính ở thủ đô
**Cuộc bao vây Leningrad** là cuộc phong tỏa quân sự của quân đội Đức Quốc xã đối với thành phố Leningrad (hiện nay là Sankt-Peterburg), đồng thời là cuộc phòng thủ dài ngày nhất trong
**Aleksandr Mikhailovich Vasilevsky** (tiếng Nga: _Алекса́ндр Миха́йлович Василе́вский_) (1895-1977) là một chỉ huy Hồng quân nổi tiếng, từ năm 1943 là Nguyên soái Liên bang Xô viết. Ông là Tổng Tham mưu trưởng Hồng quân
**Chiến dịch Minsk**, một phần của Chuỗi chiến dịch giải phóng Byelorussia vào mùa hè năm 1944, mang mật danh "Bagration", là hoạt động tấn công, hợp vây của quân đội Liên Xô nhằm vào
**Mặt trận Baltic** là một trong ba mục tiêu tấn công đầu tiên của quân đội Đức Quốc xã trong Chiến dịch Barbarossa. Trong tuần lễ đầu tiên của cuộc Chiến tranh Xô-Đức, tại đây
Trường **Đại học Kỹ thuật Quốc gia Moskva Bauman** (_tiếng Nga_: Московский государственный технический университет им. Н. Э. Баумана) là trường đại học kỹ thuật số một nước Nga, nơi đây là cái nôi đào
**Chiến dịch Sao Hỏa** (_Oперация «Марс»_) là mật danh của **Chiến dịch phản công chiến lược Rzhev-Sychyovka lần thứ hai** do Hồng quân Liên Xô tổ chức nhằm vào quân đội phát xít Đức trong
**Chiến dịch Đông Carpath** là hoạt động quân sự lớn trong Chiến tranh Xô-Đức thuộc Chiến tranh thế giới thứ hai do Hồng quân Liên Xô tổ chức nhằm tấn công vào các tuyến phòng
nhỏ|264x264px|_Diễu hành Chiến thắng ở Moskva ngày 24 tháng 6 năm 1945_ **Cuộc diễu hành Chiến thắng Moskva năm 1945** (tiếng Nga: Парад Победы) còn được gọi là **Cuộc diễu hành của những người chiến
Quân kỳ của Quân đội Đức quốc xã**Lịch sử quân sự Đức trong Chiến tranh thế giới thứ hai** bắt đầu từ quân số 100.000 do Hòa ước Versailles hạn chế, không được quyền có
**Ivan Vasilyevich Panfilov** (; - 18 tháng 11 năm 1941) là một tướng lĩnh Hồng quân Liên Xô và là Anh hùng Liên Xô, được biết đến với vai trò chỉ huy Sư đoàn Súng
phải|Hình ảnh tiêu biểu của các binh đoàn cơ động [[Đức Quốc Xã trong Thế chiến thứ 2, bao gồm xe tăng, bộ binh cơ giới hoá và các binh chủng hỗ trợ.]] **Blitzkrieg**, (
**Fedor von Bock** (3 tháng 12 năm 1880 – 4 tháng 5 năm 1945) là một Thống chế quân đội Đức thời Chiến tranh thế giới thứ hai. Ông đã đóng một vai trò quan
**Trận phòng thủ pháo đài Brest** là một trận đánh diễn ra giữa quân đội phát xít Đức với lực lượng Hồng quân Xô Viết đồn trú trong pháo đài Brest. Về cơ bản, trận
**Pavel Artemyevich Artemyev** (; 1897 - 1979) là một nhà lãnh đạo quân sự Liên Xô, hàm Thượng tướng (1942). ## Tiểu sử Ông sinh ngày 29 (lịch cũ: 17) tháng 12 năm 1897 tại
**Kirill Afanasievich Meretskov** (tiếng Nga: _Кирилл Афанасьевич Мерецков_; 7 tháng 6 năm 1897 - 30 tháng 12 năm 1968) là một chỉ huy Hồng quân trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Nguyên soái Liên