✨Giuse Đỗ Mạnh Hùng

Giuse Đỗ Mạnh Hùng (sinh ngày 15 tháng 9 năm 1957) là một Giám Mục Công Giáo người Việt, hiện là giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết, và là Tổng Thư Ký Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, nhiệm kỳ 2022– 2025. Trước đó Đức Cha từng đảm nhận các chức vụ như Giám Mục Phụ Tá và Giám Quản Tông Tòa Tổng Giáo Phận Thành phố Hồ Chí Minh, và Phó Chủ tịch Uỷ ban Giáo sĩ – Chủng sinh nhiệm kì 2016–2019, Chủ tịch Uỷ ban Giáo sĩ - Chủng sinh trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam nhiệm kỳ 2019 – 2022. Khẩu hiệu Giám Mục của Đức Cha là: Hiệp Nhất Trong Đức Tin.

Đức Cha Hùng sinh tại Sài Gòn, trong một gia tộc có nhiều ơn gọi linh mục. Cha lần lượt tu học tại Tiểu chủng viện rồi Đại chủng viện Sài Gòn. Kết thúc việc học, năm 1982 ngài đi nông trường Lô 6, sau đó làm công nhân. Tranh thủ thời gian này, Cha còn đi học thêm các lớp anh văn và Pháp văn buổi tối tại Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh.

Năm 1990, ngài được phong chức Linh Mục. Năm 1993, Cha du học học tại Viện Đại học Công giáo Paris. Sau khi tốt nghiệp, về Việt Nam tiếp tục thi hành mục vụ. Năm 2001, được bầu làm Bề trên hiệp hội linh mục Prado, cha còn là linh hướng và là giáo sư Thần học Linh đạo tại Đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn cho đến năm 2011. Từ năm 2005, kiêm nhiệm thêm chức vụ Tổng thư ký của Ủy ban Giáo sĩ và Chủng sinh, trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam. Năm 2011, trở thành phó giám đốc Đại Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn. Đến tháng 6 năm 2014, Tổng Giám Mục Phaolô Bùi Văn Đọc bổ nhiệm cha làm Chưởng ấn Tòa Giám Mục đồng thời là Thư ký của Tổng Giám Mục.

Ngày 25 tháng 6 năm 2016, Đức Giáo Hoàng Phanxicô bổ nhiệm cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng làm Giám Mục Phụ Tá Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh. Thánh lễ tấn phong Giám Mục đã diễn ra vào lúc 08g30, thứ Năm ngày 4 tháng 8 năm 2016 tại Đại Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn.

Sau khi Đức Cha Phaolô Bùi Văn Đọc qua đời, Bộ Truyền giáo chọn Đức Cha Đỗ Mạnh Hùng làm Giám Quản Tông Tòa Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh. Ngày 19 tháng 10 năm 2019, Tòa Thánh công bố bổ nhiệm Tân Tổng Giám Mục là Đức Cha Giuse Nguyễn Năng và vai trò giám quản của Đức Cha Hùng kết thúc tại thời điểm Tổng giám mục Năng nhậm chức.

Ngày 3 tháng 12 năm 2019, Đức Giáo Hoàng bổ nhiệm Đức Cha Giuse Đỗ Mạnh Hùng làm Giám Mục Chính Tòa Giáo Phận Phan Thiết. Lễ nhậm chức của Đức Cha được cử hành vào ngày 12 tháng 12 cùng năm tại Nhà Thờ Chính Tòa Phan Thiết.

Thân thế và tu tập

Giuse Đỗ Mạnh Hùng sinh ngày 15 tháng 9 năm 1957 tại Tân Sơn Hoà, Gia Định, Sài Gòn (nay thuộc phường 1, quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh). Trong gia đình, ông là người con duy nhất sinh tại miền Nam, trong khi các người con khác trong gia đình sinh trước khi gia đình di cư từ miền Bắc Việt Nam. Nguyên quán thuộc giáo xứ Trì Chính, nay thuộc xã Kim Chính, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, thuộc Giáo phận Phát Diệm. Ông sinh ra trong một gia đình Công giáo có nhiều ơn gọi. nhỏ|phải|Nhà thờ Sao Mai, hạt Chí Hòa, nơi Giám mục Hùng và gia đình sống khi ông còn nhỏ

Cha mẹ ông có sáu người con gồm ba gái và ba trai. Khi ông bà đưa gia đình di cư vào nam, gia đình sống tại giáo xứ Sao Mai, hạt Chí Hòa, Sài Gòn. Hai người con trai theo con đường tu trì, anh trai của ông là linh mục Lôrensô Đỗ Hữu Chỉnh hiện đang là linh mục chánh xứ Giáo xứ Xây dựng – Giáo hạt Chí Hoà, thuộc Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh. Ông còn có một người bác họ làm linh mục (linh mục Nicola Vũ Gia Đệ); một người cháu ruột (linh mục Phaolo Vũ Đỗ Anh Khoa, con của người chị ba). Giám mục Hùng là người con út trong gia đình.

Ông tiếp lên học tại Đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn từ năm 1976 đến năm 1982.

Linh mục

Ngày 30 tháng 8 năm 1990, Giuse Đỗ Mạnh Hùng được thụ phong linh mục tại Đại Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn. Trong một cuộc phỏng vấn, ông cho biết, việc ông cùng với linh mục Trần Chí Nguyện được nhận chức linh mục là "món quà" của Nhà nước Việt Nam dành cho Tổng giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình, dịp lễ thượng thọ Bát tuần của tổng giám mục Bình (Linh mục Trần Chí Nguyện tuy được thụ phong linh mục cùng ngày với giám mục Hùng nhưng trước đây lại là giáo sư Việt văn của giám mục Hùng khi ông theo học tại Tiểu Chủng viện).

Sau khi được thụ phong, linh mục Giuse Hùng được cử về nhà thờ Huyện Sỹ làm linh mục phụ tá cho giáo xứ Chợ Đũi. Cùng với công việc mục vụ tại đây, ông còn tham gia giảng dạy tiếng Anh tại Đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn.

Đến tháng 6 năm 2014, Tân Tổng Giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc bổ nhiệm ông làm Chưởng ấn Tòa giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh và là Thư ký tổng giám mục.

Giám mục

Vào thứ bảy ngày 25 tháng 6 năm 2016, lúc 12 giờ Roma (tức 17 giờ Việt Nam), Phòng Báo chí Toà Thánh đã công bố thông tin về việc bổ nhiệm tân giám mục phụ tá cho Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh của Giáo hoàng Phanxicô. Theo đó, giáo hoàng đã bổ nhiệm linh mục Giuse Đỗ Mạnh Hùng, hiện là Chưởng ấn và Thư ký của Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh, làm giám mục phụ tá Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam, hiệu tòa Liberalia.

Tân giám mục Hùng cho biết khi nhận được thông tin việc bổ nhiệm này, thì ông vừa mừng, vừa lo. Ông cho biết rằng "tôi chợt nghĩ rằng, chắc chắn trong sứ vụ giám mục sắp tới sẽ có rất nhiều lo lắng, khó khăn, nhưng nếu tôi để “Chúa hoạt động nơi tôi” và nếu tôi biết “đón nhận lời cầu nguyện và sự giúp đỡ” của toàn thể công đoàn dân Chúa, tôi sẽ mãi giữ được niềm vui và bình an." Ông cũng cho biết "là giám mục phụ tá tôi chia sẻ những ưu tư mục vụ của Đức Tổng Phaolô. Một ưu tư lớn của ngài là về truyền giáo."

Ông quan tâm đến vệc đào tạo nhân sự (linh mục, tu sĩ, giáo dân, các đoàn thể tông đồ) và cho rằng những kinh nghiệm lâu năm của mình trong môi trường đào tạo tại Chủng viện sẽ giúp ông trong nhiệm vụ mới, giúp “giáo dục đức tin” cho giáo dân trong giáo phận. Ông suy nghĩ về những khó khăn là sự khác biệt giữa môi trường Chủng viện và môi trường mục vụ tại các giáo xứ: "Trong nhiều năm, tôi quen sống trong một môi trường “nghiêm túc” tại Chủng viện với một thời biểu sinh hoạt rõ ràng, và “đối tượng” là những chủng sinh tương đối ổn định và có một trình độ tương đối đồng nhất; điều này khác hẳn với môi trường và sinh hoạt tại một giáo xứ, giữa một thành phố lớn vô cùng đa dạng, với rất nhiều thành phần (già trẻ, nam nữ, giàu nghèo, giỏi dốt, hiền dữ…), nhiều trình độ, nhiều cách suy nghĩ... Cách tiếp xúc và làm việc của một giáo sư chủng viện với các chủng sinh rất khác với cách tiếp xúc của cha sở với giáo dân thuộc mọi tầng lớp. Trong cương vị là một Giám mục, sự tiếp xúc và công việc mục vụ còn đa dạng hơn nhiều: đối nội và cả đối ngoại nữa."

Huy hiệu và khẩu hiệu

Giám mục Đỗ Mạnh Hùng chọn khẩu hiệu là: "Hợp nhất trong Đức tin" được trích từ thư của Thánh Phaolô Tông đồ gửi tín hữu Êphêsô. Qua khẩu hiệu của mình, ông muốn thể hiện sự cộng tác với mọi người, cùng sống và làm việc với mọi thành phần giáo dân nhằm xây dựng giáo hội, giáo phận. Ông đã nêu hai quyết tâm của mình là: "Tôn trọng mỗi người có một sứ vụ, một ơn gọi riêng, một cá tính riêng." Việc thứ hai là "xác tín rằng nếu đức tin của tôi và anh chị em tôi và Chúa Kitô càng mạnh, và sự học biết Chúa Kitô càng sâu sắc, thì sự hiệp nhất trong giáo phận này càng đậm đà keo sơn để rồi giáo phận càng lúc càng phát triển" Khẩu hiệu và huy hiệu giám mục ban đầu được công bố là: "Hiệp nhất trong Đức Tin", nhưng sau đó được đổi lại thành "Hợp nhất trong Đức Tin".

Ý nghĩ huy hiệu giám mục: Hình ảnh ngôi nhà là để tượng trưng Giáo hội Công giáo. Với thánh giá: tượng trưng Chúa Kitô hợp thành biểu tượng ngôi nhà và thánh giá biểu lộ hình ảnh “Chúa Kitô toàn thể” (le Christ total) gồm Đầu và Nhiệm thể. Trên nền nhà có hình ảnh chim bồ câu, tượng trưng Chúa Thánh Thần giúp các giáo dân hiệp nhất, liên kết với nhau để xây dựng nên Giáo hội.

Lễ tấn phong của ông đã diễn ra vào ngày 4 tháng 8 năm 2016 tại Đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn.

Vài ngày sau lễ tấn phong, ông đã đi dâng các lễ tạ ơn tại Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn, nhà thờ Xây dựng và nhà thờ giáo xứ Sao Mai.

Giám quản Tông Tòa

Tuy nhiên, ông được Bộ Rao giảng Phúc Âm cho Các Dân tộc bổ nhiệm vai trò Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 8 tháng 3 năm 2018. Với chức vụ này, Giám quản Đỗ Mạnh Hùng được có tất cả các quyền và nghĩa vụ tương đương một bản quyền giáo phận, tức giám mục chính tòa Giáo phận. Do đó, có thể gọi ông với danh xưng "Giám mục Giám quản Tông Tòa".

Đầu năm 2019, Giám mục Đỗ Mạnh Hùng cùng linh mục Tổng Đại diện Hồ Văn Xuân và linh mục Giám đốc Nhà hưu dưỡng linh mục Chí Hòa Lê Minh Trung có đi tham quan các nhà hưu hiện đại tại Thái Lan, Hàn Quốc và Nhật Bản nhằm tham khảo cách tổ chức, kinh nghiệm tổ chức nhà hưu linh mục. Cho đến đầu năm 2020, hồ sơ xin phép xây dựng lại Nhà hưu dưỡng linh mục Chí Hòa vừa khởi sự.

Các giám mục Việt Nam từ 27 giáo phận họp Đại hội XIV Hội đồng Giám mục Việt Nam tại trung tâm Mục vụ Giáo phận Hải Phòng vào cuối tháng 9 và đầu tháng 10 năm 2019. Trong khuôn khổ đại hội, các giám mục đã sắp xếp và bầu chọn nhân sự trong hội đồng. Kết quả, các giám mục chọn Giám mục Đỗ Mạnh Hùng làm Chủ tịch Uỷ ban Giáo sĩ - Chủng sinh trực thuộc Hội đồng Giám mục trong nhiệm kỳ 2019 – 2022. Theo thông báo ngày 3 tháng 12, Giám mục Đỗ Mạnh Hùng sẽ cử hành lễ tạ ơn và chia tay cộng đoàn Công giáo Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh vào sáng ngày 7 tháng 12 năm 2019.

Sáng ngày 6 tháng 12 năm 2019, buổi chia tay giám mục Đỗ Mạnh Hùng được tổ chức tại khuôn viên Tòa giám mục Sài Gòn. Tại buổi chia tay, giám mục Hùng cho biết ông rất xúc động khi phải rời Tổng giáo phận sau hơn 50 năm gắn bó. Ông cũng hy vọng cộng đoàn giáo hữu cầu nguyện, đóng góp cho công cuộc truyền giáo Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh.

Sáng ngày 7 tháng 12, trong lễ từ biệt và chia tay cộng đoàn Tổng giáo phận. Trong phần chia sẻ với cộng đoàn giáo dân, Nói về lý do nhiều người thắc mắc về lý do tin bổ nhiệm công bố ngày 3 tháng 12 thì ngày 12 tháng 12 đã nhậm chức là quá nhanh, giám mục Đỗ Mạnh Hùng cho rằng lý do là vì các chương trình bế mạc Năm Thánh và kỷ niệm 60 năm thánh hiến tượng Đức Mẹ Tà Pao. Thông tin báo trước và từ khi tin bổ nhiệm được công khai, Giám quản Tông Tòa Giáo phận Phan Thiết Tôma Nguyễn Văn Trâm và các linh mục tư vấn lo ngại vấn đề chuẩn bị kịp khi thời gian quá gấp rút. Nói về vấn đề bàn giao giáo phận, Giám mục Hùng cho biết trong thời gian trước lễ nhậm chức Tân tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng ông sẽ chia sẻ về tình hình Tổng giáo phận cho tân Tổng giám mục. Ông cho biết, trong thời kỳ đảm nhận vai trò Giám quản Tông Tòa, ông cố gắng duy trì mọi sinh hoạt trong Tổng giáo phận và tiếp tục hai chương trình từ thời Tổng giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc như đào tạo giáo sĩ và tu sĩ, trùng tu Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn và xây dựng các giáo điểm Công giáo. Giám quản Tông Tòa giáo phận Phan Thiết cũng có văn thư loan báo thông tin trên và đăng tải trên trang web Giáo phận Phan Thiết. Giám mục Giám quản Phan Thiết Tôma Nguyễn Văn Trâm cho biết tin tức bổ nhiệm đã được gửi đến ông từ trước ngày công bố ít nhất là một tháng rưỡi, nhưng bị buộc phải giữ kín. Riêng giám mục Hùng cho biết Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Giuse Nguyễn Năng và ông nhận được thư từ Sứ thần Tòa Thánh Marek Zalewski vào chiều ngày 2 tháng 12 nhằm loan báo tin trên và buộc phải giữ kín tin bổ nhiệm đến 18 giờ ngày 3 tháng 12, là giờ Tòa Thánh loan tin bổ nhiệm. Với những phát biểu đầu tiên sau khi tin tức bổ nhiệm được công bố, Giám mục Đỗ Mạnh Hùng cho biết ông đã được chuyển về Tòa Tổng giám mục năm 2014 và đã cảm nhận được thao thức của các vị Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh là các vị: Tổng giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình, Hồng y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn và tổng giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc trong vấn đề truyền giáo tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ông cho biết, cùng với các thành phần giáo hữu thuộc Tổng giáo phận, ông đã thực hiện việc truyền giáo đặc biệt cho các đối tượng là người nghèo khổ và những di dân. Ông cảm ơn các giáo sĩ, tu sĩ thân cận đã hỗ trợ và cộng tác với ông. Đỗ Mạnh Hùng cho biết ông tập trung chính vào hai chương trình là trùng tu nhà thờ Đức Bà Sài Gòn và thành lập các giáo điểm Công giáo. Ông hứa sẽ luôn cầu nguyện cho Tổng giáo phận và xin mọi người cầu nguyện cho ông trong vai trò mới.

Sáng ngày 4 tháng 12, một phái đoàn gồm 10 linh mục do linh mục Tổng đại diện Giuse Hồ Sĩ Hữu dẫn đầu đến Tòa Tổng giám mục Thành phố Hồ Chí Minh chào thăm tân giám mục Giáo phận. Phái đoàn thảo luận về tin bổ nhiệm và việc sắp đặt ngày nhậm chức của tân giám mục. Giám mục Đỗ Mạnh Hùng cũng đưa phái đoàn đến thăm nhà nguyện cổ tại Tòa Tổng giám mục Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh. Sáng ngày 7 tháng 12, trong lễ từ biệt và chia tay cộng đoàn Tổng giáo phận. Trong phần chia sẻ với cộng đoàn giáo dân, Giám mục Hùng cho rằng Tòa Thánh bổ nhiệm ông làm Giám mục Giáo phận Phan Thiết là phù hợp với khả năng và kinh nghiệm non trẻ của mình. Giám mục Hùng cũng cho rằng, trong thời gian làm Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh, ông cho rằng nhu cầu của Tổng giáo phận vượt quá khả năng của mình. Ông cho rằng Tân Tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng nhiều tuổi đời, có kinh nghiệm 10 năm giám mục và vị thế Phó Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam sẽ mang nhiều lợi ích cho Giáo phận và Giáo hội.

Vào lúc 9 giờ sáng ngày 12 tháng 12 năm 2019, Thánh lễ nhận ngai tòa giám mục chính tòa Phan Thiết được tổ chức tại Nhà thờ chính tòa Phan Thiết. Trong nghi thức, Tổng giám mục Marek Zalewski là vị chủ sự và linh mục thư ký văn phòng Tòa Giám mục cùng ký tên vào biên bản nhận Tông sắc bổ nhiệm và trao cho giám mục Giuse. Sau đó, vị chủ sự trao cho tân giám mục Phan Thiết gậy mục tử và đưa ông tới ngồi tại ngai tòa. Giám mục Hùng đáp lại bằng một câu nói để diễn tả đức tin.

Trong cuộc phỏng vấn với báo Công giáo và Dân tộc, nói về giáo phận Phan Thiết ngay sau khi nhận tòa, Giám mục Đỗ Mạnh Hùng bày tỏ nỗi khó khăn của chính bản thân khi chưa biết nhiều về giáo phận Phan Thiết và tỉnh Bình Thuận. Tuy nhiên, ông khẳng định sẽ dấn thân phục vụ mọi người nơi đây. Giám mục Hùng cũng cho rằng việc khó khăn với ông là hội nhập môi trường mới, khi ông đã sống và làm việc 62 năm tại Thành phố Hồ Chí Minh. Trả lời phỏng vấn Vatican News, giám mục Hùng thừa nhận mình chưa hiểu biết gì nhiều về giáo phận Phan Thiết cũng như tỉnh Bình Thuận. Ông cho biết ông dự định cùng với giáo dân, linh mục và tu sĩ các chương trình mục vụ cụ thể để xây dựng giáo phận.

Nhận định

Linh mục Gioan Baotixita Vũ Mạnh Hùng, chánh xứ Hà Đông, hạt trưởng hạt Xóm Mới là một trong số những người bạn thân của giám mục Đỗ Mạnh Hùng trong các sinh hoạt thời chủng viện nhận định về thời kỳ tu học của giám mục Hùng:

Trong kỳ Đại hội Hội đồng Giám mục Việt Nam XV từ ngày 3 đến ngày 7 tháng 10 năm 2022 tại Hà Nội, các giám mục Việt Nam bầu chọn Giám mục Đỗ Mạnh Hùng làm Tổng thư ký Hội đồng Giám mục Việt Nam nhiệm kỳ 2022–2025. Giám mục chủ phong: Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Phaolô Bùi Văn Đọc. Hai giám mục phụ phong: Giám mục Antôn Vũ Huy Chương, giám mục chính tòa Giáo phận Đà Lạt và Giám mục Giuse Vũ Duy Thống, giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết.

Dưới đây là sơ đồ tính Tông truyền từ giám mục Việt Nam đầu tiên được giám mục ngoại quốc chủ phong cho đến đời Giám mục Đỗ Mạnh Hùng.