✨Giuse Ngô Quang Kiệt

Giuse Ngô Quang Kiệt (sinh ngày 4 tháng 9 năm 1952) là một giám mục Công giáo Rôma người Việt Nam, từng đảm trách nhiều vai trò quan trọng đối với cộng đồng Công giáo tại Việt Nam. Tổng giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt từng đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau trong chức vị giám mục từ năm 1999 đến khi nghỉ hưu năm 2010 như Giám mục chính tòa Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng, Giám quản Tông Tòa, sau đó trở thành Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội. Trong Hội đồng Giám mục Việt Nam, ông cũng từng đảm nhiều nhiều vai trò khác như như phó Tổng thư ký và sau đó là Tổng thư ký của Hội đồng này. Sau đó ít lâu, ngày 13 tháng 5 cùng năm, Toà Thánh thông báo chấp nhận đơn từ chức của ông vì lý do sức khoẻ, chiếu theo khoản số 401 triệt 2 của Bộ Giáo Luật. Việc từ chức này của Tổng giám mục Kiệt được đánh giá có thể do áp lực từ phía chính quyền Việt Nam, và cũng có thể chính từ phía Vatican. Theo một số nguồn tin thì cho rằng sức khỏe đã yếu, không thể làm việc nữa. Chính quyền Việt Nam đánh giá sự kiện này là một chiến thắng của phía chính quyền.__

Sau khi từ chức đến nay, nguyên Tổng giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt di chuyển đến sống tại Đan viện Châu Sơn, tỉnh Ninh Bình và thực hiện một vài thánh lễ tại đây hằng năm. Tại đan viện này, ông còn thực hiện nhiều việc khác: cầu nguyện cho Giáo hội, thế giới, đất nước và dân tộc, tĩnh tâm cho sinh viên, các hội đoàn, dòng tu, các Phó tế chuẩn bị được truyền chức linh mục. Ngoài ra, ông còn tham gia các hoạt động khác như viết các bài giảng lễ Chúa Nhật, viết suy niệm và in sách. Ông cũng là người đóng góp ý kiến trong việc thay đổi hạ tầng đan viện Châu Sơn, mà điển hình là công trình "Vườn Fatima", một công trình đang được thi công dựa trên ý tưởng của ông. Quê gốc của ông là tại Giáo xứ Quần Cống – Giáo phận Bùi Chu (nay thuộc xã Thọ Nghiệp, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định). Gia đình ông gồm có chín người con, trong đó có 6 nam và 3 nữ, Tổng giám mục Kiệt là con thứ 6 trong gia đình, hiện phần lớn anh chị em của ông đang định cư tại Hoa Kỳ. Thân phụ là ông Giuse Ngô Văn Kháng và mẫu ông là bà Maria Phạm Thị Chín. Ngô Quang Kiệt cũng là hậu duệ 4 đời của ba vị Thánh của Giáo xứ Quần Cống là Thánh Đa Minh Phạm Trọng Khảm, Luca Phạm Trọng Thìn và Giuse Phạm Trọng Tả. Vào Nam, Ngô Quang Kiệt chọn sống đời sống tu trì nên gia đình đưa cậu vào học trung học tại Tiểu chủng viện Thánh Têrêsa, thuộc Giáo phận Long Xuyên vào ngày 21 tháng 8 năm 1964, cũng trong ngày này, cậu bé Giuse Vũ Duy Thống cũng được gia đình cho học tại đây và hai cậu nhanh chóng trở thành đôi bạn thân thiết. Tốt nghiệp Tiểu chủng viện năm 1972, chủng sinh Kiệt tiếp tục theo học theo bậc đại học chuyên về triết học và thần học tại Đại chủng viện Thánh Tôma và tốt nghiệp tại đây năm 1978.

Thời kì là linh mục (1991–1999)

trái|[[Nhà thờ chính tòa Long Xuyên]]

Ngày 31 tháng 5 năm 1991, Phó tế Giuse Ngô Quang Kiệt được Giám mục Phó Giáo phận Long Xuyên Gioan Baotixita Bùi Tuần phong chức linh mục tại Nhà thờ chính tòa Long Xuyên. Sau khi thụ phong linh mục, Tân linh mục Kiệt được bổ nhiệm làm linh mục phó Nhà thờ chính toà Long Xuyên. Paris, Pháp. Giáo phận này đã trống tòa khi Giám mục Vinh Sơn Phạm Văn Dụ từ chức ngày 9 tháng 3 và sau đó qua đời khuya ngày 2 tháng 9 năm 1998. Cùng đợt bổ nhiệm này còn có hai tân giám mục khác là Tân giám mục Phêrô Nguyễn Soạn của Giáo phận Qui Nhơn và Tân giám mục Phó Giáo phận Long Xuyên Giuse Trần Xuân Tiếu. Sau khi Giáo hoàng Gioan Phaolô II chính thức ra văn thư bổ nhiệm ba tân giám mục vào ngày 18 tháng 6, Giáo phận Long Xuyên đã tổ chức lễ tấn phong Giám mục cho hai tân giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt và Giuse Trần Xuân Tiếu xuất thân từ linh mục đoàn giáo phận vào ngày 29 tháng 6 cùng năm, trùng ngày lễ kính hai Thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô. (Riêng việc tấn phong tân giám mục Phêrô Nguyễn Soạn ở Qui Nhơn được tiến hành trong tháng 8). Tham dự lễ tấn phong gồm có tất cả 15 giám mục thuộc các giáo phận miền Trung và Miền Nam, trong đó có Tổng giám mục Tổng giáo phận Sài Gòn Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn và Tổng giám mục Tổng giáo phận Huế Stêphanô Nguyễn Như Thể cùng với khoảng 400 linh mục trong và ngoài Giáo phận Long Xuyên, cũng như đông đảo giáo dân. Giám mục chủ phong cho hai tân giám mục là Giám mục chính tòa Giáo phận Long Xuyên Gioan Baotixita Bùi Tuần và hai giám mục phụ phong là Giám mục Emmanuel Lê Phong Thuận (Giám mục chính tòa Giáo phận Cần Thơ) và Giám mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Sang (Giám mục chính tòa Giáo phận Thái Bình).. Thực tế sau đó Thượng hội đồng này bị hoãn đến tháng 10 năm 2001.

Ngày 6 tháng 10 năm 2000, phái đoàn giám mục Việt Nam trong đó có Giám mục Ngô Quang Kiệt đã đến Rôma, tham dự ngày Toàn xá Thế giới. Tháng 11 năm 2000, Giám mục Kiệt bắt đầu chuyến hành trình sang Hoa Kỳ thăm thân nhân bằng hữu đồng thời thực hiện tại nhiều nơi xin quyên góp cho Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng với số tiền thu được lên đến vài chục nghìn USD. Ngày 15 tháng 11 năm 2000, Giám mục Kiệt đến thăm và cử hành thánh lễ tại Quận Cam, Hoa Kỳ. Trong dịp này, ông cũng gặp gỡ 200 giáo dân vùng Nam California.

Ngày 1 tháng 1 năm 2001, Giám mục Ngô Quang Kiệt cho tiến hành khởi công xây dựng Nhà thờ chính tòa Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng. Bản thiết kế nhà thờ, giám mục Kiệt đích thân xem xét, sửa đổi và cho ý kiến. Trong kì họp của Hội đồng Giám mục Việt Nam năm 2001, các giám mục trong giám mục đoàn Việt Nam nhất trí chọn giám mục Lạng Sơn và Cao Bằng làm Phó Tổng thư ký của Hội đồng. Giám mục Ngô Quang Kiệt giữ chức vụ này qua hai kì đại hội kéo dài đến năm 2007.

Giám mục Phaolô Bùi Chu Tạo, nguyên Giám mục giáo phận Phát Diệm qua đời ngày 5 tháng 5 năm 2001, trong những ngày sau đó, giám mục Ngô Quang Kiệt đã đến viếng và có để lại lưu bút trong sổ tang và đồng tế lễ an táng giám mục này sau đó vào ngày 9 tháng 5. Lễ tấn phong Tân giám mục giáo phận Bùi Chu Giuse Hoàng Văn Tiệm được cử hành ngày 8 tháng 8, giám mục Ngô Quang Kiệt có tham dự và đóng vai trò người giảng lễ. Một tuần sau đó, Tân giám mục Phụ tá Tổng giáo phận Sài Gòn Giuse Vũ Duy Thống được cử hành ngày 17, tân giám mục là bạn học thuở nhỏ của giám mục Ngô Quang Kiệt, trong các nghi thức truyền chức, giám mục Kiệt đóng vai trò giám mục Phụ phong. Trong cùng năm, từ ngày 30 tháng 9 đến ngày 27 tháng 10, Giám mục Kiệt tham dự Thượng Hội đồng Giám mục thế giới Thường niên lần X, với chủ đề Giám mục: Người tôi tớ của Phúc âm Chúa Giêsu Kitô vì niềm Hy vọng của Thế giới ("The Bishop: Servant of the Gospel of Jesus Christ for the Hope of the World") phái đoàn các Giám mục Việt Nam thực hiện chuyến thăm mộ hai thánh Tông đồ Ad Limina tại Rôma theo luật buộc. Sáng ngày 14, từng giám mục trong đoàn có dịp tiếp kiến riêng trực tiếp với Giáo hoàng Gioan Phaolô II. Trong chuyến đi, các giám mục Việt Nam và cá nhân giám mục Kiệt cử hành nhiều thánh lễ, và gặp nhiều nhân vật có quyền lực tại Vatican, trong đó có hai nhân vật người Việt là Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận và Đức ông Giuse Đinh Đức Đạo. Ngày 19 tháng 3 cùng năm, Giám mục Kiệt tổ chức lễ kỉ niệm khởi cộng xây dựng Nhà thờ chính tòa Lạng Sơn và Cao Bằng được khởi công, ngoài các thành phần giáo dân, giám mục Kiệt còn mời các cán bộ địa phương đến dự. Lần đầu tiên sau 54 năm, Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng có lễ truyền chức linh mục Giáo phận cách công khai. Giám mục chính tòa Giuse Ngô Quang Kiệt đã chủ sự nghi thức truyền chức cho hai tân linh mục vào ngày 17 tháng 12 năm 2002. Trả lời câu hỏi từ phóng viên UCA News, Giám mục Kiệt đánh giá đây là một dấu mốc mở ra tương lai tươi sáng cho Giáo phận.

Ngày 18 tháng 5 năm 2004, vị nữ tu đồng hành cùng giáo phận Lạng Sơn và giữ gìn giáo phận trong suốt hàng chục năm là sơ Maria Nguyễn Thị Nhân (Nhàn), thường gọi là Mến, qua đời. Giám mục Kiệt tổ chức lễ an táng sau đó vào ngày 20 tháng 5. Sau ba năm xây dựng, ngày 2 tháng 10 năm 2004, Giám mục Ngô Quang Kiệt làm lễ cung hiến Nhà thờ chính tòa của giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng mới với tước hiệu Thánh Đa Minh. Đồng tế và tham dự có hơn 5.000 người gồm các hồng y, giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân.

Ngày 19 tháng 2 năm 2005, Toà Thánh bổ nhiệm Giám mục Giám quản Ngô Quang Kiệt làm Tổng giám mục chính tòa Tổng giáo phận Hà Nội và kiêm Giám mục Giám quản giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng.

Các nhiệm vụ Giám quản Tông Tòa (2003–2005)

Hồng y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng, Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội, đã 84 tuổi, già yếu nên nhiều lần xin Tòa Thánh cho về hưu. Đáp lại lời đề nghị từ phía Hồng y Hà Nội, ngày 26 tháng 4 năm 2003, Tòa Thánh ra thông cáo công bố việc bổ nhiệm Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt, hiện là Giám mục chính tòa Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng, làm Giám quản Tông tòa Tổng giáo phận Hà Nội. Tân Giám mục Giám quản đã cử hành các nghi thức nhậm chức sau đó vào ngày 14 tháng 5 năm 2003 tại Nhà thờ chính tòa Tổng giáo phận Hà Nội. Tại đây, ông còn kiêm thêm chức Giám đốc Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội, kế vị Hồng y Tụng và giữ chức vụ này đến năm 2005.

Trong một phát biểu trước thềm Lễ Giáng sinh năm 2004, Giám mục Ngô Quang Kiệt dành lời cảm ơn Đảng và Nhà nước Việt Nam tạo điều kiện cho tôn giáo phát triển, cùng bày tỏ sự hài lòng về các chính sách hiện thời. Giám mục Kiệt cũng đánh giá sự kiện Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ xếp Việt Nam vào danh sách những nước đặc biệt quan tâm về tôn giáo, giám mục Kiệt nhận định là không nên trên phương diện ngoại giao. Cũng nhân dịp này, Chủ tịch Ủy ban nhân dân Hà Nội Nguyễn Quốc Triệu cũng đã đến thăm và chúc mừng Giáng sinh Tòa Tổng giám mục Hà Nội sáng ngày 24 tháng 12.

Cùng năm 2003 tại Giáo phận Thanh Hóa, Giám mục chính tòa Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm qua đời, Tòa Thánh bổ nhiệm Đức ông Gioan Baotixita Lưu Văn Khuất làm Giám quản Giáo phận Thanh Hóa. Ngày 27 tháng 10 năm 2003, Đức ông Khuất qua đời. Ngay ngày hôm sau, Toà Thánh thông báo chọn Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt, Giám mục Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng, hiện là Giám quản Tổng giáo phận Hà Nội, kiêm nhiệm thêm chức vụ giám mục Giám quản Giáo phận Thanh Hóa. Mặc dù luôn bận rộn với rất nhiều công việc và ngăn cách về địa lý, nhưng ông vẫn tham dự tĩnh tâm hàng tháng với linh mục đoàn Giáo phận. Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt làm Giám quản Thanh Hóa cho đến khi linh mục Giuse Nguyễn Chí Linh được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Giám mục chính tòa giáo phận này, và Tân giám mục Linh về nhận Giáo phận ngày 4 tháng 8 năm 2004 thì chức vụ giám quản chấm dứt. Năm 2004, lần đầu tiên, chính quyền Việt Nam cho phép đến 90 tân chủng sinh nhập học Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội, Giám mục Ngô Quang Kiệt đánh giá đây là tia hy vọng phục hồi cho Giáo hội Công giáo tại miền Bắc Việt Nam.

Tổng giám mục Hà Nội (2005–2010)

Bổ nhiệm và nhậm chức

trái|Huy hiệu của Tổng giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt Ngày 19 tháng 2 năm 2005, Giáo hoàng Gioan Phaolô II ra sắc lệnh bổ nhiệm Tổng giám mục Giám quản Tông Toà Hà Nội – Giám mục chính tòa Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng Giuse Ngô Quang Kiệt chính thức làm Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội, kế vị Hồng y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng đã 85 tuổi già yếu, được Giáo hoàng chấp thuận về hưu. Địa bàn Tổng giáo phận Hà Nội có dân số là 6 triệu người và 5,1% trong số đó là giáo dân Công giáo. Cùng trong đợt bổ nhiệm này, Tòa Thánh cũng bổ nhiệm linh mục Phanxicô Xaviê Lê Văn Hồng, làm Giám mục Phụ tá Tổng giáo phận Huế. Tại thời điểm được loan tin, Tân Tổng giám mục đang có chuyến thăm thăm Hoa Kỳ và được Hồng y Mahony, Tổng giám mục Los Angeles mời đến thuyết giảng tại Đại hội Giáo lý Tổng giáo phận Los Angeles. Chiều ngày 19 tháng 2, giám mục Kiệt cũng đã dâng lễ tại nhà thờ Tam Biên, Orange County, nơi có số giáo dân Việt Nam khá đông. Tân Tổng giám mục chính tòa Tổng giáo phận Hà Nội ra mắt giáo dân ngay sau đó một ngày, ngày 20 tháng 2. Trước đó, về việc làm giám quản giáo phận Hà Nội, có dư luận cho rằng Giám mục Kiệt không phải dân Hà Nội gốc và chỉ là một giám mục mới, ít kinh nghiệm. Tuy vậy, Hồng y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng đã soạn văn thư gửi Tòa Thánh chấp thuận cho Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt kế vị. Trong buổi nhậm chức Tổng giám mục, Hồng y Hà Nội đã thay mặt cộng đoàn giáo dân Tổng giáo phận Hà Nội hứa hiệp thông và trung thành với tân Tổng giám mục. Sau khi nghỉ hưu, hồng y Tụng có dự định chuyển đi nơi khác tĩnh dưỡng nhưng Tổng giám mục Giuse Kiệt xin ông ở lại không chỉ để tiện chăm sóc mà còn là chỗ nương tựa. Do đó, hồng y Tụng quyết định ở lại Toà Giám mục Hà Nội.

Ngày 21 tháng 2 năm 2005, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam chúc mừng Giám mục Ngô Quang Kiệt được bổ nhiệm làm Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội. Người phát ngôn Lê Dũng trả lời báo chí về phản ứng của Việt Nam trước việc Vatican bổ nhiệm Giám mục Ngô Quang Kiệt: "Việc bổ nhiệm này được thực hiện theo đúng thỏa thuận giữa Chính phủ Việt Nam và Tòa thánh Vatican."

Bà Maria Phạm Thị Chín, thân mẫu Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt, qua đời ngày 12 tháng 3, thọ 92 tuổi. Lễ an táng diễn ra bốn ngày sau đó tại Nhà thờ Kênh 3A, Kiên Giang. Sau sự ra đi của thân mẫu, một tuần sau đó, ngày 19 tháng 3 năm 2005, Tân Tổng giám mục chính thức nhậm chức Tổng giám mục chính tòa Tổng giáo phận Hà Nội. Các nghi lễ đều được ông tổ chức tiết kiệm và toàn bộ quà mừng đều được tặng cho bệnh nhân các trại phong ở miền Bắc. Báo VietCatholic dự đoán Tổng giám mục Kiệt sẽ sớm được vinh thăng Hồng y, và sẽ là một trong những hồng y trẻ nhất trong hồng y đoàn.

Hoạt động giai đoạn 2005–2006

Giáo hoàng Gioan Phaolô II qua đời tối ngày 2 tháng 4 năm 2005. Tại Tổng giáo phận Hà Nội, Tổng giám mục Kiệt chủ sự nghi thức cầu hồn cho cố giáo hoàng, tham dự có đông đảo các giáo dân, linh mục và hồng y Phạm Đình Tụng cùng Giám mục Phụ tá Phaolô Lê Đắc Trọng. Nghi thức được cử hành tại sân Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội. Ba ngày sau cái chết của Giáo hoàng, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt, Hồng y Phạm Minh Mẫn cùng Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam – Phaolô Nguyễn Văn Hòa sang Vatican tham dự tang lễ của Giáo hoàng Gioan Phaolô II. Cùng đi với đoàn có linh mục Bùi Thái Sơn (Tòa Giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh), linh mục Giuse Đặng Đức Ngân (Tòa Giám mục Hà Nội) và Giám mục chính tòa Giáo phận Phát Diệm Giuse Nguyễn Văn Yến. Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Sang, giám mục chính tòa Giáo phận Thái Bình, giám mục Giuse Hoàng Văn Tiệm, giám mục chính tòa Giáo phận Bùi Chu. Tổng giám mục Kiệt cũng nhận định cố giáo hoàng yêu mến Việt Nam cách đặc biệt.

Ngày 11 tháng 6, Tổng giám mục Kiệt chủ sự nghi thức truyền chức cho hai tân linh mục Giuse Nguyễn Văn Thật và Giuse Nguyễn Văn Phượng tại nhà thờ dòng Chúa Cứu Thế Hà Nội. Lễ truyền chức được ông tổ chức bất chấp sự không đồng ý cho phép từ chính quyền dù Tòa Tổng giám mục đã thực hiện theo quy định nhà nước báo xin phép về việc truyền chức này. Ngày 29 tháng 6 sau đó, nghi lễ trao Dây pallium cho 33 Tân Tổng giám mục vừa được bổ nhiệm trong năm trên khắp thế giới, trong số đó có Tân Tổng giám mục Hà Nội Giuse Ngô Quang Kiệt. Thánh lễ do Tân Giáo hoàng Biển Đức XVI chủ trì. Ngay sau đó, từ ngày 2 đến ngày 6 tháng 7, Tân Tổng giám mục Kiệt đến thăm giáo phận Warszawa-Praga theo lời mời của Giám mục Giáo phận này là Tổng giám mục Sławoj Leszek Głódź. Trong chuyến viếng thăm, Tổng giám mục Kiệt có cơ hội gặp gỡ Hội đồng Giám mục Ba Lan để tìm một số sự hỗ trợ. Giữa tháng 8 cùng năm, ông tham dự Đại hội Thánh Thể Việt Nam năm 2005, ông đã cử hành lễ ngày 14 tháng 8 với hơn 10 giám mục khác và 400.000 giáo dân tham dự.

Thánh 9 năm 2005, Tổng giám mục Kiệt trả lời phỏng vấn về vấn đề đào tạo linh mục, và ông vui mừng công bố việc chính phủ chấp thuận cho Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội tuyển sinh mỗi năm một lần, thay cho hai năm một lần trong quá khứ. Giám mục Kiệt cũng cho hay không thể chấp nhận toàn bộ các chủng sinh mà các giáo phận trực thuộc Giáo tỉnh Hà Nội vào học vì tình trạng thiếu hụt nơi ở cho các chủng sinh. Tổng giám mục Kiệt cũng cho biết đã xin phép xây thêm cơ sở làm nơi ở cho chủng sinh. Đây cũng là thỏa thuận của Tổng giám mục Kiệt với Uỷ ban Tôn giáo chính phủ, trước đó, Đại chủng viện Hà Nội hai năm mới được tuyển sinh một lần và chỉ từ 10 đến 15 ứng viên, việc tuyển sinh thỏa thuận cũng dễ dàng hơn và không giới hạn số lượng. Cũng từ tháng 9 năm 2005, Tổng giám mục Kiệt chính thức rời bỏ vị trí Giám đốc Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội, một chức vụ mà nhiều đời Tổng giám mục Hà Nội đã giữ. Thay vào đó, Tổng giám mục Kiệt cho thành lập Ban Giám đốc Chủng viện, chọn những linh mục giỏi và cho họ quyền quyết định chương trình giảng dạy của chủng viện. Ban Giám đốc Chủng viện gồm: linh mục Lôrensô Chu Văn Minh trong vai trò giám đốc và hai phó giám đốc: Gioan Maria Vũ Tất và Giuse Nguyễn Văn Điềm.

Nhờ các chính sách cởi mở hơn của chính quyền Việt Nam, lần đầu tiên, nhiều giáo phận phía Bắc được thuyên chuyển mục vụ các linh mục. Tại Hà Nội, cuối tháng 12 năm 2005, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt đã áp dụng việc thuyên chuyển, hoán đổi mục vụ 20 linh mục trong Tổng giáo phận. Mọi việc thuyên chuyển đã hoàn thành vào ngày 12 tháng 2 năm 2006. Cũng trong dịp cuối năm 2005, Hồng y tổng trưởng bộ Truyền giáo Crescenzio Sepe đến thăm Việt Nam, và cử hành nghi thức truyền chức linh mục cho 57 Phó tế trong Tổng giáo phận Hà Nội. Đây cũng là một lễ truyền chức đông đảo hiếm có.

Từ ngày 4 đến ngày 8 tháng 9 năm 2006, Tổng giám mục Kiệt tham dự họp thường niên Hội đồng Giám mục Việt Nam năm 2006 tại Tổng giáo phận Huế. Sau đó ít lâu, ngày 23 cùng tháng, Giám mục chính tòa Giáo phận Bắc Ninh Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến qua đời tại Hoa Kì vì ung thư máu. Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt cũng đến dâng lễ cầu nguyện cho cố giám mục Tuyến tại Nhà thờ chính tòa Bắc Ninh vào ngày 1 tháng 10. Ngoài ra, Giám mục Kiệt còn đến đây chủ tế lễ đưa chân cố giám mục, đồng tế với linh mục Giuse Đặng Đức Ngân, tổng đại diện Tổng giáo phận Hà Nội, linh mục Lôrensô Chu Văn Minh, giám đốc Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội, cùng đông đảo các linh mục khác thuộc Giáo phận Bắc Ninh. Giáo phận Bắc Ninh với sự ra đi của Giám mục Tuyến, trong tình trạng bị trống tòa nên trên cương vị Trưởng Giáo tỉnh Hà Nội, Tổng giám mục Kiệt nhận thêm sứ vụ Giám quản Tông Tòa Giáo phận Bắc Ninh.

Ngày 13 tháng 10 năm 2006, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt cùng đông đảo các giám mục, linh mục, tu sĩ, đến dự lễ khánh thành Nhà thờ chính tòa Thái Bình mới. Tổng giám mục Kiệt cũng tham dự nghi thức cắt băng khánh thành. Sau đó hơn một tuần, ngày 21 tháng 10, Tổng giám mục Kiệt cùng Tổng giám mục Huế Stêphanô Nguyễn Như Thể và giám mục Phaolô Nguyễn Văn Hòa, giám mục giáo phận Nha Trang, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam đến Hoa Kỳ tham dự lễ khánh thành nguyện đường Đức Mẹ La Vang tại Washington D.C. Ngoài các giám mục từ Việt Nam, còn có Giám mục Đa Minh Mai Thanh Lương, là một giám mục gốc Việt, đảm trách nhiệm vụ giám mục Phụ tá Giáo phận Orange, Hoa Kỳ cùng tham dự. Đại hội bệnh nhân phong miền Bắc được tổ chức tại Nhà thờ chính tòa Lạng Sơn và Cao Bằng vào ngày 1 tháng 10, Tổng giám mục Kiệt trong vai trò giám quản giáo phận cùng tham dự với các linh mục, chủng sinh của Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội và khoảng 300 bệnh nhân phong từ các bệnh viện toàn miền Bắc.

Nhân dịp Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush dự APEC Việt Nam 2006, ngày 19 tháng 11 năm 2006, ông này cũng có cuộc gặp gỡ với các đại diện Thiên Chúa giáo từ phía Tin lành và Công giáo Rôma. Tuy là một tín hữu Tin Lành, nhưng Tổng thống Bush quyết định chọn Nhà thờ Cửa Bắc của phía Công giáo làm nơi gặp gỡ. Phía Giáo hội Công giáo do Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt đại diện tiếp đón.

Hoạt động giai đoạn 2007 – 2008

Ngày 19 tháng 3 năm 2007, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt cho khởi xướng thành lập nhóm "Gia đình Luca" với mục đích chăm sóc y tế cho bệnh nhân nghèo không phân biệt lương giáo.

Ngày 29 tháng 5 năm 2007, Giáo hoàng Biển Đức XVI quyết định tuyển chọn thêm các thành viên mới vào Hội đồng Giáo hoàng Cor Unum, là hội đồng chuyên trách các hoạt động từ thiện của Giáo hội Công giáo Rôma trên khắp thế giới. Trong danh sách 12 tân thành viên, có Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt cũng được chọn. Trong Đại hội Hội đồng Giám mục Việt Nam X diễn ra từ ngày 8 đến ngày 12 tháng 12 năm 2007 tại Tòa Giám mục Hà Nội, Phó Tổng thư kí Ngô Quang Kiệt được các giám mục trong Hội đồng nhất trí chọn làm Tân Tổng thư kí của Hội đồng Giám mục Việt Nam. Tổng giám mục Kiệt giữ chức vụ này đến năm 2010.

Ngày 3 tháng 12 năm 2007, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt về Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng với vị thế Tổng giám mục Trưởng Giáo tỉnh Hà Nội, đồng thời chủ phong cho giám mục kế vị mình đảm đương việc quản lí giáo phận, là Tân giám mục Giuse Đặng Đức Ngân. Giám mục Ngân cũng từng làm linh mục Tổng đại diện của Tổng giám mục Kiệt tại Hà Nội. Ngày 8 cùng tháng, Tổng giám mục Kiệt tham dự lễ mừng thọ 90 năm và 60 năm linh mục của nguyên giám mục Phụ tá Hà Nội Phaolô Lê Đắc Trọng.

Tháng 5 năm 2008, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt công du nhiều quốc gia như Roma, Thụy Sĩ, Đức và Canada để dự Đại hội Thánh thể. Tại Đức, ông ghé thăm thầy giáo cũ là linh mục Phêrô Nguyễn Trọng Quý. Giáo dân Việt Nam tại Đức biết tin, và họ đạ tập trung tại nhà thờ St. Bonifatius, Herne. Tổng giám mục Kiệt chủ sự thánh lễ tại đây. Sau lễ, ông cũng thông báo một số tình hình tại Tòa Khâm sứ cũ, đồng thời nhận định Trọng tâm hiện nay của hàng Giáo phẩm Việt Nam là Toà Khâm Sứ, Thánh địa La Vang và Giáo hoàng Học viện Đà Lạt.

Ngày 4 tháng 8 năm 2008, Giáo hoàng Biển Đức XVI bổ nhiệm linh mục Dòng tên Cosma Hoàng Văn Đạt, Giám đốc Tu Đức Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội làm giám mục chính tòa Giáo phận Bắc Ninh. Tổng giám mục Kiệt giữ chức giám quản đến ngày lễ Tấn phong Tân giám mục Đạt vào ngày 7 tháng 10 cùng năm thì chấm dứt sứ vụ. Ngay sau khi giáo hoàng công bố, ngày 5 tháng 8, Tổng giám mục Kiệt - giám quản giáo phận Bắc Ninh gửi thư công bố tin này và gửi lời chúc mừng giáo phận. Sau đó, ngày 13 tháng 8, Tổng giám mục Kiệt cùng nhiều giám mục khác tham dự Đại hội La Vang lần thức 28.

Ngày 16 tháng 9 năm 2008, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt cử hành nghi thức tưởng nhớ đến cố Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận tại Nhà thờ Giang Xá, nơi hồng y này từng bị quản thúc sau khi mãn hạn tù biệt giam từ năm 1975.

Vụ tranh chấp đất tại Hà Nội năm 2008

Lịch sử khu đất

Phía Phật giáo do Hòa Thượng Thích Trung Hậu đại diện cho biết, khu đất này xưa là nơi tọa lạc chùa Báo Thiên, một trong Tứ đại khí của Phật giáo, của cố đô Thăng Long, được xây cất từ năm 1057 dưới thời vua Lý Thánh Tông. Phật giáo Việt Nam quản lí đến năm đến năm 1883 khi bị chính quyền thực dân Pháp cưỡng chiếm rồi giao cho Thiên Chúa giáo, cụ thể là Giám mục Puginier sử dụng.

Theo hồ sơ tài liệu lưu trữ tại Sở Tài nguyên – Môi trường và Sở Xây dựng Hà Nội, nguồn gốc nhà đất 42 Nhà Chung (số cũ 40a) có bằng khoán điền thổ số 1765 khu Nhà thờ, thời xưa có nguồn gốc do Hội truyền giáo ngoại quốc (Hội thừa sai Paris) quản lý và sử dụng. Trong thời kỳ thực hiện chính sách của Nhà nước về nhà đất, ngày 24 tháng 11 năm 1961, linh mục Giuse Maria Nguyễn Tùng Cương là linh mục quản lý Tòa tổng giám mục Hà Nội đã bàn giao cơ sở nhà đất này cho Nhà nước quản lý, việc này được nêu rõ trong công văn trả lời số 05/BXD - QLN ngày 6 tháng 11 năm 2007 của bộ Xây dựng. Về vị trí, khu đất nằm đối diện Tòa Giám mục Hà Nội, Nhà thờ Lớn cũng như Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội. Trong khoảng thời gian gần năm 2007, khu vực này ban đầu được sử dụng làm quán phở, sau đó lại trở thành sàn nhảy, về sau thì được sử dụng làm nơi gửi xe, cũng như nhiều người nghiện ma tuý cũng tụ tập tại Tòa Khâm Sứ. Cuối năm 2007, chính quyền muốn sử dụng nhà đất 42 Nhà Chung để mở ngân hàng.

Từ năm 2001 đến 2008, các cơ quan chức năng của thành phố Hà Nội, Bộ Xây dựng, Uỷ ban thường vụ Quốc hội đã xem xét, trả lời đơn kiến nghị của Toà Tổng giám mục Hà Nội với nội dung khẳng định không có cơ sở để trả lại đất cho Toà Tổng giám mục.

Ngày 12 tháng 12 năm 2007, chính quyền đưa các thiết bị xây dựng tới khu vực Tòa Khâm sứ, đơn phương tiến hành dỡ mái tòa nhà. Tòa Giám mục cho người sang phản đối nhưng không thu được kết quả. Sau đó, ngày 13 tháng 12, quản lý Tòa Tổng Giám mục đã ra văn thư khiếu nại, nhưng tiếp tục không được cứu xét. Sau đó cơ quan tạm quản lí tòa nhà cho mở bãi giữ xe trên sân khu đất này. kêu gọi giáo dân đến cầu nguyện tại 42 phố Nhà Chung, nơi chính quyền cho rằng là trụ sở Phòng Văn hoá Thông tin, Nhà Văn hoá và Trung tâm Thể dục Thể thao quận Hoàn Kiếm. Tất cả những quan điểm này đã được nhắc lại trong văn thư số 273/UBND-VX ra ngày 11 tháng 1 năm 2008 của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội gửi cho Chủ tịch Hội đồng giám mục Việt Nam Phêrô Nguyễn Văn Nhơn và chính cho Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt. Tổng giám mục Kiệt kêu gọi giáo dân thuộc Tổng giáo phận: "không còn cách nào khác hơn là cầu nguyện một cách hoà bình trên các vùng đất tranh chấp để thu hút sự chú ý của chính phủ về những bất công mà chúng ra đã phải chịu và vì những kiến ​​nghị của chúng ta đã không được hồi đáp. Trong thư, Tổng giám mục Kiệt đặt ra nhiều lí do thiếu khu vực sinh hoạt tôn giáo, văn phòng Hội đồng Giám mục Việt Nam,... và xin giáo dân cầu nguyện cho việc chính quyền trao trả lại khu đất Tòa Khâm sứ cũ. Đây là lần đầu tiên từ 1954, một lãnh đạo Giáo hội công khai kêu gọi giáo dân Chúa hiệp thông cầu nguyện cho Giáo hội. Ngay khi lá thư được công bố, hàng ngàn giáo dân đã tiến về Tòa Giám mục cùng thắp nến cầu nguyện cho Giáo hội.

Từ ngày 18 tháng 12 năm 2007 đến ngày 8 tháng 1 năm 2008, một số linh mục Tòa Tổng Giám mục Hà Nội trong đó có linh mục Gioan Lê Trọng Cung (chánh văn phòng) tổ chức cho giáo dân cầu nguyện dài ngày tại khu 42 Nhà Chung, Hà Nội (trước năm 1959 là Tòa khâm sứ Hà Nội), với mục đích cầu cho lãnh đạo thành phố và yêu cầu chính quyền thành phố Hà Nội trả lại khu đất. Lập luận của Tòa tổng giám mục Hà Nội về khu đất này là: tòa tổng giám mục Hà Nội cho Khâm sứ Tòa Thánh mượn làm văn phòng, hiện tại không có chức khâm sứ hoạt động tại Việt Nam nên tòa tổng giám mục Hà Nội có quyền lấy lại. Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt lên tiếng ủng hộ các buổi cầu nguyện này, ông trích dẫn lại phát biểu: "Nếu có ai phải bị bắt vì cầu nguyện, bị đi tù, tôi sẽ đi thay họ". Ngoài ra, ông còn tuyên bố: Nếu chính quyền nhà nước cấm chúng ta cầu nguyện tại chính cơ sở của mình, thì đất nước này thực ra là một nhà tù lớn.

Cũng trong khoảng thời gian này, khi giáo dân đang tập trung kí giấy kiến nghị nhà nước trả lại tài sản cho Giáo hội, thì Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã đến thăm Tòa giám mục Hà Nội vào sáng ngày 30 tháng 12 năm 2007.

Ngày 9 tháng 1, lãnh đạo Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội làm việc với Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt để yêu cầu chấm dứt ngay những hành vi mà chính quyền cho rằng là vi phạm pháp luật. Phái đoàn chính quyền đề nghị Tổng giám mục Kiệt hợp tác với chính quyền giải quyết vấn đề liên quan đến khu đất 42 Nhà Chung.

Văn thư 273/UBND-VX ra ngày 11 tháng 1 năm 2008 của Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội gửi cho Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam Phêrô Nguyễn Văn Nhơn và chính cho Tổng giám mục Kiệt chỉ trích hành vi đơn phương của Tổng giám mục Kiệt. Ngược lại, Tòa Tổng giám mục Hà Nội tiếp tục ra văn thư phản bác ngày 14 tháng 1. Trong văn thư này, tòa giám mục Hà Nội cho rằng có sự xử lý thiên lệch gây phẫn uất cho giáo dân, đồng thời cũng lên án các hành vi thay đổi hiện trạng khu đất tòa khâm sứ cũng như đất của giáo xứ Thái Hà mà công ty may Chiến Thắng xây dựng vi phạm có sự hỗ trợ của chính quyền. Ngày hôm sau, Tòa Giám mục Hà Nội đã rước Thánh giá về khuôn viên Tòa Giám mục.

Ngày 16 tháng 2, Hòa thượng Thích Trung Hậu công bố bức thư quan điểm của Phật giáo Việt Nam, trong thư, ông cho rằng khu đất Tòa Khâm và Nhà thờ Lớn Hà Nội tọa lạc trên vị trí chùa Báo Thiên xưa. Phía Phật giáo đề nghị được tham khảo ý kiến trước khi có quyết định chính thức. Tháng 6 cùng năm, phái đoàn Tòa Thánh sang Việt Nam để cùng làm việc với chính quyền Việt Nam, phái đoàn cũng đến thăm Tòa Tổng giám mục Hà Nội, nhưng Tổng giám mục Kiệt và Chủ tịch Hội đồng Giám mục là Giám mục Nguyễn Văn Nhơn công du ngoại quốc nên Giám mục Thanh Hóa Giuse Nguyễn Chí Linh đón tiếp phái đoàn.

Về phía chính quyền Hà Nội, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội có văn bản khẳng định: "Theo quy định tại điều 1 nghị quyết số 23/2003/QH11 ngày 26 tháng 11 năm 2003 của Quốc hội, việc Toà Tổng Giám mục Hà Nội đòi lại khu đất tại 42 Nhà Chung là không có cơ sở giải quyết".

Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã chỉ đạo sở Tài nguyên Môi trường gửi văn bản số 567/TNMT-KHTH ra ngày 22 tháng 7 năm 2008 cho Hội đồng Giám mục Việt Nam chỉ dẫn chi tiết nếu Hội đồng Giám mục có nhu cầu sử dụng đất thì lập hồ sơ xin sử dụng đất theo đúng quy định của pháp luật.

Leo thang căng thẳng cuối năm 2008.

;Giáo xứ Thái Hà Tại Thái Hà, suốt bảy tháng từ tháng 1 đến tháng 8 năm 2008, mỗi ngày hai lần, giáo dân Thái Hà cầu nguyện tại hàng rào bên ngoài khu đất. Thư hiệp thông này sau đó được đọc từ bục giảng của tất cả các giáo xứ trong Tổng giáo phận Hà Nội.

Bản tin ngày 10 tháng 9 trên Catholic Culture có nói về tình trạng các quan chức Đảng Cộng sản xuất hiện trên các chương trình phát thanh và truyền hình do nhà nước kiểm soát, được giới thiệu là "linh mục" trong chiến dịch tiếp tục để làm nhục các nhà hoạt động Công giáo đang phản đối tại các địa điểm do chính phủ trưng dụng từ Giáo hội. Một quan chức hàng đầu ở Hà Nội đã cáo buộc những người biểu tình về "coi thường luật pháp và phá hoại trật tự công cộng" và đe dọa "hành động cứng rắn" chống lại họ. Mối đe dọa đó được áp dụng đặc biệt đối với Tổng giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt, người đã bị cáo buộc kích động các cuộc biểu tình.

Chiều ngày 12 tháng 9, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt cùng giám mục Phụ tá Giáo phận Bùi Chu Phêrô Nguyễn Văn Đệ đến thăm Giáo xứ Thái Hà. Cùng ngày, hầu hết các linh mục của giáo xứ và dòng Chúa Cứu Thế Hà Nội đều đi làm việc với chính quyền.

;Tòa Khâm sứ Ngày 17 tháng 9, lãnh đạo Sở Tài Nguyên Môi trường Hà Nội tiếp các linh mục để thông báo về việc giới thiệu 3 địa điểm đã được Sở giới thiệu trong công văn ngày 22 tháng 7 trước đó.

Sớm hôm 19 tháng 9, xe ủi vào san mặt bằng khu Tòa Khâm sứ cũ ở 42 Nhà Chung để làm công viên và chuyển toà nhà cũ thành thư viện, dù vấp phải sự phản đối của Tòa Tổng giám mục và các giáo dân. Trả lời phỏng vấn của hãng tin AFP, ông nói rằng ông sẽ tiếp tục phản đối dự án xây dựng của chính quyền. Trả lời phỏng vấn Viet Catholic, ông nhận định:"Nếu có cái gì chưa nhất trí thì có thể đối thoại, có sức thuyết phục để tạo nên cái sự đồng cảm". Liên quan đến sự việc, theo ông, phần đất đang tranh chấp thiếu văn bản pháp lý là trưng thu hoặc quản lý hợp pháp và ...quản lý Tòa Tổng Giám mục, có 95 cơ sở. Chúng tôi có đòi cơ sở nào đâu, vì những cơ sở đó thực sự dùng vào những lợi ích chung... Nhưng khách sạn Láng Hạ chúng tôi sẽ nói tới, bởi vì sử dụng vào mục đích kinh doanh. Và cái Tòa Khâm Sứ đã thành cái nơi sàn nhảy, đã thành cái nơi kinh doanh buôn bán, đã có cái dấu hiệu buôn bán chia chác để làm cái trung tâm thương mại. Chúng tôi nói tới bởi vì nó rơi vào tay tư nhân thế nên chúng tôi nói, thế nên chúng tôi không tranh chấp với nhà nước. Trong cùng ngày Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt viết thư khiếu nại khẩn cấp gửi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết cùng các ban ngành liên quan, Tổng giám mục Kiệt cũng nêu lên bốn yêu cầu từ phía Tổng giáo phận Hà Nội, trong đó nội dung chính nêu quan điểm yêu cầu chấm dứt phong tỏa Tòa Tổng giám mục Hà Nội và trả nguyên trọng khu đất 42 Nhà Chung, đồng thời khẳng định:Chúng tôi có quyền sử dụng những khả năng có thể để bảo vệ tài sản của chúng tôi.

Trưa ngày 20 tháng 9, một đoàn gồm 8 người do ông chủ tịch phường Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm đến Tòa Tổng Giám mục để yêu cầu gặp Thầy Lôrensô Trần Văn Trác – là người đứng tên chủ hộ trong sổ hộ khẩu của Tòa Tổng Giám mục. Trong cuộc gặp này, ông chủ tịch phường và các người khác trong đoàn trao đổi với thầy Trác về những vấn đề đang tồn tại ở khu vực Tòa Khâm sứ cũ. Trong các phát biểu, vị Tổng giám mục đã có hai phát biều quan trọng: Tự do tôn giáo là quyền, chứ không phải ân huệ xin cho và chúng tôi rất mong muốn xây dựng một khối đại đoàn kết dân tộc. Chúng tôi đi nước ngoài rất nhiều, chúng tôi rất là nhục nhã khi cầm cái hộ chiếu Việt Nam, đi đâu cũng bị soi xét, chúng tôi buồn lắm chứ ! Chúng tôi mong muốn đất nước mình mạnh lên. Riêng phát biều thứ hai đã bị cắt xén khi đưa tin tại Việt Nam, tạo làn sóng phẫn nộ. Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội có công văn số 1370/UBND - TNMT về việc cảnh cáo ông Ngô Quang Kiệt vì lý do "vi phạm pháp luật liên quan đến khiếu nại đòi đất" và "chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc" và việc đòi lại nhà đất tại số 42 Nhà Chung của Tòa Tổng Giám mục Hà Nội là "không có cơ sở" để giải quyết. Một luật sư giấu tên tại Việt Nam cho rằng chính Ủy ban nhân dân Hà Nội đã làm sai, khi không lập Biên bản vi phạm hành chính hông ban hành "Quyết định xử phạt hành chính" theo đúng tinh thần của "Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính." Về nguyên tắc, cơ quan hành chính các cấp không có quyền áp dụng hình thức "cảnh cáo" đối với bất kỳ cá nhân, tổ chức nào bằng một công văn như Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã làm đối với Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt." Luật sư này còn cho biết:Nếu Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt thực sự có những sai phạm nghiêm trọng như thành phố Hà Nội nhận định, thì Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt có thể bị xét xử bằng luật hình sự, và sự xét xử này nằm trong thẩm quyền của hệ thống tư pháp. Còn về phía thành phố, thì Ủy ban Nhân Dân "không có quyền hăm dọa nhằm đe nẹt." Một công văn cảnh cáo sai, có tính "hăm doạ, đe nẹt" thì "phải bị đình chỉ thi hành và xử lý kịp thời theo quy định của pháp luật. Tại số 178 Nguyễn Lương Bằng, các báo Công giáo tại hải ngoại cho biết từ tối giáo dân đã phải rời khỏi linh địa Đức Mẹ vì nhiều 'côn đồ đến gây rối'. Báo trong nước thì giải thích đây là người dân tự phát tới "bày tỏ thái độ bức xúc, phẫn nộ trước những hành vi vi phạm pháp luật của giáo sĩ và một số giáo dân".

Trên báo Thể thao văn hóa, ngày 22 tháng 9 lên án Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt không phối hợp chính quyền các cấp khuyên bảo giáo dân, giáo sĩ, trái lại. lại trả lởi phỏng vấn, ra các văn thư mà theo tờ báo này là xuyên tạc sự thật để đăng lên các phương tiện truyền thông nước ngoài. Đồng thời, tờ báo cũng lên án các website: giaophanhanoi, vietcatholic, chuacuuthe..., Tòa Tổng Giám mục Hà Nội đã phát tán một số văn bản có nhiều thông tin xuyên tạc. Đáp lại, Hội đồng giám mục Việt Nam hồi đáp lại rằng: chúng tôi thấy các vị này không làm bất cứ điều gì ngược lại giáo luật hiện hành của Giáo hội Công giáo, văn thư này do Chủ tịch Hội đồng giám mục Việt Nam Phêrô Nguyễn Văn Nhơn ấn ký. Ngày 25 tháng 9, hội đồng đã nêu lên quan điểm của mình, trong đó các giám mục Việt Nam cho rằng luật đất đai, tệ nạn tham nhũng,... làm xấu đi tình hình. Văn thư này còn có quan điểm chỉ trích của Hội đồng Giám mục, họ cho rằng truyền thông gieo rắc hoang mang và nghi kỵ và cả gian dối, cuối cùng, các giám mục nêu lên quan ngại về việc dùng bạo lực giải quyết tranh chấp và cho rằng điều đó tạo thêm bất công trong xã hội. Chiều ngày 1 tháng 10, phái đoàn giám mục đại diện Hội đồng giám mục Việt Nam đã đến gặp thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng để trao đổi các vấn đề tranh chấp đất đai tại Hà Nội, phái đoàn gồm Chủ tịch Hội đồng giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Đại diện Giáo tỉnh Hà Nội là Giám mục Antôn Vũ Huy Chương, giám mục chính tòa Giáo phận Hưng Hóa, đại diện Giáo tỉnh Huế là Tổng giám mục Tổng giáo phận Huế Stêphanô Nguyễn Như Thể và đại diện Giáo tỉnh Sài Gòn là Hồng y - Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn. Trong cuộc họp, thủ tướng Dũng nêu lên quan điểm của chính phủ đối với các vụ tranh chấp và đối với cá nhân Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt. Hội đồng giám mục Việt Nam thể hiện tinh thần vui mừng bởi con đường đối thoại đã được khai mở trở lại trong thư gửi giáo dân ra ngày 3 tháng 10 cùng năm. Các phương tiện báo chí nước ngoài như Catholic news Agency đánh giá cuộc họp không tạo bất cứ kết quả tốt đẹp nào. Sau cuộc họp, Thủ tướng đã đưa ra nhận xét về truyền hình nhà nước yêu cầu Tổng giám mục Hà Nội sửa chữa hành vi của mình và "khắc phục những thiếu sót của mình". Thông tấn xã VietCatholic mô tả tuyên bố của Thủ tướng là "tát vào mặt" các giám mục và toàn thể Giáo hội, nhận định rằng những lời của Thủ tướng "mâu thuẫn với những gì ông đã long trọng hứa với giáo phận Hà Nội và Vatican vào đầu năm nay".

Phát ngôn gây tranh cãi

Ngày 20 tháng 9 năm 2008, trong một bài phát biểu của ông Tông giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt khi họp với Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội, ông đã có một câu nói dẫn đến việc các cơ quan truyền thông tại Việt Nam đặt câu hỏi về lòng yêu nước của ông:: "Chúng tôi đi nước ngoài rất nhiều, chúng tôi rất là nhục nhã khi cầm cái hộ chiếu Việt Nam, đi đâu cũng bị soi xét, chúng tôi buồn lắm chứ !"

;Ngữ cảnh Câu trên nằm trong bài phát biểu miệng của Tổng Giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt trong cuộc họp với Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội ngày 20 tháng 9 năm 2008. Phần trích trên chưa trọn một câu và nằm tại đoạn sau:

;Phản ứng

Các báo của Việt Nam như Hà Nội mới, Thể thao và văn hoá, VietNamNet, An ninh Thủ đô, Tuổi trẻ, Quân đội nhân dân ... cắt xén câu nói của Tổng giám mục Kiệt thành:Chúng tôi rất là nhục nhã khi cầm cái hộ chiếu Việt Nam và đăng bài lên án Giám mục Ngô Quang Kiệt.

Thượng tướng công an Nguyễn Văn Hưởng cho rằng ông Ngô Quang Kiệt đã "vu cáo chính quyền, kích động, tổ chức cho giáo dân làm việc phi pháp". Thượng tướng khen chính quyền và công an Hà Nội đã làm rất tốt. Khi phát biểu trước câu hỏi về hậu quả mà vị Tổng giám mục Hà Nội phải gánh chịu, ông Hưởng cho rằng bản thân Giám mục Kiệt đã mất uy tín. Thượng tướng cũng nhận định chính Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt gây khó khăn cho mối quan hệ của Vatican với Việt Nam. Dân Chúa USA cho rằng Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt đã chấm dứt sử dụng các ngôn từ mềm dẻo và nhân nhượng, thay vào đó sử dụng những phê bình thẳng thắn.

Về phía Giáo hội Việt Nam, văn phòng Tòa Tổng Giám mục Hà Nội gửi "Văn thư phản bác" đến Đài Truyền hình Việt Nam cùng Đài Phát thanh Truyền hình Hà Nội, khẳng định: lời phát biểu Tổng Giám mục Hà Nội đã bị "cắt xén và tách ra khỏi ngữ cảnh nhằm bịa đặt và vu cáo Tổng Giám mục, rồi đưa ra những lời bình luận xúc phạm đến danh dự của Ngài". Văn thư này khẳng định lời phát biểu của ông Ngô Quang Kiệt là "bằng chứng xác thực phản ánh hảo ý của Tổng Giám mục đối với quê hương, giáo hội và dân tộc". Hồng y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn, Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh chỉ trích các cơ quan truyền thông được Nhà nước Việt Nam kiểm soát vì bóp méo lời tuyên bố của Tổng Giám mục Hà Nội Ngô Quang Kiệt. Hồng y Mẫn cáo buộc các bản tin truyền thông đã sử dụng một vài cụm từ biệt lập trong một phát biểu của Tổng giám mục Kiệt và tách nó ra khỏi bối cảnh để đánh giá Tổng giám mục Kiệt không yêu nước. Ngày 22 tháng 9, Giáo phận Thái Bình do Giám mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Sang quản lý cho tuyên bố thư của giáo phận này, trong đó lên tiếng ủng hộ Tổng giám mục Kiệt cũng như chỉ trích truyền thông. Tại Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh, Hồng y Mẫn cho gửi đến giáo dân Tổng giáo phận này về bài phát biểu trọn vẹn của Tổng giám mục Kiệt và lên án hành vi bóp mép sự thật của các phương tiện truyền thông.

Trong ngày 22 tháng 9, trên trang nhất các báo Rôma, Paris, Frankfurt, Berlin, London,... xuất hiện tin tức những tuyên bố của ông Nguyễn Thế Thảo nhắm vào Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt. Đáng chú ý, tờ báo Asian News còn phanh phui ra vụ việc giang hồ giả làm người Công giáo, các linh mục giả, nhân chứng bịa đặt, người chết biết trả lời phỏng vấn,... tại Việt Nam.

Ngày 24, đài RFA phỏng vấn nhà báo Trần Quang Thành, từng là biên tập viên ban tin tức của Đài Truyền hình Việt Nam, ông Thành nhận định ban đầu ông không hài lòng về câu nói của Tổng giám mục Kiệt, nhưng sau khi xem nguyên văn bài phát biểu trên website Tổng giáo phận Hà Nội, ông cho rằng các nhà báo ở Việt Nam đưa tin không xác thực, theo ông, nên trao đổi với Tổng giám mục Kiệt về ý của ông này. Nhà báo Thành đánh giá tin tức ở Việt Nam là tin một chiều vì các báo chỉ đưa tin chỉ trích Giám mục Kiệt nhưng không đăng ý kiến của ông này.

Ngày 25 tháng 9 cùng năm, Hội đồng giám mục Việt Nam nhóm họp cuộc họp thường niên, trong đó, các giám mục Việt Nam cũng nêu lên quan điểm của Hội đồng giám mục Việt Nam trong tình hình hiện tại:Đạo đức nghề nghiệp đòi hỏi những người làm công tác truyền thông phải tôn trọng sự thật. Trong thực tế, đã có những thông tin bị bóp méo hoặc cắt xén, như trong trường hợp tranh chấp đất đai tại Tòa Khâm Sứ cũ.

Ngày 26 tháng 9 năm 2008, báo Thanh Niên đã phân tích và trích dẫn nguyên văn đầy đủ cả đoạn phát biểu trên của ông Ngô Quang Kiệt, và kết luận rằng, bỏ qua sự không khéo dùng từ ngữ của ông thì mục đích chính toát ra của cả bài phát biểu là kích động giáo dân và không tôn trọng pháp luật nhà nước, đáng lẽ ra ông không nên có thái độ xấu hổ khi cầm tấm hộ chiếu đó.

Theo tổ chức Ân xá Quốc tế, chính phủ Việt Nam đã bắt đầu một chiến dịch qua báo chí, vốn nằm dưới sự kiểm soát của chính quyền, nhằm làm mất uy tín vị Tổng Giám mục, các nhà lãnh đạo giáo hội, và những người biểu tình.

Khi được hỏi ý kiến về câu nói của Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt, giáo sư Nguyễn Thanh Giang, một người sinh sống tại Hà Nội, nhận định rằng hiện tượng người Việt Nam bị xét nét hộ chiếu cách chậm trễ và thậm chí bị theo dõi là hiện tượng có thật. Trong một bài viết về dân tộc Việt Nam trên thế giới, báo VOA nhận định câu nói của Tổng giám mục Kiệt:...bao nhiêu búa rìu dư luận chụp lên đầu vị Giám mục "trung ngôn" này, nhưng sự thật vẫn là sự thật, chẳng qua là người ta thích nhắm mắt, bịt tai....

Đánh giá sự kiện

Linh mục Pascal Nguyễn Ngọc Tỉnh, O.F.M nhận định:Lãnh đạo Hà Nội... một mặt dùng tất cả các phương tiện nhân lực (công an, cảnh sát cơ động, dân phòng, đoàn Thanh Niên Cộng sản Hồ Chí Minh), vật liệu (dùi cui, roi điện...) kể cả chó nghiệp vụ trong việc giải toả khuôn viên Toà Khâm Sứ để làm công viên với tốc độ nhanh chưa từng thấy trong lịch sử xây dựng, mặt khác sử dụng báo đài để xuyên tạc, mạ lị người đứng đầu Giáo hội Công giáo thuộc giáo tỉnh miền Bắc.

Báo Thể thao và văn hóa, trong bài viết về các vụ việc tranh chấp này, có đánh giá như sau: Sự tàn bạo và gian ác lộ hiện, khi Nhà nước huy động các lực lượng công an cảnh sát chìm nổi, chó săn và dùng roi điện, dùi cui, khói cay tấn công, đánh đập tín hữu đang cầu nguyện, trong đó có rất nhiều cụ già và trẻ em, khiến cho nhiều người bị thương. Sau đó lại còn bắt giam nhiều người khác để uy hiếp giáo dân. Sự bất công và điêu ngoa dối trá lộ hiện, khi Nhà nước cưỡng chiếm tài sản của Giáo hội, không trả lại như đã hứa, mà còn đặt điều bịa chuyện, huy động mọi công cụ truyền thông các báo đài và truyền hình toàn nước để xuyên tạc sự thật, vu khống mạ lị hàng giáo phẩm, giáo sĩ, tu sĩ và giáo dân và khích động chia rẽ và hận thù, tùy tiện ra văn thư vu khống buộc tội hoàn toàn trái nền tảng pháp lý và ngược với luật lệ và hiến pháp do chính Nhà nước ban hành. Sự vô luân và gian ác lộ hiện, khi Nhà nước đi đôi với các tổ chức tội phạm, thuê hàng trăm thành phần bất hảo thuộc các băng đảng cao bồi du đãng, nghiện ngập ma túy và say rượu để tấn công đập phá tài sản của Giáo hội, la hét chửi bới tục tĩu vô giáo dục, uy hiếp và đòi giết Đức Tổng Giám mục, các linh mục tu sĩ, giáo dân và xúc phạm đến các tượng ảnh thánh.

Theo ý kiến của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, ông Nguyễn Thế Thảo thì:

"Nguyên nhân chính của các vụ việc trên là do một số giáo sĩ mà đứng đầu là Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt đã lợi dụng hoạt động tôn giáo, lợi dụng đức tin và sự thiếu hiểu biết của một số giáo dân, cố tình vi phạm pháp luật; đi ngược lại lợi ích quốc gia, dân tộc và giáo hội; làm ảnh hưởng mối quan hệ giữa chính quyền thành phố với Tòa Tổng giám mục, ảnh hưởng hình ảnh của công giáo trong lòng nhân dân Thủ đô và cả nước.".

Trên trang VietCatholic có bình luận về loạt sự kiện: "Vấn đề nhà đất tại 42 Nhà Chung, một số chức sắc tôn giáo đã lợi dụng để chính trị hoá, thậm chí quốc tế hoá. Những mục đích cá nhân của một số giáo sỹ đi ngược lại lợi ích của dân tộc không thể đại diện cho lợi ích của đông đảo bà con giáo dân. Những ai lợi dụng tôn giáo để kích động nhân dân, gây rối trật tự xã hội, vi phạm pháp luật đều cần phải được pháp luật xử lý nghiêm minh".

Trên trang báo điện tử Dân Chúa USA có cho đăng đánh giá:

Ngày 15 tháng 10 năm 2008, Tòa Thánh đã quyết định bổ nhiệm cho Tổng giáo phận Hà Nội một giám mục Phụ tá để trợ giúp công việc mục vụ cho Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt, cụ thể, Tòa Thánh chọn linh mục Lôrensô Chu Văn Minh, hiện đang là Giám đốc Đại chủng viện Thánh Giuse Hà Nội lên làm Giám mục. Cùng trong đợt bổ nhiệm này, Tòa Thánh cũng bổ nhiệm Tân giám mục Phụ tá Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Phêrô Nguyễn Văn Khảm. Việc bổ nhiệm này được đánh giá là chính phủ Việt Nam thúc đẩy nhằm chứng minh những tranh chấp đất đai không ảnh hưởng đến cộng đồng Công giáo. Cũng có lo ngại việc tấn phong cho Tân giám mục Minh có thể gặp ngăn trở, do tân giám mục là một linh mục có quan hệ mật thiết với Tổng giám mục Kiệt. Thư của Tòa Giám mục Hà Nội do Tổng giám mục Kiệt ấn kí đề ngày 18 tháng 10 loan báo cho giáo dân Tổng giáo phận Hà Nội biết tin này. Giám mục Kiệt cho rằng:Tình thương yêu chăm sóc của Chúa một lần nữa được biểu lộ qua việc Tòa Thánh bổ nhiệm cha Lôrensô làm Giám mục Phụ tá Tổng Giáo phận Hà Nội.

Trong cùng ngày, chính quyền Thành phố Hà Nội cho tổ chức họp báo với hơn 30 đại sứ, phó đại sứ, đại diện các cơ quan ngoại giao nước ngoài về vấn đề giải thích chủ trương của Thành phố về vấn đề tranh chấp đất đai tại 42 Nhà Chung cũng như 178 Nguyễn Lương Bằng. Chủ tịch Nguyễn Thế Thảo khẳng định nguyên nhân của vụ việc là do Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt cùng một số giáo sĩ lợi dụng hoạt động tôn giáo để vi phạm pháp luật.

Từ ngày 30 tháng 10, trên địa bàn các tỉnh miền Bắc Việt Nam, mà nặng nề nhất là tại thủ đô Hà Nội đã diễn ra trận lũ lụt lịch sử với lượng mưa cực lớn. Ngày 4 tháng 11 năm 2008, Giám mục Ngô Quang Kiệt đã đến Làng Tám, phường Giáp Bát để thăm các nạn nhân lũ lụt, sau khi ông dã thăm trường Bế Văn Đàn, nơi có một học sinh đã chết đuối. Ông đến thăm vùng lũ lụt ở Hà Nội, với một bộ quần áo giản dị và đôi dép lê, một cây gậy tre cầm tay và cùng xắn quần móng lợn lội nước bẩn thăm những nạn nhân. Nghe tin ông về Làng Tám, giáo dân nô nức đón ông ngay từ đầu làng. Sau đó hai ngày, ngày 6 tháng 11, Tổng giám mục Ngô Quang kiệt ra văn thư kêu gọi hỗ trợ đồng bào bị lũ lụt, đốc thúc các linh mục và đề nghị các giáo dân giúp đỡ. Cũng trong tháng này, ông thánh lập nhóm bạn trẻ thiện nguyện gọi là "Nhóm Emmaus". Hoạt động chính của nhóm là đưa kiến thức HIV tới các người dân vùng sâu vùng xa và khuyến khích giảm bớt phân biệt đối xử với người nhiễm HIV.

Ngày 5 tháng 12, lễ Tấn phong cho Tân giám mục Phụ tá Chu Văn Minh tại Nhà thờ Nam Định do đông đảo các giám mục và linh mục tổng giáo phận đồng tế. Thánh lễ do Tổng giám mục Kiệt cử hành. Về nghi lễ tấn phong, Tổng giám mục Kiệt là Giám mục Chủ phong, nguyên Giám mục phụ tá Phaolô Lê Đắc Trọng và Tổng giám mục Huế Stêphanô Nguyễn Như Thể phụ phong. Sau đó, ngày 9 và 10 cùng tháng, ông đến Giáo phận Vinh để hỗ trợ cấp phát trợ cấp lũ lụt và ra mắt Caritas Giáo phận Vinh, Tổng giám mục Kiệt cũng nêu tâm tình cảm ơn sự liên đới gắn kết của Giáo phận Vinh nói chung và Giám mục Phaolô Maria Cao Đình Thuyên nói riêng trong loạt sự việc tranh chấp căng thẳng trong năm 2008.

Hoạt động năm 2009: Ad Limina, Năm Thánh và các tang lễ

Ngày 13 tháng 1 năm 2009, Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt trở về giáo xứ Quần Cống, nơi ông xuất thân, cử hành nghi lễ kỉ niệm 150 năm Tử Đạo của ba Thánh xuất thân từ Giáo xứ Đa Minh Phạm Trọng Khảm, Luca Phạm Trọng Thìn và Giuse Phạm Trọng Tả. Đồng tế có Giám mục Phụ tá Chu Văn Minh và Giám mục Giáo phận Thái Bình Phêrô Nguyễn Văn Đệ cùng đông đảo các linh mục.

Một phái đoàn Tòa Thành đến Việt Nam trong chuyến thăm khéo dài từ ngày 15 đến ngày 22 tháng 2. Phái đoàn gồm Thứ trưởng Ngoại giao Tòa Thánh là Đức ông Pietro Parolin cùng hai Đức Ông khác sinh ra tại Việt Nam là Phanxicô Cao Minh Dung và Barnabê Nguyễn Văn Phương.

Hồng y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng, vị tiền nhiệm của Tổng giám mục Ngô Quang Kiệt, qua đời vào 10 giờ sáng ngày 22 tháng 2, thọ 90 tuổi. Lúc 5 giờ chiều ngày 22 tháng 2, các nhà thờ trong tổng giáo phận Hà Nội đã đồng loạt đánh chuông tang. Tổng giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt làm phép thi hài cố Hồng y tại Nhà Nguyện tòa Tổng Giám mục. Trong dịp này, Giáo hoàng Biển Đức XVI đã gửi điện văn chia buồn với Tổng Giáo phận Hà Nội, cách riêng với Tổng giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt. Thánh lễ an táng ông do Hồng y – Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn – được Giáo hoàng Biển Đức XVI cử làm đặc sứ đại diện Tòa Thánh chủ tọa thánh lễ an táng ngày 26 tháng 2. Đúng 9g đoàn đồng tế gồm Hồng y Mẫn, Tổng giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt, Giám mục Phêrô Nguyễn Văn Nhơn và các giám mục, linh mục đến từ 26 giáo phận và các dòng tu trên cả nước. Lễ giỗ 100 ngày cho cố Hồng y cũng được Tổng giám mục kế vị Giuse Ngô Quang Kiệt chủ sự vào ngày 2 tháng 6. Cùng đồng tế là Giám mục chính tòa Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng Giuse Đặng Đức Ngân, Giám mục Phụ tá Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Phêrô Nguyễn Văn Khảm cùng khoảng 200 linh mục của Giáo tỉnh Hà Nội.

trái|Tổng giám mục Giuse Ngô Quang Kiệt, ảnh chụp tháng 4 năm 2009 Từ ngày 13 đến ngày 17 tháng 4, Tổng giám mục Kiệt cùng toàn thể giám mục Việt Nam dự họp Thường niên lần I, Hội đồng Giám mục Việt Nam năm 2009. Trong vai trò Tổng thư kí, ông đã kí tên vào biên bản họp của Hội đồng. Một số nguồn tin cho rằng Tổng giám mục Kiệt thực chất là đã vắng mặt trong kì họp này. trong chuyến đi này, ông cũng yết kiến trực tiếp với Giáo hoàng Biển Đức XVI vào ngày 25 tháng 6. và tiếp kiến toàn thể các giám mục Việt Nam ngày 27 sau đó. Trong chuyến đi này và trong cuộc tiếp kiến với giáo hoàng, Tổng giám mục Kiệt đã phá bỏ quy tắc khi muốn xin từ chức phải gửi đơn lên các Hội đồng của Tòa Thánh, với lý do đau bệnh nên vì lợi ích Giáo hội mà xin nghỉ. Theo linh mục Trần Công Nghị, giám đốc Thông tấn xã Công giáo Việt Nam, thì linh mục này đã hỏi ý Hồng y Phạm Minh Mẫn, giám mục Nguyễn Văn Nhơn - Chủ tịch Hội đồng giám mục và cả Vatican, thì ông này cho rằng việc Tổng giám mục Kiệt xin từ chức là có thật