✨Phaolô Bùi Văn Đọc

Phaolô Bùi Văn Đọc (11 tháng 11 năm 1944 – 7 tháng 3 năm 2018) là một giám mục Giáo hội Công giáo Roma người Việt Nam. Ông nguyên là Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam nhiệm kỳ 2013–2016 cũng là nguyên Chủ tịch Ủy ban Giáo lý Đức tin thuộc Hội đồng giám mục Việt Nam trong 5 nhiệm kỳ 2001–2018 (trừ giai đoạn 2013–2016 làm Chủ tịch Hội đồng). Ông cũng là Tổng giám mục của Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh từ 2014 đến 2018. Khẩu hiệu giám mục của ông là "Chúa là nguồn vui của con." Ông có thể nói tiếng Anh, Pháp, Ý và Latinh.

Trong quá trình tu tập, từ năm 1956, Bùi Văn Đọc học tại nhiều Chủng viện Công giáo khác nhau: Tiểu chủng viện Sài Gòn, Đại Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn và tại Đại học Truyền giáo Urbaniana, Rôma. Thi hài cố Tổng giám mục về đến Việt Nam tối ngày 15 cùng tháng sau nhiều thủ tục phức tạp. Tang lễ cho cố Tổng giám mục do Tổng giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh chủ tế vào 8 giờ sáng ngày 17 tháng 3 năm 2018.

Những năm đầu tu nghiệp

Bùi Văn Đọc sinh ngày 11 tháng 11 năm 1944, tại Đà Lạt. Quê ngoại ông thuộc giáo xứ Cây Vông, xã Diên Sơn, huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa, thuộc Giáo phận Nha Trang. Cha ông là ông Thomas Bùi Văn Giảng và mẹ ông là bà Maria Nguyễn Thị Tỳ; bà Tỳ là cô ruột của Đức ông Phêrô Nguyễn Quang Sách (1923–2017), nguyên Tổng Đại diện Giáo phận Nha Trang. Cậu bé Đọc được cử hành nghi thức rửa tội vào ngày 18 tháng 12, hơn một tháng sau khi cậu chào đời. Theo giám mục Võ Đức Minh, trên thực tế, gia đình cậu Đọc có cả thảy 8 người con, bản thân cậu Út có ba người anh và bốn người chị, trong khi tất cả các anh của cậu qua đời từ nhỏ. Trong gia đình, ông còn có một người cháu là linh mục Antôn Nguyễn Bảo Chi Quốc, linh mục giáo phận Nha Trang, Tiến sĩ Kinh Thánh (2023).

Từ năm 1956 đến năm 1963, ông học tại Tiểu chủng viện Sài Gòn. Trong vòng một năm sau đó thì ông học tại Đại Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn, và rồi ông du học ở Rôma, tại Đại học Truyền giáo Urbaniana. Trong thời kì chủng sinh, ước mơ lớn nhất của ông là trở thành một thần học gia. Ông nghiên cứu, tìm hiểu và giảng dạy một trong những đề tài được đánh giá là hóc búa nhất của thần học, đó là về Chúa Ba Ngôi.

Linh mục

Ngày 17 tháng 12 năm 1970, phó tế Bùi Văn Đọc được thụ phong linh mục, "Thôi, bà cố của thầy Đọc đã già rồi, không thể đi Rome dự lễ nên tôi gọi thầy về chịu chức để bà cố và gia đình có thể tận mắt tham dự thánh lễ truyền chức". Vì được học tập trong bầu khí đổi mới của Công đồng Vatican II, nên khi trở về nước, linh mục Đọc thực hiện nhiều hình thức canh tân, đổi mới theo hướng Công đồng, nhiều linh mục nhận định ông cấp tiến.

Giám mục Giáo phận Mỹ Tho

Ngày 26 tháng 3 năm 1999, linh mục Phaolô Bùi Văn Đọc được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Giám mục chính tòa Giáo phận Mỹ Tho. Việc bổ nhiệm linh mục Đọc chức vị Giám mục Mỹ Tho là thành quả đầu tiên của chuyến viếng thăm tháng 2 năm 1999 của Phái đoàn Tòa Thánh đến Việt Nam. Huy hiệu Giám mục của Giám mục Bùi Văn Đọc lấy hình ảnh của bức tranh vẽ Thiên Chúa Ba Ngôi của Andrei Rublev, là một bức tranh nổi tiếng từ thế kỉ XIV. Giải thích về việc chọn lựa này, Giám mục Đọc cho biết: _"Bức danh hoạ này là một sứ điệp bình an và hiệp nhất, là một Tin Mừng về Tình yêu tuyệt đối"._Ngày 27 tháng 5 năm 1999, Tân giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc chính thức nhậm chức tại Giáo phận Mỹ Tho. Ngoài kêu gọi hỗ trợ, giám mục giáo phận Đà Lạt Phêrô Nguyễn Văn Nhơn cùng giám mục Bùi Văn Đọc đi xuồng đến cứu trợ các nạn nhân lũ lụt. Nói về thiệt hại đối với giáo phận mỹ Tho, trong thư kêu gọi ngày 22 tháng 9 năm 2000, cho biết trong giáo phận có 2.700 gia đình công giáo cần cứu trợ cách khẩn cấp, 5.000 căn nhà đang chìm trong bể nước. Giữa tháng 10 năm 2002, Giáo hoàng Gioan Phaolô II công bố kinh Năm sự Sáng, Giám mục Đọc một lẫn nữa liên kết với trang tin VietCatholic và hoàn thành chương trình của ông sau một tháng. Sau đợt lũ lịch sử năm 2000, giáo dân lâm vào cảnh khó khăn vì lụt nhất là ở những địa điểm ven sông, vùng trũng thấp. Nhận thấy tình hình nguy cấp, Giám mục Đọc quyết định hợp tác với Caritas Đức xây dựng các công trình y tế, nhà trẻ, cất nhà cho dân nghèo. Đích thân ông cũng xuống tận nhà thăm hỏi giáo dân. Qua những công việc [cứu trợ] này, giáo dân đánh giá cao giám mục Đọc.

Trong 15 năm quản nhiệm Giáo phận Mỹ Tho, Giám mục Bùi Văn Đọc đã quyết định phát triển giáo phận theo từng giai đoạn 5 năm: vấn đề củng cố linh mục đoàn giáo phận (1999–2004), về việc phát triển các giáo hạt (2004–2009) và củng cố và phát triển sinh hoạt các hội đoàn (2009–2014).

Trong thời kì về củng cố linh mục đoàn, giám mục Đọc chú trọng tăng cường tình huynh đệ trong linh mục đoàn, đề nghị các linh mục nâng cao tri thức bằng cách giới thiệu các cuốn sách mới, gửi nhiều linh mục đi du học và tăng cường số lượng các buổi tĩnh tâm theo từng phân vùng: theo tỉnh, theo cơ cấu giáo hạt và giáo phận. Mối liên hệ giữa linh mục chính và phó xứ cũng được giám mục Bùi Văn Đọc quan tâm, thể hiện qua Thư gởi Các Cha Sở và Thư gởi Các Cha Phó.

Tổng giám mục Tổng giáo phận Tp.HCM

Chân dung Giám mục Bùi Văn Đọc, ảnh chụp tháng 8 năm 2013

Tổng giám mục Phó

Ngày 28 tháng 9 năm 2013, Giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Tổng giám mục phó Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh với quyền kế vị đương kim Tổng giám mục của giáo phận này là Hồng y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn. Cùng với bổ nhiệm này, Tân Tổng giám mục Phó Bùi Văn Đọc cũng được bổ nhiệm làm Giám quản Tông Tòa giáo phận Mỹ Tho. Tại kỳ họp thứ 12 của Hội đồng Giám mục Việt Nam kết thúc trưa ngày 11 tháng 10 năm 2013 tại Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh, Tổng giám mục Bùi Văn Đọc được các giám mục bầu chọn đảm nhận chức Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam nhiệm kỳ 2013–2016.

Ngày 19 tháng 10 năm 2013, Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh cử hành lễ bế mạc Năm Đức Tin do Tổng giám mục phó Bùi Văn Đọc chủ tế với sự đồng tế của Giám mục phụ tá Tổng giáo phận Phêrô Nguyễn Văn Khảm, Giám mục Giáo phận Long Xuyên Giuse Trần Xuân Tiếu, Giám mục Giáo phận Vinh Phaolô Nguyễn Thái Hợp, Tổng giám mục Đại diện Tòa Thánh Leopoldo Girelli và rất đông các linh mục. Tham dự có đông đảo đại diện các tu sĩ, giáo dân, ân nhân của Tổng giáo phận và thân nhân của Hồng y Mẫn và của tân tổng giám mục phó. Buổi lễ này, ngoài ý nghĩa kỷ niệm 10 năm nhận tước hồng y của hồng y Phạm Minh Mẫn, còn là một buổi lễ chính thức nhằm giới thiệu tân tổng giám mục phó Bùi Văn Đọc đến giáo dân tổng giáo phận.

Tổng giám mục

Trong thời gian Tổng Giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc đảm nhiệm vai trò Tổng giám mục chính tòa, chủ đề các bài giảng, huấn từ và các cuộc trao đổi của ông thường có chủ đề là niềm vui. Một vài linh mục trong giáo phận có khi chưa hài lòng về những phát biểu hết sức ngắn gọn của vị Tổng giám mục. Trong những buổi thường huấn, họp mặt tất niên, Tổng giám mục Đọc quyết định không đúc kết các thành quả, nhưng lại chọn phát biểu súc tích về niềm vui về sự hội ngộ cùng các linh mục. Tính cách vui vẻ của ông góp phần giải quyết các vấn đề giáo phận một cách nhanh chóng. Ông được nhìn nhận là có cách đánh giá vấn đề một cách thông thoáng hơn, giảm bớt tính hình thức.

Bổ nhiệm và lễ nhậm chức

Ngày 22 tháng 3 năm 2014, Giáo hoàng Phanxicô đã chấp thuận đơn từ nhiệm tổng giám mục của hồng y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn, tổng giám mục phó Phaolô Bùi Văn Đọc đương nhiên kế vị chức tổng giám mục theo Giáo luật.Trong Mùa Chay cùng năm, Tân Tổng giám mục Đọc đã hỏi ý kiến các linh mục cao niên tại Tổng giáo phận và đã có cuộc gặp riêng linh mục Inhaxiô Hồ Văn Xuân ngỏ ý đề nghị linh mục này đảm trách vai trò Tổng đại diện.

Ngày 25 tháng 6 năm 2014, ông cùng linh mục nguyên Tổng Đại diện Huỳnh Công Minh, Linh mục Tân Tổng Đại Diện Hồ Văn Xuân, Linh mục Clemente Minh Trung, Linh mục Đăng Thiện và chị của ông là bà Bùi Thị Hữu đến Roma để chuẩn bị lãnh dây pallium. Đến ngày 29 tháng 6 năm 2014, Tổng giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc nhận dây pallium do Giáo hoàng Phanxicô trao cùng với 23 Tổng giám mục khác trên toàn thế giới, dây pallium là biểu tượng của sự hiệp thông giữa các Tổng giám mục với Giáo hoàng.

Các hoạt động mục vụ năm 2014

Với vai trò Tân Tổng giám mục, Bùi Văn Đọc quyết định danh sách thuyên chuyển các linh mục giáo phận, đồng thời chọn ra ban Tư vấn mới. Danh sách này được ông xác nhận và công bố vào này 8 tháng 6.

Bày tỏ thái độ trước hành vi Trung Quốc cho giàn khoan HD–981 xâm phạm chủ quyền Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam Bùi Văn Đọc đã ra lời kêu gọi giáo dân tích cực tham gia bảo vệ tổ quốc và hỗ trợ các ngư dân gặp nạn, các cảnh sát, hải giám bị thương của Việt Nam. Với cương vị chủ tịch Hội đồng Giám mục, Tổng giám mục Đọc gửi thư đến Giáo hoàng Phanxicô chia buồn về tai nạn khiến gia đình người cháu của giáo hoàng tử nạn.

Ngày 13 tháng 9 cùng năm, Giáo hoàng Phanxicô bổ nhiệm Tổng giám mục Đọc làm thành viên Bộ truyền giáo. Sau đó, từ ngày 5 đến ngày 19 tháng 10 năm 2014, ông tham dự Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới Về Gia đình với tư cách là Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam và có bài phát biểu ngắn gọn tại đây vào ngày 18 tháng 10.

Ngày 5 tháng 12 năm 2014, để tránh sự giả mạo Tổng giám mục Bùi Văn Đọc trên các trang mạng xã hội, Tòa Tổng giám mục Thành phố Hồ Chí Minh đã ra thông báo xác nhận: Đức Tổng Giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam, Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh, không có một trang web cá nhân, hay trang mạng riêng trên Facebook. Thông cáo này được linh mục Tổng đại diện Inhaxiô Hồ Văn Xuân ký và đóng dấu.

Các hoạt động mục vụ năm 2015

Ngày 15 tháng 5 năm 2015, với tư cách Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam, Tổng giám mục Bùi Văn viết thư cho Tổng giám mục Paul Simick, Đại diện Tông Toà tại Nepal, để chia buồn với đất nước này vì trận động đất lớn tại nước này. Ngày 29 tháng 5 cùng năm, ông dẫn đầu phái đoàn đi đến Tổ đình Ấn Quang để chúc mừng lễ Vesak 2015 của Phật giáo

Tháng 9 cùng năm, nhân chuyến viếng thăm Hoa Kỳ của Giáo hoàng Phanxicô, Tổng giám mục Đọc và Giám mục chính tòa Giáo phận Vinh Phaolô Nguyễn Thái Hợp, chủ tịch Ủy ban Công lý hòa bình trực thuộc Hội đồng giám mục Việt Nam đã đến Hoa Kỳ để chào đón giáo hoàng. Tổng giám mục Bùi Văn Đọc được ban tổ chức mời chủ sự một bài nói chuyện và ông chọn nói về mục vụ gia đình. Khi được hỏi về liệu Giáo hoàng sẽ đến thăm Việt Nam, ông cho rằng không thể chắc chắn nhưng có thấy hy vọng này.

Trong khoảng từ ngày 30 tháng 11 đến ngày 3 tháng 12 năm 2015, Tổng giám mục Phaolô cùng với Hồng y Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội Phêrô Nguyễn Văn Nhơn đến Vatican họp Đại hội Bộ truyền giáo lần thứ 19 với tư cách thành viên. Ngày 4 tháng 12, các thành viên Bộ tiếp kiến Giáo hoàng. Chính vì đang công tác, nên ông vắng mặt trong lễ tấn phong Tân giám mục Giáo phận Kon Tum Aloisiô Nguyễn Hùng Vị. Ngày 6 tháng 12, lễ nhận nhà thờ tước hiệu của Hồng y Nhơn diễn ra tại Nhà thờ San Tommaso Apostolo (Thánh Tôma Tông đồ). Lễ nhận nhà thờ hiệu tòa diễn ra gần trưa, ông được Linh mục chánh xứ Stefano Bianchini, hai linh mục phó, giáo dân và các em học sinh tiếp đón. Chủ sự có Hồng y Nhơn và ông đồng tế, tham dự có khoảng 50 linh mục, tu sĩ Việt Nam. Lễ Tấn phong Tân giám mục chính tòa Giáo phận Vĩnh Long Phêrô Huỳnh Văn Hai được tổ chức tại Nhà thờ chính tòa Vĩnh Long được Tổng giám mục Bùi Văn Đọc, với cương vị Tổng giám mục Giáo tỉnh chủ sự.

Ngày 17 tháng 12 năm 2015, ông chủ sự lễ kỉ niệm 45 năm linh mục của mình tại Nhà nguyện cổ Toà Tổng Giám mục Sài Gòn. Đồng tế với ông có linh mục Tổng Đại diện Inhaxiô Hồ Văn Xuân, linh mục Quản đốc Nhà thờ chính tòa Gioan Batixita Huỳnh Công Minh, các linh mục hạt trưởng, các linh mục Ban Mục vụ và các linh mục thân hữu của ông. Tham dự Thánh lễ có các tu sĩ và giáo dân là nhân viên các văn phòng tại Tòa Tổng Giám mục cùng cộng đoàn.

Các hoạt động mục vụ năm 2016

Nhân dịp Tết nguyên đán 2016, ngày 5 tháng 2, tổng giám mục Bùi Văn Đọc đã dẫn đầu phái đoàn gồm: Tổng giám mục chính tòa Tổng giáo phận Huế Phanxicô Xaviê Lê Văn Hồng, Giám mục chính tòa Giáo phận Bắc Ninh Cosma Hoàng Văn Đạt đã đến thăm và chúc Tết ông Nguyễn Thiện Nhân – Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam. Hai bên đánh giá cao sự hợp tác của phía Công giáo cũng như sự hỗ trợ của chính phủ. Ngày 10 tháng 2 năm 2016, với tư cách là đương kim Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam, Tổng giám mục Bùi Văn Đọc gửi thư cho Tổng giám mục Tổng giáo phận Đài Bắc Gioan Hồng Sơn Xuyên để chia buồn về trận động đất ngày 6 tháng 2 năm 2016 tại nơi này, làm nhiều người chết và bị thương.

Ngày 30 tháng 4 năm 2016, Tổng giám mục Bùi Văn Đọc viết một thư chung nói về tình trạng cá chết bất thường ở miền Trung với tư cách Chủ tịch Hội đồng giám mục. Vì thư này nhận được nhiều ý kiến trái chiều, nên Hội đồng giám mục Việt Nam phải ra thư giải thích vào ngày 16 tháng 5. Trong thư giải thích thừa nhận rằng do quá vội vã, Tổng giám mục Bùi Văn Đọc đã viết một thư cho nội dung chưa rõ ràng.

Tổng giám mục Bùi Văn Đọc tổ chức lễ kỉ niệm 17 năm giám mục của mình tại nhà thờ Hợp An thuộc giáo hạt Xóm Mới. Đồng tế với ông có linh mục chánh xứ Hợp An và 13 linh mục khác. Trước đó, ngày 19 tháng 5, ông đi chúc mừng lễ Phật Đản 2016 tại Việt Nam Quốc Tự. Tiếp phái đoàn có Trưởng lão Hòa thượng Thích Trí Quảng – Phó Pháp chủ Hội đồng Chứng minh, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Thành phố Hồ Chí Minh, Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Tánh – Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Phó Ban Thường trực Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh cùng một số vị khác.

Tháng 6 năm 2016, Tòa Thánh thông báo việc bổ nhiệm linh mục Chưởng Ấn Tòa Tổng giám mục Sài Gòn Giuse Đỗ Mạnh Hùng làm giám mục phụ tá cho Tổng giám mục Bùi Văn Đọc tại Tổng giáo phận, ông chủ phong lễ tấn phong cho tân giám mục vào ngày 4 tháng 8 cùng năm tại Đại Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn.

Ngày 4 tháng 6 năm 2016, Tổng giám mục Bùi Văn Đọc đến giáo xứ Tân Hương thuộc giáo hạt Tân Sơn Nhì, Tổng giáo phận Sài Gòn để chủ tế Thánh lễ cầu nguyện cho Công lý và Hoà bình Biển Đông, đồng tế với có linh mục hạt trưởng giáo hạt Tân Sơn Nhì Phanxicô Assisi Lê Quang Đăng và 11 linh mục khác. Đây là Thánh lễ cầu nguyện do Ủy ban đoàn kết Công giáo Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức. Tham dự Thánh lễ có khoảng 800 người, gồm: đại diện Uỷ ban đoàn kết Công giáo Thành phố và các quận huyện, đại diện Hội đồng Mục vụ giáo hạt Tân Sơn Nhì và giáo dân giáo xứ Tân Hương. Ông quyết định chọn linh mục Tổng Đại diện Inhaxiô Hồ Văn Xuân làm linh mục chính xứ chính tòa, tức Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn. Các nghi thức nhận chức, Tổng giám mục Đọc đã cử hành vào ngày 13 tháng 9.

Trong kì họp Đại hội Hội đồng Giám mục Việt Nam XIII tại Trung tâm mục vụ Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 3 đến 7 tháng 10 năm 2016, các giám mục sau khi đã bầu chọn đã không chọn Tổng giám mục Bùi Văn Đọc tiếp tục chức vụ Chủ tịch Hội đồng Giám mục nhiệm kì tiếp theo, thay vào đó, Giám mục Đọc được Hội đồng Giám mục bầu làm Chủ tịch Uỷ ban Giáo lí Đức Tin nhiệm kì 2016 – 2019. Trong ngày 26 cùng tháng, ông tiếp Đại sứ Hoa Kỳ là bà Mary Tarnowka tại Tòa Tổng giám mục. Cùng tiếp đón có Giám mục Phụ tá Giuse Đỗ Mạnh Hùng và linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ, đại diện mục vụ ngoại kiều. Ngày 19 tháng 10 năm 2016, Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Phaolô Bùi Văn Đọc gửi thư đến Giám mục Nguyễn Thái Hợp. Trong thư, Tổng giám mục Đọc cho biết ông và giáo dân Tổng giáo phận luôn đồng hành cùng giáo phận Vinh.

Từ ngày 29 tháng 11 đến ngày 4 tháng 12, Tổng giám mục Bùi Văn Đọc dự Đại hội Liên Hội đồng Giám mục Á Châu tại Sri Lanka.

Các hoạt động mục vụ giai đoạn 2017 và đầu năm 2018

Ngày 1 tháng 3 năm 2017, Giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết Giuse Vũ Duy Thống qua đời, ông chủ sự lễ an táng vào sáng ngày 6 tháng 3, đồng thời trên cương vị Tổng giám mục Giáo tỉnh Sài Gòn, ông cùng đại diện Tòa Thánh tại Việt Nam Leopoldo Girelli thảo luận, đóng góp ý kiến cho Tòa Thánh bổ nhiệm giám quản cho giáo phận này là Giám mục chính tòa Giáo phận Bà Rịa Tôma Nguyễn Văn Trâm.

Trong năm, ông quyết định xin phép chính quyền mở nhiều giáo điểm mới tại cả bốn hướng ngoại thành của Tổng giáo phận, nhằm tạo thuận tiện cho giáo dân nhập cư tham dự các thánh lễ. Tổng giám mục Bùi Văn Đọc gửi lời chúc tết 2018 đến giáo dân Tổng giáo phận, đồng thời cũng ngỏ ý giáo dân tiết kiệm trong mùa chay, để góp phần ủng hộ cho công trình tái thiết Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn của Tổng giáo phận.

Chuyến viếng thăm Ad Limina 2018

Chiều ngày 25 tháng 2 cùng năm, ông cùng các giám mục giáo tỉnh Sài Gòn đáp chuyến bay đến Paris, ngay trước chuyến viếng thăm Ad Limina của Hội đồng Giám mục Việt Nam, theo đúng lịch trình của hội đồng. Ngày 27, linh mục Xuân rời phái đoàn giám mục sang Đức ngày 27 rồi sang Pháp nhằm tìm kiếm công trình nhà thờ Đức Bà Sài Gòn. và diễn biến xấu trong từng ngày ông ở tại Rôma. Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, hai giám mục phụ tá Tổng giáo phận và tất cả các giám mục trong hội đồng giám mục đều lo lắng, Sau khi yết kiến giáo hoàng, ông cũng có cuộc hội ngộ bất ngờ với Hồng y Quốc vụ khanh Pietro Parolin. Tại đây, ông chủ tế thánh lễ lúc 11 giờ (khoảng 17 giờ tại Việt Nam) cùng Hội đồng Giám mục Việt Nam. Cũng tại buổi lễ cuối cùng này, hai dòng máu bầm đã chảy ra từ miệng của Tổng giám mục Bùi Văn Đọc. trên xe ông cảm thấy mệt mỏi và ngất xỉu. Mọi người trên xe liền đưa ông thẳng tới bệnh viện thánh Camillo để cấp cứu, nhưng đến 22 giờ 15 phút (tức 4 giờ 15 phút ngày 7 tháng 3 năm 2018, giờ Việt Nam),

Các hoạt động tưởng nhớ

Trung tâm Hành hương Giáo phận Mỹ Tho treo băng rôn tưởng nhớ Cố Tổng giám mục Bùi Văn Đọc Nhận được tin Tổng giám mục Bùi Văn Đọc qua đời, linh mục Inhaxiô Hồ Văn Xuân, Tổng Đại diện Tổng giáo phận cho biết ông đang có chuyến công du Pháp nhằm chọn kính màu cho công trình tái thiết Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn. Sau khi nhận được tin, ông gấp rút sang Rôma thực hiện các công việc thủ tục cần thiết để chuyển thi hài cố Tổng giám mục Bùi Văn Đọc về Tổng giáo phận cử hành lễ an táng. Sự ra đi của Tổng giám mục Đọc nhận được sự quan tâm đặc biệt từ giáo dân, được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội. Nhằm kiểm chứng thông tin gây sốc này, nhiều người đã truy cập website Tổng giáo phận Sài Gòn, dẫn đến việc trang này nhanh chóng bị sập. Caritas Tổng giáo phận quyết định sẽ cử hành các nghi thức tưởng nhớ, tri ân cố Tổng giám mục trong chương trình Đêm Nhịp Cầu Caritas 5 được tổ chức vào ngày 9 tháng 3.

Ngày 7 tháng 3, Hồng y Fernando Filoni, Tổng trưởng Thánh bộ Rao giảng Phúc Âm cho Các Dân tộc cùng các nhân vật cấp cao của bộ này là Tổng giám mục Protase Rugambwa, Tổng thư ký, Tổng giám mục Giovanni Pietro Dal Toso, Đồng Tổng Thư ký và Chủ tịch Các Hiệp hội Giáo hoàng Truyền giáo cùng linh mục Ryszard Szmydki, Phụ tá Thư ký đã gửi thư chia buồn đến gia đình cố Tổng giám mục Bùi Văn Đọc, Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh và Hội đồng Giám mục Việt Nam. Trong thư, các giáo sĩ cũng bày tỏ sự bàng hoàng trước cái chết đột ngột của Tổng giám mục Đọc. Vào lúc 15 giờ 30 phút giờ Rôma (21 giờ 30 phút giờ Việt Nam) ngày 7 tháng 3, các giám mục Việt Nam đến thăm Đại sứ quán Việt Nam tại Rôma. Tại đây, Tòa Đại sứ chia buồn về việc Tổng giám mục Bùi Văn Đọc qua đời đột ngột và hứa sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi để đưa thi hài cố Tổng giám mục về nước.

Lễ cầu nguyện cho cố Tổng giám mục Bùi Văn Đọc do Hồng y Pietro Parolin, Quốc vụ khanh Tòa Thánh chủ sự tại nhà nguyện Kinh sĩ Đền Thờ (Cappella de Coro) trong Đền thờ Thánh Phêrô với Tổng giám mục Paul Richard Gallagher, Bộ trưởng Ngoại giao Tòa Thánh cùng các giám mục và linh mục Việt Nam lúc 5 giờ chiều ngày 10 tháng 3 giờ Rôma. Linh cữu cố Tổng giám mục Đọc được các giám mục Việt nam yêu cầu hiện diện trong thánh lễ, tuy nhiên việc này không được chấp thuận và chỉ có di ảnh của ông được đặt trên cung thánh nhằm tưởng nhớ.

Quá trình chuyển thi hài về Việt Nam

Ngày 7 tháng 3, phái đoàn linh mục Hồ Văn Xuân đến Rôma, tại Foyer Phát Diệm. Tại đây, đoàn hai giám mục phụ tá Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh, giám mục Phêrô Nguyễn Văn Khảm, các linh mục có liên quan cùng phía dịch vụ mai táng bàn luận thảo luận về việc chuyển thi hài về Việt Nam. cháu cố Tổng giám mục và nhân viên nhà xác bệnh viện San Camillô, Roma bắt đầu nghi thức mặc y phục và nghi thức tẩm liệm cho cố Tổng giám mục Bùi Văn Đọc. Nửa tiếng sau đó, Giám mục Louis Nguyễn Anh Tuấn chủ sự nghi thức làm phép quan tài và quan tài chứa thi hài cố Tổng giám mục được đóng nắp lúc 9 giờ 30, giờ Rôma (khoảng 15 giờ 30, giờ Việt Nam).

Sau khi đóng nắp quan tài, nhà quàn bệnh viện cấp giấy chứng nhận vệ sinh an toàn, nhằm có thể chuyển thi hài ra sân bay Rôma. Được biết, quan tài sẽ tạm được đặt tại phòng bảo quản sân bay trong vòng một ngày theo quy định của Italia.

Sau khi trình xong giấy tờ cho Hải quan Italia, xin giấy phép vận chuyển bằng chuyến bay sớm nhất về Việt Nam. Trong thông cáo chính thức được đăng tải trên website Tổng giáo phận sáng ngày 14 tháng 3, thi hài cố tổng giám mục sẽ về đến sân bay Tân Sơn Nhất vào khoảng 19 giờ 15 phút, và Tổng giáo phận yêu cầu giáo dân tránh đến sân bay, vì thủ tục đưa thi hài sẽ rời sân bay rất nhanh, thay vào đó, giáo dân nên đến Tòa Giám mục.

Khoảng 18 giờ 53 phút ngày 15 tháng 3, thi hài cố Tổng giám mục trên chuyến bay đã đáp xuống sân bay Tân Sơn Nhất. Sau khi được đưa ra khỏi máy bay, quan tài của cố Tổng giám mục được đưa bằng xe chuyên dụng đi làm thủ tục. Mọi thủ tục được thực hiện cách nhanh chóng bằng sự hỗ trợ của chính quyền trung ương cũng như thành phố. Đón thi hài có Giám mục Giám quản Giuse Đỗ Mạnh Hùng và linh mục Tổng Đại diện Inhaxiô Hồ Văn Xuân. Khu vực nhận thi hài được đặt cách bãi đỗ máy bay khoảng 4 km và các nhà quản lý sân bay Tân Sơn Nhất đã tế nhị cho phát bài thánh ca "Hy lễ cuối cùng". Trên cung đường di chuyển thi hài về Tòa Tổng giám mục, hàng trăm xe gắn máy chờ sẵn và hòa vào đoàn rước thi hài. Rất đông giáo dân trật tự đứng đón thi hài với nến cháy sáng trong trật tự. Tại Tòa Tổng giám mục, có đến hàng ngàn giáo dân, tu sĩ cũng như thân nhân cố Tổng giám mục tập trung cầu nguyện và đón thi hài ông.

Giám mục Đỗ Mạnh Hùng đứng đơn vận chuyển thi hài, tại Việt Nam, linh mục Tổng Đại diện Hồ Văn Xuân đứng tên biên bản nhận thi hài cố Tổng giám mục Bùi Văn Đọc.

10 giờ 45 phút sáng ngày 14 tháng 3, Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh cho đăng tải chương trình tang lễ chính thức cho giáo dân, các hội đoàn và cả các đoàn ngoại giao và các đoàn từ chính quyền thành phố, các tỉnh lân cận và phái đoàn chính phủ đến viếng. Thời gian viếng của từng đoàn là vào khoảng 15 phút do thời gian để viếng quá gấp rút.

Khi linh cữu về đến giáo phận, các nhà thờ đồng loạt gieo chuông báo tử. Đại diện Tòa Tổng giám mục cho biết ban tang lễ đã quyết định không nhận phúng điếu hay các đóng góp của cá nhân, đoàn thể, kể cả các dòng tu trong việc tổ chức tang lễ.

Sau khi trở về từ Sân bay Tân Sơn Nhất, linh cữu cố tổng giám mục được đưa đến quàn tại Hội trường Tòa Tổng giám mục, và tổ chức lễ phát tang tại đây vào khoảng 20 giờ 30 cùng ngày.

Lễ an táng chính thức cử hành lúc 8 giờ sáng ngày 17 tháng 3 tại Lễ đài Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận Sài Gòn. Đồng tế với Tổng giám mục Giuse Linh có Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Hồng y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn cùng 31 giám mục khác và khoảng 700 linh mục trong và ngoài Tổng giáo phận. Tu sĩ giáo dân và đại diện chính quyền cũng đã tham dự buổi lễ, với con số ước lượng gần 10.000 người, theo website Tổng giáo phận, và ít nhất 12.000 người, theo ước tính của Báo Công giáo và Dân tộc.

Ngày 29 tháng 9 cùng năm, nhân chuyến viếng thăm, Tân Đại diện Tòa Thánh tại Việt Nam Marek Zalewski được Giám quản Tông Tòa Giuse Đỗ Mạnh Hùng đưa đến Nhà nguyện cổ Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận. Tại đây, đoàn đã viếng thăm mộ phần các cố giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình, Louis Phạm Văn Nẫm và Phaolô Bùi Văn Đọc. Ngoài ra, Tổng giám mục Đại diện Tòa Thánh cũng thăm di cốt của các linh mục Tổng giáo phận được đặt tại đây.

Các sách chủ biên

Một vài quyển sách do Tổng giám mục Bùi Văn Đọc biên soạn hoặc đồng biên soạn, chủ đề đa số là thần học:

• Giám mục Chủ phong: Tổng giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn.
• Hai giám mục phụ phong: Giám mục chính tòa Giáo phận Đà Lạt Phêrô Nguyễn Văn Nhơn và Giám mục chính tòa Giáo phận Thanh Hóa Bartôlômêô Nguyễn Sơn Lâm.

Tổng giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc đã chủ phong giám mục cho:

Trong thư phân ưu sau sự kiện Tổng giám mục Đọc đột ngột từ trần, ông Vũ Chiến Thắng, Trưởng ban Ban Tôn giáo chính phủ có viết:

Linh mục Giuse Nguyễn Hưng Lợi thuộc Dòng Chúa Cứu Thế, hiện là linh mục chánh xứ Phú Sơn, giáo phận Đà Lạt, chia sẻ nhận định của ông về cố Tổng giám mục Đọc:

Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân ghi trong sổ tang lễ:

Tưởng nhớ tại lễ cầu nguyện cho cố Tổng giám mục Đọc, Giám mục Giuse Võ Đức Minh có nhận định:

Trên trang báo Tuổi trẻ, trong bài viết Đức Tổng giám mục Phaolo Bùi Văn Đọc: Con người của yêu thương, hai tác giả Bình Phương và Đức Tuyên cho nhận định:

Tổng giám mục Huế Giuse Nguyễn Chí Linh, từng là học trò của cố Tổng giám mục Bùi Văn Đọc tại Đại Chủng viện Thánh Piô X Đà Lạt, nói về ký ức thời từng là chủng sinh:

Tư liệu khác