✨Đức chiếm đóng Luxembourg trong Chiến tranh thế giới thứ hai

thumb|Bản đồ Luxembourg Đức chiếm đóng Luxembourg trong Chiến tranh thế giới thứ hai bắt đầu vào tháng 5 năm 1940 sau khi Đại Công quốc Luxembourg bị Đức Quốc xã xâm chiếm. Mặc dù Luxembourg chính thức giữ vững tính trung lập, nó lại nằm ở một điểm chiến lược ở cuối phòng tuyến Maginot của Pháp. Ngày 10 tháng 5 năm 1940, quân đội Đức đã xâm chiếm Luxembourg, Bỉ và Hà Lan. Luxembourg bước đầu được đặt dưới một chính quyền quân sự nhưng sau đó lại biến thành một lãnh thổ thuộc quyền quản lý dân sự và cuối cùng sáp nhập trực tiếp vào nước Đức. Người Đức tin rằng Luxembourg là một quốc gia Đức và đã cố gắng ngăn chặn những gì họ cảm nhận cái gọi là ảnh hưởng văn hóa và ngôn ngữ của người Pháp. Mặc dù một số người dân Luxembourg có tham gia kháng chiến hoặc hợp tác với phía Đức, cả hai chỉ là một thiểu số trong dân chúng. Với tư cách là công dân Đức từ năm 1942, nhiều người Luxembourg đã nhập ngũ vào quân đội Đức. Gần 3.500 người Luxembourg gốc Do Thái bị giết chết trong Holocaust. Các nước Đồng Minh bắt đầu cuộc chiến giải phóng Luxembourg vào tháng 9 năm 1944, nhưng cuộc Tổng tiến công Ardennes đã ngăn chặn sự giải phóng toàn bộ đất nước cho đến đầu năm 1945.

Đêm trước cuộc chiến

Thế chiến II bùng nổ vào ngày 1 tháng 9 năm 1939 đã đẩy chính phủ Luxembourg vào một tình huống nhạy cảm. Một mặt, sự cảm thông của người dân hướng về phía Bỉ và Pháp; mặt khác, do chính sách trung lập của đất nước kể từ sau Hiệp ước London năm 1867, chính phủ đã cẩn trọng lựa chọn lập trường không tham chiến đối với các nước láng giềng. Tính đến ngày 1 tháng 9, Đài phát thanh Luxembourg đã ngừng phát sóng. Vào mùa xuân năm 1940, công sự được dựng lên dọc biên giới với Đức và Pháp. Cái gọi là phòng tuyến Schuster đặt theo tên của người xây dựng ra nó, bao gồm các khối rào chắn bê tông lớn với cửa thép. Mục đích chính thức của các công trình này là để làm chậm bước tiến của bất kỳ đội quân xâm lược nào giúp cho người bảo đảm tính trung lập của Luxembourg có thì giờ tham chiến chống lại những kẻ xâm lược. Tuy nhiên, so với sức mạnh to lớn của quân đội Đức, nó chỉ có tính cách tượng trưng và giúp trấn an dân chúng. Ngoại trừ lực lượng tự vệ nhỏ bé Corps des Gendarmes et Volontaires, Luxembourg không có một lực lượng quân đội nào đủ sức kháng địch do những hạn chế của hiệp ước. Sau khi một số báo động giả vào mùa xuân năm 1940, xác suất của một cuộc xung đột quân sự giữa Đức và Pháp ngày càng tăng. Đức đã quyết định ngừng việc xuất khẩu than cốc cho ngành công nghiệp thép của Luxembourg.

Diễn biến

thumb|right|[[Wehrmacht tiến quân vào lãnh thổ Luxembourg từ đêm ngày 9 đến ngày 10 tháng 5 năm 1940.]] Các cánh cửa thép của phòng tuyến Schuster được lệnh đóng cửa vào ngày 10 tháng 5 năm 1940 vào lúc 3h15, sau khi quân Đức di chuyển sang phía đông của biên giới sông Our, Sauer và Mosel. Trong lúc đó, lực lượng đặc biệt của Đức gọi là Stoßtrupp Lützelburg ăn mặc như dân thường và được sự hỗ trợ từ kiều dân Đức sống ở Luxembourg, cố gắng phá hoại đài phát thanh và các rào chắn dọc theo biên giới Đức-Luxembourg nhưng nỗ lực của họ đã thất bại. Hoàng gia Luxembourg đã được sơ tán khỏi nơi cư trú tại Colmar-Berg đến cung điện Đại Công tước ở Thành phố Luxembourg.

Lực lượng xâm lược của quân Đức bao gồm các Sư đoàn Panzer số 1, 2 và 10 bắt đầu vào lúc 4h35. Họ đã không gặp phải sự kháng cự nào đáng kể tiết nhằm cứu lấy một số cây cầu bị phá hủy và một số mỏ đất, vì đa số Quân đoàn Tình nguyện Luxembourg đều ở lại trong doanh trại của họ. Cảnh sát Luxembourg chống lại quân Đức nhưng không có kết quả gì mấy; thủ đô đã bị chiếm trước buổi trưa. Tổng số thương vong của phía Luxembourg lên tới 75 cảnh sát và binh lính bị bắt, sáu cảnh sát và một người lính bị thương. Vào lúc 8h, các đơn vị của Sư đoàn kỵ binh nhẹ số 3 Pháp của Tướng Petiet được sự hỗ trợ của Lữ đoàn Spahi số 1 của Đại tá Jouffault và đại đội số 2 của Tiểu đoàn thiết giáp số 5 đã vượt qua biên giới phía Nam để tiến hành một cuộc thăm dò quân đội Đức; rồi sau đó rút lui vào phía sau phòng tuyến Maginot. Vào chiều ngày 10 tháng 5 năm 1940, toàn bộ đất nước ngoại trừ phía Nam đã bị quân Đức chiếm đóng. Hơn 90.000 người dân phải sơ tán khỏi bang Esch-sur-Alzette như một hệ quả của bước tiến công. 47.000 người trốn sang Pháp, 45.000 người trốn vào miền trung và miền bắc Luxembourg.

Nữ Đại Công tước Charlotte và chính phủ của Thủ tướng Pierre Dupong đã kịp thời trốn sang Pháp, Bồ Đào Nha và Anh, trước khi cuối cùng định cư tại Canada trong thời gian chiến tranh. Charlotte sống lưu vong ở London đã trở thành một biểu tượng quan trọng của sự đoàn kết quốc gia. Con trai cả và người thừa kế của bà là Jean đã tình nguyện gia nhập quân đội Anh vào năm 1942. Đại diện chính thức còn lại là Albert Wehrer, người đứng đầu một ủy ban của chính phủ, cũng như 41 thành viên của Hạ nghị viện.

Ách thống trị của Đức Quốc xã

Chính quyền quân sự

thumb|[[Heinrich Himmler viếng thăm Luxembourg vào tháng 7 năm 1940]] Sáng sớm ngày 10 tháng 5 năm 1940, đại sứ Đức Von Radowitz đã trao cho tổng thư ký của chính phủ Luxembourg một biên bản ghi nhớ từ chính phủ Đức, nói rằng người Đức không có ý định thay đổi sự toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của Đại Công quốc. Ngày hôm sau, một chính quyền quân sự Luxembourg đã được thiết lập. Quyền lợi của người Luxembourg được đại diện bởi một ủy ban của chính phủ dưới quyền Albert Wehrer, bao gồm các công chức cấp cao đã được Hạ nghị viện hợp pháp hóa. Có một mối quan hệ tốt đẹp giữa ủy ban này với chính quyền quân sự, như Đại tá Schumacher đã cho thấy một thái độ cởi mở hướng tới các vấn đề của đất nước và sẵn sàng giải quyết mọi việc thông qua việc hội đàm với ủy ban chính phủ.

Ngày 13 tháng 7 năm 1940, Volksdeutsche Bewegung (VdB) được thành lập tại Thành phố Luxembourg dưới sự lãnh đạo của Damian Kratzenberg, một giáo viên tiếng Đức tại Athénée de Luxembourg. Chẳng hạn như Henri trở thành Heinrich, Dupont trở thành Brückner. *Ngày 18 tháng 2 năm 1941: Cấm người dân đội mũ nồi (một loại mũ lưỡi trai truyền thống đến từ xứ Bắc Basque).

Giáo hội Công giáo

Giáo hội Công giáo tại Luxembourg tương đối im lặng trong suốt cuộc chiến và chẳng có lập trường nào về số phận của người Do Thái hay chế độ phát xít. Một mặt, Giám mục Joseph Laurent Philippe lại nằm liệt giường vì bệnh tật, và do đó đã không lời tuyên bố nào cung cấp cho phe đối lập đang hoạt động. Mặt khác, đức giám mục không muốn tiếp tục chống đối quân chiếm đóng và gây nguy hiểm cho đời sống tôn giáo vốn đã mong manh của Giáo hội, phải chịu rất nhiều hạn chế trong thời chiến. Tuy thế, Giám mục Philippe đã từ chối gặp gỡ các nhà lãnh đạo Đức Quốc xã và có chuẩn bị trong trường hợp chức vụ của mình bị bỏ trống.

Giáo hội đã nhìn thấy sự tồn tại của nó bị đe dọa khi dần dần bị đẩy ra khỏi đời sống công cộng bằng các chính sách chống tôn giáo của Đức Quốc xã: các sự kiện tôn giáo chung chẳng hạn như lễ kỷ niệm Octave hoặc múa diễu hành đều bị cấm, các tổ chức Công giáo bị giải thể, giáo dục tôn giáo trong các trường học bị bãi bỏ, và một lệnh cấm các dòng tu hoạt động.

Tháng 10 năm 1941, quân chiếm đóng Đức đã làm một cuộc khảo sát thường dân Luxembourg để hỏi về phát biểu quốc tịch của họ, tiếng mẹ đẻ của họ và nhóm chủng tộc của họ, nhưng trái với mong đợi của Đức, 95% trả lời "Luxembourg" cho mỗi câu hỏi. Việc từ chối tuyên bố mình là công dân Đức đã dẫn tới việc nhà cầm quyền ra lệnh bắt giữ hàng loạt.

Nghĩa vụ quân sự đặc biệt không được người dân ưa thích. Ngày 31 tháng 8 năm 1942, chính phủ công bố nghĩa vụ quân sự sẽ được mở rộng dành cho tất cả nam giới sinh ra từ năm 1920 đến năm 1927, một cuộc đình công bắt đầu nổ ra ở thị trấn phía bắc Wiltz. Nhà cầm quyền đã nhanh chóng dập tắt cuộc đình công và bắt giữ các nhà lãnh đạo của phong trào này. 20 người bị đưa ra xét xử qua loa trước tòa án đặc biệt (tiếng Đức gọi là "Standgericht") và bị xử bắn ở gần trại tập trung Hinzert.

Cộng tác

Sự cộng tác với Đức Quốc xã là một khía cạnh ít được nhắc đến tại Luxembourg. Những cộng tác viên chủ yếu được tìm thấy trong Volksdeutsche Bewegung, một tổ chức ủng hộ chế độ Đức Quốc xã và tham gia việc chia cắt đất nước Luxembourg. Các thành viên trung thành nhất gia nhập tổ chức đều xuất phát từ những cá nhân phải chịu áp lực hoặc những kẻ cơ hội. Một số nhà sử học ước tính rằng số lượng cộng tác viên gần tương đương quân kháng chiến. Khoảng 2.000 cộng tác viên đã bị kết tội phản quốc sau khi kết thúc chiến tranh, trong đó có chín cá nhân bị xử tử. Số khác vẫn còn bị giam giữ cho đến những năm 1950 thì mới được ân xá toàn bộ.

Đàn áp

Đối mặt với sự phản đối từ công chúng, chính quyền chiếm đóng đã cho tiến hành các biện pháp tàn bạo chống lại bất kỳ hình thức kháng cự nào. Sau cuộc tổng đình công năm 1942, Gustav Simon tuyên bố tình trạng khẩn cấp và mở đầu cho Standgerichte của Đức, Hàng ngàn người đã bị nhà cầm quyền bắt giữ và tra tấn. Hàng trăm người đã chết trong các trại tập trung. Toàn bộ các gia đình đã bị trục xuất sang miền Đông Đức và được các gia đình Đức thay thế, chủ yếu đến từ miền Nam Tyrol và Đông Âu. Vào tháng 8 năm 1940, Gestapo đã thành lập trụ sở chính tại Villa Pauly ở Thành phố Luxembourg, với một dãy văn phòng ở Villa Seligmann tại Esch và Villa Conter ở Diekirch. một số ở Ettelbruck và Mondorf-les-Bains thì bị tàn phá nghiêm trọng. Đức Quốc xã còn tập trung nhiều nhất trong số 800 người Do Thái còn lại trong tu viện cũ ở Fünfbrunnen.

Một người Do Thái nổi tiếng còn sống sót là Alfred Oppenheimer, một thành viên của Consistoire (tương tự như các Hội đồng Do Thái tại những nước Đông Âu bị chiếm đóng). Ông cùng với gia đình bị trục xuất đến một trại tập trung, nơi vợ ông bị giết chết và sau đó được chuyển đến Auschwitz, nơi đứa con trai Rene của ông cũng chết vì nhiễm hơi độc. Alfred Oppenheimer đã sống sót ở trại tử thần và là một trong những nhân chứng tại phiên tòa xét xử Adolf Eichmann. Ông trở lại sống ở Luxembourg cho đến khi qua đời ở độ tuổi trên 90, và được biết đến với sự tham gia của mình nhằm giáo dục công chúng về chế độ phát xít và thảm họa diệt chủng Holocaust. Prix René Oppenheimer được tạo ra theo ký ức của con trai ông.

Ngày 17 tháng 6 năm 1943, Gustav Simon đã công bố Luxembourg chính thức trở thành Judenfrei (khu vực sạch bóng người Do Thái). Từ 683 người Do Thái bị trục xuất, chỉ còn lại 43 người sống sót. Người Đức rút lui mà không chiến đấu. Đến ngày 12 tháng 9, 90% lãnh thổ của Đại Công quốc đã được giải phóng. Một tháng trước khi bắt đầu trận chiến Ardennes, 250 binh sĩ của lực lượng Waffen-SS đã gặp thất bại khi cố chiếm lại thị trấn Vianden từ tay quân kháng chiến Luxembourg trong trận Vianden. Trong suốt quá trình diễn ra trận Ardennes, phần phía bắc của đất nước bị trúng phải pháo kích từ một đơn vị đặc biệt mà người Đức dự kiến bắn đạn trái phá V-3 lên đến 40 km (25 dặm), nhưng họ đã không chiếm lấy thành phố.

Thiệt hại

Tổng cộng đã có 5.700 công dân Luxembourg thiệt mạng trong Thế chiến II, tương ứng với 2% dân số năm 1940, được coi là nước có tổn thất nhân mạng cao nhất ở Tây Âu.

Di sản

Chính phủ lưu vong vào năm 1941 đã tuyên bố tất cả các biện pháp của những kẻ chiếm đóng quân Đức không còn hiệu lực nữa rồi được tái khẳng định vào năm 1944. Tuy nhiên họ còn nói rằng "[Kh]ông phải tất cả mọi thứ đều xấu trong hệ thống của Đức, chúng tôi sẽ làm tốt hơn để bảo tồn một số thể chế mà họ đã du nhập." Do đó, khi chính phủ lưu vong trở về đã cho phép các quy định và sự sắp xếp nhất định của người Đức trong các lĩnh vực luật lao động, luật về thuế và pháp chế xã hội được giữ lại một cách hiệu quả.

Trung tâm Tư liệu và nghiên cứu về phong trào Kháng chiến và Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu về Nghĩa vụ quân sự bắt buộc được thành lập vào năm 2002 và 2005, để tiến hành nghiên cứu về thời kỳ chiếm đóng của Đức Quốc xã dưới sự tài trợ của chính phủ. Thời kỳ quân Đức chiếm đóng Luxembourg xuất hiện trong những bộ phim truyền hình sau đây: Déi zwéi vum Bierg (1985), Der neunte Tag (2004), Réfractaire (2009) và Emil (2010); nó còn là chủ đề của bộ phim tài liệu năm 2004 nhan đề Heim ins Reich.