Bùi Tuấn (1808-1872) là quan nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.
Năm sinh và gia thế
Theo gia phả họ Bùi ở làng Liên Bạt, huyện Ứng Hòa, Hà Nội do tổ tiên họ Bùi để lại cùng với các tài liệu sau:
- Đại Nam chính biên liệt truyện
- Người Hà Tây trong làng khoa bảng (Sở Văn hóa-Thông tin Hà Tây, 2001
- Huế, vài nét cố đô (Hội Nhà văn Huế, 1990)
- Báo Quan hệ quốc tế (số 31 tháng 5 năm 1992)
- Báo Quân đội Nhân dân (số 11071 ngày 31 tháng 3 năm 1992)
- Tạp chí Nghiên cứu lịch sử (sô 49, tháng 1 năm 1967
- Các tài liệu khác
thì Bùi Tuấn sinh năm Mậu Thìn (1808) niên hiệu Gia Long thứ chín
Tổ tiên họ Bùi ở Liên Bạt, theo gia phả, trước Bùi Tuấn mười đời vốn là nông dân, sinh sống đạm bạc và cần kiệm. Đến đời thứ mười là Bùi Đình Nhuận tự là Đoan Khiết và cụ bà là Tư Tường sinh ra Bùi Tuấn.
Cuộc đời
Thời trẻ
Từ tuổi ấu thơ, Bùi Tuấn đã chăm chỉ miệt mài đèn sách. Ông thường mang sách ra chùa làng học nhờ cho yên tĩnh.
Trước tình hình đó, Bùi Tuấn đã dân sớ tấu vua:
Tự Đức đồng ý. Sáng kiến trên đã đỡ cho 8000 dân công Nam Định, Hải Dương, Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Ninh đỡ vất vả. Đó là một hành động vì nước thương dân của Bùi Tuấn.
Đánh dẹp
Đầu mục thổ phỉ Trung Quốc tên Ngô Côn xuất đồ đảng tiến xuống sông Hồng, vây thành Bắc Ninh. Bùi Tuấn đã chỉ huy quân đánh trả. Khi thám báo của ta phát hiện chỗ đóng quân của Ngô Côn, Bùi Tuấn đã cho thần công (dân gian gọi là ông Ầm) bắn vào cho giặc đóng. Ngô Côn trúng đạn chết tại trận. Đồ đảng tan rã rút về biên giới Việt-Trung. "Quân ta bắt được hai tướng giặc là Phó đề đốc Đỗ Chuyên và Nguyễn Nhiếp đem xử tại trân để uy hiếp địch" (Báo Quân đội Nhân dân số ra ngày 21 tháng 3 năm 1992).
Qua đời
Tháng 2 năm Nhâm Thân (1872) do lao tâm trí lực, ở tuổi 64, Bùi Tuấn xin cáo quan về hưu. Triều đình Huế còn do dự thì 1 tháng sau ông qua đời vào ngày 1 tháng 3 âm lịch, tức là ngày 8 tháng 4 tại nhiệm sở.
Nghe tin ông mất, vua Tự Đức và các quan trong triều đình xúc động, thương tiếc. Bản dụ của Tự Đức có viết:
Theo sắc dụ của vua Tự Đức, linh cữu của Bùi Tuấn được đưa về quâ hương ông ở Liên Bạt, lúc đó thuộc tỉnh Hà Nôi. Mộ ông được đặt tại cánh đồng ngô. So với các lăng mộ thời trước, mộ vị Tổng đốc được truy tặng Thái tử Thiên bảo này thật giản dị: Không có voi chầu, ngựa phục, lính canh,... Phần mộ chỉ xây gạch cao 0,4 mét so với mặt ruộng. Mộ ông chỉ khác mộ dân thường cách đó không xa là phía trước mộ cá nhà bia. Nhà bia xây vuông 4 mét*4 mét, cao 6 mét băng gạch nung, cuốn vòm hai tần tám mái. Phần cổ diêm nhà bia khác chữ Hán ca ngợi thân thế, sự nghiệp của Bùi Tuấn.
Nghi vấn
Theo Đại Nam liệt truyện, không có ghi chép nào của các sử quan triều Nguyễn chép ông với các cuộc khởi nghĩa nông dân.
Theo nhà sử học Hoa Bằng trong chuyện luận "Chống nhà nước phong kiến dưới triều Nguyễn", đăng trên tạp chí nghiên cứu lịch sử (tháng 1 năm 1967) thì ở Thái Nguyên có Lê Văn Thành và Doãn Văn Đắc khởi binh. Ở Bắc Ninh có Nguyễn Văn và Lê Nghiêm cử sự. Tiếp đó có bọn giặc Tàu Tam Đường và giặc Tàu Hoàng Sùng Anh, bọn chúng đều khởi sự vào năm Tân Hợi (1851), Tân Dậu (1861) và Ất Sửu (1865) là những năm cũng có các cuộc khởi nghĩa trên. Lúc này Bùi Tuần vẫn giữ vị trí quan văn ở triều đình và vừa đến Ninh-Thái nhận chức.
Các cuộc khởi nghĩa của Cai Vàng (1862-1864) nổi lên rất ác liệt ở vùng núi rừng Yên Thế, đánh sang Bắc Ninh và Tuyên Quang. Triều đình phải cử nhiều viên tướng đến đàn áp. Đó là Trương Quốc Dụng, Lê Xuân. Theo Hoa Bằng, trận cuối cùng của đội quân Cai Vàng thất bại dưới tay của Đội Hến. Đó là tháng 8 năm Quý Hợi (1863). Vợ của Cai Vàng tiếp tục lãng đạo nghĩa quân thêm một năm, rồi khởi nghĩa tan rã. Đó là lúc Bùi Tuấn đến nhận chức quyền chưởng Ninh-Thái Tổng đốc quan phòng. Ông không tham gia đàn áp cuộc khởi nghĩa này.
Ca ngợi
Đại Nam chính biên liệt truyện
Trong Nhị thập và Tam thập tam quyển của bộ sử này có viết:
Bài văn bia ở quê nhà
Bài văn bia này do Dương Lâm và Lê Đăng Nẫm. Một đoạn được viết như sau:
Biên niên sử
Con cháu
Bùi Tuấn là người khai khoa của dòng họ Bùi ở Liên Bạt. Con cháu ông nối tiếp nghiệp Nho có.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Bùi Tuấn** (1808-1872) là quan nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. ## Năm sinh và gia thế Theo gia phả họ Bùi ở làng Liên Bạt, huyện Ứng Hòa, Hà Nội do tổ tiên
thumb|Mỹ Lương Công chúa, húy là [[Nguyễn Phúc Tốn Tùy|Tốn Tùy - chị gái Vua Thành Thái, và hai nữ hầu.]] **Hậu cung nhà Nguyễn** là quy định và trật tự của hậu cung dưới
**Nhà Nguyễn** (chữ Nôm: 茹阮, chữ Hán: 阮朝; Hán-Việt: _Nguyễn triều_) là triều đại quân chủ cuối cùng trong lịch sử Việt Nam. Nhà Nguyễn được thành lập sau khi
**Nguyễn Văn Lý** (chữ Hán: 阮文理; 1795-1868), húy **Dưỡng**, thường được gọi là **"Cụ Nghè Đông Tác"**, tự **Tuần Phủ**, hiệu **Chí Đình**, **Chí Am**, **Chí Hiên**, biệt hiệu **Đông Khê**, là một danh sĩ,
**Tôn Thất Hiệp** còn có tên là **Tôn Thất Cáp** (尊室鉿, 01 tháng 01, 1809– 12 tháng 04, 1862), là một đại thần nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. ## Thân thế và sự
**Gioan Baotixita Bùi Tuần** (hay **Jean Baptiste Bùi Tuần**) (21 tháng 1 năm 1927 – 27 tháng 7 năm 2024 sau khi Giám mục Ngữ nghỉ hưu vào năm 1997, khi đã 69 tuổi. Ông
**Kim Tuấn** (1938-2003) là một nhà thơ tiêu biểu trước 1975. Hai ca khúc phổ thơ của ông nổi tiếng là **Anh cho em mùa xuân** (Nguyễn Hiền) & **Những bước chân âm thầm** (Y
**Nguyễn Văn Tuyên** (chữ Hán: 阮文瑄, 1834 - 1902), tự **Trọng Hiệp** (仲合), hiệu **Kim Giang** (金江), biệt hiệu **Quế Bình Tử** (桂坪子) là một quan đại thần triều Nguyễn, trải bảy đời vua từ
**Nguyễn Hữu Độ** (阮有度, 4/1833 – 18/12/1888) tự **Hi Bùi** (希裴), hiệu **Tông Khê** (宋溪), là một đại thần đời vua Đồng Khánh, từng giữ chức Kinh lược Bắc Kỳ, Tổng đốc Hà–Ninh. Ông là
thumb|Bảng di tích [[từ đường họ Bùi ở Trình Phố. Trong từ đường có thờ Bùi Viện. Ông là đời thứ tám của họ Bùi Trình Phố]] **Bùi Viện** (chữ Hán: 裴援, 1839–1878), hiệu **Mạnh
**Bùi Bằng Đoàn** (chữ Hán: 裴鵬摶, 11 tháng 9 năm 1889 – 13 tháng 4 năm 1955) là Thượng thư bộ Hình triều Nguyễn (1933-1945), Trưởng ban Thanh tra đặc biệt của Chính phủ Việt
**Nguyễn Trường Tộ** (chữ Hán: 阮長祚, 1830? – 1871), còn được gọi là **Thầy Lân**, là một danh sĩ, kiến trúc sư, và là nhà cải cách xã hội Việt Nam ở thế kỷ 19.
**Nguyễn Phúc Hồng Cai** (chữ Hán: 阮福洪侅; 13 tháng 12 năm 1845 – 15 tháng 5 năm 1876), tôn hiệu **Kiên Thái vương** (堅太王), là một hoàng tử con vua Thiệu Trị nhà Nguyễn trong
**Nguyễn Tư Giản** (阮思僩, 1823–1890), trước có tên: **Văn Phú**, **Địch Giản**, sau mới đổi lại là **Tư Giản**, tự: **Tuân Thúc**(洵叔), **Hy Bật**, hiệu: **Vân Lộc**(雲麓) và **Thạch Nông**(石農). Ông là một danh sĩ
**Bùi Quỹ** (裴樻, 1796-1861), tự **Hữu Trúc**, là danh thần triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. ## Thân thế và sự nghiệp Ông là người huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên. Nội ông là
**Nguyễn Phúc Miên Tuấn** (chữ Hán: 阮福綿寯; 12 tháng 6 năm 1827 – 22 tháng 6 năm 1907), tự là **Dương Hiền** (陽賢), **Ngạn Thúc** (彦叔), **Ngạn Chi** (彦之), **Trọng Diên** (仲延), **Nhã Trang** (雅莊),
**Nguyễn Phúc Hồng Bảo** (chữ Hán: 阮福洪保, 1825 - 1854), còn hay gọi **An Phong công** (安豐公), là con trưởng của Nguyễn Hiến Tổ Thiệu Trị hoàng đế, vị Hoàng đế thứ ba của triều
**Nguyễn Huy Lượng** (chữ Hán: 阮輝諒; 1750 - 1808) là nhà chính trị, danh sĩ nổi tiếng ở cuối đời Lê trung hưng, nhà Tây Sơn đến đầu đời nhà Nguyễn trong lịch sử Việt
**Nguyễn Phúc Miên Trữ** (chữ Hán: 阮福綿宁; 11 tháng 7 năm 1820 – 20 tháng 8 năm 1890), tước phong **Tuân Quốc công** (遵國公), là một hoàng tử con vua Minh Mạng nhà Nguyễn trong
**Nguyễn Đình Hiến** (阮廷獻, 1870-1948) là danh thần nhà Nguyễn, làm tới chức tổng đốc Bình Phú (Bình Định - Phú Yên). Ông tự **Dực Phu** (翼夫), hiệu **Ấn Nam** (印南), thụy là **Mạnh Khả**,
**Bùi** () là một họ người thuộc vùng Văn hóa Đông Á gồm: Việt Nam, Trung Quốc, Triều Tiên. Tại Việt Nam họ Bùi phổ biến đứng hàng thứ 9 trong hơn 200 dòng họ,
**Bùi Anh Tuấn** (sinh ngày 9 tháng 9 năm 1991) là một nam ca sĩ người Việt Nam. Anh bắt đầu được biết đến khi giành lần lượt giải Nhất các cuộc thi Coca-Cola Music
**Nguyễn Quang Toản ** (chữ Hán: 阮光纘, 1783 – 1802), là vị hoàng đế thứ 3 và cuối cùng của nhà Tây Sơn trong lịch sử Việt Nam. Ông là con trai của vua Quang
phải|Lãnh thổ Việt Nam thời nhà Lê sơ ([[1428-1527).]] **Nhà Lê sơ** (chữ Nôm: 茹黎初 chữ Hán: 黎初朝, Hán Việt: _Lê sơ triều_) là giai đoạn đầu của triều đại quân chủ nhà Hậu Lê.
**Phêrô Nguyễn Văn Nhơn** (sinh ngày 1 tháng 4 năm 1938) là một hồng y, giám mục Công giáo người Việt Nam. Ông hiện đảm nhận tước vị Hồng y Đẳng Linh mục Nhà thờ
**Louis Nguyễn Anh Tuấn** (hoặc **Luy Nguyễn Anh Tuấn**, sinh 1962) là một giám mục Công giáo người Việt, hiện là giám mục chính tòa Giáo phận Hà Tĩnh, và là giám mục hiệu tòa
[[Đền Vực Vông ở cố đô Hoa Lư còn lưu giữ 17 sắc phong về Bùi Văn Khuê]] **Bùi Văn Khuê** (chữ Hán: 裴文奎, 1546 - 1600) là tướng nhà Mạc và nhà Lê trung
**Nguyễn Minh Cường** (sinh ngày 1 tháng 4 năm 1988) là một nhạc sĩ viết nhạc trẻ người Việt Nam. Xuất thân từ nhóm bè Cadillac, anh được xem là một "cỗ máy tạo hit"
**Nhà Mạc** (chữ Hán: 莫朝 / Mạc triều) là triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam, bắt đầu khi Mạc Đăng Dung, sau khi dẹp được các bè phái trong cung đình, đã
**Nhà Tây Sơn** (chữ Nôm: 家西山, chữ Hán: 西山朝 / **Tây Sơn triều**) là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam tồn tại từ năm 1778 đến năm 1802, được thành lập
**Nguyễn Phúc Thuần** (1754 - 1777, ở ngôi 1765 - 1777), hay **Nguyễn Duệ Tông**, **Định Vương** còn có tên khác là **Nguyễn Phúc Hân**, là người cai trị thứ 9 của chính quyền Chúa
**Giuse Nguyễn Năng** (sinh ngày 24 tháng 11 năm 1953) là một giám mục Công giáo Rôma người Việt Nam. Ông hiện đảm nhận vai trò Tổng giám mục Tổng giáo phận Sài Gòn, Chủ
**Thái Nguyên** là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam. Trung tâm hành chính của tỉnh là phường Phan Đình Phùng, cách trung tâm Hà Nội khoảng 70 km. Năm 2025, hai tỉnh Thái
**Phêrô Nguyễn Văn Khảm** (sinh ngày 2 tháng 10 năm 1952) là một Giám mục Công giáo người Việt. Ông hiện đảm nhận vai trò Giám mục Chính tòa Giáo phận Mỹ Tho, Chủ tịch
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn (1771–1785)** là giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn. Cuộc chiến tranh này bắt đầu khi các lực lượng nổi dậy của 3
**Phaolô Bùi Văn Đọc** (11 tháng 11 năm 1944 – 7 tháng 3 năm 2018) là một giám mục Giáo hội Công giáo Roma người Việt Nam. Ông nguyên là Chủ tịch Hội đồng Giám
thumb|[[Bảng tuần hoàn]] **Nguyên tố hóa học**, thường được gọi đơn giản là **nguyên tố**, là một chất hóa học tinh khiết, bao gồm một kiểu nguyên tử, được phân biệt bởi số hiệu nguyên
**Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn** (hay **Vương cung thánh đường chính tòa Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội**, tiếng Anh: _Immaculate Conception Cathedral Basilica_, tiếng Pháp: _Cathédrale Notre-Dame de Saïgon_), thường được
**Nhà Trần** (chữ Nôm: 茹陳, chữ Hán: 陳朝, Hán Việt: _Trần triều_) là một triều đại quân chủ cai trị nước Đại Việt từ năm 1226 đến năm 1400. Đây là triều đại được lưu
**Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn** là một phần của nội chiến ở Đại Việt thời gian nửa cuối thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 19. Đây là cuộc chiến diễn ra chủ
**Nguyễn Nhạc** (chữ Hán: 阮岳; 1743 – 1793) hay còn gọi là **Nguyễn Văn Nhạc**, là vị hoàng đế sáng lập ra Nhà Tây Sơn và ở ngôi hoàng đế từ năm 1778 đến năm
## Bối cảnh Chiều ngày 25 tháng 2, Tổng giám mục Phaolô Bùi Văn Đọc cùng các giám mục giáo tỉnh Sài Gòn đáp chuyến bay đến Paris, ngay trước chuyến viếng thăm Ad Limina
**Biểu tình Tây Nguyên 2004** (còn được biết đến với tên gọi **Bạo loạn Tây Nguyên 2004 hoặc **Thảm sát Phục Sinh''') là một cuộc biểu tình của người Thượng xảy ra vào Lễ Phục
**Giải thưởng Nhà nước về Khoa học Công nghệ** là 1 trong 2 lĩnh vực của Giải thưởng Nhà nước, do Chủ tịch nước Việt Nam ký quyết định, tặng thưởng cho những tác giả
**Nguyễn Công Phượng** (sinh ngày 21 tháng 1 năm 1995) là một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Việt Nam hiện đang thi đấu ở vị trí tiền đạo hoặc tiền vệ tấn công
**Đoàn Chí Tuân** (1855-1897), hay **Đoàn Đức Mậu**, hiệu là **Bạch Xĩ**, là nhà thơ và là thủ lĩnh một cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ 19 tại
**Nguyễn** (đôi khi viết tắt Ng̃, ) là họ của người Á Đông, đồng thời là họ phổ biến nhất của người Việt tại Việt Nam. Theo nhiều cuộc điều tra, số người mang họ
**Bùi Tín** (29 tháng 12 năm 1927 – 11 tháng 8 năm 2018), bút danh **Thành Tín**, là một nhân vật bất đồng chính kiến người Việt Nam, từng là Phó tổng Biên tập của
**Nguyễn Văn Trỗi** (1 tháng 2 năm 1940 – 15 tháng 10 năm 1964) là một chiến sĩ biệt động thành phố Sài Gòn, đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, đã
**Nhà thờ chính tòa Hildesheim** (tiếng Đức: _Hildesheimer Dom_) tên chính thức **Nhà thờ chính tòa Đức Mẹ lên trời** (tiếng Đức: _Hohe Domkirche St. Mariä Himmelfahrt_) hay đơn giản là **Nhà thờ chính tòa