nhỏ|Quân kỳ và là cờ hiệu của Kriegsmarine

Wehrmacht (tiếng Đức: Lực lượng Quốc Phòng) là tên thống nhất của các lực lượng vũ trang quân đội Đức Quốc xã từ năm 1935 đến năm 1945. Wehrmacht bao gồm Heer (lục quân), Kriegsmarine (hải quân) và Luftwaffe (không quân). Đây là lượng chiến đấu chính của Đức trong Chiến tranh thế giới thứ hai, được đánh giá là một trong những lực lượng quân đội hùng mạnh nhất thế giới vào thời điểm này.

Lực lượng Waffen-SS (tạm dịch tiếng Việt: Lực lượng Vũ trang SS), gồm thành viên vũ trang Đảng Quốc xã Đức, cũng trở thành một phần của Wehrmacht, tăng cường từ 3 trung đoàn đến 38 sư đoàn năm 1945.

Nguồn gốc ra đời

Thuật ngữ Wehrmacht được dùng để gọi lực lượng vũ trang quốc gia. Wehrmacht được thông qua trong điều 47 của Hiến pháp Cộng hòa Weimar vào năm 1919. Trong Hiến pháp có ghi: Tổng thống có quyền chỉ huy tối cao tất cả các lực lượng quân đội Đế chế - Der Reichspräsident hat den Oberbefehl über die gesamte Wehrmacht des Reiches ("The Reich's President holds supreme command of all armed forces of the Reich"). Kể từ năm 1919, Lực lượng phòng vệ Đức được gọi là Reichswehr, được thay thế bởi tên Wehrmacht vào 16 tháng 3 năm 1935. Cái tên Wehrmacht mặc dù để chỉ cho lực lượng quân đội Đức vào khoảng 1935-1945, sau đó được thay thế bằng từ "Bundeswehr". Tuy nhiên, nó vẫn còn sử dụng cho vài thập kỉ sau năm 1945. Trong tiếng Anh thường xem Wehrmacht như là lực lượng vũ trang trên bộ của quân đội Đức mà chính xác phải gọi là Heer (lục quân).

Quá trình hoạt động

Sự sụp đổ

Đội quân này sụp đổ sau thất bại trong Thế chiến 2. Trong đó, phần lớn thuơng vong của Đức là ở mặt trận Liên Xô - Đức, cuộc xung đột vũ trang lớn nhất trong lịch sử loài người. Tuỳ từng thời điểm, đã có từ 8 triệu đến 12,8 triệu quân chiến đấu ở cả hai bên, có từ 5.700 đến 20.000 xe tăng và pháo tự hành, từ 84.000 đến 163.000 đại bác và súng cối, từ 6.500 đến 18.800 nghìn máy bay được 2 bên sử dụng. Trong gần 4 năm, mặt trận Xô-Đức đã thu hút phần lớn lực lượng của Đức. Khoảng từ 190 đến 270 sư đoàn khối phát xít, tức là hơn 3/4 tổng số quân, đã đồng thời tham chiến ở mặt trận này. Ở mặt trận này, quân đội của Đức và đồng minh đã bị tiêu diệt 607 sư đoàn cùng với hơn 75% vũ khí và trang thiết bị quân sự. Tổng số chết hoặc bị bắt của quân đội Đức trong Thế chiến II là 13,4 triệu quân thì có 10 triệu là ở mặt trận Xô-Đức.

Biên chế lực lượng

Cơ cấu chỉ huy

Từ năm 1933, Đức Quốc xã khởi động chương trình tái vũ trang, tăng cường quân lực mạnh mẽ. Năm 1935, Bộ Chiến tranh được thành lập thay cho Bộ Quốc phòng. Thượng tướng Bộ binh Werner von Blomberg (thăng Thống chế năm 1936), Bộ trưởng Chiến tranh, giữ vai trò Tổng tư lệnh quân đội.

Cơ cấu quân đội Đức Quốc xã thay đổi mạnh mẽ từ năm 1938 với sự hình thành Bộ Tư lệnh Tối cao Wehrmacht (Oberkommando der Wehrmacht - OKW) thay cho Bộ Chiến tranh. Từ đây, quân đội Đức được đặt trực tiếp dưới quyền lãnh đạo của Hitler với vai trò Tổng tư lệnh Tối cao (Oberbefehlshaber - OB). Cơ cấu này duy trì cho đến khi Đức Quốc xã hoàn toàn sụp đổ năm 1945.

Tổng tư lệnh Tối cao (Oberbefehlshaber)

• Führer Adolf Hitler (1938-1945)
• Đại đô đốc Karl Dönitz (1945)

Chỉ huy trưởng (Chef des OKW)

• Đại tướng Wilhelm Keitel (1938-1945) (Thống chế năm 1940)

Tổng tư lệnh Lục quân (Oberbefehlshaber des Heeres - OBdH)

• Đại tướng Werner von Fritsch (1934-1938)
• Thống chế Walther von Brauchitsch (1938-1941)
• Führer Adolf Hitler (1941-1945)
• Thống chế Ferdinand Schörner (1945)

Tổng tư lệnh Không quân (Oberbefehlshaber des Luftwaffe - OBdL)

• Thống chế Đế chế Hermann Göring (1935-1945)
• Thống chế Robert Ritter von Greim (1945)
• Đại tướng Hans-Jürgen Stumpff (1945) (tạm quyền thay mặt Tổng tư lệnh Không quân ký kết văn kiện đầu hàng)

Tổng tư lệnh Hải quân (Oberbefehlshaber des Luftwaffe - OBdM)

• Đại Đô đốc Erich Raeder (1928-1943)
• Đại Đô đốc Karl Dönitz (1943-1945)
• Đô đốc Hans-Georg von Friedeburg (1945)
• Đô đốc Walter Warzecha (1945)

Danh sách các thống chế

Werner von Blomberg (1878-1946), chết khi bị bắt giữ

Hermann Göring (1893-1946), tự tử

Walther von Brauchitsch (1881-1948), chết khi bị bắt giữ

Albert Kesselring (1885-1960), được trả tự do

Wilhelm Keitel (1882-1946), bị Đồng Minh xử tử

Günther von Kluge (1882-1944), tự tử

Wilhelm Ritter von Leeb (1876-1956), bị án tù

Fedor von Bock (1880-1945), tử trận

Wilhelm List (1880-1971), được trả tự do

Erwin von Witzleben (1881-1944), bị Quốc xã sát hại

Walther von Reichenau (1884-1942), tử trận

Erhard Milch (1892-1972), bị án tù

Hugo Sperrle (1885-1953), được tha bổng

Gerd von Rundstedt (1875-1953), bị giam sau đó thả về

Eduard Freiherr von Böhm-Ermolli (1856-1941), về hưu

Erwin Rommel (1891-1944), tự tử

Georg von Küchler (1881-1968), được trả tự do vì sức khỏe

Erich von Manstein (1887-1973), cố vấn cho Thủ tướng Konrad Adenauer

Friedrich Paulus (1890-1957), bị Liên Xô bắt làm tù binh, được trả tự do sau chiến tranh

Paul Ludwig Ewald von Kleist (1881-1954), bị án tù

Maximilian Reichsfreiherr von Weichs (1881-1954), không bị truy tố

Ernst Busch (1885-1945), chết khi bị bắt giữ

Wolfram Freiherr von Richthofen (1895-1945), chết khi bị bắt giữ

Walther Model (1891-1945), tự tử

Ferdinand Schörner (1892-1973), bị án tù

Robert Ritter von Greim (1892-1945), tự tử

Erich Raeder (1876 -1960), bị án tù

Karl Dönitz (1891-1980), bị án tù