✨Tố Uyên (diễn viên)

Tố Uyên (sinh ngày 19 tháng 7 năm 1948) là một nữ diễn viên điện ảnh người Việt Nam. Bà nổi tiếng với vai Nga trong bộ phim điện ảnh cách mạng năm 1961 Con chim vành khuyên và đã được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú đợt 7 vào năm 2011.

Cuộc đời

Tố Uyên, tên đầy đủ là Nguyễn Tố Uyên, sinh ngày 19 tháng 7 năm 1948. Quê quán của bà ở huyện Thanh Oai, Hà Tây cũ (nay là Hà Nội). Gia đình bà là gia đình nhà giáo, sống trong một căn nhà ở đầu phố Bùi Thị Xuân, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Bà là họ hàng xa của giáo sư Nguyễn Văn Huyên. Mẹ bà đã mất khi bà lên 9 tuổi và bà ở với người mẹ kế. Bà đã tham gia diễn kịch trong đoàn kịch Măng Non của thành phố. Từ khi lên 10 tuổi, bà bắt đầu tham gia lồng tiếng trong những vở phát thanh và phim hoạt họa của Xưởng phim truyện Việt Nam, trong số đó có Ngô, khoai, sắn – được cho là bộ phim hoạt họa đầu tiên của Việt Nam.

Năm 1961, thông qua lời giới thiệu của nhà quay phim Nguyễn Đăng Bảy, Tố Uyên được tuyển đóng vai Nga trong bộ phim tốt nghiệp của đạo diễn Nguyễn Văn Thông: Con chim vành khuyên. Khi đó, bà mới 13 tuổi. Là cuốn phim thuộc thời kỳ đầu điện ảnh cách mạng Việt Nam, Con chim vành khuyên nhanh chóng trở thành tác phẩm kinh điển của điện ảnh Việt Nam thập niên 1960 khi đem về giải Đặc biệt hạng mục phim ngắn từ ban giám khảo Liên hoan phim quốc tế Karlovy Vary – là một trong số nhũng bộ phim Việt Nam đầu tiên có giải thưởng lớn tại đấu trường quốc tế, làm nên tên tuổi Hãng phim truyện Việt Nam – và ghi dấu tài năng diễn xuất của bà lên công chúng suốt nhiều năm. Thậm chí, tuy sau này đã đóng vô số phim khác nhau, vẫn không có vai nào của bà đạt được phong độ như vai diễn cũ.

Sau thành công lớn này, Tố Uyên đã được nhà nước cử đi học Trường Múa Việt Nam. Cùng trong khoảng thời gian này, bà đã nhiều lần gặp Hồ Chí Minh và được hỏi thăm về gia đình, học tập. Năm 1966, sau khi tốt nghiệp trường múa, bà được điều về Xưởng phim truyện Hà Nội. Bà cũng tham gia làm thuyết minh phim trực tiếp cho nhiều lãnh đạo cao cấp của Đảng và Nhà nước. Trong những năm thập niên 90, bà đã hoạt động mạnh trở lại với tư cách là nhà thơ và có bài in trên báo Tiền phong. Năm 1999, bà cho in tập thơ Ngày ấy mưa rơi do nhà xuất bản Thanh niên ấn hành, gồm 25 bài thơ, đi kèm đó là tư liệu xoay quanh tình yêu và hôn nhân của bà với Lưu Quang Vũ.

Vào năm 2011, bà được xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú cho lĩnh vực Điện ảnh, bên cạnh hai diễn viên khác là Đức Lưu và Kim Chi. Trước khi có được danh hiệu này, bà đã phải làm hồ sơ xin xét duyệt ba lần và chờ đợi 10 năm. Nhiều báo chí từng gọi tên bà đi kèm "Nghệ sĩ ưu tú", tuy nhiên lúc hỏi rõ mới biết bà chưa có danh hiệu trên. Hậu về hưu, bà đảm nhận chức vụ Trưởng ban Đối ngoại Hội Khuyến học Việt Nam kiêm phó giám đốc Trung tâm phát triển hướng nghiệp cộng đồng của hội. Lưu Quang Vũ sau đó tiến đến hôn nhân với nhà thơ Xuân Quỳnh.

Sau khi ly hôn, bà trở thành mẹ đơn thân và một mình nuôi con trai khôn lớn. Bà tiến thêm bước nữa với một người đàn ông khác nhưng kết thúc chỉ sau hai năm, sinh ra một cô con gái. Tính đến năm 2007, Tố Uyên đã lên chức bà nội và có hai người cháu trai. Căn nhà được bà tự xin giấy tờ, thuê thợ xây nên trong thời gian Minh Vũ đi du học tại Đức.

Năm 2016, Tố Uyên vô tình dính vào một sự cố phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV). Theo đó, bản tin Thời sự lên sóng ngày 15 tháng 8 – đưa tin về việc "Đề nghị truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật" cho một số văn nghệ sĩ bao gồm Xuân Quỳnh – đã sử dụng nhầm chân dung diễn viên Tố Uyên thay vì hình ảnh cố nhà thơ. Vào ngày 18 tháng 8 cùng năm, phó trưởng Ban Thời sự VTV Bùi Hồng Phúc đã ký vào một lá thư xin lỗi gửi đến gia đình Xuân Quỳnh và Tố Uyên vì sai sót trên.