✨Vẻ đẹp Mỹ (phim 1999)

Vẻ đẹp Mỹ (tựa gốc: American Beauty) là một bộ phim chính kịch của Hoa Kỳ công chiếu năm 1999, do Alan Ball viết kịch bản và là tác phẩm đạo diễn đầu tay của Sam Mendes. Nam diễn viên Kevin Spacey thủ vai Lester Burnham, một nhân viên văn phòng gặp phải khủng hoảng ở lứa tuổi trung niên khi nảy sinh tình cảm với bạn thân của cô con gái thiếu niên của mình, Angela Hayes (Mena Suvari). Annette Bening góp mặt trong vai người vợ thực dụng của Lester, trong khi Thora Birch vào vai đứa con gái bất an của họ, Jane. Wes Bentley, Chris Cooper và Allison Janney cũng tham gia diễn xuất trong phim. Các nhà học thuật nhìn nhận phim là tác phẩm trào phúng ám chỉ đến quan niệm về cái đẹp và sự thỏa mãn bản thân của tầng lớp trung lưu Hoa Kỳ; phân tích tập trung vào các khía cạnh lãng mạn và tình cảm loạn luân, tình dục, cái đẹp, chủ nghĩa duy vật, sự tự giải thoát và chuộc lỗi của bản thân.

Ball bắt đầu chắp bút cho Vẻ đẹp Mỹ dưới dạng một vở diễn vào đầu thập niên 1990, lấy bối cảnh một phần từ những dư âm xung quanh phiên tòa xét xử của Amy Fisher vào năm 1992. Anh hoãn lại vở kịch khi nhận ra câu chuyện không thể truyền tải qua sân khấu. Sau khi trải qua nhiều năm trong ngành biên kịch truyền hình, Ball hồi sinh lại ý tưởng này vào năm 1997 khi chuyển sang ngành công nghiệp điện ảnh. Kịch bản của phim cũng thay đổi, với quan điểm mang tính nhạo báng, bị ảnh hưởng từ sự bất mãn trong thời kỳ sáng tác cho thể loại hài kịch tình huống trước đây của Ball. Nhà sản xuất Dan Jinks và Bruce Cohen đem Vẻ đẹp Mỹ đến cho DreamWorks; xưởng phim còn non trẻ lúc bấy giờ đã mua lại kịch bản với giá 250.000 đô-la Mỹ, cao hơn so với nhiều cơ quan sản xuất khác. DreamWorks chi trả tổng cộng 15 triệu đô-la Mỹ cho phần sản xuất và đảm nhận vai trò phát hành phim tại khu vực Bắc Mỹ. Đây là bộ phim đầu tay do đạo diễn sân khấu Mendes thực hiện; sau những lần sản xuất thành công cùng vở nhạc kịch Oliver! và Cabaret, Mendes chỉ nhận vai trò này sau khi có 20 người khác được cân nhắc và nhiều đạo diễn "hạng A" từ chối cơ hội này.

Spacey là lựa chọn đầu tiên của Mendes cho vai Lester, cho dù DreamWorks thúc giục đạo diễn cân nhắc một nam diễn viên ăn khách hơn; tương tự, xưởng phim cũng đề nghị một vài diễn viên cho vai Carolyn cho đến khi Mendes giao vai cho Bening mà DreamWorks không hề hay biết. Phim ghi hình từ giữa tháng 12 năm 1998 đến tháng 2 năm 1999 trong môi trường cách âm tại phim trường của hãng Warner Bros. ở Burbank, California và tại các địa điểm thuộc Los Angeles. Phong cách chủ yếu của Mendes là thận trọng và điềm tĩnh; anh sử dụng tính bao quát của các cảnh quay tĩnh, chuyển cảnh chậm và cận cảnh nhằm tạo nên kịch tính cho phim. Nhà quay phim Conrad Hall bù lại cho phong cách của Mendes bằng những cảnh quay tổng hợp yên bình nhằm tạo nên sự tương phản với những sự kiện huyên náo diễn ra trên màn ảnh. Trong quá trình biên tập, Mendes đã thực hiện nhiều thay đổi nhằm giản lược phong thái châm biếm trích từ kịch bản.

Phát hành tại Bắc Mỹ vào ngày 15 tháng 9 năm 1999, các nhà phê bình và khán giả khen ngợi Vẻ đẹp Mỹ; đây là phim Hoa Kỳ được đánh giá cao nhất năm và thu về 350 triệu đô-la Mỹ trên toàn cầu. Phim được nhìn nhận bởi khía cạnh sản xuất, đặc biệt nhấn mạnh ở đóng góp của Mendes, Spacey và Ball; trong khi tính rập khuôn ở bối cảnh và nhân vật phim nhận những phản hồi trái chiều hơn. Hãng DreamWork từng tổ chức một chiến dịch lớn để phim tăng cơ hội giành chiến thắng tại Giải Oscar; tại mùa giải lần thứ 72, tác phẩm giành giải "Phim hay nhất", "Đạo diễn xuất sắc nhất", "Nam diễn viên chính xuất sắc nhất" (cho Spacey), "Kịch bản gốc xuất sắc nhất" và "Quay phim xuất sắc nhất". Phim còn giành đề cử và chiến thắng tại nhiều giải thưởng và vinh danh khác nhau, chủ yếu cho phần chỉ đạo, kịch bản và diễn xuất.

Nội dung

Lester Burnham là một nhân viên văn phòng ở độ tuổi trung niên, người khinh rẻ công việc của mình. Vợ của anh, Carolyn, là một nhà môi giới bất động sản đầy tham vọng và thực dụng, trong khi đứa con gái mười sáu tuổi của họ, Jane, ghê tởm cha mẹ mình và luôn có thái độ tự ti. Hàng xóm của nhà Burnhams là Đại tá Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đã về hưu Frank Fitts và người vợ sống nội tâm, Barbara. Đứa con trai thiếu niên của họ, Ricky, bị ám ảnh với việc ghi hình những thứ xung quanh mình bằng chiếc máy quay cầm tay và giữ hàng trăm đoạn băng hình ở phòng ngủ của mình. Cậu cũng là kẻ buôn lậu cần sa và dùng công việc bán thời gian tại quán rượu để che mắt cha mình. Từng bị ép vào Học viện quân sự và bệnh viện tâm thần, Ricky luôn chịu đựng lối sống kỷ luật của Đại tá Fitts. Sau khi Jim Olmeyer và Jim Berkley, một cặp đôi đồng tính nam sống gần đó, đến chào mừng gia đình chuyển về khu phố, Đại tá Fitts tỏ vẻ kỳ thị khi tranh luận một cách giận dữ về họ cùng Ricky.

Lester bỗng nhiên nảy sinh tình cảm cùng cô bạn thân tự mãn trong đội cổ vũ của Jane, Angela Hayes, sau khi thấy cô trình diễn trong giờ giải lao tại một trận bóng rổ của trường. Anh bắt đầu có những mộng tưởng tình dục về Angela, với biểu trưng là những cánh hoa hồng rơi lặp lại nhiều lần. Carolyn bắt đầu lén lút cùng một gã doanh nhân tên là Buddy Kane. Khi Lester được thông báo chuẩn bị sa thải, anh đã tống tiền Brad, giám đốc công ty, với 60.000 đô-la và nghỉ việc, đồng thời chuyển sang làm ở một quán thức ăn nhanh. Anh đổi chiếc Toyota Camry để lấy một chiếc xe thể thao Pontiac Firebird và tập thể hình sau khi biết Angela cảm thấy anh hấp dẫn hơn nếu cải thiện cơ thể của mình. Anh cũng bắt đầu hút cần sa do Ricky cung cấp và tán tỉnh Angela mỗi lần cô ta đến thăm Jane. Tình bạn của hai cô gái trở nên nguội lạnh từ khi Jane bắt đầu thân thiết cùng Ricky; họ cùng nhau xem điều mà Ricky cho là hình tượng đẹp đẽ nhất từng quay phim lại: một chiếc túi nhựa bay trong gió.

Lester phát hiện về sự dối gian của Carolyn nhưng vẫn cư xử bình thường với cô. Buddy sau đó chấm dứt cuộc gian tình của cả hai khi lo sợ về một cuộc ly hôn đắt đỏ. Trong lúc Đại tá Fitts bắt đầu nghi ngờ về tình bạn của Lester và Ricky, ông tìm được một đoạn băng hình của con trai mình vô tình ghi lại lúc Lester nâng tạ khi đang khỏa thân. Sau khi nhìn thấy Ricky và Lester qua cửa sổ nhà để xe, Đại tá Fitts nhầm lẫn kết luận cả hai đang có mối quan hệ không đứng đắn. Ông sau đó đánh Ricky và buộc tội con trai mình là người đồng tính. Ricky, với mong muốn trả đũa, đã vờ thú nhận vụ việc và trêu tức cha mình để bị đuổi khỏi nhà và thoát ly khỏi ông. Cậu tìm đến Jane trong lúc cô đang tranh cãi cùng Angela về việc ve vãn cùng cha mình. Ricky thuyết phục Jane cùng bỏ chạy đến New York với anh và cáo buộc Angela nhàm chán và tầm thường.

Carolyn nạp đạn súng và bắt đầu lái xe về nhà. Đại tá Fitts tìm đến Lester để phân trần và có ý định hôn anh; khi Lester khước từ nụ hôn, Đại tá Fitts bỏ đi. Lester tìm thấy Angela quẫn trí ngồi một mình trong bóng tối và sau đó cô ta quyến rũ anh. Khi biết Angela còn trinh trắng, Lester từ bỏ ý định ân ái cùng cô, ra sức an ủi cô và cả hai trở nên thân thiết cùng nhau. Trong lúc Angela vào phòng tắm, một người khuất mặt chĩa khẩu súng vào gáy của Lester lúc anh mỉm cười nhìn bức ảnh gia đình trong phòng bếp. Tiếng súng nổ vang và máu phun khắp tường. Ricky và Jane tìm thấy cơ thể của Lester. Carolyn được nhìn thấy khi đang khóc than trong tủ quần áo trong khi Đại tá Fitts, người giờ đây dính đầy máu, trở về nhà và hé lộ một khẩu súng bị thiếu mất trong bộ sưu tập của ông. Lời thuật cuối phim của Lester mô tả những trải nghiệm đầy ý nghĩa trong cuộc sống của mình; anh nói rằng, cho dù đã mất, anh vẫn hạnh phúc vì cõi trần vẫn còn nhiều điều đẹp đẽ.

Chủ đề và phân tích

Lý giải đa chiều

Các học giả và viện hàn lâm đưa ra nhiều lời diễn giải khác nhau về Vẻ đẹp Mỹ; các nhà phê bình điện ảnh có các ý kiến phân cực, chủ yếu là ở cách tiếp nhận phim hơn là chất lượng của nó. Nhiều người mô tả phim nói về "ý nghĩa cuộc sống", "nhận dạng giới tính" hay "sự tồn tại rỗng tuếch của vùng ngoại ô Hoa Kỳ", bộ phim là một thách thức về mặt phân loại ngay cả với những nhà làm phim. Chính Mendes cũng tỏ ra do dự, cho rằng kịch bản phim bộc lộ những vấn đề khác nhau qua mỗi lần đọc: "một câu chuyện bí ẩn, một hành trình muôn màu xuyên qua ngoại ô Hoa Kỳ, một loạt những chuyện tình; [...] kể về sự giam cầm, [...] sự cô độc [và] cái đẹp. Nó vui nhộn; giận dữ và buồn tẻ." Nhà phê bình văn học và tác giả Wayne C. Booth kết luận bộ phim không thuộc bất cứ định nghĩa nào: "[Vẻ đẹp Mỹ] không thể được tóm tắt đầy đủ là 'một sự châm biếm về những gì đang xảy ra với lối sống Mỹ'; điều đó vô tình làm giảm đi giá trị của cái đẹp. Sẽ dễ dàng hơn nếu tóm tắt phim như 'một bức chân dung vẻ đẹp tiềm ẩn dưới sự khổ đau và sai lầm của người Mỹ'; nhưng điều đó lại làm mất đi ý nghĩa quang cảnh tàn độc và ghê rợn, cùng sự chán ghét của Ball với đạo đức của chúng ta. Phim cũng không thể được tổng kết bằng bất kể lời khẳng định triết lý nào của Lester hay Ricky về định nghĩa cuộc sống hoặc cách mà ai đó nên sống." Ông cho rằng vấn đề phân tích bộ phim này gắn liền với việc tìm kiếm trọng tâm của nó—một khía cạnh chủ đạo "[thống nhất] tất cả các trường hợp". Mendes cân nhắc Ball là khía cạnh chủ đạo, nhưng ngay cả khi tác giả kịch bản "có ảnh hưởng một cách mạnh mẽ" đến phim, Với "quan điểm thâm nhập vào tầm nhìn gốc của tác giả," Booth nói, những nhà phân tích Vẻ đẹp Mỹ "đã quên tìm kiếm cốt lõi khó nắm bắt nhất". Theo Boothe, thứ thực sự kiểm soát bộ phim nằm ở nguồn năng lượng dồi dào sáng tạo "mà hàng trăm người đã dốc công trong công đoạn sản xuất, chấp thuận và bất đồng, chèn thêm và gọt bớt đi của nó".]]

Mendes gọi Vẻ đẹp Mỹ là một trong những bộ phim về sự cầm tù và giải thoát khỏi sự giam cầm. Sự buồn tẻ của nhân vật Lester biểu hiện thông qua nơi làm việc ảm đạm và khó tả cùng phục trang tầm thường. với buồng tắm đứng được ví von với phòng giam, là một trong số những phân cảnh gợi lên sự kìm kẹp đằng sau chấn song sắt hay bị giam cầm của Lester, Bị thay đổi bởi "niềm tin quyến rũ và thâm sâu" của Ricky, Lester bị thuyết phục rằng Angela là mục tiêu có thể đạt tới và chất vấn "sự tồn tại sáo rỗng, vô vị của những nhà thực dụng ngoại ô"; anh nhận việc ở một trạm thức ăn nhanh, giúp anh bước chậm lại và "nhìn thấy cả cuộc đời mình ở phía trước".

Khi Lester bị Carolyn bắt gặp lúc đang thủ dâm, hành động trả đũa cho sự thiếu vắng thân mật giữa cả hai, anh lần đầu thổ lộ những suy nghĩ về vợ mình. sau khi cô ta thú nhận sự trinh trắng của mình, anh không còn nghĩ cô như một mục đích tình dục nữa, mà nhìn nhận cô như một đứa con gái. Khi bắt đầu cư xử chừng mực trở lại, Lester được máy quay quan sát kỹ hơn. Lúc anh mỉm cười trước bức ảnh gia đình, máy ghi hình chậm rãi chuyển sang tường nhà bếp, nơi máu bắn lên khi phát súng nổ; cảnh quay chậm cho thấy cái chết yên bình của Lester. Cơ thể anh được Jane và Ricky tìm thấy. Mendes cho rằng cái bóng của Ricky phản chiếu trên đôi mắt đã chết của Lester chính là "cực điểm của chủ đề" bộ phim": vẻ đẹp được tìm thấy nơi ít kỳ vọng nhất.

Sự hòa nhập và cái đẹp

Giống như các tác phẩm điện ảnh Hoa Kỳ khác vào năm 1999—như Fight Club, Bringing Out the Dead và Magnolia—Vẻ đẹp Mỹ muốn truyền tải cho khán giả thông điệp "[hướng đến] cuộc sống ý nghĩa hơn". Phim dấy lên tranh cãi chống lại sự hòa nhập, dù không phủ nhận mọi người cần và mong muốn điều đó; ngay cả các nhân vật đồng tính trong phim cũng chỉ muốn được hòa nhập. Jim và Jim, các hàng xóm khác của nhà Burnham, là sự trào phúng trước "hình tượng cặp đôi người đồng tính theo giai cấp tư sản", những người cũng "mang nét buồn tẻ tương tự" như những cặp đôi dị tính khác mà bộ phim chỉ trích. Học giả và tác giả theo chủ nghĩa nữ giới Sally R. Munt cho rằng Vẻ đẹp Mỹ sử dụng cái bẫy "ngôi nhà nghệ thuật" để mang đến thông điệp thiếu hòa nhập chính yếu ở tầng lớp trung lưu và cách tiếp cận này là "mối bận tâm rập khuôn của giai cấp tư sản; [...] tiền đề tiềm ẩn là giá trị tìm kiếm 'cái tôi' riêng biệt thông qua sự phủ định và sự hy sinh quên mình luôn rộng mở với những người đủ tiền tài để lựa chọn, và đủ xảo quyệt để thể hiện bản thân một cách đồng cảm như một kẻ nổi loạn."

Giáo sư Roy M. Anker cho rằng cốt lõi của phim nằm ở sự chỉ dẫn khán giả để "quan sát kỹ hơn". Mở đầu của phim là tập hợp nhiều quan điểm kỳ lạ về khu phố nhà Burnham, với lời thuật theo lối quy nạp của Lester khi tiết lộ anh sẽ sớm qua đời, khiến khán giả tự mình xem xét số phận và nét đẹp xung quanh chính họ. Còn có hàng loạt những điều bí ẩn khác; Anker hỏi, "đâu là địa điểm chính xác và bắt nguồn từ trạng thái nào mà nhân vật kể lại câu chuyện này? Nếu anh ta đã mất, tại sao lại bận tâm kể lại ước mong của mình trong năm cuối cùng còn sống? Còn một câu hỏi khác về cách Lester đã hoặc sẽ qua đời." Anker tin rằng cảnh trước đó—khi Jane bàn luận cùng Ricky về khả năng giết hại cha cô ấy—góp phần đẩy bí ẩn này lên cao. Giáo sư Ann C. Hall không đồng tình; ông cho rằng đưa ra giải pháp sớm cho bí ẩn này, bộ phim giúp cho khán giả đưa vấn đề sang một bên "để nhìn nhận bộ phim và các vấn đề triết lý" rõ ràng hơn. Thông qua cuộc đời của Lester, từ sự tái sinh rồi lìa đời, Vẻ đẹp Mỹ đã châm biếm những khái niệm về ý nghĩa, cái đẹp và sự thỏa mãn của tầng lớp trung lưu Hoa Kỳ. Cho dù sự thay đổi của Lester chỉ xuất hiện nhờ khả năng tình dục cùng Angela; anh vẫn còn là một "kẻ mộ đạo tự nguyện về niềm hoan hỉ tình dục chớm nở của giới truyền thông, như một chuyến đi khám phá trọn vẹn bản thân". Carolyn cũng có chiều hướng tương tự bởi những quan điểm truyền thống về hạnh phúc; từ đức tin về niềm hạnh phúc nội trợ trong "mái ấm đẹp đẽ" đến chiếc xe và trang phục làm vườn của cô, dinh cơ của Carolyn "quyến rũ tầm nhìn thiên niên kỷ của người Mỹ về Pleasantville, hay Eden". Nhà Burnham không nhận ra mình là "những kẻ thực dụng một cách triết lý và là những nhà tiêu dùng thành kính có đạo đức", kỳ vọng "sự sơ đẳng của vẻ đẹp Hoa Kỳ" sẽ cho họ hạnh phúc. Anker cho rằng "họ vô vọng trong việc tô điểm nền kinh tế và định kiến tình dục [...] khi họ và nền văn hóa kia đã chỉ định chính sự cứu rỗi của họ." Cậu cảm nhận vẻ đẹp trong từng chi tiết của cuộc sống thường ngày, cố ghi hình lại mọi thứ mình có thể để không bỏ lỡ chúng. Cậu cho Jane thấy điều mà cậu cho là đẹp đẽ nhất mình từng ghi lại: một chiếc túi nhựa cuốn theo làn gió trước một bức tường. Cậu cho rằng ghi lại khoảnh khắc đó chính là lúc cậu nhận ra "cả một cuộc sống đằng sau những thứ vô tri vô giác"; cậu cảm thấy "đôi lúc có nhiều vẻ đẹp trên cõi đời mà tôi cảm thấy như mình không thể ghi lại... và tim tôi cứ thế xốn xang". Anker tranh cãi việc Ricky, khi lướt nhìn qua thứ "cặn bã văn hóa", đã "[chộp lấy] điều huy hoàng rạng rỡ của thế giới vạn vật" để gặp mặt Chúa. Khi phim tiếp diễn, nhà Burnham lại bước đến gần hơn với quan điểm của Ricky về thế giới. Lester chỉ có thể thề bỏ sự thỏa mãn bản thân vào cuối phim. Khi đang ở đỉnh điểm quan hệ cùng Angela, anh trở lại là chính mình sau khi cô ta thú nhận về sự trinh trắng của bản thân. Bỗng nhiên đối diện trước một đứa trẻ, anh bắt đầu cư xử với cô như con gái mình; hành động giúp Lester nhìn nhận bản thân, Angela và gia đình mình "như những tạo vật nghèo nàn và mỏng manh nhưng cũng vô cùng kỳ diệu". Anh nhìn tấm ảnh của gia đình trong khoảnh khắc hạnh phúc và qua đời khi được khai sáng ảnh hưởng với "điều kỳ diệu, niềm vui và lòng biết ơn chân thành"—anh sau cùng cũng nhìn thế gian bằng chính bản chất của nó. với sắc đỏ chủ đạo, thể hiện tính quan trọng đặc trưng theo câu chuyện và "[định rõ] vai kể của Lester". Khác với hình tượng xám xịt phản ánh tính thụ động ban đầu của Lester, anh lại thấy mình trong sắc đỏ khi tìm lại được bản chất. Carolyn cảm thấy "nơi nào có thể đặt hoa hồng, tất cả đều ổn". Việc dùng không ngớt sắc đỏ "làm lắng đi tiềm thức [của khán giả]" và quen mắt với nó; vì thế, khiến khán giả bất ngờ khi Lester bị bắn và vệt máu đỏ của anh vương vãi khắp tường.

Bản chất tình dục và sự kìm nén

Pennington tranh luận Vẻ đẹp Mỹ định nghĩa các nhân vật thông qua bản chất tình dục của họ. Những ý định hồi sinh lại tuổi trẻ của Lester là kết quả dẫn từ ham muốn của anh cùng Angela và tình trạng rạn nứt quan hệ của anh cùng Carolyn được phản ánh thông qua những lần tiếp xúc thân thể ít ỏi của cả hai. Cũng vì thất vọng trong chuyện thể xác, Carolyn đã có một mối quan hệ lén lút khác, đưa cô từ "một kẻ cầu toàn lạnh lùng" thành một tâm hồn vô tư khi "[cất tiếng hát] hạnh phúc" theo nhạc chơi trong xe. Jane và Angela liên tục đề cập đến tình dục, thông qua mô tả của Angela về các tình huống tình dục mà cô gặp phải và cách mà các cô gái suy nghĩ về nhau. Trong đoạn kết phim, sự tin tưởng của Angela ở Jane yếu dần cho đến khi sức mạnh duy nhất mà cô có để khống chế bạn mình chính là sức hút của Lester dành cho cô. Đại tá Fitts phản ứng một cách kinh tởm khi gặp mặt Jim và Jim; ông hỏi, "Làm sao những đứa đồng tính này luôn cứ xuất hiện trước mặt mình thế? Họ không thấy hổ thẹn hay sao?" Ricky trả lời, "Đó chính là vấn đề đấy Bố—họ không thấy có gì phải đáng xấu hổ cả". Pennington cho rằng phản ứng của Đại tá Fitts không phải là kỳ thị, mà là sự "tự dày vò thẩm vấn bản thân".

Cùng với những bộ phim cuối thiên niên kỷ khác như Fight Club, In the Company of Men (1997), American Psycho (2000) và Boys Don't Cry (1999), Vẻ đẹp Mỹ "mở rộng hơn, thăm dò xa rộng vấn đề của giới mày râu trong cơn khủng hoảng". Giáo sư Vincent Hausmann cho rằng trong thực trạng gia tăng nam giới "trước những yêu sách đe dọa bởi chiến tranh, bởi chủ nghĩa tiêu dùng và những thách thức về bình đẳng nữ giới và người đồng tính", những bộ phim như thế này cho thấy nhu cầu "tập trung và thậm chí đặc ân" từ những khía cạnh mà đấng mày râu "cho là điều sai lệch". Sự biến chất của Lester cho thấy "anh, chứ không phải người phụ nữ, là người gánh vác trách nhiệm [của việc thiếu nhân tính]" và không thể chịu đựng sự nhu nhược. chủ đề thường thấy trong tác phẩm của Ball là sự so sánh những điều cấm kỵ xung quanh tình cảm loạn luân và đồng tính luyến ái. Thay vì thực hiện tính phân biệt công khai, Vẻ đẹp Mỹ lại cho thấy sự kìm hãm có thể dẫn đến bạo lực. Đại tá Fitts do cảm thấy hổ thẹn bởi thiên hướng tình dục đồng giới của mình mà ra tay sát hại Lester. Bộ phim còn mang hàm ý về hai dục vọng loạn luân chưa thỏa mãn: trong khi sự đàn áp của Đại tá Fitts biểu lộ thông qua tính kỷ cương về tính dục để kiểm soát Ricky. người tự đè nén dục vọng đồng giới và gây nên bất hạnh cho chính mình. Ball đã chỉnh sửa lại nhân vật Đại tá Fitts nhằm hoãn tiết lộ về thiên hướng tình dục của ông, điều mà Munt hiểu là khả năng "hoãn lại mộng ái loạn luân gia trưởng của chính Ball". Furby tranh cãi việc "nhịp điệu lặp lại" định hình nên cốt lõi cấu trúc phim. Ví dụ, hai phân cảnh nhìn thấy nhà Burnham ngồi cùng nhau trong bữa tối ghi lại cùng một góc độ. Mỗi hình ảnh đều giống nhau, với những khác biệt nhỏ ở cách bố trí đồ vật và ngôn ngữ hình thể phản ánh tính quyết đoán mới được tìm thấy của Lester. Một ví dụ khác, với hai cảnh Jane và Ricky ghi hình lẫn nhau. Ricky ghi lại Jane từ cửa sổ phòng ngủ khi cô đang cởi bỏ nội y, sau đó hình ảnh đổi ngược với cùng tính chất "mãn nhãn và phô bày" khi Jane ghi hình Ricky trong khoảnh khắc tổn thương. Mendes sử dụng cắt bỏ đúp-và-gấp-ba trong nhiều cảnh, Một ví dụ khác ở cảnh phòng tập thể dục—nơi Lester lần đầu gặp mặt Angela. Trong khi các cổ động viên khác đang trình diễn giữa giờ với bài hát "On Broadway", Lester lại trở nên lưu luyến với Angela. Thời gian chậm lại nhằm thể hiện "sự thôi miên mãn nhãn" của Lester và ảo mộng về Angela chỉ đang trình diễn cho riêng anh. "On Broadway"—bài hát thường mang lại sự nhấn mạnh hành động trên màn ảnh—lại được thay thế bởi loại âm nhạc nghịch tai và bộ gõ, gây nên sự lệch lạc về nhịp điệu và tiến triển. Phần nhạc nền truyền dẫn này mang tính quan trọng trong tạo dựng sự ngưng trệ tường thuật cảnh phim; nó truyền đạt khoảnh khắc bị kéo giãn đến độ dài vô tận cho Lester. Hiệu ứng này là một trong những điều mà Phó Giáo sư Stan Link xem là "thời điểm cực đại", được nhà soạn nhạc và nhà lý luận âm nhạc Jonathan Kramer mô tả âm nhạc đưa "thời điểm hiện tại kéo dãn thành một độ dài khổng lồ, một khả năng 'hiện tại' vô hạn nhưng có cảm giác như trong chốc lát". Âm nhạc được sử dụng như một tín hiệu về thị giác, vậy nên Lester và nhạc nền đều hướng về Angela. Cảnh phim kết thúc với sự tái áp bất chợt của "On Broadway" và mục đích thời gian.

Theo Drew Miller từ Stylus, phần nhạc phim "[góp nên] tiếng nói vô thức" đến linh hồn của các nhân vật và bổ trợ vào hàm ý của phim. Việc sử dụng rõ ràng nhất của dòng nhạc pop giúp "đệm thêm và đưa ngữ cảnh" vào ý định hồi xuân của Lester; nhằm gợi lại xung đột giữa phản văn hóa thập niên 1960 và sự đè nén của người Mỹ thông qua âm nhạc và ma túy, Lester bắt đầu hút ma túy và nghe nhạc rock. Lựa chọn bài hát của Mendes "phát triển theo lịch sử dòng nhạc thịnh hành Mỹ". Miller nêu ý kiến cho dù một vài bài hát đã quá quen thuộc, vẫn còn đó yếu tố gây cười trong phim, "thể hiện sự khuyến khích [từ phim] để người xem có thể 'quan sát kỹ hơn'". Đến cuối phim, phần nhạc nền do Thomas Newman đảm nhiệm xuất hiện thường xuyên hơn, tạo nên "một nhịp độ nhiễu loạn" tương thích cùng sự kịch tính về mặt hình ảnh. Điểm ngoại lệ nằm ở bài hát "Don't Let It Bring You Down" chơi trong lúc Angela cám dỗ Lester. Chiếm hữu vào lúc đầu, giai điệu của nhạc phẩm trở nên tương phản hơn khi cuộc quyến rũ chấm dứt. Ca từ của bài hát, nói về "tòa lâu đài bùng cháy", có thể được nhìn nhận là phép ẩn dụ trước quan điểm của Lester với Angela—"vẻ ngoài xây dựng lạc quan và đầy ảo mộng của 'Vẻ đẹp Mỹ—khi chúng bùng cháy và để lộ "một cô gái nhút nhát và bình thường, giống như vợ của anh, cố tình xây dựng cái tôi sai lệch trước công chúng".

Sản xuất

Triển khai

Vào năm 1997, Alan Ball kiên quyết chuyển sang ngành công nghiệp điện ảnh sau khi trải qua vài năm bất mãn sáng tác cho loạt phim truyền hình hài kịch tình huống Grace Under Fire và Cybill. Anh gia nhập vào United Talent Agency (UTA), nơi người đại điện, Andrew Cannava đề nghị anh viết một kịch bản đầu cơ để "tái giới thiệu [mình] với cương vị của một nhà biên kịch". Ball đưa ra 3 ý tưởng cho Cannava: hai tác phẩm hài kịch lãng mạn truyền thống và Vẻ đẹp Mỹ, kịch bản mà anh có ý định chuyển thể thành một vở kịch vào đầu thập niên 1990. Mặc cho tính kén thương mại của chủ đề, Cannava vẫn chọn Vẻ đẹp Mỹ vì cảm thấy đây là tác phẩm mà Ball có tâm huyết nhất. Trong lúc phát triển kịch bản, Ball sáng lập một chương trình hài kịch tình huống truyền hình khác, Oh, Grow Up. Anh chuyển đổi sự giận dữ và thất vọng khi chương trình này phải tham gia hệ thống kênh theo yêu cầu—cũng như những khúc mắc trong thời gian thực hiện Grace Under Fire và Cybill—sang việc chắp bút cho Vẻ đẹp Mỹ. Cannava gửi kịch bản đến cho một vài nhà sản xuất, bao gồm Dan Jinks và Bruce Cohen, những người mang nó đến hãng DreamWorks. Với sự giúp đỡ thực hiện của Glenn Williamson và Bob Cooper, cùng Steven Spielberg trong vai trò đối tác xưởng phim, Ball được thuyết phục triển khai dự án tại hãng; anh nhận những khoản cam kết từ DreamWorks—hãng được biết đến vào thời điểm đó bởi mức phí thông thường—rằng mọi chuyện sẽ được "giải quyết triệt để". mà mua lại toàn bộ với giá 250.000 đô-la Mỹ vào tháng 4 năm 1998, vượt trên giá của Fox Searchlight Pictures, October Films, Metro-Goldwyn-Mayer và Lakeshore Entertainment. DreamWorks dự định thực hiện bộ phim với kinh phí từ 6 đến 8 triệu đô-la Mỹ.

Jinks và Cohen tham gia triển khai phim, bao gồm khâu tuyển vai và lựa chọn của đạo diễn. Các nhà sản xuất tìm thấy khoảng 20 đạo diễn tiềm năng, nhiều người trong số họ xếp vào danh sách "hạng A" trong thời điểm đó. Ball lại không muốn tìm đạo diễn nổi tiếng vì anh tin sự hợp tác cùng họ có thể khiến kinh phí tăng thêm và DreamWorks trở nên "lo lắng về nội dung". và ngay lập tức nhận ra đây là điều anh muốn thực hiện; vào thuở đầu sự nghiệp, anh luôn lấy cảm hứng từ cái cách mà Paris, Texas (1984) thể hiện một Hoa Kỳ đương đại thông qua phong cảnh ảo mộng và anh nhìn thấy chủ đề tương tự ở Vẻ đẹp Mỹ, cũng như sự phản chiếu ở chính tuổi thơ của mình. Mendes sau đó gặp Spielberg; bị thuyết phục bởi sự dàn dựng của Mendes trong Oliver! và Cabaret, Ball cũng đồng thời chấp thuận; khi xem Cabaret, anh ấn tượng với "trực giác hình ảnh nhạy bén" của Mendes và nghĩ rằng anh đưa ra những lựa chọn bất ngờ. Ball cảm thấy Mendes muốn nhìn thấy bề dưới của câu chuyện, một tài năng mà anh cảm thấy phù hợp với chủ đề của Vẻ đẹp Mỹ. Tháng 6 năm 1998, hãng DreamWorks xác nhận ký kết cùng Mendes để đạo diễn bộ phim này.

Biên kịch

Ball phần nào lấy ý tưởng bởi hai sự kiện diễn ra vào đầu thập niên 90. Vào thời điểm 1991–92, Ball nhìn thấy một chiếc túi nhựa bay trong gió bên ngoài Trung tâm Thương mại Thế giới. Anh ngắm chiếc túi trong mười phút, cho rằng nó gợi nên một "phản ứng xúc cảm không ngờ đến". Vào năm 1992, Ball theo dõi phản hồi của dư luận xung quanh phiên tòa của Amy Fisher.

Câu chuyện của Lester dựa trên các khía cạnh cuộc sống của chính Ball. Việc Lester tự vấn cuộc sống của mình tương đồng với những cảm nhận mà Ball trải qua vào giữa những năm 30 tuổi; cũng giống như Lester, Ball gác lại đam mê trong công việc mà mình không có cảm tình với những người mà anh không nể trọng. Ball không có chủ ý pha trộn giữa hài kịch và chính kịch trong kịch bản, nhưng cả hai đều bất giác bộc lộ từ quan điểm của anh về cuộc sống. Anh cho rằng tính kề nhau của hai yếu tố trên đã tạo nên sức tương phản mãnh liệt, đưa mỗi bản chất sức ảnh hưởng mà khi đứng riêng lẻ chúng không thể nào có được.

Trong kịch bản gửi đến cho các diễn viên và đạo diễn, hai nhân vật Lester và Angela có quan hệ thân xác; vào thời điểm ghi hình, Ball đã viết lại cảnh này trong phiên bản cuối cùng. Ball ban đầu khước từ lời khuyên chỉnh đổi kịch bản của mọi người, khi anh cảm thấy tính khắt khe của họ; sự thúc đẩy cuối cùng khiến anh sửa lại phân cảnh này đến từ chủ tịch đương thời của hãng DreamWorks Walter Parkes. Ông thuyết phục Ball bằng việc thổ lộ trong thần thoại Hy Lạp, người hùng "có khoảnh khắc hiện ra trước khi [...] bi kịch ập đến". Ball sau đó cho rằng sự căm hận trong bản nháp đầu tiên đã làm mờ mắt anh trước ý tưởng Lester cần phải từ chối quan hệ cùng Angela để hoàn thành hành trình xúc cảm của bản thân—để tự chuộc lỗi cho chính mình. Các bản nháp ban đầu bao gồm cảnh hồi tưởng lúc Đại tá Fitts còn hoạt động trong Hải quân, với sự khẳng định rõ rệt về thiên hướng tình dục đồng giới của ông ta. Phải lòng với một bạn lính khác, Đại tá Fitts tận mắt nhìn thấy anh ta qua đời và dần tin rằng mình đang bị trừng phạt bởi "tội lỗi" khi là người đồng tính. Ball loại cảnh phim này vì cảm thấy không phù hợp với cấu trúc của bộ phim—Đại tá Fitts là nhân vật duy nhất có cảnh hồi tưởng

Ball vẫn còn tham gia trong xuyên suốt giai đoạn sản xuất;—được biên tập trong giai đoạn hậu kỳ; Sự thay đổi này là một quyết định thực tiễn, khi phần sản xuất diễn ra chậm hơn kế hoạch và cần phải cắt giảm chi phí. Kế hoạch dự kiến ghi hình cảnh tai nạn trong hai ngày, nhưng chỉ có thể thực hiện trong vòng nửa ngày.

Tuyển vai

nhỏ|Dàn diễn viên chính. Hàng trên, từ trái sang: Kevin Spacey, Annette Bening, Thora Birch, Mena Suvari
Hàng dưới: Chris Cooper, Wes Bentley, Allison Janney Mendes có ý định giao vai chính cho Spacey và Bening ngay từ đầu, nhưng hãng DreamWorks lại tỏ ra hững hờ với dự định trên. Xưởng phim đưa ra nhiều đề nghị khác nhau, bao gồm Bruce Willis, Kevin Costner hay John Travolta cho vai Lester, trong khi Helen Hunt hoặc Holly Hunter lại được nhắm cho vai Carolyn. Mendes không muốn một ngôi sao lớn "đè nặng bộ phim"; anh cảm thấy Spacey là lựa chọn đúng đắn dựa theo diễn xuất của anh trong The Usual Suspects, Seven (1995) hay Glengarry Glen Ross (1992). Spacey ngạc nhiên; cho rằng, "Tôi thường hóa thân thành các nhân vật nhanh nhạy, lôi cuốn và thông minh. [...] Tôi thường băng qua bóng tối, giống như làn nước xảo trá. Đây là người đàn ông sống từ tốn bằng chính bản năng của mình. Đây thật sự [là nhân vật] thân thuộc với tôi, tới bản chất của tôi hơn những vai khác."

Thái độ "vụng về" của nhân vật Lester được Spacey phần nào dựa trên hình tượng của diễn viên Walter Matthau. Trong bộ phim, thể chất của Lester cải thiện từ mũm mĩm sang săn chắc; Spacey tập thể dục trong thời gian ghi hình để cải thiện cơ thể mình, nhưng vì Mendes không quay theo trình tự thời gian, Spacey phải nhiều lần thay đổi dáng điệu để nhập vai theo từng giai đoạn. Khi anh gửi cho Bening bài hát "Don't Rain on My Parade" phiên bản của Bobby Darin, cô ấy yêu thích bản nhạc đến nỗi thuyết phục đạo diễn phát nó trong cảnh Carolyn hát theo trong xe.

Với vai Jane, Ricky và Angela, DreamWorks giao cho Mendes toàn quyền quyết định. Tính đến tháng 11 năm 1998, Thora Birch, Wes Bentley và Mena Suvari được tuyển vai—ở trường hợp của Birch, cô chưa đủ tuổi để thực hiện cảnh khỏa thân. Bentley vượt qua đợt tuyển chọn từ các diễn viên nam dưới 25 tuổi hàng đầu để nhận vai. Để chuẩn bị, Mendes cung cấp cho Bentley một chiếc máy quay, bảo diễn viên có thể quay những gì mà nhân vật Ricky muốn. Mendes trao cho Janney một tập tranh của Edvard Munch. Anh bảo, "Nhân vật của cô chỉ nằm quanh quẩn đâu đó trong này." bao gồm những cuộc trò chuyện giữa cô và Đại tá Fitts, khi cảm thấy thông điệp giữa cả hai—tính nhân văn và dễ tổn thương của họ—được truyền tải thành công thông qua những khoảnh khắc bình lặng cùng nhau. Chris Cooper trong vai Đại tá Fitts, Scott Bakula vai Jim Olmeyer và Sam Robards vào vai Jim Berkley.

Ghi hình

Giai đoạn ghi hình chính diễn ra trong khoảng 50 ngày từ 14 tháng 12 năm 1998, đến tháng 2 năm 1999. Vẻ đẹp Mỹ ghi hình trong môi trường cách âm tại phim trường Warner Bros. ở Burbank, California; tại Hancock Park và Brentwood thuộc Los Angeles. và nhiều cảnh trường lớp quay tại South High School thuộc Torrance, California; các học sinh trường South High cũng xuất hiện trong nhiều cảnh quay đám đông tập thể hình. Bộ phim lấy bối cảnh ở vùng tầng lớp trung lưu trong một khu phố khuất danh tại Hoa Kỳ. Nhà thiết kế sản xuất Naomi Shohan so sánh nơi này với Evanston, Illinois, nhưng cho rằng, "địa điểm ở đâu không quan trọng, cái chính là ở nguyên mẫu. [...] Môi trường này gần như ở khắp mọi nơi tại vùng ngoại ô di động đi lên tại Hoa Kỳ." Mục đích là để thiết lập phản chiếu các nhân vật nguyên mẫu. Shohan nói, "Tất cả họ đều rất gượng ép và đời sống của họ cũng là giả tạo." Căn hộ nhà Burnham—với kiến trúc lý tưởng xưa nhưng khiếm nhã và thiếu "cân bằng nội bộ", dẫn đến khao khát muốn biến nó trở thành một "căn hộ Mỹ hoàn hảo" của Carolyn—được thiết kế đối nghịch với nhà Đại tá Fitts, "cường điệu bóng tối [và] nét đối xứng". Cảnh bên trong nhà ghi hình từ phim trường, tại địa điểm thật và tại môi trường cách âm khi cần quay các cảnh trên cao.

Mendes tránh sử dụng những cảnh quay cận mặt, khi anh tin kỹ xảo này bị lạm dụng quá nhiều; anh cũng chỉ ra lời khuyên từ Spielberg rằng anh nên tưởng tượng khán giả đang rọi bóng ở cuối máy ghi hình, để ghi nhớ mình đang ghi hình để trình chiếu trên màn ảnh 40 foot (10 mét). Cho dù được Spielberg ủng hộ, DreamWorks và Mendes phải liên tục đấu tranh trong khuôn khổ thời gian và kinh phí có hạn—cho dù xưởng phim có gây chút trở ngại với nội dung của phim. Mendes tỏ ra bất mãn với ba ngày ghi hình đầu tiên đến nỗi xin phép DreamWorks ghi hình lại. Anh nói, "Tôi bắt đầu sai cảnh, đó thực ra là một cảnh phim hài thì đúng hơn. Và các diễn viên cũng thể hiện quá cường điệu: [...] đó là một cảnh tồi, là lỗi của tôi, biên soạn tồi, lỗi của tôi, trang phục tồi, cũng là lỗi của tôi [...]; và mọi người đều thực hiện những gì tôi yêu cầu. Tất cả đều là lỗi của tôi." Biết anh là người chưa có kinh nghiệm, Mendes chia sẻ về trải nghiệm cùng Hall: "Trước đó tôi đã đưa ra một quyết định tỉnh táo, nếu tôi thực sự không hiểu thứ gì đó, tôi sẵn lòng hỏi mà không ngượng ngùng, 'Tôi chẳng hiểu anh đang nói gì cả, làm ơn giải thích nó giúp tôi.

Mendes khuyến khích một vài sự ứng biến; ví dụ, khi nhân vật Lester thủ dâm trên giường cạnh Carolyn, đạo diễn nhờ Spacey ứng khẩu một vài phép uyển ngữ trong mỗi lần quay. Mendes nói, "Tôi muốn điều này không chỉ vì chúng vui nhộn [...] mà còn vì tôi không muốn mọi thứ trông như diễn tập trước. Tôi muốn chúng trông như anh ấy vừa vụt miệng mà không cần suy nghĩ. [Spacey] quá dè dặt—tôi muốn sự đột phá từ anh ấy." Spacey làm theo và sau cùng nảy ra đến 35 câu nói, nhưng vì Bening không thể lúc nào cũng giữ bình tĩnh, cảnh phim phải quay đến 10 lần. dù trong đó có một vài cánh hoa thật và các dây cáp hỗ trợ đã được xóa bỏ bằng máy tính. Khi Lester mơ tưởng về Angela trong bồn tắm đầy cánh hoa, hơi nước bốc lên là thật, giữ lại cho cảnh quay trên không. Để ghi hình, một chiếc lỗ được đục trên trần nhà để phần hơi nước bốc lên; chúng sau đó được thêm vào bằng máy tính.

Biên tập

Christopher Greenbury và Tariq Anwar biên tập nên Vẻ đẹp Mỹ; Greenbury bắt đầu trong vai trò biên tập, nhưng phải rời đi giữa giai đoạn sản xuất hậu kỳ vì lịch trình mâu thuẫn với Me, Myself and Irene (2000) (phim cũng có Chris Cooper tham gia). Mendes và một trợ lý đã biên tập phim trong vòng 10 ngày thông qua các buổi hẹn. Trong quá trình hiệu chỉnh, Mendes nhận ra phim không còn giống như những gì mà anh mường tượng. Anh tin rằng mình đã thực hiện một bộ phim "nhiều bất thường, [...] nhiều màu sắc" hơn những gì xuất hiện trong kế hoạch chỉnh sửa. Thay vào đó, Mendes lại nhấn mạnh cảm xúc và góc tối của phim; anh bắt đầu sử dụng phần nhạc nền và các cảnh quay mà anh định loại bỏ để phác thảo bộ phim. Tổng cộng, anh đã cắt bỏ 30 phút từ phần hiệu chỉnh gốc. Cảnh quay tiếp đến—khung cảnh trên không của khu phố—ban đầu dự định là một cảnh đệm cho các hiệu ứng phông nền xanh trong phân đoạn giấc mơ. nhưng Mendes cắt bỏ đi đoạn này vào tuần hiệu chỉnh cuối cùng và không phù hợp với chủ đề về sự chuộc lỗi được hình thành trong quá trình sản xuất. Mendes tin rằng việc giam cầm giúp chuyển hướng tập trung khỏi các nhân vật và biến bộ phim "trở thành một tập NYPD Blue". Thay vào đó, anh muốn cái kết trở thành "một sự hòa trộn đậm chất thơ giữa mơ tưởng và ký ức và tường thuật kiên quyết". nhưng Ball lại nhún nhường hơn sau khi Mendes cắt hẳn những cảnh trên; Ball cảm thấy bộ phim trở nên lạc quan hơn và liên quan đến điều gì đó gợi lên "một trái tim nồng nàn trong mỗi góc tối". Tom Cruise giới thiệu Hall đến Mendes, bởi những gì Hall thể hiện trong Without Limits (1998), nơi Cruise tham gia đồng sản xuất. Trong thời gian hậu kỳ của Vẻ đẹp Mỹ, Mendes cũng cộng tác với vợ lúc bấy giờ của Cruise, Nicole Kidman, người tham gia vở kịch The Blue Room mà anh làm đạo diễn, Hall ban đầu lo lắng khán giả có thể không thích các nhân vật; anh chỉ cảm thấy có thể nhận diện họ trong giai đoạn tập dượt cùng đoàn phim, giúp anh có nhiều ý tưởng mới mẻ trong quá trình tiếp cận bằng hình ảnh. Anh sử dụng Super 35 một phần vì tầm nhìn lớn hơn, giúp anh ghi lại những yếu tố như góc bồn tắm đầy cánh hoa hồng trong cảnh quay trên không, tạo nên khung hình chung quanh Angela. Anh cũng tạo nên các hiệu ứng mưa khi không có ánh sáng xuất hiện trong toàn bộ căn phòng.

Âm nhạc

Nhạc nền của Thomas Newman được thu âm tại Santa Monica, California. Các nhạc cụ gõ bao gồm trống tabla, bongos, chũm chọe, dương cầm, mộc cầm và marimba; cùng với guitar, sáo và các nhạc cụ world music.

Các bài hát xuất hiện trong phần nhạc phim do Newman, Bobby Darin, The Who, Free, Eels, The Guess Who, Bill Withers, Betty Carter, Peggy Lee, The Folk Implosion, Gomez và Bob Dylan góp giọng, cũng như hai phiên bản hát lại—"Because" của The Beatles, do Elliott Smith trình bày và "Don't Let It Bring You Down" của Neil Young, do Annie Lennox trình bày. Được sản xuất bởi nhà giám sát âm nhạc Chris Douridas, một album nhạc phim rút gọn phát hành vào ngày 5 tháng 10 năm 1999 và giành đề cử giải Grammy cho "Album nhạc phim xuất sắc nhất". Một album bao gồm 19 bài hát trích từ nhạc nền của Newman phát hành vào ngày 11 tháng 1 năm 2000 đã giành giải Grammy cho "Album nhạc nền xuất sắc nhất". Filmmaker xem đây là tác phẩm xuất sắc nhất từ Newman, cho rằng nó "gợi lên những khát vọng tiên nghiệm của bộ phim". Vào năm 2006, tạp chí chọn phần nhạc nền này như là một trong 20 tác phẩm nói lên "mối quan hệ của tính phức tạp và sáng tạo giữa âm nhạc và nội dung trên màn ảnh".

Phát hành

Công bố

DreamWorks hợp tác cùng Amazon.com để sáng lập nên trang mạng chính thức cho Vẻ đẹp Mỹ, đánh dấu lần đầu tiên Amazon lập nên một khu vực đặc biệt cho một bộ phim. Trang mạng bao gồm phần tóm tắt nội dung, một thư viện ảnh, dàn diễn viên và đoàn làm phim, cùng những đoạn phỏng vấn độc quyền với Spacey và Bening. Dòng biểu ngữ—"hãy nhìn kỹ hơn"—ban đầu lấy từ một tấm dán tại phòng nghỉ nơi làm việc của Lester. Khi nhận xét các áp phích phim năm 1999, David Hochman từ Entertainment Weekly đánh giá cao Vẻ đẹp Mỹ khi cho rằng hình ảnh gợi được nội dung khẩu hiệu của phim; anh nói, "Bạn cứ tìm lại tấm áp phích này lần nữa và lần nữa, nghĩ rằng, lần này mình sẽ tìm ra điều gì đó." 3 ngày sau, phim xuất hiện tại Liên hoan phim quốc tế Toronto. Với sự xuất hiện của dàn làm phim và diễn viên, phim trình chiếu tại nhiều trường đại học của Hoa Kỳ, bao gồm Viện đại học California tại Berkeley, Đại học New York, Đại học California tại Los Angeles, Đại học Texas tại Austin và Đại học Đông Bắc.

thumb|Biểu đồ thể hiện lượng cụm rạp chiếu Vẻ đẹp Mỹ tại Hoa Kỳ trong năm 1999–2000. Sau khi phim giành chiến thắng tại [[giải Quả cầu vàng vào tháng 1 năm 2000, hãng DreamWorks tái mở rộng thị trường hiện có đến 1.990 rạp chiếu.]]

Vào ngày 15 tháng 9 năm 1999, Vẻ đẹp Mỹ phát hành giới hạn trước công chúng tại 3 cụm rạp chiếu tại Los Angeles và 3 cụm khác tại New York. Nhiều phòng chiếu được tăng cường trong thời gian chiếu giới hạn, Phim mang về 8.188.587 đô-la Mỹ trong tuần đầu ra mắt, xếp thứ 3 trên các phòng vé. Thống kê cụm rạp đạt đến mốc 1.528 vào cuối tháng, trước khi dần tụt xuống. vào tháng 1 năm 1990, phim bắt đầu chiếu ở nhiều vùng lãnh thổ bên ngoài Bắc Mỹ. Phim mở màn tại Israel với "tiềm năng" về lợi nhuận, và ra mắt giới hạn tại Đức, Ý, Áo, Thụy Sĩ, Hà Lan và Phần Lan vào ngày 21 tháng 1. Sau tuần lễ phát hành ngày 28 tháng 1 ở Úc, Anh Quốc, Tây Ban Nha và Na Uy, Vẻ đẹp Mỹ thu về 7 triệu đô-la Mỹ tại 12 quốc gia trong tổng số 12.1 triệu đô-la Mỹ doanh thu ngoài Bắc Mỹ Ngày 4 tháng 2, Vẻ đẹp Mỹ ra mắt tại Pháp và Bỉ. Được mở rộng đến 303 cụm rạp chiếu tại Anh Quốc, phim đứng ở vị trí đầu bảng tại các phòng vé với 1.7 triệu đô-la Mỹ. Trong cuối tuần ngày 18 tháng 2—sau khi Vẻ đẹp Mỹ nhận 8 đề cử tại giải Oscar lần thứ 72—phim vượt doanh thu 11.7 triệu đô-la Mỹ từ 21 vùng lãnh thổ, với tổng cộng 65.4 triệu đô-la Mỹ ngoài Bắc Mỹ. Phim còn mở đầu "rực rỡ" tại Hungary, Đan Mạch, Cộng hòa Séc, Slovakia và New Zealand.

Tính đến ngày 18 tháng 2, quốc gia đạt thành công về doanh thu nhất là Anh Quốc (15.2 triệu đô-la Mỹ), Ý (1.8 triệu đô-la Mỹ), Đức (10.5 triệu đô-la Mỹ), Úc (6 triệu đô-la Mỹ) và Pháp (5.3 triệu đô-la Mỹ). tuần kế tiếp, Vẻ đẹp Mỹ mang về 10.9 triệu đô-la Mỹ tại 27 quốc gia, với những lần mở màn mạnh mẽ tại Brazil, Mexico và Hàn Quốc. Trong tuần lễ ngày 3 tháng 3 năm 2000, Vẻ đẹp Mỹ mở đầu thuận lợi tại Hồng Kông, Đài Loan và Singapore, những thị trường thông thường "không dễ tiếp nhận mức độ thành công đến thế này". Hàn Quốc cũng mang về doanh thu lớn, với lợi nhuận 1.2 triệu đô-la Mỹ sau 9 ngày. Sau cùng, Vẻ đẹp Mỹ đạt doanh thu 130.1 triệu đô-la Mỹ tại Bắc Mỹ cùng 226.2 triệu đô-la Mỹ tại thị trường quốc tế; và tổng cộng 356.3 triệu đô-la Mỹ trên toàn cầu. và trên DVD cùng hệ thống DTS vào ngày 24 tháng 10 năm 2000. Trước đợt phát hành cho thuê tại Bắc Mỹ vào ngày 9 tháng 5, Blockbuster Video muốn mua lại hàng trăm nghìn bản sao bổ sung nhằm đạt đến "danh hiệu đảm bảo"—bất kỳ ai thuê bộ phim này đều được đảm bảo một bản sao. Vì Blockbuster và DreamWorks không thể thỏa thuận thông qua bản hợp đồng chia lợi nhuận, Blockbuster đặt mua hai phần ba lượng bản sao ban đầu. DreamWorks làm tròn 1 triệu bản cho thuê; trong đó Blockbuster thường chiếm khoảng 400.000 bản. Một vài cửa hàng Blockbuster chỉ trưng bày 60 bản, trong khi những nơi khác không hề trưng bày bộ phim này, buộc khách hàng phải yêu cầu chúng. Dù vậy, những cảnh này không xuất hiện trên DVD vì anh thay đổi ý định sau khi thu hình đoạn phim chú thích; Mendes cảm thấy trình chiếu những cảnh mình không muốn chọn có thể làm mất đi tính toàn vẹn của bộ phim.

Ngày 21 tháng 9 năm 2010, Paramount Home Entertainment phát hành Vẻ đẹp Mỹ trên Blu-ray, như là một phần thuộc Sapphire Series của hãng. Tất cả những bổ sung từ lần phát hành DVD đều xuất hiện, với những đoạn phim giới thiệu được chuyển đổi lên định dạng HD.

Đánh giá chuyên môn

Giới truyền thông Hoa Kỳ nhìn nhận Vẻ đẹp Mỹ là tác phẩm điện ảnh xuất sắc nhất năm 1999. Phim nhận những lời tán thưởng áp đảo, phần lớn dành cho Spacey, Mendes và Ball. Variety báo cáo rằng "không một bộ phim năm 1999 nào nhận sự tán dương rộng rãi đến thế." Phim là tác phẩm được đón nhận nồng nhiệt nhất tại Liên hoan phim quốc tế Toronto (TIFF), Đạo diễn của TIFF, Piers Handling, phát biểu, "Vẻ đẹp Mỹ là điểm nhấn của Liên hoan phim, là bộ phim được bàn tán nhiều nhất."

Trên tờ Variety, Todd McCarthy cho rằng diễn xuất của dàn diễn viên "không thể nào tuyệt vời hơn"; anh tuyên dương "nét xử lý lời bóng gió, sự mỉa mai nhẹ nhàng và giọng điệu bộc trực" của Spacey và cách mà anh thuấm nhuần Lester với "cảm giác chân thật". Janet Maslin từ The New York Times cho rằng Spacey lúc đó đang ở "đỉnh của sự hóm hỉnh và linh hoạt" nhất cho đến nay, trong khi Roger Ebert từ Chicago Sun-Times vinh danh Spacey khi nhập vai thành công một người đàn ông "thực hiện những điều táo bạo và dại dột [nhưng] không đánh lừa bản thân mình". Kevin Jackson từ Sight & Sound cho rằng Spacey đã thuyết phục anh hơn nhiều vai diễn trước đây, gọi khía cạnh thỏa mãn nhất nằm ở việc thể hiện ở "cả phe tà ác lẫn anh hùng". nhưng cho rằng các nhân vật như Carolyn và Đại tá Fitts mang tính rập khuôn. Hentzi cáo buộc Mendes và Ball nhận diện một cách quá dễ dãi ở Jane và Ricky, khi gọi Ricky là "hình tượng ảo tưởng" của họ—một chàng trai thiếu niên, một nghệ sĩ giàu có một cách ngớ ngẩn, có thể tự tay "chi trả [cho chính] dự án của mình". Hentzi nghĩ Angela mới là hình tượng thiếu niên đáng tin tưởng nhất trong phim, đặc biệt với những cố gắng "thân thuộc một cách đau khổ" để "bắt kịp với hình tượng không xứng đáng của mình".

Maslin cảm thấy Mendes chỉ đạo cùng "nét tinh anh hình ảnh tuyệt vời", gọi phong cách đơn giản của anh hòa quyện cùng "sự chua chát và tươi sáng", gợi nên "các họa tiết thanh nhã, đầy cám dỗ của trò chơi lạm quyền" từ những tác phẩm sân khấu của anh. và tiếp tục nhận những phản hồi thờ ơ hơn từ phía các nhà phê bình trong nhiều năm kế tiếp. Vào năm 2005, Premiere xếp Vẻ đẹp Mỹ vào một trong 20 "phim được đánh giá quá mức mọi thời đại"; Mendes chấp nhận việc tái nhận định không thể chối cãi của giới phê bình, cho rằng "Tôi nghĩ một vài lời phê bình là thỏa đáng—phim hơi được đề cao quá mức vào thời điểm đó." Trên trang Metacritic, phim đạt mức "tán dương rộng rãi" với số điểm 86, dựa trên 33 bài nhận xét.

Giải thưởng

Vẻ đẹp Mỹ không phải là tác phẩm ưa chuộng ngay từ đầu tại mùa giải thưởng điện ảnh Hoa Kỳ. Nhiều đối thủ khác được khen ngợi vào cuối năm 1999 và giới phê bình Hoa Kỳ liệt chúng vào danh sách xuất sắc của năm. Hiệp hội phê bình phim Chicago và Hiệp hội Phê bình Phim Phát sóng vinh danh bộ phim này là tác phẩm xuất sắc nhất năm 1999; cho dù Hội phê bình phim New York, Hội phê bình phim quốc gia và Hiệp hội phê bình phim Los Angeles đều công nhận Vẻ đẹp Mỹ, họ lại giành ngôi quán quân cho những phim khác.

Vào tháng 2 năm 2000, Vẻ đẹp Mỹ đề cử cho 8 giải Oscar; các đối thủ lớn nhất, The Cider House Rules và The Insider đều giành 7 đề cử. Vào tháng 3 năm 2000, các tổ chức lao động lớn của ngành công nghiệp điện ảnh đều vinh danh giải thưởng cao nhất cho Vẻ đẹp Mỹ; sự nhìn nhận đã thay đổi—đến đây, phim được xem là tác phẩm ưa chuộng để chiếm ưu thế tại giải Oscar. Ngày 26 tháng 3 năm 2000, Vẻ đẹp Mỹ giành 5 giải Oscar: "Phim hay nhất", "Đạo diễn xuất sắc nhất", "Nam diễn viên chính xuất sắc nhất" (Spacey), "Kịch bản gốc xuất sắc nhất" và "Quay phim xuất sắc nhất". Tại Giải thưởng Điện ảnh Viện Hàn lâm Anh quốc lần thứ 53, Vẻ đẹp Mỹ giành 6 giải trên 14 đề cử: "Phim hay nhất", "Nam diễn viên chính xuất sắc nhất", "Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất" (Bening), "Quay phim xuất sắc nhất", "Nhạc phim hay nhất" và "Biên tập xuất sắc nhất". Vào tháng 9 năm 2008, Empire liệt Vẻ đẹp Mỹ ở vị trí thứ 96 trong danh sách "Phim xuất sắc nhất mọi thời đại" sau một cuộc bình chọn từ 10.000 đọc giả, 150 nhà làm phim và 50 nhà phê bình; đây là phim năm 1999 xếp cao thứ 4 (đứng sau Fight Club, Ma trận và Magnolia). Vào năm 2013, Hiệp hội tác giả Hoa Kỳ xếp phim vào vị trí thứ 38 trong danh sách "101 Kịch bản xuất sắc nhất".

Phim được đề cử cho Danh sách 100 phim hay nhất của Viện phim Mỹ (phiên bản kỷ niệm 10 năm) vào năm 2007.