✨Tây du ký (phim truyền hình 1986)

Tây du ký (tiếng Trung: 西游记, bính âm: Xī Yóu Jì; tiếng Anh: Journey to the West; tiếng Việt sát nghĩa: Chuyến đi về phía Tây) là một bộ phim truyền hình được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Trung Quốc Ngô Thừa Ân. Phim do Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) và Cục Đường sắt Trung Quốc phối hợp sản xuất, kể về một nhà sư thời vua Đường Thái Tông tên Huyền Trang đã trải qua 81 kiếp nạn thử thách để lấy được kinh Phật trở về truyền bá ở quê hương. Phim được thực hiện trong 6 năm bắt đầu từ năm 1982 và kết thúc vào năm 1988. Năm 1986, CCTV đã chính thức công chiếu 11 tập đầu tiên được quay từ trước và lấy năm phát sóng đầu làm năm phát hành gốc, vì thế phiên bản này thường có tên là Tây du ký 1986. Cũng sau đó một phần phim tiếp theo của bộ phim gồm 16 tập đã được sản xuất vào năm 1998 và phát hành vào năm 1999.

Ở thời điểm phát sóng gốc, phim đã đạt tỷ suất khán giả trung bình là 89,4%, trong đó đối tượng có trình độ đại học tỷ lệ xem là 85,2%, đối tượng mù chữ hay chưa biết chữ (không tính trẻ em) tỷ lệ xem là 100%. Vào năm 2008, phim đã được bình chọn là một trong 30 bộ phim truyền hình có sức ảnh hưởng lớn nhất trong suốt 30 năm phim truyền hình Trung Quốc. Cũng theo một thống kê chưa đầy đủ, đến năm 2014, bộ phim đã được chiếu lại hơn 3.000 lần bởi các đài truyền hình tại Trung Quốc (chưa kể những lần phát lại ở các quốc gia khác).

Tại Việt Nam, bộ phim được trình chiếu từ đầu những năm 1990 và cho tới nay đã chiếu lại hàng trăm lần trên nhiều kênh truyền hình khác nhau. Vốn đầu tư 6 triệu nhân dân tệ tuy là một khoản tiền lớn nhưng cũng không đủ trang trải cho các chi phí để thực hiện bộ phim, do vậy nên các diễn viên và những nhân viên trong đoàn phim chỉ nhận được thù lao mang tính tượng trưng, ít ỏi. Phim được làm trong 6 năm từ năm 1982 và đến năm 1988 thì hoàn thành.

Ban đầu, đoàn làm phim dự định sẽ sản xuất 30 tập phim nhưng do kinh phí chỉ đủ cho 25 tập phim nên phải bỏ dở năm tập phim còn lại. Sau này, đến năm 1998 đoàn làm phim quyết định dựng lại năm tập phim còn thiếu, nhưng do năm tập có thời lượng quá ngắn nên sau đó phim đã được cải biên thành 16 tập với một cốt truyện khác. Ở phần hai, nhiều diễn viên đóng phim ở phần một vẫn đóng tiếp tuy tuổi tác đã có phần già đi so với phiên bản trước.

Tạo hình và kỹ xảo

phải|Do kỹ xảo và kinh phí hạn chế, phần cảnh trên thiên đình hầu hết được quay tại phim trường (được dựng riêng tại sân khấu), nhưng nhờ cách bố trí hợp lý nên vẫn tạo ấn tượng sống động về mặt thị giác cho người xem. Phim đã sử dụng hơn 1.000 cảnh quay kỹ xảo đều được làm bằng sức người với các phương pháp thủ công như dựng phim, ghép hình...; cảnh Tôn Ngộ Không dùng phép Cân đẩu vân đi mây về gió cũng được dựng với thủ pháp ghép hình; với trường đoạn Tôn Ngộ Không bị đốt trong lò luyện đan của Thái Thượng Lão Quân, đoàn làm phim dựng những cảnh cháy thật, điều đã khiến cho Lục Tiểu Linh Đồng (Chương Kim Lai) sau đó bị lửa làm cháy bỏng... Chưa kể, với những con vật, linh thú hay yêu quái hiện nguyên hình, đoàn làm phim phải sử dụng những con thú nhồi bông hay dựng lên con thú đó với tỉ lệ thật.

Đối với các cảnh quay bay lượn, đoàn đều thực hiện bằng kỹ thuật quay cáp nhưng do kỹ thuật chưa được phát triển tại nội địa nên sợi dây cáp sau đó đã phải thay bằng dây thừng.

Ngoại cảnh

phải|[[Cửu Trại Câu - một địa điểm được sử dụng làm ngoại cảnh trong Tây du ký 1986.]] Phần một của phim được thực hiện quay ngoại cảnh xuyên suốt ở các tỉnh từ Bắc vào Nam: Bắc Kinh, Hồ Nam, Sơn Đông, Tam Hiệp, Tứ Xuyên, Dương Châu, Thổ Lỗ Phiên - Hỏa Diệm Sơn, Tây Song Bản Nạp, v.v.. và thậm chí còn phải sang tận Thái Lan để ghi hình.

Âm nhạc

Phim đã có đến 20 ca khúc được sử dụng trong phim và có 30 khúc hòa tấu. Ngoài khúc hòa tấu đầu phim và ca khúc cuối phim "Đường đi ở nơi đâu?"- Cảm vấn lộ tại hà phương (敢问路在何方 (片尾曲)) do Tưởng Đại Vi (蒋大为) thể hiện, còn có các ca khúc nhỏ khác nằm rải rác ở các tập phim.

Phát sóng

Do thời gian làm phim kéo dài vì kinh phí eo hẹp nên Tây du ký 1986 được quay và phát sóng theo kiểu cuốn chiếu. Vào ngày lễ Quốc khánh 1 tháng 10 năm 1982, CCTV đã phát sóng tập phim đầu tiên. Đến Tết Nguyên Đán năm 1986, CCTV chiếu tiếp 11 tập sau của bộ phim. Từ ngày 1 tháng 2 năm 1988, CCTV đã chính thức phát sóng trọn bộ phần một của phim bao gồm 25 tập. Phần hai của phim sau đó cũng đã được phát hành vào năm 1998 với tổng cộng 16 tập.

Khác biệt nội dung so với nguyên tác

Tây du ký 1986 được xem là bản phim dựng khá sát so với nguyên tác với bố cục ngắn gọn, không rườm rà. Tuy nhiên cũng có một số chi tiết được dựng ra khác so với nguyên tác, thể hiện sự sáng tạo của đoàn phim:

• Trong tiểu thuyết, Tôn Ngộ Không đi bằng bốn chân và ngoại hình giống hệt như khỉ, còn Trư Bát Giới có lông màu đen và răng nanh như lợn rừng. Trong phim, Tôn Ngộ Không đi bằng hai chân và có ngoại hình nửa người nửa khỉ, trong khi Trư Bát Giới giống như một con lợn trắng béo, không có lông. Sa Tăng trong nguyên tác có khuôn mặt đen và râu tóc màu đỏ, trông rất hung dữ, còn trong phim thì Sa Tăng có khuôn mặt hoàn toàn giống người (trừ tập đầu khi xuất hiện có râu tóc màu đỏ do lúc đó vẫn còn là yêu quái trú ngụ ở sông Lưu Sa).
• Trong tiểu thuyết không hề có trường đoạn tình cảm của Bạch Long Mã và Vạn Thánh công chúa.
• Trong tiểu thuyết, chính Trư Bát Giới là người chịu trách nhiệm gánh hành lý chứ không phải Sa Tăng. Bản phim đã thêm một số chi tiết nhỏ để nhân vật Sa Tăng được xuất hiện nhiều hơn.
• Mười vị Diêm Vương trong tác phẩm gốc đã được hợp nhất thành một trong bản phim.
• Khi Tôn Ngộ Không đại náo thiên cung, Ngọc Hoàng bò dưới gầm bàn và ra lệnh mời Đức Phật đến. Không có chi tiết này trong tiểu thuyết.
• Trong tiểu thuyết, khi Đường Tăng rời Trung Hoa, ông có hai người phụ tá. Sau đó ba người bị yêu quái bắt, hai người phụ tá đã bị yêu quái ăn thịt, còn Đường Tăng được cứu thoát. Trong bản phim thì vai của hai phụ tá đó đã được cắt bỏ, Đường Tăng chỉ đi một mình khi rời Trung Hoa.
• Trong tiểu thuyết, tấm áo da hổ của Tôn Ngộ Không là do tự may mà có, trong khi tại bản phim, Đường Tăng đã may áo da hổ rồi tặng cho Ngộ Không.
• Trong tập phim khi đang thu phục Trư Bát Giới, Tôn Ngộ Không đã giải cứu nhân vật Cao tiểu thư trước khi Trư Bát Giới kịp ép cô làm vợ. Trong tiểu thuyết, Trư Bát Giới đã kết hôn với Cao tiểu thư được ba năm.
• Nạn tại Diệt Pháp quốc được dựng chung với nạn tại Ngọc hoa châu. Trong tiểu thuyết, nhà vua tại Diệt pháp quốc đã ra lệnh giết 10.000 nhà sư, còn trong phim thì sửa thành các nhà sư bị bắt rời khỏi chùa và lao động khổ sai.
• Tập phim "Đấu pháp hàng tam quái" đã loại bỏ cảnh moi tim và tắm trong chảo dầu sôi để giảm bớt hình ảnh rùng rợn, chỉ còn lại cảnh chặt đầu.
• Một số chi tiết về việc Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới tiêu diệt yêu ma đã bị loại khỏi phim vì quá bạo lực. Ví dụ: Sau khi tiêu diệt Bạch Cốt Tinh và bị Đường Tăng xua đuổi, Tôn Ngộ không đã quay trở lại căn cứ của Bạch Cốt Tinh và tàn sát hàng ngàn yêu tinh ở đó; khi Đường Tăng bị yêu tinh cây mê hoặc và ép ông phải kết hôn với Hạnh Tiên (một yêu tinh cây), Ngộ Không đã giết các yêu tinh đó, tuy nhiên tập 19 của bản phim sau đó đã sửa đổi thành Ngộ Không tha cho các yêu tinh cây mà chỉ cảnh cáo họ không được tái diễn việc mê hoặc con người.
• Ở nguyên tác, Đường Tăng hoàn toàn không có tình cảm yêu đương với Nữ vương Nữ nhi quốc và hai người chỉ có buổi đàm đạo thông thường, còn ở bản phim thì đã thêm vào một đoạn mô tả cảm động về tình cảm giữa hai người khi Đường Tăng được dẫn vào phòng ngủ của Nữ vương và nghe Nữ vương tỏ tình, khi đó ông đã phải cố gắng tĩnh tâm để chống lại sự cám dỗ từ sắc đẹp của Nữ vương. Một số người cho rằng tình tiết thêm vào này khá thành công vì nó thể hiện rằng Đường Tăng vẫn là người phàm, vẫn ít nhiều bị ảnh hưởng bởi sắc tình, khiến ông phải gian khổ mới vượt qua được "ải mỹ nhân" để có thể tu thành chính quả. *Việc Đường Tăng sang Tây Trúc thỉnh kinh phải là cảnh thỉnh kinh tại Ấn Độ với Phật Thích-ca Mâu-ni, nhưng trong phim thì lại được ảo hóa là lên cõi nước tịnh độ của chư Phật tổ phương Tây. ...

Ngoài ra phim cũng có sự khác biệt với tiểu thuyết trong việc xây dựng hình tượng nhân vật (các nhân vật chính đều có sự thay đổi đáng kể về hình dạng và tính cách) và cả tư tưởng, được xem là chịu ảnh hưởng từ tư tưởng chính thống của nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa lúc bấy giờ.

Phần hai sản xuất năm 1998 do làm dưới dạng thuật lại cho đầy đủ nội dung, nên kịch bản cũng có nhiều biến đổi, thêm thắt nhiều nhân vật mà trong đó chủ yếu là các nhân vật nữ như: Khổng Tước công chúa (trong tiểu thuyết chỉ được mô tả thông qua lời kể của Phật tổ), Hắc Thủy Hà công chúa, Tây Hải Long công chúa, Julia (Châu Lệ Á - con gái Khấu viên ngoại), vợ anh tiều phu (thê tiều tử), thôn phụ quận Phụng Tiên, v.v..

Giải thưởng

Ảnh hưởng

Sau thành công của bộ phim, sự phổ biến của nó lớn đến mức hầu hết người Trung Quốc đều nhớ rõ khuôn mặt của nhân vật Tôn Ngộ Không và nghĩ rằng "Lục Tiểu Linh Đồng" chính là tên thật của diễn viên đóng Tôn Ngộ Không, dù thực ra tên thật của ông là Chương Kim Lai. Do thành công của vai diễn Tôn Ngộ Không, nhà nước Trung Quốc sau đó đã đặc biệt cho phép Bộ an ninh công cộng ưu tiên cấp cho Chương Kim Lai hai thẻ căn cước công dân hợp pháp với hai tên gọi khác nhau: Chương Kim Lai (tên thật) và "Lục Tiểu Linh Đồng" (nghệ danh khi đóng vai Tôn Ngộ Không)., 2002, 2009 và 2011.

Phim còn nhiều lần được phát sóng lại trên các kênh sóng truyền hình tại nhiều quốc gia khác nhau. Vào năm 2008, phim được bình chọn là một trong 30 bộ phim truyền hình có sức ảnh hưởng lớn nhất trong suốt 30 năm phim truyền hình Trung Quốc. Cũng theo một thống kê chưa đầy đủ, đến năm 2014, bộ phim đã được chiếu lại hơn 3.000 lần bởi các đài truyền hình tại Trung Quốc (chưa kể những lần phát lại ở các quốc gia khác).