✨Nhóm ngôn ngữ Tây Iberia
Nhóm ngôn ngữ Tây Iberia thuộc nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman bao gồm nhóm ngôn ngữ Castilia (Tây Ban Nha, Judaeo-Tây Ban Nha, Extremadura và Loreto-Ucayali), Astur-Leon (Asturias, Leon, Miranda và Cantabria) và nhóm ngôn ngữ Galicia-Bồ Đào Nha hậu duệ của tiếng Galicia-Bồ Đào Nha (Bồ Đào Nha, Galicia, Eonavia, Fala và Judaeo-Bồ Đào Nha).
Cho đến vài thế kỷ trước, chúng đã hình thành một cụm phương ngữ bao gồm các khu vực miền tây, trung và nam của bán đảo Iberia ngoại trừ các vùng lãnh thổ nói tiếng Basque và tiếng Catalunya. Đây vẫn là tình trạng ở một số khu vực, đặc biệt là ở miền bắc của bán đảo, nhưng do lịch sử xã hội học khác nhau của các ngôn ngữ nhóm này (Bồ Đào Nha độc lập từ đầu thế kỷ 12, Tây Ban Nha thống nhất vào cuối thế kỷ 15 dưới thời Quân chủ Công giáo, những người tiếng Tây Ban Nha Castilia có quyền lực cao hơn người nói các ngôn ngữ Iberia khác), tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha có xu hướng vượt qua đồng thời tiếp thu ở mức cao các ngôn ngữ chị em của chúng trong khi chúng tiếp tục chuyển hướng lẫn nhau.
Có tranh cãi về việc các thành viên của các nhóm con Galicia-Bồ Đào Nha và Astur-Leon hiện đại là nhóm ngôn ngữ hay nhóm phương ngữ. Một cách phân loại phổ biến, mặc dù còn tranh cãi, cho rằng tiếng Bồ Đào Nha và tiếng Galicia cũng như tiếng Asturias, León và Miranda là các ngôn ngữ riêng biệt. Tiếng Cantabria và tiếng Extremadura được coi là đồng phương ngữ của tiếng Leon theo UNESCO, trong khi chúng là một phương ngữ tiếng Castilia trong mã ISO.
Papiamento là một ngôn ngữ creole Tây Iberia được nói ở Tây Ấn Hà Lan và được cho là bắt nguồn từ tiếng Bồ Đào Nha, Judaeo-Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Judaeo-Tây Ban Nha. trái|nhỏ|500x500px|Khu vực nói ngôn ngữ Iberia-Rôman
Phân loại
Kí hiệu dao găm (†) chỉ các ngôn ngữ đã biến mất
- Tây Iberia
Castilia
** Tây Ban Nha
Judaeo-Tây Ban Nha
Extremadura
Loreto-Ucayali Galicia-Bồ Đào Nha ** Bồ Đào Nha Galicia Eonavia
Fala * Judaeo-Bồ Đào Nha * Astur-Leon Asturias León Miranda Extremadura Cantabria Pyrenean Mozarabic ** Aragon Navarra-Aragon Judaeo-Aragon Rôman Andalusi ** Barranquenho
👁️ 0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Nhóm ngôn ngữ Tây Iberia** thuộc nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman bao gồm nhóm ngôn ngữ Castilia (Tây Ban Nha, Judaeo-Tây Ban Nha, Extremadura và Loreto-Ucayali), Astur-Leon (Asturias, Leon, Miranda và Cantabria) và nhóm ngôn ngữ
nhỏ|270x270px|Nhóm ngôn ngữ Rôman (đơn giản hóa)|liên_kết=Special:FilePath/Romance_languages_improved.PNG **Nhóm ngôn ngữ Tây Rôman** là một trong hai phân nhánh của nhóm ngôn ngữ Rôman được đề xuất dựa trên tuyến La Spezia-Rimini. Chúng bao gồm các
**Nhóm ngôn ngữ Rôman Iberia**, **Iberia-Rôman** hay đơn giản là **nhóm ngôn ngữ Iberia**, thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được phát triển trên Bán đảo Iberia, một khu vực bao gồm chủ yếu là Tây
phải|nhỏ|354x354px|Phân loại siêu phương ngữ Occitan-Rôman theo P. Bec phải|nhỏ|300x300px|Phân loại siêu phương ngữ Occitan-Rôman theo D. Sumien **Nhóm ngôn ngữ Occitan-Rôman** hoặc **Gaul-Narbon** (, ), hay hiếm khi cũng được gọi là **Đông Iberia**,
**Nhóm ngôn ngữ gốc Ý** là một nhóm ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Ấn-Âu có nhiều đặc điểm mà các nhà nghiên cứu về ngôn ngữ tin rằng là hậu thân của tiếng Latinh. Nhóm
**Nhóm ngôn ngữ Rhaetia-Rôman** hay **Rhaetia** là một nhóm ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được nói ở bắc và đông bắc Ý và ở Thụy Sĩ. Cái tên "Rhaetia-Rôman" dùng để chỉ tỉnh
**Nhóm ngôn ngữ Ý-Dalmatia** hay **nhóm ngôn ngữ Trung Rôman** là một nhóm ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman được nói ở Ý, Corse (Pháp) và trước đây là ở Dalmatia (Croatia). Nhóm ngôn
**Nhóm ngôn ngữ Gaul-Rôman** thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman bao gồm ngôn ngữ con tiếng Pháp, tiếng Occitan và tiếng tiếng Franco-Provençal (Arpitan). Tuy nhiên, các định nghĩa khác rộng hơn nhiều, bao gồm nhiều
**Nhóm ngôn ngữ Rôman** là một phân nhóm của nhóm ngôn ngữ gốc Ý (thuộc hệ Ấn-Âu). Nhóm này là hậu thân của tiếng Latinh bình dân được dùng bởi các dân bản địa sau
**Nhóm ngôn ngữ Galicia-Bồ Đào Nha** thuộc nhóm ngôn ngữ Iberia-Rôman. Chúng bao gồm các ngôn ngữ có nguồn gốc ở mạn tây của bán đảo Iberia: * **Tiếng Galicia** (Tây Ban Nha) ****Eonavia (Galicia-Asturias)**
**Tiếng Galicia-Bồ Đào Nha** (tiếng Galicia: _galego-portugués_ hoặc **', hoặc **'), còn được gọi là **Bồ Đào Nha Cổ** hay **Galicia Trung cổ** khi đề cập đến lịch sử của mỗi ngôn ngữ hiện đại,
**Tiếng Tây Ban Nha** (**'), cũng được gọi là **tiếng Castilla** () hay **tiếng Y Pha Nho''' theo lối nói cũ, là một ngôn ngữ thuộc nhóm Iberia-Rôman của nhóm ngôn ngữ Rôman, và là
**Các phương ngữ tiếng** **Ả Rập** ( __) là một cụm từ chỉ đến các phương ngữ tiếng Ả Rập, do "sự can nhiễu" ngôn ngữ giữa tiếng Ả Rập và các ngôn ngữ địa
Đây là **danh sách những tộc người ở bán đảo Iberia trước thời La Mã** (Hispania thuộc La Mã bao gồm Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Andorra ngày nay). ## Những tộc người
**Ngữ hệ Ấn-Âu** là một ngữ hệ lớn có nguồn gốc từ Tây và Nam đại lục Á-Âu. Nó bao gồm hầu hết ngôn ngữ của châu Âu cùng với các ngôn ngữ ở sơn
**Tiếng Parthia**, còn gọi là **tiếng Pahlavi Arsacid**, với nội danh **Pahlawānīg**, là một ngôn ngữ Iran Tây Bắc cổ đại nay đã mất, từng hiện diện ở Parthia, một vùng miền đông bắc cổ
**Ngữ hệ Kartvelia** () (cũng được gọi là **ngữ hệ Iberia** và trước đây là **ngữ hệ Nam Kavkaz**) là một ngữ hệ bản địa vùng Kavkaz và được nói chủ yếu tại Gruzia, với
phải|nhỏ|345x345px| [[Don Quijote|Don Quixote của Cervantes được coi là tác phẩm tiêu biểu nhất trong các kinh điển của văn học Tây Ban Nha và một tác phẩm cổ điển của văn học phương Tây.]]
**Tây Ban Nha** ( ), tên gọi chính thức là **Vương quốc Tây Ban Nha** (), là một quốc gia có chủ quyền với lãnh thổ chủ yếu nằm trên bán đảo Iberia tại phía
**Tiếng Catalunya** (_català_, hay ) là một ngôn ngữ Rôman, ngôn ngữ dân tộc và là ngôn ngữ chính thức của Andorra, và là một ngôn ngữ đồng chính thức ở những cộng đồng tự
**Tiếng Bồ Đào Nha** hay **tiếng Bồ** ( hay đầy đủ là ) là một ngôn ngữ Tây Rôman thuộc ngữ hệ Ấn-Âu bắt nguồn từ bán đảo Iberia tại châu Âu. Nó là ngôn
**Lịch sử Tây Ban Nha** bắt đầu từ khu vực Iberia thời tiền sử cho tới sự nổi lên và lụi tàn của một đế quốc toàn cầu, cho tới lịch sử thời hiện đại
**Tiếng Latinh** hay **Latin** (tiếng Latinh: __, ) là ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ gốc Ý của ngữ hệ Ấn-Âu, ban đầu được dùng ở khu vực quanh thành phố Roma (còn gọi là
**Tiếng Valencia** (nội danh: , hoặc thành ) là tên lịch sử, truyền thống và chính thức được sử dụng trong Cộng đồng Valencia (Tây Ban Nha) và chính thức thêm tại comarca El Carche
**Tiếng Latinh thông tục** (tiếng Latinh: _sermo vulgaris_, tiếng Anh: _Vulgar Latin_) hay còn được gọi là **tiếng Latinh bình dân** hoặc **Latinh khẩu ngữ,** là một phổ rộng bao gồm nhiều phương ngữ xã
**Tiếng Gaul** là một ngôn ngữ Celt nói ở châu Âu trước và trong thời đế quốc La Mã. Theo nghĩa hẹp, tiếng Gaul là ngôn ngữ nói của cư dân Celt ở Gaul (ngày
**Đế quốc Tây La Mã** là phần đất phía tây của Đế quốc La Mã cổ đại, từ khi Hoàng đế Diocletianus phân chia Đế chế trong năm 285; nửa còn lại của Đế quốc
**Văn hóa Tây Ban Nha** là một nền văn hóa châu Âu chịu sự ảnh hưởng của rất nhiều nền văn hóa trong lịch sử, bao gồm các nền văn hóa tiền-La Mã, chủ yếu
nhỏ|Sara, một người nói tiếng Bồ Đào Nha châu Âu, ghi lại cho Wikitongues **Tiếng Bồ Đào Nha châu Âu** (, ), còn được gọi là tiếng Bồ Đào Nha Bồ Đào Nha, tiếng Bồ
**Đế quốc La Mã** hay **Đế quốc Rôma** ( ; ) là giai đoạn tiếp nối Cộng hòa La Mã cổ đại. Chính thể Đế chế La Mã, được cai trị bởi các quân chủ
thumb|Bản đồ thể hiện các quốc gia sử dụng nhiều tiếng Indonesia. Xanh đậm = quốc gia, xanh nhạt = được nói bởi > 1%. thumb|Một người nói tiếng Indonesia được ghi âm ở [[Hà
**Virginia** (phát âm tiếng Việt: Vơ-gin-ni-a; phát âm tiếng Anh: ), tên chính thức là **Thịnh vượng chung Virginia** (), là một bang nằm tại khu vực Nam Đại Tây Dương của Hợp chúng quốc
**Người Bồ Đào Nha** (tiếng Bồ Đào Nha: _os Portugueses_) là cộng đồng cư dân bản địa có chung văn hóa, tổ tiên và ngôn ngữ Bồ Đào Nha thuộc nhóm ngôn ngữ Rôman. Tôn
**Phoenicia** là một nhóm người nói tiếng Semit cổ đại sinh sống ở các thành bang Phoenicia dọc theo một dải bờ biển của vùng Levant ở phía Đông Địa Trung Hải, chủ yếu là
**Andorra** (phiên âm tiếng Việt: An-đo-ra; , ), gọi chính thức là **Thân vương quốc Andorra** (), cũng dịch thành **Công quốc Andorra**, là một quốc gia nội lục có diện tích nhỏ tại Tây
**Bán đảo Ả Rập** ( __, "đảo Ả Rập") là một bán đảo nằm ở Tây Á, tọa lạc ở phía đông bắc châu Phi, trên mảng Ả Rập. Theo góc nhìn địa lý, đây
**Carlos III của Tây Ban Nha** (Tiếng Anh: _Charles III_; Tiếng Ý và Tiếng Napoli: _Carlo Sebastiano_; Tiếng Sicilia: _Carlu Bastianu_; Sinh ngày 20/01/1716 - Mất ngày 14/12/1788) là Công tước có chủ quyền xứ
**Người Do Thái** ( ISO 259-3 , phát âm ) là sắc tộc tôn giáo và là dân tộc có nguồn gốc từ người Israel cổ đại, còn gọi là người Hebrew, trong lịch sử
**Gruzia** là một quốc gia ở khu vực Kavkaz. Gruzia nằm tại giao giới của Tây Á và Đông Âu, phía tây giáp biển Đen, phía bắc giáp Nga, phía nam giáp Thổ Nhĩ Kỳ
**Bồ Đào Nha** (tiếng Bồ Đào Nha: _Portugal_, ), quốc hiệu là **Cộng hòa Bồ Đào Nha** (, ) là một quốc gia nằm ở phía Tây Nam của khu vực châu Âu, trên bán
**Gibraltar** ( , ) là một Lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh và tồn tại như một thành bang nằm ở mũi phía nam của Bán đảo Iberia. Nó có diện tích 6,7 km2 (2,6
nhỏ|"[[Capitoline Brutus", một bức tượng chân dung có thể miêu tả Lucius Junius Brutus, người đã lãnh đạo cuộc nổi dậy chống lại vị vua cuối cùng của Rome và là người sáng lập ra
thumb|[[Quý bà của Elche|Quý bà của Elx, Thế kỷ thứ 4 TCN, là một bức tượng bán thân bằng đá đến từ L'Alcúdia, Elche, Tây Ban Nha]] **Người Iberes** (tiếng Latin: _Hibērī_, từ tiếng Hy
nhỏ| Một vũ hội của người Digan **Người Digan** hoặc **người Rom** là một dân tộc thuộc nhóm sắc tộc Ấn-Arya, sống thành nhiều cộng đồng ở tại các quốc gia trên khắp thế giới.
thumb|300x300px|Các tiểu vùng của Châu Âu - CIA World Factbook **Châu Âu** hay **Âu Châu** (, ) về mặt địa chất và địa lý là một bán đảo hay tiểu lục địa, hình thành nên
**Wales** hay **Xứ Wales** (phát âm tiếng Anh: ; hay ) là một quốc gia thuộc Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland và nằm trên đảo Anh. Wales có biên giới với Anh
**Florida** (phát âm tiếng Anh: ) là một tiểu bang ở đông nam bộ của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, giáp vịnh Mexico ở phía tây, giáp Alabama và Georgia ở phía bắc, giáp Đại
phải|nhỏ|Bức _[[Người Vitruvius_ của Leonardo da Vinci thể hiện ảnh hưởng của các tác giả cổ đại lên những nhà tư tưởng thời Phục Hưng. Dựa trên những đặc điểm miêu tả trong cuốn _De
nhỏ|Bức tự họa của người Hồi giáo ở Iberia, lấy từ [[Tale of Bayad and Riyad.]] **Moor** là từ dùng để mô tả nhóm dân cư trong lịch sử bao gồm người Berber, người châu
**Alaska** () là một tiểu bang của Hoa Kỳ, nằm tại đầu tây bắc của lục địa Bắc Mỹ. Alaska giáp với hai tỉnh Yukon và British Columbia của Canada ở phía đông, giáp với