✨Edo

Edo

(nghĩa là "cửa sông", phát âm tiếng Việt như là Ê-đô) còn được viết là Yedo hay Yeddo, là tên cũ của thủ đô nước Nhật, tức Tōkyō ngày nay.

Con người đã có mặt tại khu vực Vịnh Tōkyō hằng nhiều thế kỷ nhưng trong văn tịch thì mãi đến thế kỷ 15 Edo mới được nhắc đến kể từ khi Ōta Dōkan cho xây thành Edo vào năm 1457.

Đô thị trọng yếu nhất của Nhật trước đó là Kyōto nơi Thiên hoàng (nhà vua Nhật Bản) chọn làm kinh đô. Khi Mạc phủ Tokugawa lên nắm quyền và chuyển hành dinh đến Edo thì địa vị Kyōto bắt đầu lu mờ. Thiên hoàng tiếp tục ngự trị ở Kyōto nhưng Edo trở thành trung tâm quyền lực. Edo từ đó phát triển nhanh chóng từ làng chài nhỏ bé để trở thành đô thị đông đúc với hơn 1.000.000 dân vào năm 1721. Vào thời điểm đó Edo đã là một trong những thành phố lớn nhất thế giới.

Edo thường bị hỏa hoạn. Riêng cơn cháy Meireki no Taika năm 1657 đã giết hơn 100.000 người. Sử sách thời kỳ Edo đã ghi lại hơn 100 cơn hỏa hoạn lớn. Đám cháy thường lan rất nhanh vì nhà cửa hầu hết cất bằng gỗ mà lại dùng than để sưởi ấm. Tình hình nhiêm trọng đến nỗi các Shōgun lập ra chức Machi bugyo (町奉行: Đinh phụng hành) để đảm nhiệm việc bảo an. Chức vụ này dưới thời Tokugawa Yoshimune được củng cố mà hậu thân là machibikeshi tức hệ thống chữa cháy thành phố ngày nay. Có ước tính cho rằng từ năm 1600 đến 1945, mức phát triển của Edo/Tōkyō bị đẩy lùi 25-50 năm bởi chiến tranh, hỏa hoạn và các thiên tai như động đất, núi lửa và sóng thần.

Khi chế độ Mạc phủ bị lật đổ, Edo đổi tên thành , có nghĩa là "kinh đô ở miền Đông". Năm 1869, Thiên hoàng Minh Trị chính thức dời đô từ Kyōto ra Tōkyō và Tōkyō chính thức trở thành thủ đô nước Nhật Bản. Edo, 1865 hoặc 1866. Hình được chụp bởi [[Felice Beato.]]

👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
, còn gọi là **thời kỳ Tokugawa** (徳川時代 _Tokugawa-jidai_, "Đức Xuyên thời đại’’), là một giai đoạn trong lịch sử Nhật Bản từ năm 1603 đến năm 1868. Thời kỳ này đánh dấu bằng sự
, tên khác là xây dựng năm 1457 bởi Ota Dōkan; là một thành trì nằm trên địa đài thị trấn Kōji (麹町; Kōji-machi) thuộc quận Chiyoda ở Tokyo (Nhật Bản), thời đó được gọi
(nghĩa là "cửa sông", phát âm tiếng Việt như là Ê-đô) còn được viết là **Yedo** hay **Yeddo**, là tên cũ của thủ đô nước Nhật, tức Tōkyō ngày nay. Con người đã có mặt
nhỏ|373x373px| _[[Vườn mơ ở Kameido_ (1857), một trong những bản họa nổi tiếng nhất thuộc bộ tác phẩm _Trăm danh thắng Edo_ của Utagawa Hiroshige. ]] là một bộ tác phẩm in mộc bản, được
, còn gọi là và , diễn ra vào tháng 5 và tháng 7 năm 1868, khi thành Edo (nay là Tokyo), do Mạc phủ Tokugawa kiểm soát, rơi vào tay lực lượng quan quân
**Tiếng Edo** (viết có dấu: ), còn được gọi là **tiếng Bini** (Bénin), là một ngôn ngữ Volta-Niger được nói ở bang Edo, Nigeria. Đây là ngôn ngữ bản địa chính của người Edo và
nhỏ **Ini Edo** (sinh ngày 23 tháng 4 năm 1982). Năm 2011, bà được Liên hiệp quốc chọn làm đại sứ môi trường. ## Lí lịch Bà là người Ibibio (một dân tộc sống ở
**_Gonomyia edo_** là một loài ruồi trong họ Limoniidae. Chúng phân bố ở vùng nhiệt đới châu Phi.
**9782 Edo** (1994 WM) là một tiểu hành tinh vành đai chính được phát hiện ngày 25 tháng 11 năm 1994 bởi T. Kobayashi ở Oizumi.
**Edo Kayembe** (sinh 3 tháng 8 năm 1998) là một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người CHDC Congo hiện đang thi đấu ở vị trí tiền vệ cho câu lạc bộ Watford tại EFL
Mặt nạ thần thánh Pure Smile Trắng mịn trông thấy chỉ sau 1 lần sử dụng. Khái niệm Art mask (mặt nạ hóa trang) xuất hiện trong năm 2015 vừa qua, được các nghệ sỹ
Mặt nạ thần thánh Pure Smile Trắng mịn trông thấy chỉ sau 1 lần sử dụng. Khái niệm Art mask (mặt nạ hóa trang) xuất hiện trong năm 2015 vừa qua, được các nghệ sỹ
**Mạc phủ Tokugawa** (Tiếng Nhật: 徳川幕府, _Tokugawa bakufu_; Hán Việt: _Đức Xuyên Mạc phủ_), hay còn gọi là **Mạc phủ Edo** (江戸幕府, _Giang Hộ Mạc phủ_), là chính quyền Mạc phủ ở Nhật Bản do
là những năm cuối cùng dưới thời Edo khi Mạc phủ Tokugawa sắp sụp đổ. Tiêu biểu là hàng loạt sự kiện quan trọng diễn ra từ năm 1853 đến năm 1867 khiến Nhật Bản
**Đại Áo** (chữ Hán: 大奥; おおおくŌoku) hiểu đơn giản là hậu cung của thành Edo (Tokyo, Nhật Bản ngày nay), nơi mà rất nhiều phụ nữ có quan hệ với Tướng quân (shōgun) đương kim
**Lịch sử quân sự Nhật Bản** mô tả cuộc chiến tranh phong kiến kéo dài nhằm tiến tới việc ổn định trong nước, sau đó cùng với việc viễn chinh ra bên ngoài cho tới
nhỏ|phải|Hương khói tại lăng mộ của 47 võ sĩ không chủ ở chùa Tuyền Nhạc Tự. Câu chuyện về **bốn mươi bảy rōnin**, còn được biết dưới tên **cuộc trả thù Akō** hay là ,
**Tỏa Quốc** (tiếng Nhật: 鎖国, _Sakoku_; Hán-Việt: Tỏa quốc, nghĩa là "khóa đất nước lại") là chính sách đối ngoại của Nhật Bản trong hơn hai thế kỷ, từ giữa thế kỷ 17 đến thế
thumb|_Tokaido gojusan tsui, Futakawa_ bởi [[Hiroshige. Hai người đàn ông sợ hãi bởi một con ma rơi vào nhau và sau đó cười điên dại khi họ nhận ra họ đang chạy trốn kimono phơi
thumb|right|[[Honda Tadakatsu, _fudai daimyō_ nổi tiếng thời kỳ tiền Edo]] là hạng của _daimyō_ là chư thần kế thừa của Mạc phủ Tokugawa trong thời kỳ Edo. _Fudai_ chủ yếu là tầng lớp thân thuộc
là _daimyō_ nhà Hotta đời thứ năm của phiên Sakura vào thời Edo, giữ chức _rōjū_ (lão trung) trong Mạc phủ Tokugawa thời Bakumatsu, đóng một vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán
hay là những tên gọi được dùng để chỉ các cuộc xung đột quân sự giữa Mạc phủ Tokugawa và gia tộc Toyotomi diễn ra xung quanh Thành Ōsaka, bắt đầu từ tháng 12 năm
"Hàng loạt Daimyo tham gia một lễ hội tại [[Edo" từ tập "Tokugawa Seiseiroku". Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Nhật.]] là thông lệ của Mạc phủ Tokugawa đòi tất cả các lãnh chúa (_daimyo_)
thumb|right|Dejima và Vịnh Nagasaki, khoảng năm 1820. Hai tàu của Hà Lan và rất nhiều thuyền của Trung Quốc được miêu tả. thumb|right|Quang cảnh đảo Dejima nhìn từ Vịnh Nagasaki (Kawahara Keiga, 1836) thumb|Philipp Franz
là một samurai sống vào Thời kỳ Edo trong lịch sử Nhật Bản, _daimyō_ đời thứ 3 của Phiên Sendai ở miền bắc nước Nhật trong giai đoạn 1658 - 1660, và tộc trưởng đời
thumb|Khu công nghiệp Tập Thành Quán (集成館) do Shimazu Nariakira thành lập năm 1852 tại Iso (磯), [[phiên Satsuma. Một _dị nhân quán_ (異人館) được xây dựng để làm chỗ ở cho bảy kỹ thuật
**Chūshingura** (忠臣蔵 - trung thần tạng, tạm dịch: kho chuyện trung thần) là tên thường gọi của Kana-dehon Chūshingura, một tiết mục biểu diễu của thể loại kịch múa rối Jōruri (Tịnh Lưu Ly, hay
là một gia tộc samurai Nhật Bản, bắt nguồn từ gia tộc Fujiwara và đặc biệt đáng chú ý do sức mạnh của họ trong thời kỳ Muromachi và thời kỳ Sengoku (khoảng thế kỷ
**Tokugawa Yoshinobu** (徳川 慶喜 _ Đức Xuyên Khánh Hỉ_), còn gọi là **Tokugawa Keiki**, sinh ngày 28 tháng 10 năm 1837, mất ngày 22 tháng 11 năm 1913) là Tướng quân thứ 15 và là
**Tử tước** là một Đô đốc Hải quân Nhật Bản trung thành với Mạc phủ Tokugawa, chiến đấu chống lại chính quyền Meiji cho đến khi kết thúc Chiến tranh Boshin, nhưng sau đó phục
là một trận đánh nổi tiếng trong lịch sử Nhật Bản diễn ra vào ngày 21 tháng 10 năm 1600 (ngày 15 tháng thứ 9 niên hiệu _Khánh Trường_ thứ 5) tại Sekigahara, thuộc tỉnh
**Matthew Calbraith Perry** (10 tháng 4 năm 1794– 4 tháng 3 năm 1858, New York) là Phó Đề đốc của Hải quân Hoa Kỳ. Ông được biết đến trong lịch sử vì đã chỉ huy
thumb|Tranh mộc bản vẽ sự kiện Sakuradamon (âm Hán Việt: "Anh điền môn ngoại chi biến") là vụ ám sát Thủ tướng Nhật (Tairō) Ii Naosuke (1815–1860) ngày 24 tháng 3 năm 1860 bởi rōnin
phải|nhỏ| Suzuki Harunobu (khoảng 1724 đến 1770), "Parading Courtesan with Attendants", cuối năm 1760, Nishiki-e (in thổ cẩm) Bảo tàng V & A số. E.1416 Từ1898 là một loại hình in mộc bản của Nhật
là quan chức Mạc phủ Tokugawa cuối thời Edo. Ông là viên chức đại diện Mạc phủ với tên gọi _Daikan_ (Đại quan), phụ trách các phiên trấn thuộc Mạc phủ Tokugawa gồm xứ Izu,
là một y sĩ và học giả Lan học vào cuối thời Edo, được biết đến là người lập ra một ngôi trường mà sau này phát triển thành Đại học Osaka. Nhiều học trò
là nhà Nho phái Dương Minh học sống vào giữa thời Edo, tên hồi nhỏ là , còn có tên khác là , tự là , tên thường gọi là . ## Tiểu sử Chào
là một gia đình daimyo hùng mạnh ở Nhật Bản. Họ là hậu duệ của Thiên hoàng Seiwa (850-880) và là một chi của gia tộc Minamoto (Seiwa Genji) qua gia tộc Nitta. Minamoto no
Các **phiên** ( _han_?) hoặc **lãnh địa** là một thuật ngữ lịch sử của Nhật Bản, được đặt cho phần đất
là ni cô được nhiều người coi là một trong những nhà thơ Nhật Bản vĩ đại nhất vào cuối thời Edo đầu thời Minh Trị. Bên cạnh đó, bà cũng là thợ gốm, họa
là nhà Nho phái Dương Minh học đầu thời Edo được mệnh danh là "Thánh nhân xứ Ōmi". Nakae vốn là gia thần sống dưới thời Mạc phủ Tokugawa. Ông dạy rằng đức tính cao
là một samurai và vị quan Nhật Bản vào cuối thời Edo, nổi tiếng với vị trí chỉ huy Shinsengumi. ## Tiểu sử Isami, ban đầu lấy tên là Katsugorō, sinh tại Miyagawa Hisajirō, một
(1576 - 1632) là một vị daimyo đầu tiên ở vùng Morioka trong thời kỳ Edo của Nhật Bản. ## Tiểu sử Nanbu được sinh ra ở thành Tago, trong làng Sannohe, là con trai
nhỏ|Honda Tadakatsu **** (1 tháng 11, 1548 – 3 tháng 12 năm 1610), còn gọi là **Honda Heihachirō** (本多平八郎), là một tướng quân người Nhật (và sau đó là một daimyo) từ thời Hậu Sengoku
, còn được gọi là và đôi khi là **Đại Ngu viện** (大虞院) hoặc **Đại Quảng viện** (大廣院), là một trong các thiếp được sủng ái nhất của Toyotomi Hideyoshi, sau chính thất Nene. Trong
**Hyakkai Zukan** (chữ Hán: 百怪圖巻: **Bách quái đồ quyển**) là tập tranh cuộn về chủ đề yêu quái của họa sĩ Sawaki Sūhi được ấn hành vào năm thứ 2 niên hiệu Gembun (1737). Họa
xảy ra vào ngày 31 tháng 12 năm 1703 ở Edo, một tên cũ của Tōkyō, Nhật Bản ngày nay. Nó làm chấn động Edo và có khoảng 2.300 người thiệt mạng. được cho là
thumb|225 px|[[Engaku-ji trong một bức vẽ của _Shinpen Kamakurashi_ bao gồm khu vực xung quanh Ga Kita-Kamakura ngày nay.]] là một cuốn địa chí thời kỳ Edo liên quan đến thành phố Kamakura, Kanagawa, Nhật
là cuốn biên niên sử về Oda Nobunaga, được biên soạn vào đầu thời kỳ Edo dựa trên những ghi chép từ viên tùy tướng dưới trướng Nobunaga là lưu giữ bên mình. gói gọn
là một Niên hiệu Nhật Bản sau Thời kỳ Văn Cửu và trước Thời kỳ Minh Trị. Thời kỳ này chỉ kéo dài hơn hai năm từ tháng 3 năm 1864 đến tháng 4 năm