nhỏ|300x300px|Sáu vệ tinh quan sát Trái Đất, trong đó có tập vệ tinh [[A-train (tập vệ tinh)|A-train vào năm 2014]]
Vệ tinh quan sát Trái Đất hoặc vệ tinh viễn thám Trái Đất là loại vệ tinh được thiết kế hoặc sử dụng để quan sát Trái Đất từ quỹ đạo, bao gồm các vệ tinh do thám và những vệ tinh tương tự dành cho mục đích phi quân sự như giám sát môi trường, khí tượng, lập bản đồ hoặc các mục đích khác. Loại phổ biến nhất là vệ tinh chụp ảnh Trái Đất, giúp cung cấp hình ảnh bề mặt địa cầu tương tự như chụp ảnh trên không; một số vệ tinh quan sát có thể thực hiện viễn thám mà không cần chụp ảnh, ví dụ như trong hiện tượng che khuất sóng vô tuyến GNSS.
Vệ tinh viễn thám xuất hiện kể từ khi Liên Xô phóng vệ tinh nhân tạo đầu tiên là Sputnik 1 vào ngày 4 tháng 10 năm 1957. Sputnik 1 đã gửi lại tín hiệu vô tuyến cho các nhà khoa học sử dụng nghiên cứu tầng điện ly. Ngày 31 tháng 1 năm 1958, Cơ quan Tên lửa Đạn đạo Quân đội Mỹ phóng vệ tinh đầu tiên của nước này là Explorer 1 nhằm phục vụ nghiên cứu cho Phòng Thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA. Nhờ thông tin được gửi về từ máy dò bức xạ trên Explorer 1 giúp con người phát hiện ra vành đai bức xạ Van Allen của Trái Đất. Tàu vũ trụ TIROS-1 thuộc chương trình Vệ tinh Quan sát Hồng ngoại Vô tuyến (TIROS) của NASA được phóng vào ngày 1 tháng 4 năm 1960, đã gửi về đoạn phim truyền hình đầu tiên quay lại các kiểu thời tiết từ không gian.
Hầu hết vệ tinh quan sát Trái Đất đều mang theo các thiết bị cần được vận hành ở độ cao quỹ đạo tương đối thấp, từ trên 500 km đến 600 km (310 đến 370 dặm). Các quỹ đạo thấp hơn có lực cản không khí nhiều hơn làm cho vệ tinh dễ bị phân rã quỹ đạo và mất dần độ cao, dẫn đến việc phải thường xuyên tăng độ cao để tránh thâm nhập khí quyển. Các vệ tinh ERS-1, ERS-2 và Envisat của Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) cũng như tàu vũ trụ MetOp của EUMETSAT đều đang hoạt động ở độ cao khoảng 800 km (500 dặm). Các tàu vũ trụ PROBA, PROBA-2 và SMOS của ESA đang hoạt động ở độ cao khoảng 700 km (430 dặm). Các vệ tinh của UAE là DubaiSat-1 & DubaiSat-2 cũng được đặt trong quỹ đạo tầm thấp (LEO) và cung cấp hình ảnh về các khu vực khác nhau của Trái Đất.
Để có thể quét bao phủ toàn cầu trong quỹ đạo thấp, các vệ tinh sử dụng quỹ đạo cực. Quỹ đạo thấp có chu kỳ quỹ đạo khoảng 100 phút và Trái Đất sẽ quay quanh trục của nó khoảng 25° giữa các quỹ đạo liền kề nhau. Mỗi quỹ đạo tạo ra đường đối chiếu trên bề mặt địa cầu dịch chuyển 25° về phía tây, cho phép quét một phần khác nhau của địa cầu. Hầu hết các vệ tinh đều ở quỹ đạo đồng bộ Mặt Trời.
Những vệ tinh sử dụng quỹ đạo địa tĩnh ở độ cao 36.000 km (22.000 dặm) có thể bay lơ lửng tại một điểm không đổi trên bề mặt Trái Đất do chu kỳ quỹ đạo ở độ cao này là 24 giờ. Điều này cho phép mỗi vệ tinh quét bao phủ liên tục hơn 1/3 Trái Đất, vì vậy khi ba vệ tinh bay cách nhau tạo thành góc 120° sẽ bao phủ toàn bộ hành tinh. Quỹ đạo địa tĩnh chủ yếu được sử dụng cho các vệ tinh khí tượng.
Lịch sử
Herman Potočnik đã nêu ý tưởng về tàu vũ trụ quay quanh quỹ đạo để quan sát chi tiết hoạt động quân sự và hòa bình trên mặt đất trong cuốn sách The Problem of Space Travel (Vấn đề Du hành Không gian) xuất bản năm 1928 của ông. Ông mô tả những điều kiện đặc biệt của không gian có thể mang lại hữu ích như thế nào cho thí nghiệm khoa học. Cuốn sách mô tả các vệ tinh địa tĩnh (do Konstantin Tsiolkovsky lần đầu đưa ra ý tưởng) và thảo luận về việc liên lạc giữa chúng với mặt đất bằng sóng vô tuyến, nhưng lại không có ý tưởng sử dụng vệ tinh để phát sóng quy mô rộng lớn và làm trạm chuyển tiếp viễn thông.
Ứng dụng
Thời tiết
nhỏ|290x290px| Vệ tinh thời tiết [[GOES 8 của Mỹ]]
Vệ tinh thời tiết là một loại vệ tinh được sử dụng chủ yếu để theo dõi thời tiết và khí hậu của Trái Đất. Tuy nhiên, những vệ tinh khí tượng này quan sát nhiều thứ hơn ngoài các hệ thống đám mây, ví dụ, nó có thể thu thập thông tin môi trường như: Ánh đèn thành phố, hỏa hoạn, cháy rừng, ảnh hưởng của ô nhiễm, cực quang, bão cát, bão tuyết, lập bản đồ băng, ranh giới của dòng hải lưu, dòng năng lượng...
Hình ảnh chụp từ vệ tinh thời tiết đã giúp các nhà nghiên cứu theo dõi đám mây tro bụi từ núi lửa St. Helens và hoạt động của những núi lửa khác như núi Etna. Họ cũng theo dõi khói từ các đám cháy ở miền tây nước Mỹ như bang Colorado và bang Utah.
Giám sát môi trường
nhỏ|290x290px|Hình ảnh vệ tinh toàn bộ bề mặt Trái Đất dưới dạng phép chiếu hình chữ nhật đều
Vệ tinh giúp hỗ trợ giám sát môi trường bằng cách phát hiện những thay đổi trong thảm thực vật Trái Đất, hàm lượng khí trong khí quyển, trạng thái nước biển, màu sắc đại dương và băng nguyên. Thông qua theo dõi thay đổi của thảm thực vật theo thời gian, môi trường được giám sát bằng cách so sánh trạng thái thực vật hiện tại với mức trung bình trong dài hạn. Ví dụ, vụ tràn dầu năm 2002 ngoài khơi bờ biển tây bắc Tây Ban Nha đã được vệ tinh ENVISAT của Châu Âu theo dõi cẩn thận, mặc dù không phải là vệ tinh thời tiết nhưng nó mang theo thiết bị (ASAR) có thể nhìn thấy những thay đổi trên mặt biển. Sự phát thải do con người gây ra cũng được giám sát bằng cách đánh giá dữ liệu về khí NO2 và SO2 trong tầng đối lưu.
Các loại vệ tinh giám sát môi trường hầu như luôn bay theo quỹ đạo đồng bộ Mặt Trời và quỹ đạo đóng băng. Quỹ đạo đồng bộ Mặt Trời đi qua từng điểm trên mặt đất vào cùng một thời điểm cố định trong ngày, do đó các quan sát trong mỗi lần bay qua có thể được so sánh dễ dàng hơn, vì Mặt Trời ở cùng một vị trí trong mỗi lần quan sát. Quỹ đạo đóng băng là quỹ đạo gần nhất với quỹ đạo tròn mà không bị xáo trộn bởi độ dốc Trái Đất, lực hấp dẫn từ Mặt Trời và Mặt Trăng, áp suất ánh sáng và lực cản không khí.
Lập bản đồ
Vệ tinh có thể lập bản đồ địa hình trên bề mặt hành tinh từ không gian, ví dụ như vệ tinh Radarsat-1 và TerraSAR-X.
Quy định quốc tế
nhỏ|250x250px| Hệ thống vệ tinh thăm dò Trái Đất [[RapidEye]]
Theo Điều 1.51 trong Quy định Vô tuyến ITU (RR) của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU), dịch vụ vệ tinh thăm dò Trái Đất (còn gọi là: dịch vụ thông tin liên lạc vô tuyến vệ tinh thăm dò Trái Đất) được định nghĩa là:
Dịch vụ thông tin liên lạc vô tuyến giữa các trạm trên mặt đất và một hoặc nhiều trạm vô tuyến trong không gian, bao gồm cả liên kết giữa các trạm không gian với nhau, trong đó:
*thông tin liên quan đến đặc điểm của Trái Đất và các hiện tượng tự nhiên của nó, bao gồm dữ liệu trạng thái môi trường được lấy từ cảm biến thụ động hoặc chủ động trên vệ tinh;
*thông tin tương tự được thu thập từ những nền tảng trên không hoặc trên Trái Đất;
*thông tin được chia sẻ đến các trạm mặt đất trong hệ thống liên quan;
*có thể bao gồm sự dò hỏi nền tảng.
Dịch vụ này cũng có các liên kết chuyển tiếp cần thiết cho hoạt động của nó.
Phân loại
Dịch vụ thông tin liên lạc vô tuyến được phân loại theo điều 1 của Quy định Vô tuyến ITU như sau:
Dịch vụ cố định (điều 1.20)
- Dịch vụ vệ tinh cố định (điều 1.21)
- Dịch vụ liên vệ tinh (điều 1.22)
- Dịch vụ vệ tinh thăm dò Trái Đất
** Dịch vụ vệ tinh khí tượng (điều 1.52)
Phân bổ tần số
Việc phân bổ tần số vô tuyến được quy định tại Điều 5 của Quy định Vô tuyến ITU năm 2012.
Để cải thiện sự cân đối trong sử dụng phổ tần, phần lớn việc phân bổ dịch vụ đã được đưa vào Bảng phân bổ và Sử dụng Tần số thuộc trách nhiệm của cơ quan quản lý mỗi quốc gia. Sự phân bổ có thể là: phân bổ chính, phân bổ phụ, phân bổ độc quyền và phân bổ chia sẻ.
phân bổ chính: được biểu thị bằng chữ in hoa (xem ví dụ bên dưới)
phân bổ phụ: được biểu thị bằng chữ thường (xem ví dụ bên dưới)
*sử dụng độc quyền hoặc chia sẻ: thuộc trách nhiệm của chính quyền mỗi quốc gia
Tuy nhiên, việc sử dụng cho mục đích quân sự trong băng tần dành cho dân sự sẽ phải tuân theo Quy định Vô tuyến ITU.
; Ví dụ về phân bổ tần số:
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|300x300px|Sáu vệ tinh quan sát Trái Đất, trong đó có tập vệ tinh [[A-train (tập vệ tinh)|A-train vào năm 2014]] **Vệ tinh quan sát Trái Đất** hoặc **vệ tinh viễn thám Trái Đất** là loại
**Hệ thống Quan sát Trái Đất** (tiếng Anh: **Earth Observing System**) là một chương trình của NASA bao gồm loạt dự án về các vệ tinh nhân tạo và dụng cụ khoa học nằm trên
thumb|Vệ tinh Khayyam được phóng bằng tên lửa Soyuz của Nga từ Sân bay vũ trụ Baikonur ở Kazakhstan.|border **Vệ tinh Khayyam** () là một vệ tinh quan sát có độ phân giải cao của
[[ERS 2, một vệ tinh quan sát Trái Đất của Cơ quan Vũ trụ châu Âu]] Một **vệ tinh nhân tạo** hay gọi ngắn gọn là **vệ tinh**, là bất kỳ 1 vật thể nào
**Trạm quan sát Trái Đất của NASA** là một tổ chức xuất bản online các hình ảnh về Trái Đất được quan sát từ vệ tinh của cơ quan NASA của Hoa Kỳ. Trạm này
**Envisat** ("**Environmental Satellite**", tạm dịch: "Vệ tinh môi trường") là một vệ tinh quan sát Trái Đất đã ngừng hoạt động, hiện vẫn còn nằm trong quỹ đạo. Nó được phóng lên vào ngày 1
**Vệ tinh quan sát Einstein** (**HEAO-2**) là kính viễn vọng tia X được đưa vào không gian bởi NASA. Đây là kính thiên văn thứ hai trong ba Đài quan sát Thiên văn Năng lượng
Năm 1898, nhà khoa học Hamburg, Tiến sĩ Georg Waltemath tuyên bố rằng ông đã tìm thấy một hệ thống các mặt trăng nhỏ quay quanh Trái Đất. Ông đã bắt đầu tìm kiếm các
Trong thiên văn học, một **bầu trời ngoài Trái Đất** là hình ảnh của không gian bên ngoài từ bề mặt của một hành tinh (hoặc vật thể ngoài không gian) ngoài Trái Đất. Bầu
thumb|[[Ảnh dựng của bốn **vệ tinh Galileo** của Sao Mộc, trong một hình ảnh tổng hợp mô tả một phần của Sao Mộc và kích thước tương đối của chúng (các vị trí chỉ mang
**Giả thuyết ngoài Trái Đất** (**ETH**) đề xuất rằng một số vật thể bay không xác định (UFO) được giải thích tốt nhất là tàu vũ trụ vật lý nằm dưới quyền điều khiển của
Một **vệ tinh tạm thời** là một tiểu hành tinh bị trường hấp dẫn của một hành tinh bắt giữ và do đó trở thành vệ tinh tự nhiên của hành tinh chủ, nhưng, không
phải|Tên lửa đẩy Vega. **VNREDSat-1** hay **VNREDSat-1A** (tên đầy đủ **V**ietnam **N**atural **R**esources, **E**nvironment and **D**isaster-monitoring **Sat**ellite-1A) là vệ tinh quang học quan sát Trái Đất, có khả năng chụp ảnh toàn bộ các khu
Sao Hỏa có hai tiểu **vệ tinh**, Phobos và Deimos, được cho là các tiểu hành tinh bị bắt giữ. Cả hai được Asaph Hall phát hiện năm 1877, được đặt tên theo các nhân
thumb|upright=1.6|Vệ tinh của các [[hành tinh trong hệ Mặt Trời so với Trái Đất]] **Vệ tinh tự nhiên** là vật quay quanh hành tinh hoặc hành tinh lùn mà không phải do con người chế
**ICESat-2** (**Vệ tinh Độ cao 2 Băng, Mây và Mặt đất 2**), một phần của Hệ thống Quan sát Trái Đất của NASA, là một chuyến bay vệ tinh đo độ cao băng và độ
**Landsat 7**, phóng lên ngày 15 tháng 4 năm 1999, là vệ tinh nhân tạo thứ 7 của chương trình Quan sát Trái Đất (hay chương trình Landsat). Mục đích chính của Landsat 7 là
thumb|Mô phỏng máy tính của từ trường Trái Đất trong thời gian phân cực bình thường giữa các lần [[đảo cực địa từ . Các biểu diễn đường sức màu xanh lam ứng với trường
**Sự sống ngoài Trái Đất** là những sinh vật hay giống loài, trên các giả thuyết, tồn tại và phát triển bên ngoài Trái Đất. Hầu hết các nhà khoa học cho rằng sự sống
là cơ quan hàng không vũ trụ và không gian quốc gia của Nhật Bản. Thông qua việc sáp nhập ba tổ chức độc lập trước đây, JAXA được thành lập vào ngày 1 tháng
phải|Ảnh hiện tượng [[cực quang được chụp từ tàu con thoi]] **Vệ tinh khí tượng** là một loại vệ tinh nhân tạo được dùng chủ yếu để quan sát thời tiết và khí hậu trên
thumb|Một hình ảnh động hiển thị vòng quay của Trái Đất quanh trục của nó thumb|Trời đêm trên dãy Himalaya Nepal, cho thấy đường của sao khi Trái Đất quay. **Hiện tượng tự quay của
**Đài quan sát** là vị trí có bố trí thiết bị quan sát, được sử dụng để quan sát các sự kiện mặt đất hoặc thiên thể. Thiên văn học, khí hậu học / khí
**Quỹ đạo Trái Đất tầm thấp** () là quỹ đạo gần Trái Đất. Quỹ đạo này có đặc trưng chu kỳ quỹ đạo nhỏ hơn 128 phút (vệ tinh hoàn thành ít nhất 11,25 vòng
**Trái Đất rỗng** là một tập hợp các thuyết cho rằng Trái Đất hoặc là hoàn toàn rỗng hoặc có chứa một không gian rỗng đáng kể bên trong nó. Các thuyết này từ lâu
Kiến thức về **vị trí của Trái Đất** đã được định hình bằng 400 năm quan sát bằng kính thiên văn, và đã mở rộng triệt để kể từ đầu thế kỷ 20. Ban đầu,
thumb|upright=1.75|right|Minh họa kích thước được suy luận của siêu Trái Đất [[CoRoT-7b (giữa) so với Trái Đất và Sao Hải Vương]] **Siêu Trái Đất** là những hành tinh ngoài hệ Mặt Trời có khối lượng
nhỏ|299x299px| Một số vệ tinh tự nhiên (với quy mô [[Trái Đất). 19 vệ tinh đủ lớn để có hình cầu và chỉ Titan mới có bầu khí quyển riêng. ]] Các vệ tinh tự
**Janus** là một vệ tinh bên trong của Sao Thổ. Nó cũng được biết đến là **Saturn X**. Nó được đặt tên theo vị thần Janus trong thần thoại. ## Lịch sử ### Phát hiện
**Callisto** (, hay **Jupiter IV**) là vệ tinh lớn thứ hai của Sao Mộc. Trong hệ Mặt Trời, Callisto là vệ tinh lớn thứ ba, sau Ganymede cũng của Sao Mộc và vệ tinh Titan
Các **vệ tinh tự nhiên của Sao Thổ** rất đa dạng, từ các tiểu vệ tinh nhỏ hơn cho đến Titan khổng lồ, thậm chí còn lớn hơn cả Sao Thủy. Sao Thổ có 274
nhỏ|[[Ánh sáng xanh bị tán xạ nhiều hơn các bước sóng khác bởi các khí trong khí quyển, bao quanh Trái Đất trong một lớp màu xanh rõ ràng khi nhìn từ không gian trên
upright=1.5|phải|nhỏ|Sao Thiên Vương và sáu vệ tinh lớn nhất của nó (_kích thước theo tỷ lệ, thứ tự khoảng cách đến hành tinh không theo tỷ lệ_). Từ trái sang phải: Puck, Miranda, Ariel, Umbriel,
**Vệ tinh thứ hai của Trái Đất** là một ý kiến về vệ tinh thứ hai của Trái Đất. Đây là ý kiến được đưa ra bởi Frederic Petit. Ông cho rằng, Trái Đất có
**Vệ tinh của vệ tinh** hay còn được gọi là **vệ tinh phụ** là một thiên thể có quỹ đạo quay xung quanh vệ tinh của một hành tinh. Đôi khi cụm từ vệ tinh
**Io** (IPA: ˈaɪoʊ; tiếng Hy Lạp: Ῑώ) là vệ tinh tự nhiên nằm phía trong cùng trong số bốn vệ tinh Galileo của Sao Mộc và với đường kính 3.642 kilômét, là vệ tinh lớn
**Titan** (phát âm tiếng Anh: ˈtaɪtən _TYE-tən,_ tiếng Hy Lạp: _Τῑτάν_) hoặc **Saturn VI** là vệ tinh lớn nhất của Sao Thổ, vệ tinh duy nhất có bầu khí quyển đặc và là vật thể
**Phobos** (tiếng Anh: , : "sợ hãi") là vệ tinh lớn và sát bề mặt Sao Hỏa nhất trong số hai vệ tinh của nó (vệ tinh kia là Deimos), được đặt theo tên của
**Sputnik 1** (tiếng Nga: Спутник 1, "vệ tinh 1". hay "PS-1", Простейший Спутник-1 hay _Prosteyshiy Sputnik-1_) là vệ tinh nhân tạo đầu tiên trên thế giới do Liên bang Xô Viết chế tạo và được
**Enceladus** (phiên âm ) là vệ tinh lớn thứ sáu của Sao Thổ. Nó được nhà thiên văn học William Herschel phát hiện vào năm 1789. Trước năm 1980 (thời điểm 2 tàu vũ trụ
nhỏ|phải|Hình ảnh Trái Đất chụp năm 1972. Biểu đồ thời gian lịch sử Trái Đất **Lịch sử Trái Đất** trải dài khoảng 4,55 tỷ năm, từ khi Trái Đất hình thành từ Tinh vân Mặt
**Europa** hay **Jupiter II** là vệ tinh thứ sáu, tính theo quỹ đạo từ trong ra ngoài, của Sao Mộc. Europa được Galileo Galilei và Simon Marius phát hiện năm 1610. Hai nhà khoa học
**Ganymede** (phiên âm /ˈgænɨmiːd/ GAN-ə-meed) là vệ tinh tự nhiên lớn nhất của Sao Mộc và cũng là vệ tinh lớn nhất trong hệ Mặt Trời. Thậm chí nó còn lớn hơn cả Sao Thủy,
Mô hình cắt của Trái Đất từ trong nhân ra. Cấu trúc bên trong Trái Đất tương tự như ở bên ngoài cũng bao gồm các lớp. Các lớp này được xác định dựa trên
Đây là **danh sách những trường hợp được cho là đã nhìn thấy vật thể bay không xác định (UFO) đáng chú ý ở Vương quốc Liên hiệp Anh**. Nhiều vụ chứng kiến hơn đã
| data4 = | header5 = | belowstyle = | below = Trích dẫn bài báo công bố trên Phys. Rev. Lett. Trước đó các nhà vật lý mới chỉ biết sự tồn tại của
Mặt cắt của [[Trái Đất từ lõi tới tầng ngoài (quyển ngoài) của khí quyển. **Một phần theo tỷ lệ**
1. _Crust_-Lớp vỏ (địa chất)
2. _Upper Mantle_-Quyển Manti trên
3. _Mantle_-Quyển Manti dưới
4. _Outer core_-Lõi ngoài
5. _Inner
**Iapetus** (phát âm ) đôi khi được viết là **Japetus** (phiên âm là /ˈdʒæpɨtəs/). Iapetus được nhà thiên văn học Giovanni Domenico Cassini phát hiện vào năm 1671. Đây là một vệ tinh hết sức
**Oberon** , còn gọi là **** là vệ tinh lớn và nằm phía ngoài cùng trong nhóm vệ tinh chính của Sao Thiên Vương. Đây là vệ tinh lớn và nặng thứ hai của Sao
thumb|Các trang web của dự án quan sát vi sóng SETI (tìm kiếm trí thông minh ngoài Trái Đất) thuộc NASA. **Giao tiếp với trí thông minh ngoài Trái Đất** hay **CETI**, là một nhánh