Tiếng Albania ( hay ) là một Ấn-Âu, là ngôn ngữ của người Albania miền Balkan và của kiều dân Albania ở châu Mỹ, (những nơi khác ở) châu Âu và châu Đại Dương. Đây là ngôn ngữ của chừng 7,5 triệu người, nằm trong một nhánh riêng trong hệ Ấn-Âu, không có quan hệ gần gũi với ngôn ngữ nào.
Được ghi chép lại lần đầu vào thế kỷ XV, tiếng Albania là nhánh ngôn ngữ Ấn-Âu cuối cùng xuất hiện trên tư liệu viết. Đây là một lý do mà nguồn gốc chính xác của nó từ lâu đã là vấn đề tranh luận trong giới ngôn ngữ học và sử học. Tiếng Albania được cho hậu duệ của một ngôn ngữ Cổ Balkan thời xa xưa. Vì lý do địa lý-lịch sử hơn là ngôn ngữ, có nhiều sử gia và nhà ngôn ngữ học cho rằng tiếng Albania có lẽ bắt nguồn từ một phương ngữ Illyria miền nam từng nói ở khu vực cùng tên vào thời Cổ đại Hy-La. Giả thuyết khác lại cho rằng tiếng Albania là "con cháu" của tiếng Thracia hay tiếng Dacia (những ngôn ngữ cổ khác nói xa hơn về phía đông so với tiếng Albania). Hiện ta vẫn
chưa có đủ hiểu biết để khẳng định hay bác bỏ các giả thuyết trên.
Phân bố địa lý
upright=0.9|thumb|Các phương ngữ ở Albania
Tiếng Albania là ngôn ngữ của hơn 7 triệu người, sống chủ yếu ở Albania, Kosovo, Hy Lạp, Ý, Bắc Macedonia và Montenegro. Tuy nhiên, do số kiều dân Albania lớn, tiếng Albania có mặt ở khá nhiều quốc gia.
Châu Âu
Tiếng Albania là ngôn ngữ chính thức của Albania và Kosovo, ngôn ngữ đồng chính thức ở Bắc Macedonia. Nó là ngôn ngữ thiểu số được công nhận ở Croatia, Ý, Montenegro, România và Serbia. Ở Hy Lạp, cộng đồng người Albania tập trung ở Thesprotia và Preveza cũng như vài ngôi làng tại Ioannina và Florina. Ngoài ra, nó cũng là ngôn ngữ của 450.000 người nhập cư gốc Albania (di cư đến gần đây hơn) ở Hy Lạp.
Tiếng Albania trở thành ngôn ngữ chính thức của Bắc Macedonia vào năm 2019.
Phương ngữ
Tiếng Albania gồm hai phương ngữ chính riêng rẽ, Tosk nói ở miền nam, Gheg nói ở miền bắc. Tiếng Albania chuẩn dựa trên phương ngữ Tosk. Sông Shkumbin là đường phân chia xấp xỉ giữa hai phương ngữ.
Gheg được chia ra làm bốn tiểu phương ngữ: Gheg Tây Bắc, Gheg Đông Bắc, Gheg Trung, Gheg Nam. Nó được nói chủ yếu ở bắc Albania, khắp Montenegro, Kosovo và tây bắc Bắc Macedonia. Một tiểu phương ngữ khác biệt là phương ngữ Thượng Reka (tuy vẫn nằm trong Gheg Trung). Ở Croatia, có một phương ngữ kiều dân là phương ngữ Arbanasi.
Tosk tách làm năm tiểu phương ngữ: Tosk Bắc (đông người nói nhất), Labërisht, Çam, Arvanitika, Arbëresh. Tosk được nói ở nam Albania, tây nam Bắc Macedonia, Hy Lạp. Tiếng Albania Cham được nói ở tây bắc Hy Lạp, còn Arvanitika nói ở miền nam Hy Lạp. Arbëresh là ngôn ngữ của người Arbëreshë, hậu duệ của người Albania nhập cư đến Ý vào thế kỷ XV-XVI, hiện diện trong những cộng đồng nhỏ ở Sicilia và Calabria.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tiếng Albania** ( hay ) là một Ấn-Âu, là ngôn ngữ của người Albania miền Balkan và của kiều dân Albania ở châu Mỹ, (những nơi khác ở) châu Âu và châu Đại Dương. Đây
**Tiếng Albania Gheg** (cũng viết là **Albania Geg**; tiếng Albania Gheg: _gegarnt_, tiếng Albania: _gegë_ hoặc _gegërisht_) là một trong hai phương ngữ chính của tiếng Albania. Cái còn lại là Albania Tosk (tiếng Albania
**Tiếng Albania Tosk** ( hay _toskërisht_) là nhóm phương ngữ miền Nam của tiếng Albania, được nói bởi nhóm dân tộc được gọi là người Tosk. Ranh giới phân định giữa tiếng Tosk và tiếng
**Albania** hay **Albanie** (An-ba-ni, ), tên chính thức **Cộng hoà Albania** (tiếng Albania: _Republika e Shqipërisë_, IPA ) là một quốc gia tại Đông Nam Âu. Nước này giáp biên giới với Montenegro ở phía
**Quốc kỳ Albania** (tiếng Albania: _Flamuri i Shqipërisë_) là một lá cờ có nền đỏ với một con đại bàng đen hai đầu ở trung tâm. Đó là quốc kỳ có hai màu đỏ và
nhỏ|phải|Món bánh Pitalka ramazani **Ẩm thực Albania** () là món ăn quốc gia của người Albania. Nó là cách nấu ăn Địa Trung Hải có nhiều ảnh hưởng từ Hy Lạp, Ý và Thổ Nhĩ
**Người Albania** (tiếng Albania: Shqiptarët) là một nhóm sắc tộc, có nguồn gốc ở Albania, Kosovo và các nước láng giềng. Thuật ngữ này cũng được sử dụng để chỉ các công dân của Cộng
**Thủ tướng Albania** (), chính thức được gọi là **Thủ tướng của Cộng hòa Albania** (tiếng Albania: Kryeministri i Republikës së Shqipërisë), là người đứng đầu chính phủ của Albania và là người có quyền
**Điện ảnh Albania** (tiếng Albania: _Kinemaja Shqiptare_) là tên gọi ngành công nghiệp Điện ảnh Albania từ 1911 đến nay. Hình:Albania film clapperboard.svg ## Lịch sử hình thành và phát triển * **Thời kỳ sơ
**Quốc hội Albania** () hay **Kuvendi** là cơ quan lập pháp đơn viện của Albania, gồm ít nhất 140 nghị sĩ dân cử được bầu ra theo nguyên tắc trực tiếp, phổ thông đầu phiếu,
**Cộng hòa Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Albania** (tiếng Albania: _Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë_) là tên chính thức của Albania trong thời kỳ đảng cộng sản cầm quyền giữa năm 1976 và 1992.
Sau sự sụp đổ của chế độ cộng sản ở Albania vào năm 1991, số lượng các tạp chí đã tăng lên đáng kể. Đó là 71 vào năm 2001 dựa trên dữ liệu của
**Tiếng Hy Lạp hiện đại** (, , hoặc ), thường được người nói gọi đơn giản là **tiếng Hy Lạp** (, ), gọi chung là các phương ngữ của tiếng Hy Lạp được nói trong
**Tiếng Romani Sinti** (còn gọi là **Sintengheri Tschib (en),** **Sintitikes,** **Manus** hoặc **Romanes**) là phương ngữ của tiếng Romani nói bởi người Sinti ở Đức, Pháp, Áo, Bỉ, Hà Lan, một số khu vực ở
**Tiếng Dacia** là một ngôn ngữ Ấn-Âu đã tuyệt chủng, từng được nói tại khu vực dãy núi Karpat trong khoảng thời gian từ khoảng 3000–1500 TCN. Nó có lẽ từng là ngôn ngữ chính
**Kosovo** ( ; ) là một lãnh thổ tranh chấp và quốc gia được một bộ phận quốc tế công nhận tại Đông Nam Âu, tuyên bố độc lập khỏi Serbia vào năm 2008 với
**Tỉnh tự trị Xã hội chủ nghĩa Kosovo**, được gọi đơn giản là **Kosovo**, là một trong hai tỉnh tự trị của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Serbia thuộc Nam Tư (tỉnh còn lại
**_Albania_** là một tạp chí định kỳ của Albania được xuất bản bởi Faik Konica, một trong những nhân vật quan trọng nhất của văn hóa Albania trong những thập kỷ đầu của thế kỷ
**Tiếng Illyria** là một ngôn ngữ hay một nhóm các ngôn ngữ Ấn-Âu nói bởi người Illyria sống ở Đông Nam Âu thời kỳ cổ đại. Ngoại trừ một số tên người và địa danh,
**Tiếng Macedonia** (, tr. _makedonski jazik_, ) là ngôn ngữ chính thức của Bắc Macedonia và là thành viên của nhóm ngôn ngữ Đông Nam Slav. Tiếng Makedonija chuẩn được chọn làm ngôn ngữ chính
**_Fiamuri Arbërit_** hay **_Flamuri i Arbërit_** (tiếng Anh: Flag of Albania) là một tạp chí tiếng Albania được xuất bản từ năm 1883 đến năm 1887 bởi Jeronim de Rada, một trong những nhân vật
**Ếch nước Albania** (tên gọi khác: **Pelophylax shqipericus**) là một loài thuộc họ Ếch nhái (họ Ranidae) và có nguồn gốc từ Albania và Montenegro. Như tên gọi thông thường của chúng, chúng thích môi
**Hy Lạp** (Tiếng Hy Lạp hiện đại: , _elliniká_, hoặc , _ellinikí glóssa_) là một ngôn ngữ Ấn-Âu, bản địa tại Hy Lạp, Tây và Đông Bắc Tiểu Á, Nam Ý, Albania và Síp. Nó
Đây là danh sách những trường hợp được cho là đã nhìn thấy vật thể bay không xác định hoặc UFO ở Albania. ## Biến cố UFO năm 1907 Tài liệu đầu tiên về cuộc
"**Albania Kavkaz**" là ngoại danh thời hiện đại cho một nhà nước nằm ở Kavkaz vào thời cổ đại, tại nơi ngày nay là miền tây Azerbaijan (nơi cả hai kinh đô toạ lạc) và
**Viện hàn lâm Khoa học Albania** (, tiếng Anh: Academy of Sciences of Albania), là viện khoa học quan trọng hàng đầu của Albania. Viện này gồm những nhà khoa học Albania lỗi lạc nhất,
**Tiếng Ý** hay **tiếng Italia** (_italiano_, _lingua italiana_) là một ngôn ngữ thuộc nhóm Rôman của hệ Ấn-Âu và được dùng bởi khoảng 70 triệu người, đa số sinh sống tại Ý. Giọng Ý tiêu
**Tiếng Parthia**, còn gọi là **tiếng Pahlavi Arsacid**, với nội danh **Pahlawānīg**, là một ngôn ngữ Iran Tây Bắc cổ đại nay đã mất, từng hiện diện ở Parthia, một vùng miền đông bắc cổ
nhỏ|Một tấm bảng bằng tiếng Venetia viết "Ở đây chúng tôi cũng nói tiếng Venetia". nhỏ|450x450px|Một tấm bản đồ cho thấy sự phổ cập của [[Nhóm ngôn ngữ Rôman|ngôn ngữ Romance in ở châu Âu.
**Tiếng Phrygia** là ngôn ngữ Ấn-Âu được sử dụng bởi người Phrygia của Anatolia (Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay) trong thời đại cổ điển (kh. thế kỉ 8 TCN đến thế kỉ 5 CN). Tính
thumb|Các phương ngữ tiếng Aromania. **Tiếng Aromania** (_limba armãneascã_, _armãneshce_, _armãneashti_, _rrãmãneshti_), cũng được gọi là _Macedo-Rômania_ hay _Vlach_, là một ngôn ngữ Đông Rôman được nói tại Đông Nam Âu. Người nói ngôn ngữ
**Tiếng Bosnia** là tên của tiếng Serbia-Croatia, được sử dụng bởi người Bosnia. Đây là một bản chuẩn hóa phương ngữ Shtokavia. Đây là ngôn ngữ chính thức của Bosnia và Herzegovina. Các phương ngữ
**Ngôn ngữ Digan**, hoặc **ngôn ngữ Romani** (/roʊməni/), hoặc **ngôn ngữ Gypsy** (tiếng Digan: ćhib romani) là một số ngôn ngữ của người Digan, thuộc ngữ chi Ấn-Arya trong hệ ngôn ngữ Ấn-Âu . Theo
**Wikipedia tiếng Albani** là một phiên bản Wikipedia, một bách khoa toàn thư mở.
**George Castriot Skanderbeg** (6 tháng 5 năm 1405 — 17 tháng 1 năm 1468; thường được gọi ngắn gọn là **Skanderbeg**, , , , nghĩa là _Lãnh chúa Alexander_ hoặc là _Thủ lĩnh Alexander_) là một
**Gjirokastër** () (còn được gọi bằng nhiều tên khác như **Gjirokastra**) là một thành phố và đô thị ở miền nam Albania, trong một thung lũng giữa dãy núi Mali i Gjerë và sông Drino
**Butrint** (tiếng Albania: _Butrint_ hoặc _Butrinti_) là 1 thành phố của Hy Lạp cổ và là di tích cổ ở Sarandë, nước Albania, sát biên giới Hy Lạp. Thời xưa gọi nơi đây là Βουθρωτόν
**Berat** (, ) là một đô thị nằm tại hạt Berat, Albania. Đây là thành phố lớn thứ 9 của Albania xét theo dân số. Nó là thủ phủ của hạt Berat, một trong 12
nhỏ|frameless|Chữ ký **Maria Têrêsa Bojaxhiu** (còn được gọi là **thánh Têrêsa thành Kolkata**; tên khai sinh là **Anjezë Gonxhe Bojaxhiu**; ; 26 tháng 8 năm 1910 – 5 tháng 9 năm 1997), được biết đến rộng
**Ilir Meta** (;; sinh ngày 24 tháng 3 năm 1969) là một nhà ngoại giao và chính trị gia người Albania, đang giữ chức Tổng thống thứ 8 của Albania kể từ ngày 24 tháng
**Đại học Tirana** () là một trường đại học công lập và lớn nhất ở Albania. Nó được thành lập vào năm 1957 với tư cách là **Đại học Nhà nước** thông qua việc sáp
**Rita Sahatçiu Ora** (hay **Rita Sahatçiu**, sinh ngày 26 tháng 11 năm 1990) là một nữ ca sĩ, nhạc sĩ, nhân vật truyền hình kiêm diễn viên người Anh gốc Albania. Cô đã nổi lên
**Sông Mat** () là một con sông ở vùng bắc-trung Albania. Chiều dài tổng thể của nó là , bề mặt lưu vực của nó là . Lưu lượng trung bình của nó là .
**Muhammad Ali Pasha al-Mas'ud bin Agha**, tiếng Albania gọi là **Muhamed Ali Pasha** còn tiếng Thổ Nhĩ Kỳ gọi là **Mehemet Ali** (sinh ra từ một gia đình gốc Albania vào năm 1769 ở Kavala
**Himni i Flamurit** (tiếng Việt: **Ngân vang cho lá cờ**) là quốc ca của Albania. Nhạc của bài này được lấy từ một tác phẩm của nhà soạn nhạc România Ciprian Porumbescu, còn lời được
**Dinaric Alps** hay **Dinarides** tạo thành một chuỗi núi ở Nam Âu, trải dài trên lãnh thổ của Slovenia, Croatia, Bosna và Hercegovina, Serbia, Albania và Montenegro. Chuỗi núi này kéo dài dọc theo bờ
Các hồ **Prespa** là hai hồ nước ngọt ở phía đông nam châu Âu, thuộc ba quốc gia Albania, Hy Lạp và Cộng hòa Bắc Macedonia. Trong tổng diện tích bề mặt, 176,3 km2 (68,07
nhỏ|phải|Hạt Gjirokastër. **Hạt Gjirokastër** (tiếng Albania: _Qarku i Gjirokastrës_, tiếng Hy Lạp: _Αργυρόκαστρο_, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: _Ergir Vilayeti_ hoặc _Ergir_) là một trong 12 hạt của Albania. Hạt này gồm các huyện Gjirokastër, Përmet,
**Elseid Gëzim Hysaj** (phát âm tiếng Albania: [lsɛˈid hysaj]; sinh ngày 2 tháng 2 năm 1994) là một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Albania chơi ở vị trí hậu vệ phải cho câu
**Ngựa Albania** () là một giống ngựa chỉ có ở nội địa Albania. Đây là một giống ngựa nhỏ, có nét tương đồng với các giống ngựa Balkan. Tuy nhiên hai loại này có sự