✨Si Ma Cai

Si Ma Cai là một huyện miền núi biên giới thuộc tỉnh Lào Cai, Việt Nam.

Địa lý

Huyện Si Ma Cai nằm ở phía đông bắc tỉnh Lào Cai, cách thành phố Lào Cai chừng 95 km, có vị trí địa lý: Phía đông giáp huyện Xín Mần, tỉnh Hà Giang Phía tây giáp huyện Mường Khương Phía nam giáp huyện Bắc Hà Phía bắc giáp huyện Mã Quan thuộc châu Văn Sơn, tỉnh Vân Nam của Trung Quốc.

Huyện Si Ma Cai có diện tích 234,54 km², dân số năm 2004 là 26.753 người, gồm 11 dân tộc trong đó chủ yếu là người H'Mông (chiếm 82,52%), Nùng (chiếm 12,25%), La Chí (chiếm 0,75%), Cờ Lao (chiếm 3,98%), Phù Lá (chiếm 0,09%), Kinh (chiếm 0,28%).

Hành chính

Huyện Si Ma Cai có 10 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Si Ma Cai (huyện lỵ) và 9 xã: Bản Mế, Cán Cấu, Lùng Thẩn, Nàn Sán, Nàn Sín, Quan Hồ Thẩn, Sán Chải, Sín Chéng, Thào Chư Phìn.

Lịch sử

Nguồn gốc tên gọi

Hiện có 2 cách giải thích về tên gọi Si Ma Cai: Thứ nhất: Thời kỳ trước khi người Pháp đặt chân đến vùng đất này, người dân tộc thiểu số cư trú tại đây như: H Mông, Nùng, Thu Lao thường gọi vùng này là "Xín Mã Cái" nghĩa là "Chợ ngựa mới" ( Xín = Tân = Mới; Mã = ngựa; Cái = chợ; do ảnh hưởng của ngôn ngữ Trung Hoa), vì tại trung tâm huyện ngày nay có một khu chợ, trong đó mua bán trao đổi ngựa là hàng hóa chính, quan trọng nhất, trước đây chợ ngựa này họp ở Khu phố cũ (phố Thầu, có nhiều người Hoa sinh sống, cánh chợ hiện nay khoảng 02 km), sau đó chuyển lên khu chợ hiện nay, để sát với ngã 3 đường từ Chợ đi ra biên giới Việt - Trung có tên gọi hiện tại là Đường Si Ma Cai - Bến Mảng. Trải qua quá trình người Pháp, người Việt đến quản lý hành chính đọc chệch dần, phiên âm, viết thành Si Ma Cai như ngày nay. Thứ hai: Vùng núi phía Bắc Việt Nam xưa kia có nhiều địa danh mang ý nghĩa thần thoại Rồng - Tiên thơ mộng, trong đó Sin Ma Cai có nghĩa là vùng đất đó xuất hiện con ngựa lạ. Huyền tích cho rằng có ngựa ấy là do Rồng của nhà trời đi kinh lý, thấy cảnh bồng lai nên hóa thành con ngựa to cao lừng lững, trông khác lạ so với ngựa thồ bình thường. Nơi có đông cư dân thì có phố chợ. Sin Ma Cai nghĩa là chợ có con ngựa lạ. Khi thành lập huyện tên Sin Ma Cai bị viết thành Si Ma Cai. (Sự lý giải này mới có sau năm 2010 nhằm tạo điểm nhấn thu hút khách du lịch, không được công nhận rộng rãi)

Lịch sử

Năm 1966, huyện Bắc Hà thuộc tỉnh Lào Cai được chia tách thành huyện Bắc Hà mới và huyện Si Ma Cai. Huyện Si Ma Cai khi đó gồm 17 xã: Bản Mế, Cán Cẩu, Cán Hồ, Dào Dền Sán, Hồ Mù Chải, Lử Thẩn, Lùng Sán, Nàn Cảng, Nàn Sín, Nàn Thẩn, Nàn Vái, Quan Thần Sán, Seng Sui, Si Ma Cai, Sín Chéng, Sín Hồ Sán và Thào Chư Phìn.

Năm 1975, các tỉnh Yên Bái, Lào Cai và Nghĩa Lộ (trừ huyện Bắc Yên và huyện Phù Yên) sáp nhập thành tỉnh Hoàng Liên Sơn, huyện Si Ma Cai thuộc tỉnh Hoàng Liên Sơn.

Năm 1979, huyện Si Ma Cai lại sáp nhập vào huyện Bắc Hà.

Ngày 28 tháng 5 năm 1981, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 205-CP. Theo đó: Sáp nhập xã Dào Dền Sán và xã Nàn Vái thành xã Nàn Sán Sáp nhập xã Nàn Cảng và xã Si Ma Cai thành xã Si Ma Cai Sáp nhập xã Hồ Mù Chải và xã Sín Hồ Sán thành xã Sán Chải Sáp nhập xã Lùng Sán và xã Seng Sui thành xã Lùng Sui.

Ngày 12 tháng 8 năm 1991, chia tách tỉnh Hoàng Liên Sơn thành 2 tỉnh: Yên Bái và Lào Cai, huyện Bắc Hà thuộc tỉnh Lào Cai.

Ngày 18 tháng 8 năm 2000, huyện Si Ma Cai được tái lập từ huyện Bắc Hà, gồm 13 xã: Bản Mế, Cán Cẩu, Cán Hồ, Lử Thẩn, Lùng Sui, Nàn Sán, Nàn Sín, Nàn Thẩn, Quan Thần Sán, Sán Chải, Si Ma Cai (trung tâm huyện lỵ), Sín Chéng và Thào Chư Phìn.

Ngày 11 tháng 2 năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 896/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc tỉnh Lào Cai (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 3 năm 2020). Theo đó:

• Sáp nhập 3 xã: Quan Thần Sán, Cán Hồ và Mản Thẩn thành xã Quan Hồ Thẩn
• Sáp nhập 2 xã Lùng Sui và Lử Thẩn thành xã Lùng Thẩn
• Thành lập thị trấn Si Ma Cai, thị trấn huyện lỵ huyện Si Ma Cai trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số của xã Si Ma Cai.

Huyện Si Ma Cai có 1 thị trấn và 9 xã như hiện nay.

Kinh tế

Si Ma Cai là huyện vùng cao biên giới, địa hình phức tạp, nhiều núi đá vôi đồi trọc. Do đó đất nông nghiệp rất ít, chỉ có khoảng 1/5 diện tích là ruộng bậc thang trồng lúa mỗi năm chỉ có một vụ, và một vụ trồng ngô trên các nương dốc. Ngô vẫn là lương thực chính của người dân địa phương. Do đó để phát triển kinh tế hạ tầng, Si Ma Cai vẫn phụ thuộc vào ngân sách của nhà nước cấp.

Du lịch

Hàng năm, mỗi khi xuân về, các xã của Si Ma Cai rộn ràng lễ hội "Say Sán" của người dân tộc H'Mông, hình thức giống như lễ hội xuống đồng của dân tộc Tày.

Huyện Si Ma Cai có nhiều buổi họp chợ phiên; Chợ Sín Chéng họp vào thứ 4 hàng tuần; chợ Cán Cấu họp thứ 7 hàng tuần và chợ Si Ma Cai họp chủ nhật hàng tuần. Các chợ vùng cao này còn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc vùng cao cho nên thu hút được khá nhiều khách du lịch quốc tế đến tham quan.