✨Oudong
nhỏ|phải|Núi đền tháp tại cố đô Oudong, Phnom Oudong. Oudong, còn được gọi là Udong hay Odongk, là cố đô của Campuchia từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19; đây là kinh đô cuối cùng trước khi vương triều Khmer thiên đô xuống Phnôm Pênh. Oudong tuy là cố đô nhưng những di tích còn lại khá khiêm nhường so với các công trình cổ tích khác tại Campuchia. Tuy không mấy xa Phnôm Pênh, Oudong đã chìm vào quên lãng và dần bị rừng già xâm lấn. Di tích kiến trúc không mấy đặc sắc và kém phần quy mô so với các kinh đô khác. Đại Nam thực lục gọi là Ô Đông.
Lịch sử
nhỏ|phải|Các địa danh Oudong, Pnom Penh trên bản đồ giữa thế kỷ 19. Oudong nắm địa vị là kinh đô xứ Campuchia từ năm 1618 đến 1866, cách thủ đô Phnôm Pênh khoảng 30–40 km về phía Tây Bắc, phía trên bến đò Kompong Luong. Năm 1866 vua Norodom cho thiên đô về Phnôm Pênh và Oudong trở thành cố đô.
Cố đô Oudong ngày nay là một huyện của tỉnh Kampong Speu, giáp ranh với huyện Ponhea Leu thuộc tỉnh Kandal ở phía Đông Nam, với tỉnh Kampong Chhnang ở phía Bắc. Oudong nằm ở tọa độ khoảng 11°49'21"-11°49'38" vĩ bắc và 104°44'36"-104°46'20" kinh đông, nhích về phía bắc Phnom Udong (11°47'42" vĩ bắc và 104°46'07" kinh đông, địa phận huyện Ponhea Leu tỉnh Kandal) nơi có lăng vua chúa Miên triều. Trung tâm của Oudong là ngôi chợ Phsar Oudong, cách Phnôm Pênh 34 km theo đường chim bay về phía Tây Bắc, gần quốc lộ số 5 của Campuchia.
Trong Chiến tranh Việt Nam, Oudong bị tàn phá nặng bởi bom Mỹ, và tới năm 1977 thì tiếp tục bị Khmer Đỏ phá hủy.
Miêu tả và tình trạng
nhỏ|phải|Tháp xá lị phật tại cố đô Oudong. Cố đô còn lại hiện nay chỉ là những tháp Gropa cao vút, trên đỉnh tháp có điêu khắc. Các tháp cao được xây dựng tương tự như cố đô Ayuthaya - Thái Lan và hiện nay các tháp hầu hết đều đổ nát. Người ta ra sức trùng tu nó bằng phương pháp theo chính phương pháp mà người Khmer đã từng làm là trùng tu hoàn toàn bằng thủ công với công cụ chính là ròng rọc để kéo các nguyên liệu cần thiết cho việc trùng tu.
Tình trạng Di sản Thế giới
Oudong được đưa vào danh sách xem xét Di sản thế giới UNESCO ngày 1 tháng 9 năm 1992, hạng mục Văn hóa và tiếp tục được trong danh sách này từ ngày 27 tháng 3 năm 2020..
👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|phải|Núi đền tháp tại cố đô Oudong, Phnom Oudong. **Oudong**, còn được gọi là **Udong** hay **Odongk**, là cố đô của Campuchia từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19; đây là kinh đô cuối
Giai đoạn từ năm 1431 đến năm 1863 trong lịch sử Campuchia được gọi là **thời kỳ Hậu Angkor** hoặc **thời kỳ Đen Tối, thời kỳ Trung Đại****.** Năm 1431, quân Ayutthaya của người Thái
**Chiến tranh Việt – Xiêm (1841–1845)** là cuộc chiến giữa hai nước Xiêm La dưới thời Rama III và Đại Nam thời Thiệu Trị, diễn ra trên lãnh thổ Campuchia (vùng phía Đông Nam Biển
**Vương cung Campuchia** ở thủ đô Phnôm Pênh là một tổ hợp các tòa nhà nơi Vương thất Vương quốc Campuchia được xây dựng từ hơn một thế kỷ trước để phục vụ việc ăn
**Si Votha** (tiếng Khmer: **ស៊ីវត្ថា**, hay **Si Vattha**) (khoảng 1841 - 31 tháng 12 năm 1891) là một hoàng tử của Campuchia. Ông đã dành cả cuộc đời của mình để chiến đấu với người
**Người Chăm**, **người Chăm Pa** hay **người Degar-Champa** (tiếng Chăm: ꨂꨣꩃ ꨌꩌꨛꨩ, اوراڠ چامفا, _Urang Campa_; tiếng Khmer: ជនជាតិចាម, _Chónchèat Cham_; ; ), còn gọi là **người Chàm**, **người Chiêm**, **người** **Chiêm Thành**, **người Hời**,
****Chey** Chettha II** hay **Chay Chettha II** (1573 hoặc 1577 -1627) là vua Chân Lạp giai đoạn 1618-1627. Tên húy là Ponhea Nhom (tiếng Khmer: ជ័យជេដ្ឋាទី២). ## Tiểu sử Ponhea Nhom là con trai cả
|Tượng vua Norodom I trong hoàng cung Campuchia **Norodom** (1834-1904), còn có tên là **Ang Vody** (Norodom là tên hiệu khi lên ngôi, sách sử cũ của Việt Nam gọi Ang Vody là Nặc Ông
_Samdech Preah Mahā Somethea Dhipati_ **Hout Tat** () là Đức Tăng Hoàng thứ V của hệ phái Tiểu thừa Vương quốc Campuchia. Ông được xem là nhân vật vĩ đại thứ hai sau Samdach Sangharājā
**Sisowath Monipong** (; 25 tháng 8 năm 1912 – 31 tháng 8 năm 1956) là con trai thứ hai của cựu Quốc vương Campuchia Sisowath Monivong và Vương hậu Norodom Kanviman Norleak Tevi. Ông tham
**Campuchia** là một đất nước ở bán đảo Đông Dương, có lịch sử lâu đời và ảnh hưởng nền văn minh Ấn Độ. ## Các vương quốc đầu tiên Người ta biết về nước Phù
thumb|Mộ vua Ang Duong. **Preah Bat Ang Duong**(1796-19 tháng 5 năm 1860) (trị vì 1841-1844, 1845-1860), (, ), tên phiên âm Hán-Việt là **Nặc Ông Đôn, Nặc Ong Đuông** (匿螉) hay **Nặc Ong Giun, Sá
phải|Một nhà sư bước đi qua trước Vương cung Campuchia ở Phnôm Pênh **Phnôm Pênh** hay **Phnom Penh** (tiếng Khmer: ភ្ន៓ពេញ; chuyển tự: _Phnum Pénh_; IPA: ), trong tiếng Việt còn gọi là **Nam Vang**,
**Doãn Uẩn** (chữ Hán: 尹蘊, 1795-1850), tự là **Nhuận Phủ**, **Ôn Phủ**, hiệu là **Nguyệt Giang**, **Tĩnh Trai**, là một danh thần thời Nguyễn, phụng sự ba đời vua liên tiếp: Minh Mạng, Thiệu Trị,
**Chaophraya Aphaiphubet (Baen)** ( , ,? – 1811), còn được gọi là **Chaofa Talaha (Baen)** ( , ) hoặc **Chau Hua Pen** ( ), là một vị quan người Campuchia, sau này là một thống
_Samdech Preah Dhamalikhita **_Keh Ouk** () là Đức Tăng Hoàng thứ II của hệ phái Mahanikaya Vương quốc Campuchia. Ông được tấn phong giáo phẩm Tăng Hoàng dưới thời trị của cố Quốc vương Norodom
**Lakhon Khol** (; , phát âm tiếng Việt **_La-khôn Khôil_** hay còn gọi **Vũ kịch mặt nạ Khol**) là thể loại kịch múa được ra đời từ rất lâu tại Campuchia biểu diễn lại tình
**Minh Mạng** hay **Minh Mệnh** (chữ Hán: 明命, 25 tháng 5 năm 1791 – 20 tháng 1 năm 1841) là vị hoàng đế thứ hai của triều Nguyễn trị vì từ năm 1820 đến khi
**Phú Quốc** là một đặc khu trực thuộc tỉnh An Giang, Việt Nam. Trước đây, đảo Phú Quốc cùng các đảo nhỏ lân cận và quần đảo Thổ Chu hợp lại tạo thành thành phố
**Huyện Ponhea Leu** hay **Ponhea Lueu** () là một huyện (_srok_) thuộc tỉnh Kandal, Campuchia. Huyện được chia thành 14 xã (_khum_) và 141 làng (_phum_). Ở phía bắc của huyện, gần ranh giới giữa
**Nguyên thủ quốc gia Campuchia** là nhà lãnh đạo và nguyên thủ quốc gia của nhà nước Campuchia thời kỳ hiện đại. ## Hình thành Chế độ nguyên thủ quốc gia Campuchia được xem như
**Trần Thượng Xuyên** (chữ Hán: 陳上川, 1626-1720), tự là **Thắng Tài** (勝才), hiệu **Nghĩa Lược** (義略), quê ở ngôi làng Ngũ Giáp Điền Thủ, huyện Ngô Xuyên, phủ Cao Châu (Giao Châu), tỉnh Quảng Đông
**Huyện của Campuchia** (_srŏk_) là cấp hành chính địa phương thứ hai ở Campuchia. Phân cấp hành chính địa phương ở Campuchia theo hai hệ, hệ thứ nhất từ cao xuống thấp gồm tỉnh (_khet_)-
**Chao Phraya Bodin Decha** (1777-1849) (), là viên tướng Thái Lan đầu thế kỷ 19. ## Thân thế và sự nghiệp Ông tên thật là **Sing Singhaseni** (สิงห์ สิงหเสนี). Ông còn được gọi với các
**Trương Quyền** (1844-1871), còn có tên **Trương Huệ** hay **Trương Tuệ**, là một thủ lĩnh trong phong trào kháng Pháp ở nửa sau thế kỷ 19 tại Nam Kỳ, Việt Nam. Ông được người dân
**Ang Mey** (, , 1815 – 1874) là một nữ vương tại ngôi ở Cao Miên hơn mười năm từ 1835 đến 1847. Vương hiệu của bà là **Samdech Preah Maha Rajini Ang Mey.** Bà
**Sisowath Monivong** (, ; phát âm tiếng Việt như "Xi-xô-văt Mô-ni-vông"; 1875-1941) là vua của Campuchia từ năm 1927 cho đến khi băng hà năm 1941. Sisowath Monivong là con trai thứ hai của vua
**Nguyễn Phúc Nguyên** (chữ Hán: 阮福源; 16 tháng 8 năm 1563 – 19 tháng 11 năm 1635) hay **Nguyễn Hy Tông**, **Nguyễn Tuyên Tổ,** là vị chúa Nguyễn thứ hai của chính quyền Đàng Trong
**Nguyễn Hữu Huân** (chữ Hán 阮有勳, 1830-1875) là một sĩ phu yêu nước và là một lãnh tụ khởi nghĩa chống thực dân Pháp ở Nam Kỳ (Việt Nam) vào nửa cuối thế kỷ 19.
**Sihanoukville** (tiếng Khmer: ក្រុងព្រះសីហនុ), phiên âm tiếng Việt là **Xi-ha-núc-vin**, tên khác: **Kampong Som**, **Kampong Saom**, **Kâm Póng Sao**, là một thành phố cảng ở phía nam Campuchia và là thủ phủ của tỉnh Sihanoukville
**Siem Reap** (សៀមរាប, phiên âm tiếng Việt là **Xiêm Riệp**) là một tỉnh tây bắc Campuchia, bên bờ của hồ Tonlé Sap. Tỉnh lỵ của tỉnh này là thành phố Siem Reap. Tên Siem Reap
**Hà Tiên** (chữ Hán: _河僊_) là một trong sáu tỉnh đầu tiên ở Nam Kỳ Việt Nam, thành lập năm 1832. ## Lịch sử ### Vùng đất Hà Tiên xưa Xưa kia, đây là vùng
**Hành chính Việt Nam thời Nguyễn** phản ánh bộ máy cai trị từ trung ương tới địa phương của chính quyền nhà Nguyễn trong thời kỳ độc lập (1802-1884). Bộ máy cai trị của nhà
**Nguyễn Phúc Thái** (chữ Hán: 阮福溙, 1649 - 1691), trước bị gọi nhầm thành **Nguyễn Phúc Trăn**, **Chúa Nghĩa** là Chúa Nguyễn thứ 5 của chính quyền Đàng Trong trong lịch sử Việt Nam (ở
**Nguyễn Phúc Tần** (chữ Hán: 阮福瀕, 18 tháng 7 năm 1620 - 30 tháng 4 năm 1687), hay **Nguyễn Thái Tông**, tước hiệu **Dũng Quận công** (勇郡公), và được người trong lãnh thổ gọi là
**Kampong Speu** là một tỉnh của Campuchia. Tỉnh lị là **Kampong Speu**, vùng đất này còn được gọi là _Tầm Vu_ trong lịch sử Việt Nam thời kỳ nhà Nguyễn. Tỉnh này có 8 huyện:
**Chiến tranh Việt – Xiêm** (1833–1834) là một cuộc chiến gồm hai đợt tấn công của quân Xiêm vào lãnh thổ Việt Nam thời Nhà Nguyễn của vua Minh Mạng, đợt thứ nhất khởi đầu
**Cộng hòa Khmer** (, ) là một nước cộng hòa đầu tiên của Campuchia. Thời Việt Nam Cộng hòa thường được gọi là _Cộng hòa Cao Miên_ hay _Cao Miên Cộng hòa_, được thành lập
**Phan Khắc Thận** (潘克慎, 1798-1868), hiệu: _Châu Lưu_, là quan nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. ## Thân thế & sự nghiệp **Phan Khắc Thận** sinh năm Mậu Ngọ (1798) tại làng Tư Cung,
**Pu Kom Pô** (hay **Pucômbô**, ? - 1867) là tên (theo cách gọi của người Việt) một nhà sư người Khmer, và là thủ lĩnh cuộc kháng Pháp và triều đình Campuchia thân Pháp, khởi
**Longvek** hoặc **Lovek** (tiếng Khmer: លង្វែក; có nghĩa là "thị tứ" hay "ngã tư") là một thành phố cổ của Campuchia, thủ đô của nước Chân Lạp sau cuộc xâm chiến Angkor của Xiêm La
**Quốc vương Campuchia** (, _Preah Mohaksat nei Preah Reacheanachak Kampuchea_, , hay thông dụng là **Vua Campuchia**) là quân chủ và nguyên thủ quốc gia Vương quốc Campuchia. Quyền lực của quốc vương Campuchia ngày
**Lực lượng Vũ trang Quốc gia Khmer** hoặc **Quân lực Quốc gia Khmer** (tiếng Pháp: _Forces Armées Nationales Khmères_ - FANK), là lực lượng quốc phòng vũ trang chính thức của nước Cộng hòa Khmer,
UNESCO đã công nhận 3 di sản thế giới tại Campuchia và tất cả đều là di sản văn hóa. Di sản đầu tiên được công nhận là Quần thể Angkor được công nhận vào
**Nhok Them** (Khmer: ញ៉ុក ថែម, 1903–1974), sinh ra ở Battambang, là một tác giả nổi tiếng người Campuchia được biết đến với tiểu thuyết _Kolab Pailin_. ## Tuổi thơ và giáo dục Them chào đời
**Barom Reachea IV** hoặc **Barom Reachea VII** (1548 – 1619), còn được gọi là **Srei Soriyopear** (cũng đánh vần là **Soryopor** hoặc **Soryapor**; ), là vị vua Campuchia cai trị từ năm 1603 đến 1618.
**Ang Em** (hoặc Ang Im, sử Việt gọi là Nặc Yêm 匿俺) (1794-1843) là hoàng tử Chân Lạp, con trai của vua Ang Eng (Nặc Ấn). Anh cả của ông là vua Ang Chan II
Côn Man (Hán Việt: 崑蠻) là một nhóm người Chăm, Mã Lai và Che-Mạ cư ngụ tại đất Chân Lạp và Nam Bộ xưa. Trong sử Việt, sự hà hiếp người Côn Man tại Chân
Cuộc nổi loạn của người Campuchia năm 1811-1812 xảy ra khi lực lượng người Xiêm (Thái Lan) đã hỗ trợ Ang Snguon (Nặc Nguyên - con trai vua Ang Eng), sau khi Ang Snguon lật
**Padumaraja I** (1615-1642) là vua Chân Lạp giai đoạn 1640-1642. Tên húy là Ang Non, hiệu khác là Batom Reachea IV, còn được gọi là Ang Nan I hoặc Ang Non I (Nặc Nộn đệ