✨Những cải cách của Marius

Những cải cách của Marius

Gaius Marius Những cải cách của Marius là một loạt các cải cách về quân sự được khởi xướng bởi Gaius Marius, một chính khách và tướng quân của Cộng hòa La Mã

Quân đội La Mã trước cải cách của Marius

Cho đến cuối thập nên cuối cùng của thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên, điều kiện để trở thành một người lính của Cộng hòa La Mã hết sức khắc nghiệt.

  • Anh ta phải thuộc tầng lớp dân cư La Mã thứ năm hoặc cao hơn
  • Anh ta phải có tài sản trị giá ít nhất 3000 sesterces.
  • Anh ta phải tự trang bị vũ khí cho chính mình.

Khi chiến tranh nổ ra, hai quan chấp chính sẽ được giao nhiệm vụ chiêu mộ một lực lượng từ tầng lớp dân cư đáp ứng các điều kiện đã nêu trên. Như thường lệ, một quan chấp chính sẽ lãnh đạo lực lượng tình nguyện này ra chiến trận. Như bạn có thể tưởng tượng, không phải bất cứ vị chấp chính được bầu chọn nào cũng thông thạo trận mạc. Ví dụ, năm 113 TCN, Chấp chính Gnaeus Papirius Carbo bị đánh bại bởi bộ tộc Cimbri ở vùng Teutons, mất 180 ngàn trên 200 ngàn lính. Tai họa này còn được tiếp nối bởi một cuộc chiến kéo dài tại Phi Châu trước vua Jugurtha của Numidia. Chấp chính Quintus Caecilius Metellus được giao nhiệm vụ chỉ huy trận chiến này. Metellus tuy không thua trận nào nhưng sau hai năm vẫn chưa dứt khoát được cuộc chiến. Gaius Marius, khi đó đang chỉ huy một Quân đoàn, đề nghị Metellus cho anh ta về Roma để tranh cử chức Chấp chính vào cuối năm 108 TCN. Nhưng khi Marius trở thành một Chấp chính vào năm 107 TCN và được giao nhiệm vụ kết thúc trận chiến với Jugurtha, ông không nắm trong tay một chút lực lượng nào cả. Lực lượng mà Metellus chỉ huy đã được giao lại cho Chấp chính tối cao Lucius Cassius Longinus để chiến đấu với lực lượng của bộ tộc Cimbri lúc này đã vượt qua dãy Alps vào các lãnh thổi Gaule của La Mã. Marius bây giờ không có lực lượng để thực hiện cuộc chiến tại Phi Châu. Các tầng lớp dân cư đủ chuẩn tuyển mộ đã gần như hết do các thất bại quân sự trước đó. Để vượt qua vấn đề này, ông bắt đầu thực hiện một số cải cách.

Những cải cách của Marius

Cải cách lớn nhất của Marius là việc ông chú ý đến tầng lớp dân cư La Mã không có đất (capite censi), giữ những tầng lớp mà ông có thể tuyển mộ. Bởi vì hầu hết capite censi nghèo và không thể xoay xở để mua vũ khí trang bị cho chính mình, Marius thu xếp chính quyền sẽ cấp vũ khí cho họ. Ông đề nghị cho những công dân không có quyền bầu cử công việc và lương bổng của một người lính chuyên nghiệp, và cơ hội có thể nhận được chiến lợi phẩm trong các chiến dịch. Với rất ít hy vọng có được chỗ đứng trong xã hội La Mã bằng con đường khác, những người La Mã bình dân kéo đến đầu quân cho Marius. Những người lính chuyên nghiệp này được đào tạo cho một thời gian phục vụ quân ngũ dài 25 năm.

Với lực lượng thường trực này, Marius có thể tiêu chuẩn hóa việc đào tạo và trang bị khắp các [Quân đoàn Legion La Mã]. Việc huấn luyện quân có thể kéo dài một năm, hay nhiều năm tròn, chứ không chỉ đợi đến lúc cần đến họ. Marius tổ chức các Legion như sau: một Quân đoàn sẽ có số lính là 6000, trong đó 5200 là những người lính chiến đấu thực sự. Còn lại là những người lính phục vụ không tham gia chiến đấu. Tổ chức nội bộ của một Quân đoàn bao gồm 10 quân đoàn cohors, mỗi quân đoàn cohors có 6 Đại đội centuria và 5 centuria có quân số đông gấp đôi (160 lính) so với tất cả centuria khác nằm trong Quân đoàn Cohors Đầu tiên. Mỗi Centuria có 80 lính, 80 lính đó lại chia ra làm 8 nhóm, mỗi nhóm cùng ở chúng một căn liều trong lại lính gọi là một conteburnia. Centuria chiến đấu như một, hành quân như một và đóng quân như một: các centuria tự mang theo tất các đồ quân trang và quân dụng để tự nuôi sống và duy trì khá năng chiến đấu của mình. Nó làm giảm đi gánh nặng cho lực lượng quân phu và làm cho toàn lực lượng có thể hành quân nhanh hơn, xa hơn. Các Legion nhanh chóng đạt đến những điều kiện thể chất, kỹ năng và kỷ luật cao nhất, không có đối thủ trong thế giới cổ đại. Đó là cải cách quan trọng thứ hai giúp phát triển nền quân sự La Mã cổ đại.

Cải cách thứ ba của Marius là ông đã làm ra một bộ luật mà trong đó quy định khoảng trợ cấp khi về hưu là cấp đất. Các capite censi đã tham gia và hoàn thành thời gian phục vụ quân ngũ sẽ được tướng chỉ huy của mình trợ cấp một mảnh đất trong vùng bị chinh phục. Sĩ quan và chỉ huy sẽ được trợ cấp một lượng tiền mặt có giá trị gấp 10-25 lần so với một người lính thông thường.

Cuối cùng, Marius trao tặng quyền công dân La Mã cho các đồng minh Ý (Etruria, Picenum...) nếu họ đã chiến đấu vì La Mã và hoàn thành thời gian phục vụ trong Quân đội La Mã.

Ảnh hưởng từ những cải cách của Marius

Kết quả đầu tiên, và rõ ràng nhất, là sự gia tăng trong khả năng quân sự. Không có việc khi chiến tranh đe dọa Cộng hòa La Mã, một vị tướng phải vội vàng tuyển quân, huấn luyện họ chiến đấu và kỷ luật sau đó đẩy họ ra chiến trường trong tình trạng còn non nớt kinh nghiệm. Chỉ riêng việc này đã là một nền tảng cho sự phát triển và thành công của nền quân sự La Mã.

Lợi ích khác của cải cách là sự ở lại của các lính Legion đã giải ngũ tại các vùng đất bị chinh phục. Nó giúp La Mã có thể sáp nhập vùng bị chiếm vào tỉnh của La Mã và La Mã hóa cư dân địa phương. Giảm bớt sự bất mãn và các cuộc khởi nghĩa chống lại La Mã.

Một ảnh hưởng khác của cuộc cải cách cũng xuất hiện và bị nhận ra một cách muộn màng là việc lòng trung thành của các Quân đoàn Legion La Mã bị kéo đi khỏi Viện Nguyên lão, hay Viện Nguyên lão và Nhân dân La Mã (Senātus Populusque Rōmānus), mà chuyển qua những vị tướng chỉ huy trực tiếp của mình. Nó trở nên bình thường cho vị tướng, đáng lẽ họ phải chuyển qua việc khác sau khi tình trạng thù địch với La Mã kết thúc, nhận tước phong Imperium, ông lại điều động lực lượng, vốn chỉ trung thành với mình, để củng cố quyền lực. Nó dẫn đến hàng loạt của nội chiến ở thế kỷ tiếp theo và sau cùng là sự suy vong của Cộng hòa La Mã và sự khai sinh của Đế quốc La Mã.

Những sự điểu chỉnh sau đó

Lính Legion vào thời kỳ cuối của nền Cộng hòa và Khởi nguyên của Đế quốc thường được gọi là Lính Legion của Marius (hay là Lê dương kiểu Marius). Sau Trận Vercellae năm 101 TCN, Marius tuyên bố cấp quyền công dân cho mọi người lính La Mã. Ông bào chữa trước Viện Nguyên lão rằng trận chiến ầm ỹ quá nên ông không phân biệt được đâu là công dân La Mã đâu là các lực lượng đồng minh. Nó ngay lập tức có tác dụng xóa bỏ quan điểm Legion của Đồng Minh. Từ đây tất cả lính Legion đều là lính La Mã, và quyền công dân đầy đủ sẽ mở ra cho bất cứ ai tham gia Quân đội. Và ba cấp bộ binh nặng khác nhau trước kia được thay thế bằng duy nhất một loại cơ bản dựa trên loại quân Principes: được trang bị với 2 thanh lao ném tên pila, một thanh kiếm ngắn tên gladius, giáp lưới (lorica hamata) hoặc giáp thép miếng (lorica segmentata), mũ sắt và một cái khiên chữ nhật che nữa người (scutum).

Vai trò của Legion Đồng minh được thay thế bằng lực lượng trợ chiến Auxilia. Mỗi một lính Legion sẽ có một lính Auxilia hỗ trợ. Auxilia gồm các loại quân đặc biệt: các kỹ sư, người mở đường, người phục vụ, cung thủ, thợ rèn, quân không chính quy, lính đánh thuê và quân địa phương.. được tuyển chọn từ các công dân không phải La Mã. Họ thường được dùng dùng để lấp đầy quân số, bắn tỉa làm rối đội hình kẻ thù, và lao công. Họ còn có thể làm trinh sát bằng cách thành lập 1 nhóm từ 10 đến nhiều hơn lính cưỡi ngựa gọi là speculatores - những người còn thể giao thư ngoài vai trò trinh sát- hoặc là một kiểu sơ khởi của tình báo quân sự.

Như là một phần của cải cách, cách tổ chức căn bản của các sư đoàn lính Legion được tiêu chuẩn hóa. Mỗi sư đàn được chia thành các Đội quân (cohors). Trước đó, Đại đội chỉ có khi các tướng lĩnh ghép các Tiểu đoàn (manipulus) lại vì yêu cầu chiến thuật, và chỉ có tính tạm thời so với các Đại đội của Legion của Marius. bây giờ một đại đôi bao gồm sáu đến mưới phần cố định, bao gồm năm đến tám Đại đội Centuriae mà mỗi Centuriae được một sĩ quan centuriō cùng một quân sư optio, một người lính có thể đọc và viết. Nó xuất phát từ kiểu tổ chức cơ bản của Legion cũ: một sĩ quan cao cấp (primus pilus) và một lính chuyên nghiệp đi theo cố vấn cho anh ta, người lính này thường có tuổi từ 50 trở lên. Ngoài ra còn có một số chức sĩ quan được thêm vào mỗi Quân đoàn ở giai đoạn Đế quốc là các aquilifer, imagifier, một tessarius và một cornicen. Sĩ quan Aquilifer giữ biểu tượng của Quân đoàn, con đại bàng Aquila, một và chỉ một cho mỗi Quân đoàn. Sĩ quan imagifier mang theo một bức tượng họac hình ảnh của Hoàng đế (bất cứ ai đang nắm quyền lực vào thời gian đó). Sĩ quan thổi kèn cornicen là trái tim của cả trận đánh, vị tướng ra lệnh và anh ta thổi kèn ra hiệu về bố trí đội hình, tấn công, rút lui và nhiều hiệu lệnh khác. Đây là con đường duy nất để ra hiệu cho các lính Legion trong sự hỗn loạn của cuộc chiến.

Mỗi Quân đoàn đều có từ 500-550 con la, mỗi con la cho 10 người lính. Vì đôi khi con la phải chở quá nặng, Marius yêu cầu mỗi người lính phải mang tất cả những gì mà mình có thể mang theo: gồm trang bị chiến đấu của anh ta, thực phẩm cho 15 ngày (tất cả khoảng từ 22 kg tới 27 kg). Những người lính vì thế mà bị gọi là các Con La của Marius (Marius' Mules) vì trọng lượng đồ đạc mà họ phải mang. Điều này giúp việc vận chuyển lương thực không quá phụ thuộc vào số lượng nhu cầu quân lính, qua đó tăng tốc đô hành quân.

Một Quân đoàn điển hình bao gồm 4.000-5.000 lính Legion cộng với các lực lượng hỗ trợ (bằng số lính Legion), phục dịch quân nhu và nô lệ. Một Quân đoàn có thể có tới 6000 quân trực tiếp chiến đấu được chia thành nhiều Đại đội chiến đấu theo một đội hình, mặc dù rất lâu sau các Sư đàn chỉ có 1000 quân để tăng tính cơ động. quân số còn phụ thuộc vào mức thương vong trong một cuộc chiến; số lính Legion trong các Quân đoàn của Julius Caesar thường có 3.500 người, và trong nội chiến với Pompey Caesar phải ghép các Quân đoàn của ông (trước đó đã bị suy giảm quân số trong các cuộc chiến) để có được một Quân đoàn đúng tiêu chuẩn.

Vài trăm năm về sau, Hoàng đế Diocletian và những người thừa kế của ông, các Quân đoàn Legion mới được tổ chức chuẩn bị cho chiến trận, như là lực lượng phòng thủ biên giới, chỉ tuyển mộ chừng 1000 lính và cũng là số lính của lực lượng quân đoàn hỗ trợ auxilium cohors. Nó phản ánh một các logic nhu cầy của gia đoạn hậu đế chế: lực lượng nhỏ thì dễ dàng hơn cho việc điều đến các khu vực căng thằng hơn là lực lượng kiểu cũ hơn, lớn hơn và họ không còn có những lực lượng bộ binh nặng nữa. THay vào đó, thường là bộ binh nhẹ đi kèm với cung thủ. Trừ khi là có sự yêu mến quyền công dân La Mã (và thường không lúc nào cũng vậy), họ thật sự không có những phẩm chất sắc bén nữa, và nếu có những phẩm chất sắc bén cũng là chỉ từ những đơn vị hỗ trợ được tuyển mộ và huấn luyện từ các bộ tộc man rợ ở trong và ngoài Đế quốc. Những Quân đoàn Legion sau này (comitatenses) cần phải được lưu ý và không nhầm lẫn với của Quân đoàn Legion bộ binh nặng trước đó.

👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
Gaius Marius **Những cải cách của Marius** là một loạt các cải cách về quân sự được khởi xướng bởi Gaius Marius, một chính khách và tướng quân của Cộng hòa La Mã ## Quân
**_Những người khốn khổ_** (tiếng Pháp: _Les Misérables_, , hay còn được gọi là **_Les Mis_** ) là một vở nhạc kịch xuất xứ từ Pháp, chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên năm 1862
**George V** (3 tháng 6 năm 1865– 20 tháng 1 năm 1936) là Quốc vương Vương quốc Anh và các quốc gia tự trị của Anh, và Hoàng đế Ấn Độ, từ 6 tháng 5
**_Những người khốn khổ_** (Tiếng Pháp: **_Les Misérables_**) là tiểu thuyết của văn hào Pháp Victor Hugo, được xuất bản năm 1862. Tác phẩm được đánh giá là một trong những tiểu thuyết nổi tiếng
**_Những người khốn khổ_** (tựa gốc: **_Les Misérables_**) là một bộ phim nhạc kịch, sử thi, lãng mạn năm 2012 của nước Pháp được sản xuất bởi Working Title Films và do công ty con
**Chiến tranh Cimbri**(103-101 TCN) là cuộc chiến tranh xảy ra giữa Cộng hòa La Mã và các bộ tộc Giecman như người Cimbri và người Teuton, họ đã di cư từ bán đảo Jutland tới
**Lính Lê dương La Mã** là những người lính chuyên nghiệp trong quân đội La Mã cổ đại sau những cải cách của Marius năm 107 TCN. **Lính Lê dương La Mã** phải là công
nhỏ|Haumea và các vệ tinh của nó Haumea là hành tinh đầu tiên trong số các hành tinh lùn được IAU công nhận hiện nay được phát hiện kể từ Sao Diêm Vương năm 1930.
**Legion Romana** tức **Quân đoàn La Mã**, **Binh đoàn La Mã** là một đơn vị tổ chức của Quân đội La Mã trong giai đoạn từ Cộng hòa La Mã tới Đế quốc La Mã.
**Io** (IPA: ˈaɪoʊ; tiếng Hy Lạp: Ῑώ) là vệ tinh tự nhiên nằm phía trong cùng trong số bốn vệ tinh Galileo của Sao Mộc và với đường kính 3.642 kilômét, là vệ tinh lớn
**_Debut_** là album phòng thu thứ hai của nữ ca sĩ kiêm sáng tác nhạc người Iceland Björk. Hãng thu âm One Little Indian phát hành album này vào tháng 7 năm 1993 tại Anh
**_Bedtime Stories_** (tạm dịch: _Chuyện giường chiếu_) là album phòng thu thứ sáu của nghệ sĩ thu âm người Mỹ Madonna, phát hành ngày 25 tháng 10 năm 1994 bởi Maverick và Warner Bros. Records.
**Mithradates VI** (tiếng Hy Lạp: **Μιθριδάτης**, tiếng Ba Tư cổ: **Mithradatha**, "_Món quà của Mithra_") (134 TCN – 63 TCN), còn được biết đến như là **Mithradates Vĩ đại** (Megas) và Eupator Dionysius, là vua
**_Những kẻ khờ mộng mơ_** (tên gốc: **_La La Land_**) là bộ phim nhạc kịch lãng mạn xen lẫn chính kịch hài hước của Hoa Kỳ năm 2016, do Damien Chazelle biên soạn và đạo
**Nicomedes IV Philopator**, là vua của Bithynia, từ khoảng năm 94 trước Công nguyên đến năm 74 trước Công nguyên. Ông là con trai cả và người kế vị của vua Nicomedes III của Bithynia
**Gaius Julius Caesar** viết theo người La Mã là **Gaivs Ivlivs Caesar** (; 12 tháng 7 năm 100 TCN – 15 tháng 3 năm 44 TCN) là một vị tướng và chính khách người La
**Europa** hay **Jupiter II** là vệ tinh thứ sáu, tính theo quỹ đạo từ trong ra ngoài, của Sao Mộc. Europa được Galileo Galilei và Simon Marius phát hiện năm 1610. Hai nhà khoa học
**Hồ Chí Minh** (chữ Nho: ; 19 tháng 5 năm 1890 – 2 tháng 9 năm 1969), tên khai sinh là **Nguyễn Sinh Cung** (chữ Nho: ), còn được gọi phổ biến tại Việt Nam
**Ngài Thomas More** (tiếng Latinh: _Thomas Morus_; 7 tháng 2 năm 1478 – 6 tháng 7 năm 1535), hay còn gọi **Thánh Tôma Môrô** trong Công giáo, là một luật sư, triết gia xã hội,
**_Kick-Ass_** (tạm dịch: _Đá đít_) là một phim điện ảnh siêu anh hùng hài kịch đen năm 2010 dựa trên bộ truyện tranh cùng tên của Mark Millar và John Romita, Jr., xuất bản bởi
Hồ Chí Minh và Marius Moutet bắt tay sau khi ký Tạm ước Việt – Pháp **Tạm ước Việt – Pháp** hay **Thỏa hiệp án Việt – Pháp** là một ký kết tạm thời (thuật
nhỏ|"[[Capitoline Brutus", một bức tượng chân dung có thể miêu tả Lucius Junius Brutus, người đã lãnh đạo cuộc nổi dậy chống lại vị vua cuối cùng của Rome và là người sáng lập ra
**La Mã cổ đại** là nền văn
**Marcus Antonius **(trong tiếng Latin: M·ANTONIVS·M·F·M·N) (khoảng 14 tháng 1 năm 83 TCN - 1 tháng 8 năm 30 TCN) được biết đến trong tiếng Anh là **Mark Antony**, là một chính trị gia và
**_Aquaman và vương quốc thất lạc_** (tiếng Anh: **_Aquaman and the Lost Kingdom_**) là một bộ phim điện ảnh thuộc thể loại siêu anh hùng của Mỹ ra mắt năm 2023 dựa trên nhân vật
Khu vực Bắc Phi **Bắc Phi** là khu vực cực Bắc của lục địa châu Phi, ngăn cách với khu vực châu Phi hạ Sahara bởi sa mạc Sahara. Về mặt địa lý, định nghĩa
Bách nhân đội trưởng La Mã thời kỳ Đế chế. **Bách nhân đội trưởng** (tiếng Latinh: **centurio**, tiếng Hy Lạp: **kentyríōn** (κεντυρίων) hoặc **hekatóntarkhos** (ἑκατόνταρχος)) là một cấp bậc đồng thời là chức vụ sĩ
**Ganymede** (phiên âm /ˈgænɨmiːd/ GAN-ə-meed) là vệ tinh tự nhiên lớn nhất của Sao Mộc và cũng là vệ tinh lớn nhất trong hệ Mặt Trời. Thậm chí nó còn lớn hơn cả Sao Thủy,
Từ thời kỳ cổ đại, **Đức** (lúc đó được người La Mã gọi là vùng đất Germania) đã có các bộ lạc người German (tổ tiên trực tiếp của người Đức) chính thức cư ngụ
**Người đẹp ngủ trong rừng** hay **Người đẹp say ngủ** ( ) là vở ballet nổi tiếng của nhà soạn nhạc người Nga Pyotr Ilyich Tchaikovsky. Bản nhạc được hoàn thành vào năm 1889, và
thumb|right|Thành phố sơ khởi được hình thành từ [[Bảy ngọn đồi La Mã bao quanh bởi tường thành Servius (màu xanh) được xây dựng vào đầy thế kỷ 4 TCN. Tường thành Aurelianus (màu đỏ)
là một bộ phim điện ảnh hoạt hình Nhật Bản đề tài chính kịch học đường ra mắt năm 2016, do xưởng phim Kyōto Animation sản xuất, Yamada Naoko đạo diễn và Yoshida Reiko chắp
nhỏ|Các tín đồ Triết học Kitô giáo|255x255px **Triết học Kitô giáo** là một sự phát triển của một hệ thống triết học đặc trưng của truyền thống Kitô giáo. ## Triết học Hy Lạp và
**Josep** **Guardiola Sala** (sinh ngày 18 tháng 1 năm 1971), hay thường gọi là **Pep Guardiola** (), là một huấn luyện viên và cựu cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Tây Ban Nha hiện
**Coppélia** là vở ba lê hài kịch, ban đầu được dàn dựng bởi Arthur Saint- Léon, nhạc của Léo Delibes, với kịch bản ba lê của Charles Nuitter. Bản của Nuitter và mise -en -scene
**_Ray of Light_** (tạm dịch: _Tia sáng_) là album phòng thu thứ bảy của nghệ sĩ thu âm người Mỹ Madonna, phát hành ngày 22 tháng 2 năm 1998 bởi Maverick và Warner Bros. Records.
**_Homogenic_** là album phòng thu thứ tư của nữ nhạc sĩ người Iceland Björk. Do Björk sản xuất cùng Mark Bell, Guy Sigsworth, Howie B và Markus Dravs, album phát hành vào tháng 9 năm
thumb|[[Ảnh dựng của bốn **vệ tinh Galileo** của Sao Mộc, trong một hình ảnh tổng hợp mô tả một phần của Sao Mộc và kích thước tương đối của chúng (các vị trí chỉ mang
**Harel Skaat** (, sinh ngày 8 tháng 8 năm 1981) đôi khi được biết đến với biệt danh **Harel** là một ca sĩ và nhạc sĩ người Israel. Anh đã đại diện cho Israel trong
**_Aquaman: Đế vương Atlantis_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Aquaman_**) là phim điện ảnh siêu anh hùng của Mỹ dựa trên nhân vật Aquaman của DC Comics. Đây là phim thứ sáu của DC Extended Universe,
Dance: A Short History of Classic Theatrical Dancing của Lincoln Kirstein là một tác phẩm kinh điển về lịch sử múa kịch, đặc biệt tập trung vào sự phát triển của ballet và các hình
**Duy Tân** (chữ Hán: 維新 19 tháng 9 năm 1900 – 26 tháng 12 năm 1945), tên khai sinh là **Nguyễn Phúc Vĩnh San** (阮福永珊), là vị hoàng đế thứ 11 của nhà Nguyễn, ở
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:5jo1.gif|phải|nhỏ|357x357px|Năm điều ngự thệ (bản Nhật chí [[Thái chính quan)]] là năm nguyên tắc duy tân Nhật Bản của Thiên hoàng Minh Trị, được công bố vào ngày 6 tháng 4 năm 1868 tại Hoàng
**Xứ Bảo hộ Campuchia** (tiếng Khmer: កម្ពុជាសម័យអាណានិគម, tiếng Pháp: _Protectorat français du Cambodge_), hoặc **Campuchia thuộc Pháp** (tiếng Pháp: _Cambodge français_) là một thành viên của Liên bang Đông Dương. Với sự vận động của
**Marseille** là một thành phố cảng của nước Pháp. Marseille (phát âm tiếng Pháp , tiếng bản địa ; phương ngữ vùng Provençal Occitan: _Marselha_ theo phát âm chuẩn cổ điển hoặc tiếng Marsiho ở
**Lucius Cornelius Sulla Felix** (khoảng 138 TCN - 78 TCN), gọi ngắn gọn là **Sulla** hay **Sylla** (theo tiếng Pháp), là một vị tướng và chính khách La Mã. Ông đã có sự khác biệt
**Jean Valjean** (Giăng Van-giăng) là nhân vật chính trong tác phẩm Những người khốn khổ của đại văn hào Victor Hugo. ### Trước khi gặp Giám mục Myriel(Mi-ri-êu) Jean Valjean là một thanh niên nghèo
**Pompey**, còn gọi là **Pompey Vĩ đại** hay **Pompey thành viên Tam Hùng** (chữ viết tắt tiếng Latinh cổ: _CN·POMPEIVS·CN·F·SEX·N·MAGNVS_, **Gnaeus** hay **Cnaeus Pompeius Magnus**) (26 tháng 9 năm 106 TCN – 28 tháng 9
**Chiến tranh Jugurtha ** mang tên của vua Jugurtha, cháu trai và sau đó là con nuôi của Micipsa, vua của Numidia. ## Jugurtha và Numidia Numidia đã là một vương quốc ở Bắc Châu
**Numidia** (202 trước Công nguyên - 46 trước Công nguyên) là một quốc gia Berber cổ đại mà ngày nay không còn tồn tại, từng là một quốc gia cường thịnh với vị thế vùng