Nguyễn Chanh (? - 1892) là Đề lĩnh của đội quân Can thứ trong cuộc khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896) ở cuối thế kỷ 19 tại Việt Nam.
Tiểu sử sơ lược
Nguyễn Chanh, thân thế không rõ, chỉ biết ông xuất thân từ nông dân lao động nghèo ở Hà Tĩnh.
Theo nhà cách mạng Phan Bội Châu thì khi quân Pháp mới kéo đến Hà Tĩnh, Nguyễn Chanh bèn đến xin gia nhập đội ngũ, rồi tình nguyện dẫn quân Pháp đi truy nã các nghĩa sĩ chống đối. Thế nhưng, trên đường đi, ông cùng với các bạn đồng chí hướng, bày rượu nhử cho quân Pháp uống say, rồi ra tay giết sạch, đoạt lấy hết súng, kéo về làm cuộc khởi nghĩa ở Can Lộc (Hà Tĩnh).
Tháng 7 năm 1885, vua Hàm Nghi chạy ra thành Tân Sở (Cam Lộ, Quảng Trị) ban dụ Cần Vương. Hưởng ứng, Đình Nguyên tiến sĩ Phan Đình Phùng bèn đứng ra kêu gọi các lực lượng kháng Pháp ở Hà Tĩnh cùng tập hợp lại, làm cuộc khởi nghĩa Hương Khê. Nguyễn Chanh cùng em là Nguyễn Trạch liền nhận lời tham gia.
Bị quân Pháp kéo đến đàn áp, lực lượng Hương Khê dần suy yếu. Đầu năm 1887, Phan Đình Phùng giao quyền chỉ huy cho Cao Thắng để ra Bắc đến các tỉnh Sơn Tây, Hải Dương, Bắc Ninh,...tìm sự hỗ trợ và liên kết lực lượng.
Cuối tháng 9 năm 1889, Phan Đình Phùng từ đất Bắc trở về gầy dựng lại phong trào kháng Pháp tại Hà Tĩnh. Sau khi tổ chức lại, đội quân của Nguyễn Chanh và Nguyễn Trạch trở thành là một trong 15 quân thứ của lực lượng Hương Khê, đó là Can thứ, phụ trách địa bàn huyện Can Lộc (Hà Tĩnh).
Kể từ đó, cùng với nghĩa quân Can thứ, hai ông tổ chức và tham gia nhiều trận tập kích, chống càn quét, làm tiêu hao phần nào sinh lực của đối phương. Nổi bật là trận:
Trận phục kích quân Pháp tại làng Hốt (xã Phú Lộc, huyện Can Lộc) ngày 13 tháng 4 năm 1890.
Trận đánh đồn Nam Huân và các vùng phụ cận kéo dài từ ngày 20 đến 25 tháng 10 năm 1890.
*Trận tập kích vào ty Thương chánh Can Lộc vào tháng 7 năm 1891.
Tháng 8 năm 1892, sau nhiều lần hành quân bố ráp mà vẫn chưa làm tan rã được lực lượng Hương Khê, Bộ chỉ huy quân Pháp liền điều thêm quân và đại bác để tiếp tục đi càn quét. Khi ấy, Phan Đình Phùng đang đóng quân tại Hội Trung, Cao Đạt đang đóng quân tại La Sơn, Bá hộ Thuận (Nguyễn Hữu Thuận) đang đóng quân ở Trại Chè, và Đốc Chanh (tức Nguyễn Chanh) đang đóng quân ở Thiền Thôn. Dò biết được, quân Pháp liền rầm rộ kéo nhau đi tấn công.
Cuộc chống trả đang có hiệu quả, thì Đốc Chanh bất ngờ bị nội gián. Ông rơi vào vòng vây và đã tử trận vào cuối tháng 8 năm 1892.
Sau này, khi kể về khởi nghĩa Hương Khê, ngoài thủ lĩnh Phan Đình Phùng, ông Phan Bội Châu chỉ nói đến có hai người nữa đó là Cao Thắng và Nguyễn Chanh. Đoạn viết về Nguyễn Chanh như sau:
:''Tới chiến trận, (Nguyễn) Chanh biết tránh mũi nhọn, nhằm đánh vào chỗ trễ nải (của đối phương), lấy thư thái đối địch với bọn đang mệt nhọc. (Lúc) lâm cơ thung dung, ứng biến nhanh như thần, có phong thái của danh tướng đời xưa...Tiếc thay! (Nguyễn) Chanh, (Cao)Thắng chết rồi, Hà Tĩnh không có danh tướng nữa...
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Nguyễn Chánh Thi** (1923-2007) nguyên là một cựu tướng lĩnh gốc Nhảy dù của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Trung tướng. Ông xuất thân từ một trường Võ bị Địa phương do
**Nguyễn Chánh Hải** (13 tháng 3 năm 1888 – ?), còn gọi là **Louis**, Năm 1910, ông bước chân vào khoa hành chính. Ngày 3 tháng 6 năm 1952, Quốc trưởng Bảo Đại giải tán
nhỏ|ông Nguyễn Chánh Sát **Nguyễn Chánh Sắt** (Chữ Hán: 阮正色; 1869–1947) tự _Bá Nghiêm_, hiệu _Tân Châu_ (新州), Ông là nhà văn kỳ cựu, một tiểu thuyết gia tiên phong, một dịch giả sung sức
**Nguyễn Chánh Tín** (29 tháng 11 năm 1952 – 4 tháng 1 năm 2020) là một nam diễn viên người Việt Nam, được nhà nước Việt Nam trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ ưu tú.
**Nguyễn Chanh** (? - 1892) là Đề lĩnh của đội quân Can thứ trong cuộc khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896) ở cuối thế kỷ 19 tại Việt Nam. ## Tiểu sử sơ lược **Nguyễn Chanh**,
**Nguyễn Chánh**, còn gọi là **Chí Thuần** (1 tháng 8 năm 1914 - 24 tháng 9 năm 1957) là một vị tướng của Quân đội nhân dân Việt Nam, đã có đóng góp lớn với
Trung tướng **Nguyễn Chánh** (1917–2001) là một tướng lĩnh của Quân đội nhân dân Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Cộng hòa miền Nam Việt Nam (1969–1976), Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần
**Nguyễn** (đôi khi viết tắt Ng̃, ) là họ của người Á Đông, đồng thời là họ phổ biến nhất của người Việt tại Việt Nam. Theo nhiều cuộc điều tra, số người mang họ
**Nguyễn Chánh Minh Trí** (sinh ngày 16 tháng 1 năm 1974), thường được biết đến với nghệ danh **Johnny Trí Nguyễn**, là một nam diễn viên kiêm võ sư người Mỹ gốc Việt. Anh để
**Nguyễn Hữu Trí** (sinh năm 1962) là thẩm phán cao cấp người Việt Nam. Ông hiện giữ chức vụ Phó Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ông
**Nguyễn Văn Chung** (sinh năm 1962) là Thẩm phán cao cấp người Việt Nam. Ông hiện giữ chức vụ Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Thái Nguyên. ## Tiểu sử Nguyễn Văn Chung sinh
**Nguyễn Thành Ý** (chữ Hán: 阮誠意, 1820-1897), tự là **Thiện Quan**, hiệu là **Túy Xuyên**, là một quan đại thần triều Nguyễn. Ông được xem là vị lãnh sự ngoại giao đầu tiên của Đại
**Mátthêu Nguyễn Văn Khôi** (sinh 1951) là một giám mục của Giáo hội Công giáo tại Việt Nam. Ông hiện là Giám mục chính tòa của Giáo phận Qui Nhơn và Chủ tịch Nghệ thuật
**Nguyễn Thị Lan Anh** (sinh năm 1968) là nữ thẩm phán cao cấp người Việt Nam, nguyên Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hà Giang (2015-2019). ## Tiểu sử Nguyễn Thị Lan Anh sinh
**Nguyễn Chánh Trực** (sinh ngày 25 tháng 9 năm 1968), thường được biết đến với nghệ danh **Charlie Nguyễn**, là một nam nhà làm phim người Mỹ gốc Việt. Nổi tiếng qua những bộ phim
**Nguyễn Tấn Dũng** (sinh ngày 17 tháng 11 năm 1949 tại Cà Mau) là một chính trị gia người Việt Nam. Ông nguyên là Thủ tướng thứ sáu của nước Cộng hòa xã hội chủ
**Nguyễn Văn Lộc** (1922 – 1992) là Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa từ tháng 11 năm 1967 đến đầu năm 1968. ## Thời trẻ Nguyễn Văn Lộc sinh năm 1922 tại làng Long Châu
**Nguyễn Cao Kỳ** (8 tháng 9 năm 1930 – 22 tháng 7 năm 2011) là một tướng lĩnh Không quân của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Thiếu tướng trước khi tham gia
**Nguyễn Hữu Có** (1925 – 2012) nguyên là một cựu tướng lĩnh Bộ binh của Quân lực Việt Nam Cộng hòa, cấp bậc Trung tướng. Ông xuất thân từ khóa đầu tiên tại trường Võ
**Nguyễn Khánh** (1927–2013) là một chính khách Việt Nam Cộng Hoà, ông từng giữ chức vụ Quốc trưởng và Thủ tướng của Việt Nam Cộng hòa và kiêm luôn các chức Tổng tư lệnh và
phải|2 bộ Mãng Bào và mũ Kim Quan làm triều phục của công hầu thời Nguyễn, Bảo tàng lịch sử Việt Nam, Hà Nội. Trong suốt hơn 140 năm tồn tại (1802-1945) với 13 đời
**Nguyễn Phan Chánh** (阮潘正, 21 tháng 7 năm 1892 – 22 tháng 11 năm 1984) bút hiệu **Hồng Nam** (鴻南), là một danh họa trong nghệ thuật tranh lụa; Đại biểu Quốc hội Việt Nam
nhỏ|271x271px|Nguyên soái hàng không [[Aleksandr Nikolayevich Yefimov|Aleksandr Yefimov]] nhỏ|308x308px|Lễ phục của nguyên soái pháo binh Grigoriy Odinzov (Bảo tàng lịch sử quân sự St. Petersburg. **Nguyên soái binh chủng** (, _Marshal roda voysk_), đôi khi
**Chánh nguyên soái binh chủng** (, _glavny marshal roda voysk_), đôi khi được gọi là **Nguyên soái Tư lệnh binh chủng** hay **Nguyên soái trưởng binh chủng**, là những cấp bậc tướng lĩnh cao cấp
**Trần Thiện Chánh** (1822?-1874) , hay **Trần Thiện Chính**), tự: **Tử Mẫn**, hiệu: **Trừng Giang**; là nhà thơ và là quan nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam. ## Thân thế và sự nghiệp **Trần
**Nguyễn Hòa Bình** (sinh ngày 24 tháng 5 năm 1958; quê quán ở xã Hành Đức, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi) là một chính trị gia người Việt Nam. Ông hiện là Phó Thủ
Tượng [[Thích-ca Mâu-ni tu khổ hạnh theo phong cách Phật giáo Hy Lạp hóa, khoảng thế kỷ thứ 2–3, Gandhara (nay thuộc miền đông Afghanistan), Bảo tàng Lahore, Pakistan.]] **Phật giáo Nguyên thủy**, còn gọi
**Hàn Chính** (chữ Hán: 韩政, ? – ?), tự **Quân Dụng**, người Ích Đô , tướng lãnh đầu đời Nguyên. ## Cuộc đời và sự nghiệp Cha là Hàn Tùng Chi, theo Tứ phò mã
**Nguyễn Thị Nga** (sinh ngày 16 tháng 8 năm 1969) là thẩm phán cao cấp người Việt Nam. Bà hiện là Tỉnh ủy viên Tỉnh ủy Thanh Hóa, Bí thư Ban Cán sự Đảng Cộng
**Nguyễn Văn Dũng** (sinh ngày 19 tháng 10 năm 1971) là Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao người Việt Nam. Ông nguyên là Phó Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao tại
**Nguyễn Ngọc Thơ** (26 tháng 5 năm 1908 – 12 tháng 6 năm 1976) là Thủ tướng Việt Nam Cộng hòa từ tháng 11 năm 1963 đến cuối tháng 1 năm 1964 khi chức vụ
**Phan Cư Chánh** (hay **Cư Chính**, thường được gọi là **Phan Chánh**, 1814 – 1885?), sau đổi là **Phan Trung**, tự: **Tử Đan**, hiệu: **Bút Phong**; là quan triều Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.
**Anphong Nguyễn Hữu Long** (sinh ngày 25 tháng 1 năm 1953) là một giám mục Công giáo người Việt Nam. Ông hiện đảm nhận vai trò giám mục chính tòa Giáo phận Vinh, 2016 –
**Nguyễn Hoàng** (chữ Hán: 阮潢; 28 tháng 8 năm 1525 – 20 tháng 7 năm 1613) hay **Nguyễn Thái Tổ**, **Chúa Tiên**, **Quốc chúa** là vị Chúa Nguyễn đầu tiên, người đặt nền móng cho
**Nguyễn Văn Hạnh** (sinh ngày 6 tháng 1 năm 1959) là một sĩ quan cấp cao trong Quân đội nhân dân Việt Nam, hàm Trung tướng. Ông nguyên là Phó Chánh án Tòa án Nhân
**Chanh vàng** (danh pháp hai phần **_Citrus limon_**) là một loài chanh tự nhiên. Loài này được (Carl von Linné) Pehr Osbeck cùng các cộng sự miêu tả khoa học đầu tiên năm 1765. Đây
**Nguyễn Văn Tiến** (sinh năm 1966). Ông hiện là Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao - Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao Việt Nam, thành viên Hội đồng Thẩm phán
**Nguyễn Phúc Hồng Thiết** (chữ Hán: 阮福洪蔎; 1848 – 1937), tự **Lục Khanh** (陸卿), hiệu **Liên Nghiệp Hiên** (連業軒), Pháp danh **Thanh Thiện** (青善) là một hoàng thân nhà Nguyễn và là một thi sĩ,
**Nguyễn Hữu Chính** (sinh ngày 7 tháng 11 năm 1963) là một thẩm phán và chính trị gia người Việt Nam. Ông hiện là đại biểu quốc hội Việt Nam khóa XV nhiệm kì 2021-2026,
Đài tưởng niệm Anh hùng Liệt sĩ ([[Núi Sam, Châu Đốc), nơi có những dòng sử bi tráng nói về việc mất thành Châu Đốc.]] **Phạm Viết Chánh**, hay **Phạm Hữu Chánh** hoặc **Phạm Chánh**
**Nguyễn Văn Nên** (sinh ngày 14 tháng 7 năm 1957) là một nhà chính trị người Việt Nam. Ông hiện là Ủy viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt
**Nguyễn Văn Du** (tên gọi khác: **Nguyễn Huy Du**, sinh ngày 6 tháng 6 năm 1963 tại Bắc Ninh) là một thẩm phán người Việt Nam. Ông hiện là Phó Chánh án Tòa án nhân
**Nguyễn Văn Thuân** (sinh ngày 21 tháng 5 năm 1958) là một thẩm phán người Việt Nam. Ông hiện là Phó Chánh án thường trực Tòa án nhân dân tối cao Việt Nam, Thẩm phán
**Nguyễn Văn Bông** (2 tháng 6 năm 1929 -10 tháng 11 năm 1971) là một giáo sư, chính khách Việt Nam Cộng hòa. ## Thân thế Ông sinh ngày 2 tháng 6 năm 1929, tại
**Phaolô Nguyễn Văn Bình** (1 tháng 9 năm 1910 – 1 tháng 7 năm 1995) là một giám mục Công giáo Rôma người Việt Nam. Ông nguyên là Tổng giám mục Tiên khởi của Tổng
**Lương Văn Chánh** (?-1611; Hán Việt: 梁文正) là một võ quan của chúa Nguyễn thời Lê trung hưng và là người có công với sự nghiệp chiêu tập lưu dân khai khẩn, mở mang và
**Nguyễn Hữu Độ** (阮有度, 4/1833 – 18/12/1888) tự **Hi Bùi** (希裴), hiệu **Tông Khê** (宋溪), là một đại thần đời vua Đồng Khánh, từng giữ chức Kinh lược Bắc Kỳ, Tổng đốc Hà–Ninh. Ông là
**Nguyễn Hải Trâm** (sinh năm 1975) là nữ chính trị gia, kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao người Việt Nam. Bà hiện giữ chức vụ Phó Bí thư thường trực Tỉnh
**Nguyễn Hồng Nguyên** là một tướng lĩnh của lực lượng Công an nhân dân Việt Nam với quân hàm Thiếu tướng. Ông hiện giữ chức vụ Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Chủ nhiệm Ủy
**Nguyễn Hữu Hùng** (26 tháng 7 năm 1970 - 13 tháng 10 năm 2020) là một tướng lĩnh Quân đội nhân dân Việt Nam, cấp bậc Thiếu tướng. Tại thời điểm gặp nạn, ông giữ