✨Chiến tranh Hán – Triều Tiên

Chiến tranh Hán – Triều Tiên (tiếng Trung: 汉灭卫氏朝鲜之战; Hán – Việt: Hán diệt Vệ thị Triều Tiên chi chiến) là cuộc chiến tranh do Hán Vũ Đế phát động nhằm chinh phục chính quyền Vệ thị ở phía bắc bán đảo Triều Tiên. Cuộc chiến khởi nguồn từ việc vua nhà Hán triệu gọi Hữu Cừ vương và việc Triều Tiên tấn công Liêu Đông. Hán Vũ Đế ra lệnh cho quân tấn công Triều Tiên từ hai hướng, một hướng từ đường thủy và một hướng từ đường bộ. Khi chiến sự đang diễn ra, quan đại thần trong triều đình Triều Tiên bị chia rẽ; có người muốn hàng nhưng có người vẫn muốn chiến đấu tới cùng. Chiến tranh kết thúc với sự thắng lợi của quân đội nhà Hán và sự diệt vong của Cổ Triều Tiên. Hán Vũ Đế chia đất Triều Tiên thành bốn quận, mở ra giai đoạn Triều Tiên bị triều đại phong kiến Trung Quốc đô hộ lần thứ nhất.

Bối cảnh

Thời Chiến Quốc, năm 300 TCN, Yên Chiêu Tương vương phái đại tướng Tần Khai bắc tiến đánh Đông Hồ, lại vượt sông Liêu tấn công Cơ Tử Triều Tiên, lấy Mãn Phan Hãn làm mốc, đặt ra các quận Thượng Cốc, Ngư Dương, Hữu Bắc Bình, Liêu Đông, Liêu Tây. Cơ Tử Triều Tiên từ đó không khôi phục lại được phồn vinh như trước. Năm 222 TCN, Tần vương Chính (tức Tần Thủy Hoàng) phái Vương Bí tấn công Liêu Đông, tiêu diệt nước Yên. Vùng đất phía cực đông của nước Yên từ đó bị bỏ ngỏ.

Năm 195 TCN, Yên vương Lư Quán phản Hán thất bại, trốn sang Hung Nô. Thuộc tướng của nước Yên là Vệ Mãn tập hợp được hơn ngàn người, mặc đồ của người Di chạy về phía đông. Đoàn người Vệ Mãn tiến vào bán đảo Triều Tiên, chiếm đóng các thành cũ của Yên, Tần. Vệ Mãn được dân Yên, Tề lưu vong ủng hộ, ban đầu đối với Cơ Tử Triều Tiên xưng thần, sau đó tiêu diệt Cơ Tử Triều Tiên, tự lập làm vua, đóng đô ở Vương Hiểm. Để ổn định đất nước, Vệ Mãn ước định với thái thú Liêu Đông của nhà Hán, đối nhà Hán xưng thần, lấy sông Phối làm mốc.

Đến thời Hán Vũ Đế (141 TCN – 87 TCN), nhà Hán thi hành chính sách ngoại giao hiếu chiến, nhiều lần phát động chiến tranh tiêu diệt Hung Nô, Nam Việt, Dạ Lang. Bản thân vua Triều Tiên khi đó là Vệ Hữu Cừ lại tiếp nhận đại lượng người Hán lưu vong. Năm 109 TCN, lấy cớ Triều Tiên ngăn cản không cho các bộ tộc phía nam bán đảo Triều Tiên như Chân Phiên (진번; Jinbeon), Thìn (진; Jin) đến Hán triều cống, Hán Vũ Đế phái Thiệp Hà (涉何) làm sứ giả, ban chiếu triệu Hữu Cừ vào kinh triều kiến. Hữu Cừ không chấp nhận đề nghị đó. Trên đường trở về, Thiệp Hà giết hại hộ vệ Trường Hàng (長降; Wi Jang) hay Tì Vương Trường (裨王長)

Diễn biến

Năm 109 TCN, Hán Vũ Đế chia quân hai đường tấn công Triều Tiên. Đạo thứ nhất do Lâu thuyền tướng quân, Tương Lương hầu Dương Bộc một tướng lĩnh có kinh nghiệm dẫn dắt thủy quân trong cuộc xâm lăng Nam Việt (111 TCN), dẫn thủy quân từ đất Tề (bán đảo Sơn Đông ngày nay) vượt vịnh Bột Hải. Đạo thứ hai do Tả tướng quân Tuân Trệ, vốn là thuộc cấp của Trường Bình hầu Vệ Thanh và có kinh nghiệm chiến đấu chống Hung Nô, dẫn 5 vạn quân quân từ Liêu Đông vượt sông Mã Tí để đi thẳng tới kinh đô Vương Hiểm.

Hữu Cừ vương dẫn quân trấn thủ các nơi hiểm yếu. Tuân Trệ trong mùa đông nhiều lần phát động tiến công nhưng đều thất bại. Quân đội tán loạn và rút về Liêu Đông. Dương Bộc sau đó dẫn thủy quân 7.000 người tập kích Vương Hiểm. Quân giữ thành phát hiện ra quân Hán ít nên chuyển sang phát động thế công. Quân Hán thua trận, Dương Bộc chạy vào trong núi ẩn nấp hơn 10 ngày mới dám ra thu thập tàn quân. Năm 108 TCN, Vệ Mãn Triều Tiên hoàn toàn diệt vong.]] Sau cuộc viễn chinh, nhà Hán hoàn toàn chinh phục Vệ Mãn Triều Tiên, chia lãnh thổ nước này thành bốn quận (Hán tứ quận), Khu vực bắc bán đảo Triều Tiên còn bị kiểm soát tới năm 313 sau Công nguyên, khi quận cuối cùng bị Cao Câu Ly xóa sổ. Sự cai trị lỏng lẻo của nhà Hán cùng chế độ triều cống giúp các bộ lạc Tam Hàn (Samhan), Phù Dư (Buyeo), Ốc Trở (Okjeo), Đông Uế (Dongye),... tiếp tục tồn tại và phát triển lớn mạnh trong tương lai. đất phong thuộc tỉnh Sơn Đông ngày nay. Vệ Trường Hàng thụ phong Kỷ hầu (幾侯), đất phong thuộc huyện Kỷ quận Hà Đông. Lộ Nhân chết không lâu sau khi đầu hàng, con trai Lộ Tối lập công, thụ phong Ôn Dương hầu (溫陽侯).