nhỏ|Chân dung Bồ Tiên Vạn Nô
Bồ Tiên Vạn Nô (Tiếng Trung giản thể: 蒲鲜万奴; Tiếng Trung Phồn thể: 蒲鮮萬奴; Wade–Giles: P'u-hsien Wan-nu) là 1 thủ lĩnh người Nữ Chân đã thành lập vương quốc Đông Hạ có thời gian tồn tại ngắn vào đầu thế kỷ 13 ở vùng đông bắc Trung Quốc.
Thân thế ban đầu
Ban đầu ông phục vụ cho nhà Kim đang ngày càng suy yếu dưới áp lực của quân Mông Cổ.Trong khi lực lượng Mông Cổ của Thành Cát Tư hãn đang xâm lược nhà Kim, thì 1 thủ lĩnh người Khiết Đan là Gia Luật Lưu Ca (耶律留哥) đã nổi dậy chống lại sự cai trị của nhà Kim ở vùng Liêu Đông vào năm 1211, thiết lập nước Đông Liêu mối quan hệ với Thành Cát Tư hãn vào năm sau (tức năm 1212). Năm 1214, nhà Kim cử Bồ Tiên Vạn Nô đi đánh dẹp phản quân với quân số 40 vạn quân ở Liêu Đông nhưng bị bại trận ở vùng Khai Nguyên, Liêu Ninh. An Đông đồn tri là A Liên sợ, sai sứ xin quy phụ. Vì thế Lưu Ca chiếm trọn châu quận Liêu Đông, bèn định đô ở Hàm Bình, gọi là Trung Kinh. Kim tả phó nguyên soái Di Lạt Đô đem 10 vạn quân đến đánh, lại bị Lưu Ca đánh bại.
Làm phản nhà Kim và đánh Liêu quốc
Trong khi quân Mông Cổ dưới sự chỉ huy của Mộc Hoa Lê đang xâm lược vùng Hoa Bắc thì vào tháng 10 ÂL năm 1215, Bồ Tiên Vạn Nô phản nhà Kim, tự xưng Thiên vương, thành lập Đại Chân Quốc (大真國) sau đổi thành Đông Hạ Quốc (東夏國), đặt niên hiệu là Thiên Thái (天泰) và đem quân lên phía bắc đánh Hàm Bình, buộc Gia Luật Lưu Ca phải bỏ chạy,sau đó đóng đô tại Hàm Bình. Vạn Nô sau đó ra phía đông đánh Sa Tốc, bị quân Kim đánh bại; Vạn Nô không cam lòng, đem quân tái chiến, lại bị quân Kim đánh bại. Tháng 11 ÂL, Lưu Ca biết tin hậu phương của Vạn Nô trống rỗng, bèn đem quân phá Đông Kinh và buộc Vạn Nô buộc phải xin hàng Mông Cổ.Bồ Tiên Vạn Nô đầu hàng quân của Mộc Hoa Lê và gửi con trai của mình là Tege (铁 哥 / 鐵 哥 Tiěgē) làm con tin vào năm 1216. Tuy nhiên, ông nổi dậy ngay sau đó và chạy trốn đến một hòn đảo trong khi quân đội Mông Cổ xâm lược Liêu Tây và Liêu Đông.
Hàng Mông Cổ và làm phản, dời đô xây dựng chính quyền
Hàng Mông Cổ và làm phản
Bồ Tiên Vạn Nô đầu hàng quân của Mộc Hoa Lê và gửi con trai của mình là Tege (铁 哥 / 鐵 哥 Tiěgē) làm con tin vào năm 1216. Tuy nhiên, ông nổi dậy ngay sau đó và chạy trốn đến một hòn đảo trong khi quân đội Mông Cổ xâm lược Liêu Tây và Liêu Đông.
Xây dựng chính quyền
Năm 1217, ông chuyển từ Đông Kinh đến lưu vực sông Đồ Môn để tránh sự uy hiếp của cả Mông Cổ và Kim. Ông lại đặt tên cho vương quốc của mình là Đông Hạ (东 夏 / 東 夏), đặt thủ đô xung quanh Diên Cát và gọi nó là Nam Kinh (南京. Lãnh thổ của ông trải rộng về phía bắc đến dãy núi Lão Gia Lĩnh, phía nam đến Hamgyong Nam (Triều Tiên,) phía đông đến biển Nhật Bản và phía tây đến dãy núi Trương Quảng Tài lĩnh. Nó bao gồm các vùng biên giới của Trung Quốc, Nga và Triều Tiên.Bồ Tiên Vạn Nô thiết lập chế độ quan chế theo mô hình của nhà Kim, quân đội tổ chức theo các mãnh an và mưu khơ.
Tiêu diệt tàn dư Khiết Đan
Ông dường như đã phục tùng Đế quốc Mông Cổ một lần nữa. Năm 1218, quân đội Mông Cổ và Đông Hạ cùng nhau xâm nhập vào Cao Ly để khuất phục tàn dư Khiết Đan. Cao Ly cũng tham gia chiến dịch và Khiết Đan bị tiêu diệt. Quân đội Mông Cổ rút lui sau khi thiết lập mối quan hệ "anh em ruột thịt" với Cao Ly. Các sứ giả Mông Cổ và Đông Hạ đã đến Cao Ly chúc mừng. Cao Ly sau đó chấp nhận làm chư hầu và triều cống cho Đông Hạ và Mông Cổ.
Phản Mông Cổ lần nữa và bị giết
Năm 1222, Vạn Nô lại 1 lần nữa làm phản lúc Thành Cát Tư hãn đang thực hiện cuộc chinh phạt về phía tây. Sau đó ông xâm lược Cao Ly nhiều lần vì Cao Ly không chịu yêu cầu mở các trạm buôn bán ở vùng biên giới 2 nước. Năm 1232, Đế quốc Mông Cổ yêu cầu Cao Ly tấn công Hạ quốc nhưng Cao Ly không nghe. Năm 1233, trong cuộc chinh phạt Cao Ly để buộc họ thần phục, Oa Khoát Đài lúc này là Đại hãn kế nhiệm Thành Cát Tư hãn đã sai trưởng tử là Quý Do đem quân tấn công Đông Hạ. Quân đội Mông Cổ nhanh chóng áp đảo Đông Hạ và Vạn Nô bị bắt sống và sau đó bị xử tử. Lãnh thổ bị chinh phục được trao cho người em út của Thành Cát Tư Hãn là Thiết Mộc Cách.
Nước Đông Hạ dưới góc độ là một quốc gia độc lập đã diệt vong, nhưng sau đó Mông Cổ vẫn bổ nhiệm các con cháu của Vạn Nô làm trấn thủ, trở thành vùng phiên thuộc. Sau khi Hốt Tất Liệt lập nên nhà Nguyên, đất cũ của Đông Hạ được tổ chức thành Liêu Dương hành tỉnh. Cùng năm này Mông Cổ đánh nhà Kim đang suy yếu
trầm trọng và diệt được Kim năm sau (Tức 1234).
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|Chân dung Bồ Tiên Vạn Nô **Bồ Tiên Vạn Nô** (Tiếng Trung giản thể: 蒲鲜万奴; Tiếng Trung Phồn thể: 蒲鮮萬奴; Wade–Giles: _P'u-hsien Wan-nu_) là 1 thủ lĩnh người Nữ Chân đã thành lập vương quốc
**Chiến tranh Nhật Bản – Triều Tiên**, còn gọi là **Chiến tranh Triều - Nhật** (hangul: 조일전쟁, hanja: 朝日戰爭, _Joil jeonjaeng_) hay **Chiến dịch Văn Lộc - Khánh Trường** (kanji: 文禄・慶長の役, hiragana: ぶんろく・けいちょうのえき, _Bunroku・Keichō no
:_Bài này về lịch sử của Triều Tiên cho tới cuộc phân chia Triều Tiên vào ở cuối thập niên 1940. Xem thêm Lịch sử Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên và Lịch
**Vạn Thiến** (tên , tên tiếng Anh: **Regina Wan**, sinh ngày 14 tháng 5 năm 1982) là một nữ diễn viên và ca sĩ người Trung Quốc, tốt nghiệp Hệ Biểu diễn, Học viện Hý
**Hung Nô** () là các bộ lạc du cư ở khu vực Trung Á, nói chung sinh sống ở khu vực thuộc Mông Cổ ngày nay. Từ thế kỷ III TCN họ đã kiểm soát
**Tiền Việt Nam** được phát hành lần đầu vào giữa thế kỷ 10, thời kỳ nhà nước Đại Cồ Việt dưới sự trị vì của Đinh Tiên Hoàng. Thời phong kiến, gần như mỗi đời
Chú ý: Bọt biển rửa mặt nénSidumi cóhàng rẻ tiền không chính thống vàkhông chất lượng. Đây là hàng chuẩn cao cấp bạn nhé.✅Chuỗi cửa hàng mỹ phẩm lớn nhất miền Bắc. ✅Uy tín đã
phải|Nỏ Liên Châu được khai quật trong mộ cổ của [[nước Sở thời Chiến Quốc (thế kỷ 4 TCN)]] **Nỏ Liên Châu** hay còn được gọi là **nỏ thần** là nỏ có thể một phát
**Câu lạc bộ bóng đá Hà Nội** () là một câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp thuộc sở hữu của Tập đoàn T&T, có trụ sở tại Hà Nội và hiện đang thi đấu
nhỏ|phải|Tượng thần bò trong bảo tàng văn hóa Lưỡng Hà **Tục thờ Bò** hay **tín ngưỡng thờ Bò** hay còn gọi là **thờ Thần Bò** hay **đạo thờ Bò** là việc thực hành các tín
CHÚ Ý: Sữa tắm xích/ Sữa tắm nước hoa/ Sữa tắm trắng da Tesori có hàng rẻ tiền không chính hãng và kém chất lượng, mùi hương hắc mà tắm bị ngứa bạn nhé. Đây
CHÚ Ý: Sữa tắm xích/ Sữa tắm nước hoa/ Sữa tắm trắng da Tesori có hàng rẻ tiền không chính hãng và kém chất lượng, mùi hương hắc mà tắm bị ngứa bạn nhé. Đây
CHÚ Ý: Sữa tắm xích/ Sữa tắm nước hoa/ Sữa tắm trắng da Tesori có hàng rẻ tiền không chính hãng và kém chất lượng, mùi hương hắc mà tắm bị ngứa bạn nhé. Đây
CHÚ Ý: Sữa tắm xích/ Sữa tắm nước hoa/ Sữa tắm trắng da Tesori có hàng rẻ tiền không chính hãng và kém chất lượng, mùi hương hắc mà tắm bị ngứa bạn nhé. Đây
CHÚ Ý: Sữa tắm xích/ Sữa tắm nước hoa/ Sữa tắm trắng da Tesori có hàng rẻ tiền không chính hãng và kém chất lượng, mùi hương hắc mà tắm bị ngứa bạn nhé. Đây
CHÚ Ý: Sữa tắm xích/ Sữa tắm nước hoa/ Sữa tắm trắng da Tesori có hàng rẻ tiền không chính hãng và kém chất lượng, mùi hương hắc mà tắm bị ngứa bạn nhé. Đây
**Bính Tý Hồ loạn** hay còn được gọi là **Cuộc xâm lược Triều Tiên lần thứ hai của Mãn Châu** diễn ra vào năm 1636 là sự tiếp nối lần xâm lược thứ nhất năm
**Chiến tranh Hán – Hung Nô** (漢匈戰爭 - Hán-Hung chiến tranh，漢匈百年戰爭 - Hán-Hung bách niên chiến tranh) là tên được dùng để chỉ hàng loạt các trận đánh giữa nhà Hán và các bộ lạc
**Vạn Lý Trường Thành** (), gọi tắt là **Trường Thành**, là tên gọi chung cho nhiều thành lũy kéo dài hàng ngàn cây số từ Đông sang Tây, được xây dựng bằng đất và đá
**Vụ án Vạn Thịnh Phát** (hay **Đại án Vạn Thịnh Phát**), cũng được Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh gọi là **vụ án Trương Mỹ Lan và đồng phạm**, là một vụ
**Mông Cổ chinh phạt nhà Kim** (chữ Hán: 蒙古罰金; phiên âm: _Mông Cổ phạt Kim_), hay **Chiến tranh Mông–Kim** (chữ Hán: 蒙金戰爭; phiên âm: _Mông-Kim chiến tranh_), là cuộc xâm lược toàn diện của người
**Gia Luật Lưu Ca** (chữ Hán: 耶律留哥, 1165 – 1220) hay **Lưu Cách** (琉格) , người dân tộc Khiết Đan, là thủ lĩnh nổi dậy phản kháng cuối đời Kim, nhà sáng lập nước Đông
Đây là danh sách các nhân vật xuất hiện từ tiểu thuyết võ hiệp **_Thiên long bát bộ_** của nhà văn Kim Dung. Có hơn 230 nhân vật trong cuốn tiểu thuyết, bao gồm cả
**Tiền Tần** (350-394) là một nước trong thời kỳ Ngũ Hồ thập lục quốc vào cuối thời kỳ nhà Đông Tấn (265-420). Nước này do thủ lĩnh bộ tộc Đê là Bồ Hồng sáng lập
nhỏ|225x225px| _Chữ Vạn_ là một biểu tượng có nhiều kiểu dáng và ý nghĩa, và có thể được tìm thấy trong nhiều nền văn hóa. nhỏ| Tượng của [[Kỳ Na giáo|Jain _Tirthankara_ Suparshvanath, với biểu
**Mông Cổ xâm lược Đông Hạ** là một trong các cuộc xâm lược của Đế quốc Mông Cổ vào đầu thế kỷ 13. Ban đầu, một cuộc xung đột nổ ra vào năm 1217 khi
**Nhà Tiền Lý** (chữ Nôm: 茹前李, chữ Hán: 前李朝, Hán Việt: _Tiền Lý triều_, 544 – 602) là một triều đại trong lịch sử Việt Nam, gắn liền với quốc hiệu Vạn Xuân. Nhà Tiền
Chúng tôi luôn mong muốn chia sẻ và đem đến sự hài lòng cao nhất cho người bệnh trong quá trình chăm sóc và điều trị tại Bệnh viện Vạn Hạnh. Sự hài lòng và
**Đông Liêu** (; 1213-1269) là chính quyền quân chủ do người Khiết Đan thành lập ở Đông Bắc Trung Quốc ngày nay vào thời Kim Tuyên Tông. ## Kiến quốc Năm 1212, tông thất nhà
**Định luật vạn vật hấp dẫn của Newton** thường được phát biểu rằng mọi hạt đều hút mọi hạt khác trong vũ trụ với một lực tỷ lệ thuận với tích khối lượng của chúng
**Lịch sử quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan** giới thiệu thay đổi về lịch sử quan hệ giữa hai bờ eo biển từ xưa đến nay. Các ghi chép sớm nhất trong lịch
**Lã Bố** (chữ Hán: 呂布; bính âm: Lǚ Bù) (? - 7 tháng 2 năm 199), hay còn được gọi là **Lữ Bố** hoặc **Phụng Tiên** (tên tự), là một viên mãnh tướng nổi tiếng
**Đại Chân Quốc** (大真國), về sau đổi thành **Đông Hạ Quốc** (東夏國), cũng được biết với tên **Đông Chân Quốc** (東真國) là quốc gia do Bồ Tiên Vạn Nô lập ra tại Đông Bắc Trung
**Nhà Lê** (chữ Nôm: 茹黎, chữ Hán: 黎朝, Hán Việt: _Lê triều_), hay còn được gọi là **nhà Tiền Lê** (chữ Nôm: 家前黎, Chữ Hán: 前黎朝, Hán Việt: _Tiền Lê triều_) là một triều đại
nhỏ|phải|Chùa Xá Lợi, nơi đặt cơ sở đầu tiên của Viện Đại học Vạn Hạnh **Viện Đại học Vạn Hạnh** là viện đại học tư thục ở Sài Gòn do Giáo hội Phật giáo Việt
**Thanh niên Tiền phong** là một tổ chức chính trị - xã hội hoạt động chủ yếu tại Nam Kỳ trong năm 1945. Được thành lập nhằm mục đích tập hợp thanh niên để đảm
**Triều Tiên Định Tông** (chữ Hán: 朝鮮定宗; Hangul: 조선 정종; 1357 - 1419), là vị quân chủ thứ hai của triều đại Nhà Triều Tiên. Ông cai trị từ năm 1398 đến khi thiện nhượng
I.VÂN TIÊN TẠ THẦY XIN VỀ ĐI THI Trước đèn xem truyện Tây minh Gẫm cười hai chữ nhân tình éo le. Hỡi ai lẳng lặng mà nghe, Mà răn việc trước, lánh dè thân
**Triều Tiên** (theo cách sử dụng tại Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên: Chosŏn'gŭl: 조선, Hanja: 朝鮮, McCune–Reischauer: Chosǒn), **Hàn Quốc** (theo cách sử dụng tại Đại Hàn Dân Quốc: ), **liên Triều**
**Vạn Hạnh** (chữ Hán: 萬行) (938–1018) là một tăng sĩ Phật giáo Đại Cồ Việt, người châu Cổ Pháp (Bắc Ninh). Ông là một trong những Tăng sĩ làm cố vấn cho vua Lê Đại
**Quân Mông Cổ bao vây Khai Phong** từ năm 1232 đến năm 1233, kết quả là chiếm được Biện Kinh của triều Kim. Người Mông Cổ và Kim khi đó đã giao chiến trong gần
**Bồ Đề tổ sư** (chữ Hán: 菩提祖师), là một nhân vật hư cấu xuất hiện trong tiểu thuyết _Tây du ký_ của Ngô Thừa Ân. Đạo tràng của ông tọa lạc tại Tà Nguyệt Tam
**Vạn Hải Phong** (25 tháng 9 năm 1920 – 31 tháng 3 năm 2023) là sĩ quan quân đội người Trung Quốc. Tháng 9 năm 1988, ông được phong quân hàm Thượng tướng. Vạn Hải
**Mạnh Cách Bố Lộc** (, , 1565-1600) thuộc Na Lạp thị, con trai của Vương Đài, là một Cáp Đạt Bối lặc. ## Cuộc đời Mạnh Cách Bố Lộc sinh năm 1565, là con trai
nhỏ|phải|Vị trí vùng Bắc Trung Bộ trên bản đồ Việt Nam **Bắc Trung Bộ** là phần phía bắc của Trung Bộ Việt Nam từ Thanh Hóa tới phía bắc Đèo Hải Vân. Vùng Bắc Trung
**Đồng** là tiền tệ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, lưu dụng từ năm 1946 đến ngày 2 tháng 5 năm 1978. ## Bối cảnh lịch sử Tháng 8 năm 1945, Việt Minh giành
**Quan hệ Việt Nam – Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên** là quan hệ ngoại giao giữa hai nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hòa Dân chủ
thumb|right|Tây Sơn Dynasty coinage in the National Museum of Vietnamese History, (2018)|Tiền tệ Tây Sơn. **Tiền tệ Đại Việt thời Tây Sơn** phản ánh những vấn đề liên quan tới tiền tệ lưu thông vào
nhỏ|phải| [[Bắc Trung Bộ
Duyên hải Nam Trung Bộ
Tây Nguyên]]**Trung Bộ** (hay còn gọi là **miền Trung**) là khu vực địa lý nằm ở phần giữa đất liền của Việt Nam, nối Bắc Bộ
} Trong sinh học, **tiến hóa** là sự thay đổi đặc tính di truyền của một quần thể sinh học qua những thế hệ nối tiếp nhau. Những đặc tính này là sự biểu hiện