Tôn Thọ Tường (chữ Hán: 尊壽祥; 1825 - 1877) là một danh sĩ sống vào thời nhà Nguyễn. Do ông cộng tác với thực dân Pháp nên bị nhiều trí thức người Việt chỉ trích mạnh mẽ.
Cuộc đời
Tôn Thọ Tường là người huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành phố Hồ Chí Minh).
Ông vốn xuất thân trong một gia đình khoa cử, cha là Tôn Thọ Đức đỗ cử nhân, làm quan dưới triều Thiệu Trị, Tự Đức. Ngay từ thời trẻ, Tôn Thọ Tường học ở Huế, nổi tiếng văn hay chữ tốt. Năm 1840, cha qua đời, nên việc học ông bị dở dang, đến năm 30 tuổi vẫn chưa đỗ đạt gì.
Năm 1855, Tôn Thọ Tường được tập ấm làm quan, nhưng chỉ được giao một chức quan võ, không hợp với khả năng nên ông từ chối. Vì túng thiếu, ông phải đi làm bài thi mướn để lấy tiền. Việc bại lộ, ông bị bắt giải về Kinh đô Huế. Vua Tự Đức xét đến công lao của cha ông và nhận thấy ông cũng là người có tài nên gia ơn tha tội .
Ông trở về Nam, khi đi qua tỉnh Bình Thuận, các viên quan ở đây vì mến tài, muốn bổ ông chức thông phán, nhưng bộ Lại không chấp nhận. Việc này càng làm cho Tôn Thọ Tường bất mãn triều đình Huế.
Đến Gia Định, ông lập lại Bạch Mai thi xã, để cùng các bạn xướng vịnh. Năm 1862, Pháp chiếm ba tỉnh miền Đông Nam Kỳ, ông được chính quyền mới mời ra nhận chức tri phủ Tân Bình, nên được người đời gọi là Phủ Ba Tường. Đô đốc Bonard muốn dùng ông dùng uy tín của mình để dụ hàng Trương Định, nhưng không thành công. Năm 1863, ông được cử làm ký lục trong phái bộ của Phan Thanh Giản sang Pháp và Tây Ban Nha.
Năm 1867, ông được nhà cầm quyền Pháp phái về Ba Tri (Bến Tre) để dụ hàng nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu cùng hai người con Phan Thanh Giản là Phan Tôn và Phan Liêm, nhưng thất bại.
Năm 1871, ông được thăng đốc phủ sứ.
Tháng 2 năm 1872, viên chủ quận Vũng Liêm tên Thực bị nghĩa quân ở nơi đó giết chết, ông được cử đến thay.
Sau, vì không ổn định được tình hình nơi ông cai quản, nhà cầm quyền Pháp rút ông về dạy Hán văn ở trường Hậu Bổ (Collège des Stagiaires) Nam Kỳ.
Năm 1873, ông được tham dự phái đoàn của Pháp sang Trung Quốc hai tháng. Năm 1875, Tôn Thọ Tường làm việc dưới quyền của Tổng Lãnh sự Pháp De Kergaradec ở Bắc Kỳ.
Năm 1877, trong một lần theo viên lãnh sự này đi quan sát miền thượng du Bắc Kỳ, ông mắc bệnh sốt rét ác tính rồi mất.
Nhận xét
Tôn Thọ Tường được đánh giá là một nhà thơ có thi tài được thể hiện qua một số bài thơ có hình tượng nghệ thuật như Đĩ già đi tu, Từ thứ qui Tào, Cây mai, Mười bài tự thuật... Đương thời, Tường bị các trí thức người Việt, đặc biệt hơn cả là Phan Văn Trị lên án, chỉ trích do làm việc cho người Pháp là kẻ xâm lược.
Năm 1966, GS. Trịnh Vân Thanh có nêu lên một nhận xét khá công tâm hơn:
:Với một tâm trạng đau khổ, luôn bị dằn dặt của Tôn Thọ Tường, chúng ta thấy ông không phải là người đánh mất cả lương tri. Việc vận động với người Pháp để xin ân xá cho Bùi Hữu Nghĩa, nhẫn nhục nhận lấy những lời thóa mạ, nguyền rủa của Phan Văn Trị, Huỳnh Mẫn Đạt, Lê Quang Chiểu... mà không tìm cách trả thù hay ám hại, chứng tỏ Tường vẫn còn biết trọng nho phong, sĩ khí...
Đường phố
Ở Thành phố Hồ Chí Minh trước năm 1975 (lúc đó gọi là Sài Gòn và Gia Định) có tới hai con đường mang tên Tôn Thọ Tường. Đường Tôn Thọ Tường của Đô thành Sài Gòn cũ hiện nay là đường Tạ Uyên đi qua quận 5 và quận 11, còn đường Tôn Thọ Tường của tỉnh Gia Định cũ nay là đường Phan Văn Hân ở quận Bình Thạnh. Ở Trà Vinh trước năm 1975 có một con đường mang tên Tôn Thọ Tường sau bị đổi thành Độc Lập, và ở Bạc Liêu cũng có con đường mang tên Tôn Thọ Tường sau đó đổi thành Thống Nhất.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tôn Thọ Tường** (chữ Hán: 尊壽祥; 1825 - 1877) là một danh sĩ sống vào thời nhà Nguyễn. Do ông cộng tác với thực dân Pháp nên bị nhiều trí thức người Việt chỉ trích
nhỏ|phải|Họa phẩm về nữ thần sắc đẹp [[Vệ Nữ]] nhỏ|phải|Một người mẫu diễn cảnh bị tra tấn nhỏ|phải|Diễn cảnh [[tra tấn mông trong bối cảnh BDSM]] **Tôn thờ cơ thể** (_Body worship_) là hành vi
nhỏ|phải|Tượng thần bò trong bảo tàng văn hóa Lưỡng Hà **Tục thờ Bò** hay **tín ngưỡng thờ Bò** hay còn gọi là **thờ Thần Bò** hay **đạo thờ Bò** là việc thực hành các tín
**Nhà thơ** hay **Thi nhân** (Chữ hán: 詩人) là người sáng tác thơ — một thể loại văn học khác với văn xuôi hay kịch. Nhà thơ thường bị chi phối bởi nền văn hóa
Truyện Nôm Lục Vân Tiên ra đời khoảng năm 1854 lúc Nguyễn Đình Chiểu 32 tuổi , bản Nôm khắc in sớm nhất hiện ghi nhận được là do Quảng Thạnh Nam phát thụ, Duy
Quốc giáo của nhà Thương () là một tôn giáo cổ đại của Trung Quốc, trong đó các tín đồ được đào tạo giao tiếp với nhiều vị thần, bao gồm tổ tiên và các
**Tín ngưỡng thờ động vật** hay **tục thờ cúng động vật** hay còn gọi **thờ phượng động vật** hay còn gọi đơn giản là **thờ thú** là thuật ngữ đề cập đến các nghi thức
**Tục thờ Hổ** hay **tín ngưỡng thờ Hổ** là sự tôn sùng, thần thánh hóa **loài hổ** cùng với việc thực hành hoạt động thờ phượng hình tượng con hổ bằng các phương thức khác
nhỏ|phải|Bàn thờ [[Yết Kiêu tại Đền thờ Đức Thánh Trần, Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh]] **Bàn thờ** hay **bàn cúng**, **bàn thiêng** là một cấu trúc được sử dụng trong các nghi lễ
nhỏ|phải|Tượng thờ _[[Ngọc hoàng Thượng đế_ (Xích Đế) tại chùa Long Thạnh, biểu hiện cho tín ngưỡng thờ Thiên (thờ Trời) của chúng sinh]] **Thờ thiên thể** hay **thờ cúng các thiên thể** (_Worship of
nhỏ|phải|Đền thờ rắn ở Thái Lan **Tục thờ rắn** hay **tín ngưỡng thờ rắn** là các hoạt động thờ phụng loài rắn. Rắn là loài vật được nhiều dân tộc trên thế giới tôn thờ.
nhỏ|phải|Cầu khấn trước ngẫu tượng nhỏ|phải|Tội lỗi của Solomon khi đang thờ một pho tượng **Thờ ngẫu tượng** (_Idolatry_) là sự sùng bái, thờ phượng một hình tượng (hình được vẽ hoặc tạc) hoặc "_tượng
nhỏ|phải|Tượng thờ Quốc mẫu Âu Cơ tại Đền Hùng trong Công viên Tao Đàn nhỏ|phải|Ban thờ Tam Tòa Thánh mẫu trong Phật điện của Tu viện Vĩnh Nghiêm thuộc Quận 12 Điện thờ [[Liễu Hạnh
**Tôn giáo** là một hình thái ý thức xã hội. Đặc điểm quan trọng trong ý thức tôn giáo là một mặt nó phản ánh tồn tại xã hội. Mặt khác, nó lại có xu
**Nhà thờ chính tòa Đức Mẹ Maria hồn xác lên trời** () là trụ sở của Tổng giáo phận Công giáo México. Nhà thờ tọa lạc trên đỉnh khu vực linh thiêng của người Aztec
**Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn** (hay **Vương cung thánh đường chính tòa Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội**, tiếng Anh: _Immaculate Conception Cathedral Basilica_, tiếng Pháp: _Cathédrale Notre-Dame de Saïgon_), thường được
phải|nhỏ|Một bàn thờ gia tiên của [[người Việt.]] Cúng Giao thừa ngoài trời **Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên** (hay còn được gọi là **đạo ông bà**) là tục lệ thờ cúng tổ tiên và
nhỏ|phải|Lễ hội cúng thủy thần ở Bali **Tục thờ nước** hay **tín ngưỡng thờ nước** là việc cúng bái, phụng thờ các yếu tố biểu tượng nước (_thủy_) vốn là một dạng tín ngưỡng sùng
nhỏ|phải|Bà Chúa Xứ được thờ tại chùa Bình An ở quận Bình Tân nhỏ|phải|Nghi lễ dâng cúng nữ thần Pachamama nhỏ|phải|Ban thờ Mẫu trong tín ngưỡng Tam Tứ phủ tại chùa Giác Hải ở quận
nhỏ|phải|Người Ai Cập cổ đại tôn sùng loài bọ hung **Thờ côn trùng** là tín ngưỡng thờ động vật được thực hành dưới dạng thờ cúng hoặc tôn sùng các loài côn trùng. Côn trùng
nhỏ|320x|Các biểu tượng của các tôn giáo lớn trên thế giới (từ trái qua phải)
Hàng 1: [[Kitô giáo, Do Thái giáo, Ấn Độ giáo
Hàng 2: Hồi giáo, Phật giáo, Thần đạo
Hàng 3:
Người Chăm theo tôn giáo chính là **Agama Cham** (tức là Chăm giáo). Tôn giáo Agama Cham (Chăm giáo) có hai môn phái gồm _Môn phái tín ngưỡng tôn giáo_ và _môn phái tín ngưỡng
**Bức tường Berlin** () từng được chính phủ nước Cộng hòa Dân chủ Đức gọi là "Tường thành bảo vệ chống phát xít" (tiếng Đức: _Antifaschistischer Schutzwall_) và bị người dân nước Cộng hoà Liên
**Trung tâm Quốc tế về Nghiên cứu Bảo tồn và Phục hồi các di sản văn hóa** (ICCROM) là một tổ chức liên chính phủ hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn di sản văn
nhỏ|Vị trí nhà thờ thumb|Video: Bên trong nhà thờ (2008) **Nhà thờ chính tòa Thánh Isaac** hoặc **Isaakievskiy Sobor** () ở Sankt-Peterburg, Nga là nhà thờ chính tòa Chính thống giáo Nga (_Sobor_, trụ sở
**Tượng Thánh John của Nepomuk tại Divina** là Đài tưởng niệm Văn hóa Quốc gia của Slovakia. Divina là ngôi làng và đô thị lần đầu xuất hiện trong các ghi chép lịch sử vào
**Phú Thọ** là một thị xã thuộc tỉnh Phú Thọ, Việt Nam. Hiện nay, thị xã Phú Thọ không phải là tỉnh lỵ của tỉnh Phú Thọ, mà tỉnh lỵ là thành phố Việt Trì.
**Tục thờ ngựa** hay **tín ngưỡng thờ ngựa** là việc thực hành hoạt động thờ phượng, cúng bái hình tượng con ngựa bằng các phương thức khác nhau, xuất phát từ việc tồn sùng loài
right|thumb|Áo hở cho thấy bộ ngực **Tôn sùng bộ ngực** là một loại tôn sùng tình dục liên quan đến ham muốn tình dục đối với bộ ngực. Có một niềm đam mê rộng rãi
**Trường Thơ Loạn** (1937 (?)- 1946) do Hàn Mặc Tử chủ xướng thành lập tại Bình Định. Đây là một tập hợp của một số thi sĩ trong phong trào Thơ mới, có chung một
phải|nhỏ|407x407px| Đền thờ của lòng thương xót và từ thiện ở Płock **Đền thờ của lòng thương xót và từ thiện** () là một nhà thờ Mariavite ở Płock ở miền trung Ba Lan. Nó
nhỏ|250x250px| Chi tiết tranh _Tôn giáo_ của Charles Sprague Pearce (1896)**Thờ cúng** (chữ Anh: _Worship_), hoặc gọi **thờ phụng**, **thờ phượng**, **sùng bái**, **tôn thờ**, là một hành động tôn sùng tôn giáo thường hướng
**Tôn giáo Việt Nam thế kỷ 10** phản ánh sự phát triển và ảnh hưởng của các tôn giáo tại Việt Nam trong khoảng 100 năm từ sau nghìn năm Bắc thuộc, tức là thời
**Tôn giáo Ai Cập cổ đại** bao gồm các niềm tin, nhân vật chính, tôn giáo và nghi thức khác nhau tại Ai Cập cổ đại qua hơn 3.000 năm, từ thời kỳ Tiền Triều
**Nhà thờ chính tòa Đức Mẹ Vô Nhiễm Moskva** hay **Nhà thờ chính tòa Đức Maria vô nhiễm nguyên tội Moskva** (, Sobor Neporotschnowo Satschatija Preswjatoj Dewy Marii, tên bình dân là: Костёл / Kostjol
nhỏ|phải|Ngọc Hoàng là một hình tượng điển hình cho [[Tam giáo đồng nguyên ở Việt Nam. Người Việt bản địa gọi là "_Ông Trời_" (翁𡗶) chỉ về đấng tối cao, và tương ứng với Ngọc
**Các đền thờ thời Chola** là một Di sản thế giới được UNESCO công nhận nằm miền Nam Ấn Độ bao gồm các đền thờ Hindu được xây dựng dưới thời Chola. Các đền đài
**Nhà thờ chính tòa Coventry** (), còn gọi là **Nhà thờ thánh Michael**, là trụ sở của Giám mục Coventry và Giáo phận Coventry trong Giáo hội Anh. Nhà thờ nằm ở Coventry, hạt West
**Các nhà thờ Hòa bình** (tiếng Ba Lan: Kościół Pokoju, ) tại Jawor (Jauer) và Świdnica (Schweidnitz), vùng Silesia, Ba Lan được đặt tên theo Hòa ước Westphalia năm 1648, cho phép các tín hữu
**Lục Tốn** (chữ Hán: 陸遜; 183 - 245), tên tự ** Bá Ngôn ** (伯言), là 1 tướng lĩnh quân sự và chính trị gia của nhà Đông Ngô sống vào cuối đời Hán, đầu
**Tưởng Kinh Quốc** (; POJ: ChiúⁿKeng-kok; phương ngữ Thượng Hải/phương ngữ Ninh Bá: tɕiã.tɕiŋ.ko?) (27 tháng 4 năm 1910 - 13 tháng 1 năm 1988) là một nhà chính trị người Đài Loan. Ông đã
**Tương Phố** tên thật: **Đỗ Thị Đàm** (1896 - 1973), là nhà thơ nữ Việt Nam, thuộc thế hệ văn học 1913 - 1932. Tên tuổi của Tương Phố gắn liền với phong trào "Nữ
phải|nhỏ|[[Lạc Sơn Đại Phật.]] **Tôn giáo tại Trung Quốc** là một cái nôi và ngôi nhà của một loạt các tôn giáo lâu đời nhất, truyền thống triết học của thế giới. Nho giáo và
**Nhà thờ Đức Bà Reims** (tiếng Pháp: _Notre-Dame de Reims_) là nhà thờ chính tòa của Tổng giáo phận Reims, tại thành phố Reims, cộng hòa Pháp. Được xây dựng từ thế kỉ 13, đây
**Người Thổ Gia** (土家族 _Thổ Gia Tộc,_ bính âm: Tǔjiāzú; tên tự gọi: _Bizika, _毕兹卡 _Tất Tư Ca_), là dân tộc đông dân thứ 6 trong tổng số 56 dân tộc được công nhận chính
**Hình ảnh con thỏ** là mô-típ phổ biến trong nghệ thuật có ý nghĩa thần thoại trong các nền văn hóa khác nhau. Thỏ mang ý nghĩa phục sinh và là một biểu tượng của
nhỏ|Nhà thờ San Juan Bautista ở Venezuela **Tôn giáo ở Venezuela** chỉ về tình hình tôn giáo, tín ngưỡng tại Venezuela. Venezuela không có một tôn giáo chính thức do là một quốc gia thế
Bộ sản phẩm gồm dầu gội và dầu xả giúp duy trì độ ẩm tối ưu cho tóc và làm mượt bề mặt sợi tóc thô và hư tổn. Sử dụng thường xuyên sẽ mang
Quan điểm 1: Phạm vi tương đối của Trung Quốc bản thổ vào cuối thời [[nhà Minh, triều đại cuối cùng của người Hán. Theo quan điểm hiện nay; đây là lãnh thổ Trung Quốc
**Đền thờ Bahá'í tại Battambang**, nằm ở thành phố Battambang, Campuchia, là đền thờ Bahá'í đầu tiên ở Đông Nam Á và đền thờ Bahá'í cấp địa phương đầu tiên trên thế giới. Các kế