Tiếng Iban (jaku Iban) được nói bởi người Iban, một nhánh của người Dayak, trước đây gọi là "Dayak Biển" sống ở Malaysia (bang Sarawak), Indonesia (tỉnh Tây Kalimantan) và Brunei. Nó thuộc nhóm ngôn ngữ Malay, ngữ tộc Mã Lai-Đa Đảo, thuộc ngữ hệ Nam Đảo, và có liên quan đến tiếng Mã Lai, gần gũi với tiếng Malay Sarawakian. Người ta cho rằng quê hương của các ngôn ngữ Mã Lai nằm ở mạn tây Borneo, nơi vẫn còn các ngôn ngữ Iban. Nhánh Malaysia đại diện cho sự phân tán thứ cấp, có thể từ trung tâm Sumatra nhưng cũng có thể từ Borneo.
Phương ngữ
Người Iban có thể được chia thành các nhóm dân tộc nhỏ khác nhau, mỗi nhóm nói phương ngữ khác nhau. Phương ngữ chính thức và thông dụng nhất là phương ngữ Saribas, các phương ngữ chủ yếu khác là Betong và Saratok. Những phương ngữ khác như Balau, Sebuyau, Ulu Ai và Rejang có thể hiểu được lẫn nhau trên khắp khu vực Sarawak. Ngoại trừ phương ngữ Iban Remun/milikin vẫn được hiểu bởi người Iban từ các huyện khác. Ở Tây Kalimantan, các phương ngữ như Bugau, Seberuang, Mualang, Cheng Khang, Sebaru và Dau thì khác biệt hơn.
Hệ thống chữ viết
Mặc dù tiếng Iban hiện được viết bằng chữ Latinh, một sách đánh vần Iban (chữ Dunging) đã được Dunging anak Gunggu viết ra, người đã dành mười lăm năm từ 1947 đến 1962 để tạo ra chữ viết Iban. Cụ tổ hai mươi thế hệ (khoảng 400-600 năm) của Dunging, tên là Renggi cũng đã tạo ra chữ viết, nhưng nó đã bị thất lạc trong một trận lụt. Sách đánh vần Iban được xuất bản nhưng không được phổ biến rộng rãi; những nỗ lực gần đây của Tiến sĩ Bromeley Philip của Đại học Teknologi MARA nhằm thúc đẩy và khôi phục việc sử dụng chữ viết đã dẫn đến việc tạo ra các phông chữ kỹ thuật số, một chương trình giảng dạy và phiên âm một số truyện dân gian truyền thống.
Vào năm 2010, Tiến sĩ Bromeley Philip của Đại học Teknologi MARA (UiTM) Sarawak đã phát triển phông chữ máy tính cho bảng chữ cái Iban, được gọi là LaserIban. Mục đích của ông là giúp bảo tồn bảng chữ cái Iban ở dạng kỹ thuật số trong thế giới hiện đại. LaserIban có sẵn cho máy tính Windows và Macintosh và hoàn toàn tương thích đa nền tảng.
Nguồn tham khảo
Anthony Richards, An Iban-English Dictionary. Oxford University Press, 1981. [Paperback reprint in the 1988 by Penerbit Fajar Bakti, Petaling Jaya. ]
Asmah Haji Omar, The Iban Language of Sarawak: A Grammatical Description. Kuala Lumpur: Kementarian Pelajaran Malaysia, 1981.
Otto Steinmayer, Jalai Jako' Iban, a basic grammar of the Iban language of Sarawak. Klasik Publishing House: Kuching, 1999.
Renang Anak Ansali, Jaku Iban serta basa kitai. University of London Magazine, 2002.
Kementerian Pelajaran Malaysia / Jabatan Pelajaran Sarawak /Pusat Perkembangan Kurikulum KPM 2007
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tiếng Iban** _(jaku Iban)_ được nói bởi người Iban, một nhánh của người Dayak, trước đây gọi là "Dayak Biển" sống ở Malaysia (bang Sarawak), Indonesia (tỉnh Tây Kalimantan) và Brunei. Nó thuộc nhóm ngôn
**Sarawak** (Phiên âm tiếng Việt: Sa-ra-vác) là một trong hai bang của Malaysia nằm trên đảo Borneo (cùng với Sabah). Lãnh thổ này có quyền tự trị nhất định trên lĩnh vực hành chính, nhập
**Malaysia** là một quốc gia quân chủ lập hiến liên bang tại Đông Nam Á, lãnh thổ bao gồm 13 bang và ba lãnh thổ liên bang với tổng diện tích là 330,803 km². Malaysia
**Sibu** () là thị trấn thủ phủ của huyện Sibu thuộc tỉnh Sibu, bang Sarawak, Malaysia. Thị trấn nội lục này nằm trên đảo Borneo, có diện tích là 129,5 km². Sibu nằm tại nơi hợp
**Nhóm ngôn ngữ Mã Lai (Malay)** là một nhánh của ngữ tộc Mã Lai-Đa Đảo thuộc ngữ hệ Nam Đảo. Thành viên nổi bật nhất là tiếng Mã Lay chuẩn, ngôn ngữ quốc gia của
**Nhóm ngôn ngữ Malay-Sumbawa** là một phân nhóm được đề xuất trong ngữ hệ Nam Đảo, là sự kết hợp nhóm ngôn ngữ Malay và nhóm ngôn ngữ Chăm với các ngôn ngữ ở Java
**Brunei**, quốc hiệu là **Brunei Darussalam**, là một quốc gia có chủ quyền nằm ở bờ biển phía bắc của Borneo tại Đông Nam Á. Ngoại trừ dải bờ biển giáp biển Đông, quốc gia
**Fossa** ( hay ; tiếng Malagasy: ; danh pháp hai phần: _Cryptoprocta ferox_) là một loài thú ăn thịt, hình dạng giống mèo. Đây là loài đặc hữu tại Madagascar, thuộc họ Eupleridae, bộ Ăn
**Benito Antonio Martínez Ocasio** (sinh ngày 10 tháng 3 năm 1994) thường được biết đến với nghệ danh **Bad Bunny**, là nam ca sĩ, rapper người Puerto Rico. Thể loại nhạc của anh thường là
**Fair Land Sarawak** (tiếng Việt: Vùng đất tươi đẹp Sarawak) là quốc ca của Thuộc địa vương thất Sarawak, sau này là bang Sarawak của Malaysia. Từ năm 1946 đến năm 1973, nó được sử
**Nhóm ngôn ngữ Borneo** là một nhóm địa lý của các ngôn ngữ bản địa thuộc _ngữ hệ Nam Đảo_ ở đảo Borneo, và tiếng Malagasy được nói ở đảo Madagascar nằm ở ngoài khơi
**_Zingiber incomptum_** là một loài thực vật có hoa trong họ Gừng. Loài này được Brian Laurence Burtt và Rosemary Margaret Smith miêu tả khoa học đầu tiên năm 1969. Tên bản ngữ (tiếng Iban):
Đây là một danh sách chưa đầy đủ của các tiêu chuẩn ISO. Một số tiêu chuẩn được ISO/IEC JTC1 công bố, đã được đăng cho mọi người [http://isotc.iso.org/livelink/livelink/fetch/2000/2489/Ittf_Home/PubliclyAvailableStandards.htm tự do truy cập] ## ISO
**Kuala Lumpur**, tên chính thức là **Lãnh thổ Liên bang Kuala Lumpur** (tiếng Mã Lai: Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur), hay thường được viết tắt là **KL**, là thủ đô liên bang và thành phố đông
Quyền **đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới** (tiếng Hàn: _레즈비언, 게이, 양성애자 과 트랜스젠더_) ở **Hàn Quốc** phải đối mặt với những thách thức pháp lý và phân biệt đối
**Urraca I của León** (tiếng Tây Ban Nha: _Urraca I de León_; tiếng Anh: _Urraca of León_; Tiếng Pháp: _Urraque
Ire de León_; Tiếng Bồ Đào Nha: _Urraca I de Leão e Castela_; Tiếng Catalunya:
**Kuching** (chữ Jawi: ; ), gọi chính thức là **Thành phố Kuching**, là thủ phủ và thành phố đông dân nhất của bang Sarawak tại Malaysia. Đây cũng là thủ phủ của tỉnh Kuching. Thành
**Người Dayak** hoặc **Dyak** hoặc **Dayuh** là những dân tộc bản địa của Borneo. Đây là nhóm dân tộc với hơn 200 tiểu nhóm dân tộc sống ven sông và đồi, chủ yếu ở nội
**SWIFT** (Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu) là một tổ chức hợp tác của Bỉ cung cấp các dịch vụ liên quan đến việc thực hiện các giao dịch tài
**Vương quốc Sarawak** (còn gọi là **Quốc gia Sarawak**; Hán-Việt: **Sa Lạp Việt** 砂拉越) là một lãnh thổ bảo hộ của Anh nằm tại phần tây bắc của đảo Borneo. Quốc gia này ban đầu
**Nhà thờ Hồi giáo Omar Ibn Al-Khattab** (tiếng Tây Ban Nha **Omar Iban Al-Jattab**) là một nhà thờ Hồi giáo tại Maicao, La Guajira, Colombia. Nó là nhà thờ Hồi giáo lớn thứ ba tại
**Enrique Granados Campina** (1867-1916) là nhà soạn nhạc, nghệ sĩ piano, nhạc trưởng người Tây Ban Nha. ## Cuộc đời và sự nghiệp Ông sinh ra ở Lleida, Tây Ban Nha, con trai của Calixto
**Belait District** (; chữ Jawi: دأيره بلأيت) hay đơn giản gọi là **Belait** (__; ), là huyện lớn nhất và cực tây của Brunei. Huyện có diện tích 2.727 km² (1.053 dặm vuông Anh) và
**Người Nam Đảo** hay **người Austronesia** (tiếng Anh: _Austronesia_) là tên chỉ nhiều nhóm sắc tộc ở Đông Nam Á, Châu Đại Dương và Đông Phi nói các ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Nam Đảo.