✨Stêphanô Nguyễn Như Thể
Stêphanô Nguyễn Như Thể (1 tháng 12 năm 1935 – 16 tháng 12 năm 2024) là một Giám mục Công giáo Việt Nam, nguyên Tổng Giám mục Giáo phận Huế (1998–2012). Khẩu hiệu Giám mục của ông làː Để cho trần gian được sống.
Nguyễn Như Thể sinh tại Quảng Trị năm 1935 trong một gia đình có truyền thống Công giáo lâu đời. Với sự động viên từ hai người họ hàng là linh mục, cậu bé Thể theo đuổi con đường tu trì kể từ năm 12 tuổi. Sau 15 năm đi theo con đường tu học, theo học các chủng viện tại Huế cũng như Sài Gòn, ông được phong chức linh mục năm 1962.
Suốt giai đoạn linh mục, linh mục Nguyễn Như Thể chỉ tham gia mục vụ quản lý các giáo xứ trong tổng thời gian kéo dài chưa đến một năm. Phần lớn thời gian, ông đảm trách cương vị giáo sư chủng viện và sau này là Giám đốc Chủng viện. Ông từng du học Pháp và tốt nghiệp văn bằng Thạc sĩ Thần học Tín lý.
Sau biến cố năm 1975, linh mục Nguyễn Như Thể được bổ nhiệm chức Tổng giám mục phó Tổng giáo phận Huế và nhanh chóng được tấn phong vào tháng 9 năm 1975 bởi chủ phong là Tổng giám mục Philípphê Nguyễn Kim Điền. Sau thời gian 8 năm đồng quản lý giáo phận, vì lý do sức khỏe, ông từ nhiệm chức Tổng giám mục phó năm 1983.
Sau cái chết của Tổng giám mục Điền và nhiều đời giám quản liên tiếp, Tổng giám mục Thể được chọn làm Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Huế năm 1994 và chính thức trở thành Tổng giám mục tổng giáo phận này vào năm 1998. Ông từ nhiệm năm 2012 vì lý do tuổi tác theo Giáo luật Công giáo.
Tổng giám mục Nguyễn Như Thể qua đời vào ngày 16 tháng 12 năm 2024 tại Nhà chung Tổng giáo phận Huế.
Thân thế
Tổng giám mục Stêphanô Nguyễn Như Thể sinh ngày 1 tháng 12 năm 1935 tại Giáo xứ Cây Đa, thuộc địa phận xã Hải Thọ, Tổng giáo phận Huế (huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị), có nguyên quán là thôn Nho Lâm, xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
Cụ nội Tổng giám mục Nguyễn Như Thể là ông Phaolô Nguyễn Quang Lập, từng theo thân mẫu lánh nạn Văn Thân rời Nho Lâm đến lánh nạn tại khu vực mà ngày nay thuộc giáo xứ Cây Đa. Ông Lập kết hôn với bà Anna Trần Thị Long, đảm nhận chức Câu trong Ban điều hành Giáo xứ. Trong số các người con, ngoài ông Phaolô Nguyễn Như Thành là thân phụ Nguyễn Như Thể, còn có linh mục Philipphê Nguyễn Như Danh.
Quá trình tu tập
Chịu ảnh hưởng từ gia đình và từ người chú ruột, linh mục Philipphê Nguyễn Như Danh (1905-1980) và cậu ruột là linh mục Đa Minh Nguyễn Văn Trân, Nguyễn Như Thể từ thuở nhỏ đã có ý muốn đi theo con đường tu trì. Nguyễn Như Thể nhập học Tiểu chủng viện An Ninh, Huế vào tháng 7 năm 1947. Tiểu chủng sinh Thể được lòng các chủng sinh khác cũng như các giáo sư chủng viện. Cậu có đời sống nội tâm sâu sắc, có thành tích cao trong học tập và thường tham gia các hoạt động cộng đoàn. Sau khi thụ phong, tân linh mục được bổ nhiệm đảm trách vai trò linh mục phó giáo xứ Thạch Hãn, hỗ trợ mục vụ cho linh mục Nguyễn Như Danh, là chú ruột tân linh mục. Ông và bắt đầu thi hành mục vụ tại đây ngày 1 tháng 2 năm 1962 và đảm trách vai trò này đến ngày 1 tháng 8 cùng năm. Các tiểu chủng sinh ghi nhận Nguyễn Như Thể là một giáo sư tài đức, có tính cách trầm tĩnh, hiền hòa nhưng nghiêm nghị cùng tính kiên nhẫn để đào tạo các linh mục tương lai. Từ tháng 6 năm 1975, ông được bổ nhiệm làm Quản xứ Phanxicô, kế nhiệm người chú là linh mục Danh. Tuy vậy, công việc quản xứ chỉ vừa tạm ổn định thì linh mục Thể được chọn làm Tổng giám mục phó. Theo thông tin từ Tòa Tổng giám mục Huế, linh mục Nguyễn Như Thể đảm nhận giáo vụ tại đây từ tháng 7 đến tháng 9 năm 1975. chức vị Tổng giám mục phó Tổng giáo phận Huế. Khẩu hiệu Giám mục của ông là "Pro Mundi vita" (Để cho trần gian được sống). Ông là vị Giám mục đầu tiên của Việt Nam được bổ nhiệm làm Thành viên ở một cơ quan Trung ương của Tòa Thánh. Ông đã đảm nhận vai trò này trong hai nhiệm kỳ, kéo dài tổng cộng mười năm.
Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Huế
Sau khi Tổng giám mục Philipphê Nguyễn Kim Điền qua đời năm 1988, Tổng giáo phận Huế được Hồng y Tổng giáo phận Hà Nội Giuse Maria Trịnh Văn Căn làm giám quản, sau khi Hồng y Căn qua đời thì linh mục Giacôbê Lê Văn Mẫn làm Giám quản. Ngày 23 tháng 3 năm 1994, khi nguyên Tổng giám mục phó Stêphanô Nguyễn Như Thể được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Huế với dạng thức Giám quản Sede vacante ad nutum Sanctae Sedis (Giám quản do trường hợp khuyết vị và do Tông Tòa định đặt). Ông chính thức nhậm chức Giám quản ngày 12 tháng 5 cùng năm tại Nhà thờ chính tòa Phủ Cam. Tham dự lễ nhậm chức có 5 giám mục đến từ các giáo phận khác và 80 linh mục Tổng giáo phận Huế và ngoài Tổng giáo phận. Trong thời kỳ Giám quản của Tổng giám mục Nguyễn Như Thể, Đại chủng Huế đã được tái lập vào tháng 11 năm 1994. Đan viện Cát Minh cũng được cho tái lập vào tháng 10 năm 1996. Trong chuyến thăm mục vụ Ad Limina năm 1996 của Hội đồng Giám mục Việt Nam có 14 giám mục tham dự, Tổng giám mục Thể là một trong số các giáo sĩ này và có bài giảng trong bối cảnh giám mục đoàn cử hành lễ tại Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành.
Tổng giám mục Tổng giáo phận Huế
Ngày 1 tháng 3 năm 1998, Giáo hoàng Gioan Phaolô II ấn ký tông sắc bổ nhiệm Tổng giám mục Nguyễn Như Thể làm Tổng giám mục Tổng giáo phận Huế. Quyết định này được công bố chính thức vào ngày 9 tháng 3 năm 1998 bởi bộ Truyền giáo.
Lễ nhậm chức của Tân Tổng giám mục được tổ chức vào ngày 9 tháng 4 cùng năm. Do không thể đến Rôma nhận dây pallium, nghi lễ trao dây này cho Tân Tổng giám mục Nguyễn Như Thể được tổ chức ngày 14 tháng 8 năm 1998, nhân lễ kỷ niệm 200 năm Đức Mẹ hiện ra tại La Vang, do Hồng y – Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng thực hiện nghi thức. Cùng trong buổi lễ kỷ niệm này, Tổng giám mục Nguyễn Như Thể đã chuẩn y và công bố Kinh Thánh Mẫu La Vang. Trước đó, ông đã tham dự Thượng Hội đồng Giám mục Á Châu, tổ chức tại Rôma vào tháng 5 năm 1998, và có bài phát biểu dựa trên đề tài Hội nhập Văn hóa trong bối cảnh Tôn kính Tổ tiên và Rao giảng Phúc Âm tại Việt Nam. Cùng trong năm 2002, ông đã cử hành nghi thức Đặt viên đá đầu tiên của Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận Huế vào tháng 9. Một buổi tọa đàm khác mang chủ đề Sống đạo theo cung cách Việt Nam được Tổng giám mục Thể cho tổ chức vào tháng 4 năm 2005. Cùng trong tháng này, Tổng giám mục Thể đã truyền chức giám mục cho tân giám mục phụ tá Phanxicô Xaviê Lê Văn Hồng. Trong năm 2005, ông cũng cho xây dựng Trụ sở Huế ở Sài Gòn, trong khi tổ chức khánh thành và thánh hiến Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận Huế vào tháng 12 năm 2005. Tính đến năm 2019, sức khỏe của Tổng giám mục Nguyễn Như Thể đã suy yếu: ông gặp khó khăn khi đi ra khỏi phòng và khỏi Tòa giám mục Huế. Tháng 1 năm 2020, Tổng giám mục Nguyễn Như Thể phát hành tập 8 quyển sách các bài giảng lễ mang tên ''Cho trần gian được sống".
Tổng giám mục phó Tổng giáo phận Huế Giuse Đặng Đức Ngân đã cho phóng viên báo Công giáo và Dân tộc biết thông tin nguyên Tổng giám mục Nguyễn Như Thể qua đời vào chiều ngày 16 tháng 12 năm 2024. Cụ thể, nguyên Tổng giám mục qua đời vào lúc 18 giờ 15 phút chiều ngày 16 tháng 12 tại Nhà Chung (Tòa Tổng giám mục) Tổng giáo phận Huế. Theo tin báo xuất bản ngày 17 tháng 12, nghi thức đánh chuông báo tử cử hành vào sáng ngày 17 tháng 12 tại các nhà thờ thuộc Tổng giáo phận, nghi thức nhập quan vào 14 giờ cùng ngày. Thánh lễ an táng sẽ được cử hành vào sáng ngày 20 tháng 12 năm 2024 tại Nhà thờ chính tòa Phủ Cam, sau đó linh cữu của cố Tổng giám mục sẽ được an táng tại Nghĩa trang giáo sĩ đồi Thiên Thai. Tòa Tổng giám mục sau đó cũng đã công bố ai tín, bao gồm tiểu sử chi tiết của cố Tổng giám mục trong cùng ngày. Tổng giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh công bố tin buồn, trong khi linh mục Tổng đại diện thông báo và phân công tang lễ cố Tổng giám mục Stêphanô. Nghi thức tẫn liệm đã được cử hành vào chiều ngày 17 tháng 12, và thi hài cố Tổng giám mục được đưa đến Nhà thờ chính tòa Phủ Cam để các đoàn đến viếng. Ngay sau khi di quan, Tổng giáo phận Huế dâng lễ cầu nguyện đầu tiên cho Ngài. Nhiều phái đoàn tôn giáo, và dân sự đã đến viếng cố Tổng giám mục: Công an Thành phố Hà Nội, Ban Tôn giáo Chính phủ, các phái đoàn lãnh đạo Thừa Thiên Huế, Quảng Trị, Đà Nẵng và Quảng Nam. Tối ngày 19 tháng 12, Tổng giáo phận tổ chức giờ tưởng niệm về cuộc đời cố Tổng giám mục, và thánh lễ an táng đã được cử hành sáng ngày 20 tháng 12 do Tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng chủ tế. Cả hai sự kiện được tổ chức tại Nhà thờ chính tòa Phủ Cam. Cố Tổng giám mục được an táng tại Nghĩa trang Giáo sĩ Tổng giáo phận Huế. Thánh bộ Loan báo Tin Mừng thuộc Giáo triều Rôma đã gửi thư phân ưu đến Tổng giám mục Giuse Nguyễn Chí Linh.
Tông truyền
Tổng giám mục Stêphanô Nguyễn Như Thể được tấn phong giám mục năm 1975, thời Giáo hoàng Phaolô VI, bởi:
- Chủ phong: Philipphê Nguyễn Kim Điền, Tổng giám mục chính tòa Tổng giáo phận Huế.
- Hai giám mục phụ phong: Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi, Giám mục chính tòa Giáo phận Đà Nẵng và Phanxicô Xaviê Nguyễn Quang Sách, giám mục phó Giáo phận Đà Nẵng.
Tổng giám mục Stêphanô Nguyễn Như Thể đóng vai trò chủ phong trong nghi thức truyền chức cho giám mục: