Phùng Quán (1932–1995) là một nhà thơ, nhà văn Việt Nam, được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật vào năm 2007.
Tiểu sử
Phùng Quán sinh tháng 1 năm 1932, tại xã Thủy Dương, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên, (nay là phường Thủy Dương, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên – Huế).
Năm 1945, Phùng Quán tham gia Vệ quốc quân, là chiến sĩ trinh sát Trung đoàn 101 (tiền thân là Trung đoàn Trần Cao Vân). Sau đó ông tham gia Thiếu sinh quân Liên khu IV, đoàn Văn công Liên khu IV.
Đầu năm 1954, ông làm việc tại Cơ quan sinh hoạt Văn nghệ quân đội thuộc Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam (tiền thân của Tạp chí Văn nghệ Quân đội).
Tác phẩm đầu tay Vượt Côn Đảo của ông được giải thưởng của Hội Văn nghệ Việt Nam năm 1955. Về quá trình viết tác phẩm này, trong di cảo hồi ký "Tôi đã trở thành nhà văn như thế nào" do Nhà xuất bản Văn Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh xuất bản năm 2007, ông kể nhiều chi tiết rất thú vị về sự ngẫu nhiên và tình cờ đưa ông từ một người lính trở thành một nhà văn và những biến cố phải gánh chịu nhưng với giọng kể rất hóm hỉnh, không một chút trách móc hay thù hận. Không lâu sau đó, Phùng Quán tham gia phong trào Nhân Văn - Giai Phẩm bằng hai bài thơ "Lời mẹ dặn" và "Chống tham ô lãng phí" (1957). Khi phong trào này chấm dứt dưới tác động của nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Phùng Quán bị kỷ luật. Sau đó ông rời quân đội, rồi mất tư cách hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Ông đi lao động thực tế ở nhiều nơi. Từ đó đến khi được nhìn nhận lại vào thời kỳ Đổi Mới, Phùng Quán hầu như không có một tác phẩm nào được xuất bản, ông phải tìm cách xuất bản một số tác phẩm của mình dưới bút danh khác, lúc rảnh rỗi ông còn đi câu cá ở Hồ Tây để kiếm thêm. Vì thế, bạn bè văn nghệ thường gói gọn cuộc đời ông thời kỳ này bằng sáu chữ: "cá trộm, rượu chịu, văn chui".
Năm 2007, ông được Nhà nước Việt Nam truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật với các tác phẩm: Vượt Côn Đảo (tiểu thuyết), Tuổi thơ dữ dội (tiểu thuyết), _Tiếng hát trên địa ngục Côn Đảo (trường ca)._
Tác phẩm chính
Vượt Côn Đảo (Tiểu thuyết, Giải thưởng của Hội Văn nghệ Việt Nam năm 1955, Nhà xuất bản Quân dội Nhân dân 1955, Nhà xuất bản Văn học thiếu nhi Liên Xô năm 1966, Nhà xuất bản Thuận Hóa tái bản lần thứ 5 năm 1987).
Tôi muốn mời đến Tổ quốc tôi. (Thơ, Nhà xuất bản Kim Đức; 1955. Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân, 1955; Báo Phụ nữ Liên Xô dịch và in, 1957).
Tiếng hát trên địa ngục Côn Đảo (trường ca, Giải nhất kỳ thi văn nghệ hưởng ứng đại hội liên hoan Vác-xô-vi ở Việt Nam năm 1955, Nhà xuất bản Kim Đức 1955, Nhà xuất bản Phụ nữ, 1957).
Trên bờ Hiền Lương (Bút ký, Nhà xuất bản Văn nghệ, 1955; Nhà xuất bản Thượng Hải (Trung Quốc) dịch và in năm, 1956).
Vĩnh Linh, lịch sử văn hóa (bút danh Nguyễn Huy, Nhà xuất bản Văn hóa, năm 1982).
Thơ Phùng Quán, (Nhà xuất bản Hội Nhà văn, Hà Nội, 1995).
Trăng hoàng cung, (Tiểu thuyết thơ, Nhà xuất bản Thanh Văn, USA 1993. Năm 2007, Nhà xuất bản Văn Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh tái bản với tên Trăng hoàng cung & Phùng Quán viết Trăng hoàng cung (tiểu thuyết tình 13 chương của Phùng Quán & Hồi ức của nhà văn Hà Khánh Linh) kể về những câu chuyện xung quanh thi phẩm này).
_Phùng Quán, Thơ (_Nhà xuất bản Văn học, Hà Nội, 2003)
Ba phút sự thật, (Ký, Nhà xuất bản Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, 2006, tái bản bổ sung 2009)
Tôi đã trở thành nhà văn như thế nào? (Hồi ký, Nhà xuất bản Văn Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, 2007).
Phùng Quán còn đây, (Di cảo của Phùng Quán và Hồi ức của bạn bè, Nhà xuất bản Văn Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, 2007).
Sáng tác cho thiếu nhi
Thạch Sanh cháu Bác Hồ (Truyện thiếu nhi, Nhà xuất bản Thanh niên, 1955; Nhà xuất bản Thượng Hải (Trung Quốc) dịch và in năm 1956);
Cuộc đời đôi dép cao su (Truyện thiếu nhi, Nhà xuất bản Thanh niên, 1956);
Cái khánh đá (Truyện thiếu nhi, bút danh Hoài An, Nhà xuất bản Kim Đồng năm 1973);
Thằng Vược (Truyện thiếu nhi, bút danh Trần Vân, Nhà xuất bản Kim Đồng năm 1964, 1973);
Như con cò vàng trong cổ tích. Tập truyện thiếu nhi, (bút danh Vũ Quang Khải); Giải nhất cuộc thi sáng tác văn học nghệ thuật kỷ niệm 100 năm ngày sinh Lê-nin do hãng Thông tấn Nôvôxti (Liên Xô) tổ chức năm 1970; Sở Văn hóa Thông tin Bình Trị Thiên xuất bản, 1987);
Dũng sĩ chép còm (bút danh Trần Vỹ Dạ) Truyện thiếu nhi; Nhà xuất bản Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, 1987, tái bản tại Nhà xuất bản Kim Đồng).
Tuổi thơ dữ dội (Tiểu thuyết, Nhà xuất bản Thuận Hóa, Huế, 1987);
Dũng sĩ chống càn;
Người du kích hói đầu (Truyện thiếu nhi, 1990);
Tiếng đàn trong rừng thẳm (Truyện thiếu nhi 1991).
Đôi bạn tật nguyền kỳ lạ. (Truyện thiếu nhi, Nhà xuất bản Thuận Hóa, 1991).
Thần hổ Chăm Pa (Nhà xuất bản Kim Đồng năm 1991);
Bản hùng ca về 17 Vệ quốc Đoàn. (Tủ sách Tuổi hồng, Nhà xuất bản Trẻ, 1993).
Truyện tranh dành cho thiếu nhi
Tiếng chuông thiên mụ (Truyện Phùng Quán, tranh Đỗ Xuân Doãn, Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc);
Nghìn cánh cò giấy (Lời Phùng Quán, tranh Lê Anh Vân, Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc);
Người phụ nữ Tày dũng cảm (bút danh Nguyễn Ngọc Quang, tranh Đỗ Ngọc Minh, Nhà xuất bản Văn hóa);
Những dũng sỹ trong truyền thuyết (Bút danh Vũ Duy, tranh Hồng chinh Hiền, Nhà xuất bản Văn hóa, 1980);
Đam Bri, chuyện cổ dân tộc M nông (bút danh Nguyễn Hiệp, tranh Lê Nga, Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc, 1981);
Ngôi mộ giữa biên giới ( bút danh Thanh Tịnh, tranh Anh Thắng, Nhà xuất bản Văn hóa, 1981);
Tên thám báo và hai em bé (bút danh Đỗ Phúc, tranh Hoàng Công Luận, Nhà xuất bản Văn hóa, 1981);
Tượng A-Voóc hồ bằng gỗ trầm hương (bút danh Thanh Tịnh, Tranh Việt Hải, Xuân Đoàn, Nhà xuất bản Văn hóa 1982);
Chiến công thuổi thơ (bút danh Hoàng Trung Thông, Vi Thị Hương, tranh Huy Toàn, Nhà xuất bản Văn hóa, 1983);
Chiếc cối giã trầu bằng thép (bút danh Thanh Tịnh, tranh Huy Toàn, Nhà xuất bản Văn hóa, 1984);
Chiếc thuyền buồm bay (bút danh Vi Thị Hương, tranh Anh Thưởng, Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc, 1984);
đàn trong đêm khuya (bút danh Hoàng Vân, tranh: Anh Thưởng, Nhà xuất bản Văn hóa, 1984);
Ngày gặp gỡ (bút danh Văn Lợi, tranh Xuân Doãn, Nhà xuất bản Văn hóa 1985);
Một mình vào hang cọp (bút danh Vũ Duy, tranh Xuân Doãn, Nhà xuất bản Văn hóa, 1986);
Từ cõi chết trở về (Bút danh Hồng Việt, tranh Lưu Yên, Nhà xuất bản Văn hóa 1986);
Thần Hổ Chăm Pa (bút danh Thanh Tịnh, tranh Trương Hiệu, Nhà xuất bản Văn hóa, 1986);
Dòng sông mất tích (bút danh Văn Lợi, tranh Huy Toàn, Nhà xuất bản Văn hóa, 1986);
Bức chân dung Lê Nin (bút danh Phương Vân, tranh Anh Thương, Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc, 1987);
Tiếng đàn đá (Bút danh Thanh Tịnh, tranh Đỗ Xuân Doãn, Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc, 1988).
Nguồn:
Vinh danh
Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007
Giải thưởng văn học
Giải ba Giải thưởng Hội Văn nghệ Việt Nam (1954–1955) cho tiểu thuyết Vượt Côn Đảo
Giải nhất kỳ thi văn nghệ hưởng ứng đại hội liên hoan Vác-xô-vi ơ Việt Nam năm 1955
Giải A Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam cho tiểu thuyết Tuổi thơ dữ dội
Gia đình
Cha ông là Phùng Văn Nguyện (còn có tên là Phùng Quý Đông) là con trai cả của Phùng Kiểm (nhà nho, mất 1957) và Lê Thị Me. Ông còn có hai người chú ruột là Phùng Lưu (tức Nguyễn Vạn, Tư Bốn, sinh 1916, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế) và Phùng Thị. Ông là cháu gọi Tố Hữu bằng cậu (Tố Hữu và mẹ của Phùng Quán là hai anh em cô cậu ruột, theo cách gọi của người miền Bắc là bác). Vợ ông là nhà giáo Vũ Thị Bội Trâm, giảng dạy tại Trường PTTH Chu Văn An (Hà Nội).
**Phùng Quán** (1932–1995) là một nhà thơ, nhà văn Việt Nam, được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật vào năm 2007. ## Tiểu sử Phùng Quán sinh tháng 1 năm
**Quan Vũ** (, 158?–220), hay **Quan Công**, tự **Vân Trường** (雲長), là một vị tướng nổi tiếng thời kỳ cuối nhà Đông Hán và thời Tam Quốc ở Trung Quốc. Ông là người đã góp
nhỏ|Quan Long Phùng **Quan Long Bàng** hay **Hoạn Long Bàng** (chữ Hán: 关龙逄 hoặc 关龙逢), là một tên nhân vật huyền sử sống vào cuối thời nhà Hạ trong lịch sử Trung Quốc, ông là
**Phan Đình Phùng** (chữ Hán: 潘廷逢; 18471896), hiệu **Châu Phong** (珠峰), tự **Tôn Cát**, là một nhà cách mạng Việt Nam, lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa Hương Khê chống lại thực dân Pháp trong
**Tạ Văn Phụng** (chữ Hán: 謝文奉; ? - 1865), còn có các tên là **Bảo Phụng,** **Lê Duy Phụng** (黎維奉), **Lê Duy Minh** (黎維明 ## Cuộc đời Tạ Văn Phụng sinh tại huyện Thọ Xương,
là một tướng lĩnh thời Dân Quốc và là một trong số những nhà lãnh đạo của Quốc Dân Đảng. Ông được biết dưới biệt danh là "Tướng quân Kitô giáo" vì ông đã cải
**Phùng Bạt** () (?-430), tên tự **Văn Khởi** (文起), biệt danh **Khất Trực Phạt** (乞直伐), gọi theo thụy hiệu là **(Bắc) Yên Văn Thành Đế** ((北)燕文成帝), là một hoàng đế của nước Bắc Yên thời
**An quốc quân** () là một liên minh quân phiệt do Trương Tác Lâm đứng đầu, và là nhánh quân đội của Chính phủ Bắc Dương, Trung Hoa Dân Quốc. Lực lượng này được thành
nhỏ|Họ Phùng viết bằng Chữ Hán **Phùng** là một họ của người thuộc vùng Văn hóa Đông Á. Họ này xuất hiện ở Việt Nam; khá phổ biến ở Trung Quốc (chữ Hán: 馮, bính
**Thời đại quân phiệt** là một giai đoạn trong lịch sử Trung Hoa Dân quốc khi quyền kiểm soát đất nước bị phân chia giữa các bè cánh quân sự cũ thuộc Quân đội Bắc
**Phùng Áng** (, ? - ?), tên tự **Minh Đạt** (明達) là một nhân vật thời Tùy mạt Đường sơ. Ông từng làm quan cho triều Tùy ở Lĩnh Nam, sau khi triều Tùy diệt
**Phùng Viện** (chữ Hán: 馮媛; ? - 6 TCN), còn gọi **Hiếu Nguyên Phùng Chiêu nghi** (孝元馮昭儀) hoặc **Phùng Tiệp dư** (馮婕妤), là một phi tần của Hán Nguyên Đế Lưu Thích, mẹ của Trung
**Phùng Chí Kiên** (18 tháng 5 năm 1901 - 22 tháng 8 năm 1941), là một nhà lãnh đạo quân sự và là chính trị gia người Việt Nam. Ông là vị tướng được truy
**Phùng Xuân Nhạ** (sinh ngày 3 tháng 6 năm 1963) là một giáo sư, tiến sĩ ngành Kinh tế, Ông cũng từng là Giảng viên, Phó Trưởng phòng Hành chính – Tuyên huấn – Đối
**Phùng Phụng Thế** (chữ Hán: 馮奉世; ? – 39 TCN), tên tự là **Tử Minh**, người huyện Lộ quận Thượng Đảng, tướng lĩnh thời Tây Hán. ## Tiểu sử Cuối thời Hán Vũ Đế, Phùng
**Mạnh Thường quân** (chữ Hán: 孟尝君, ? - 279 TCN) tên thật là **Điền Văn** (田文), thuộc tông thất nước Tề, làm Tể tướng nước Tề thời Chiến Quốc, và là một trong Chiến Quốc
**Phùng Kiến Vũ** (giản thể: 冯建宇, sinh ngày 27 tháng 8 năm 1992) là một nam diễn viên và ca sĩ người Trung Quốc. Năm 2015, Phùng Kiến Vũ do tham gia diễn xuất chính
**Đặng Phụng** (chữ Hán: 邓奉, ? – 27), người huyện Tân Dã, quận Nam Dương , thủ lĩnh quân phiệt đầu đời Đông Hán. ## Thân thế Họ Đặng ở Tân Dã là đại tộc
**Phùng Khắc Khoan** (chữ Hán: 馮克寬;1528-1613), tự là **Hoằng Phu**, hiệu là **Nghị Trai**, **Mai Nham Tử**, tục gọi là **Trạng Bùng** (mặc dù chỉ đỗ Nhị giáp tiến sĩ, tức Hoàng giáp); là quan
**Năm phụng vụ** (hay còn gọi là Lịch Kitô giáo) là chu kỳ thời gian xác định bằng các mùa phụng vụ với những nghi thức và lễ hội đặc trưng của Kitô giáo, được
Trang bìa cuốn "Huấn thị điều hành căn bản Kế hoạch Phụng Hoàng" Tập số 3, bản kín (mật) số hiệu 2211 **Chiến dịch/Kế hoạch/Chương trình Phụng Hoàng/Phượng Hoàng** (tiếng Anh: _Phoenix Program_) (1968-1975) là
**Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Phùng Quang Thanh** (2 tháng 2 năm 1949 – 11 tháng 9 năm 2021) là một tướng lĩnh Quân đội nhân dân Việt Nam, ông mang quân
**Phùng Tử Tài** (chữ Hán: 冯子才, phiên âm Wale Giles: Feng Zicai; 1818 - 1903), quê ở Quảng Tây, Trung Quốc, là một vị tướng nhà Thanh cuối thế kỷ XIX, danh tướng chống Pháp
**Phùng Tích Phạm** (), hiệu **Hi Phạm** (希範), là một quan viên và đại tướng trụ cột của chính quyền Minh Trịnh tại Đài Loan trong thế kỷ 17. Phùng Tích Phạm là người huyện
**Nguy Toàn Phúng** () là một quân phiệt vào cuối thời nhà Đường. Ông cát cứ Phủ châu từ năm 882 đến năm 909, và từng có thời điểm kiểm soát cả ba châu lân
**Phùng An** là vua Việt Nam trong thời thuộc Đường đầu thế kỷ thứ 9. ## Thân thế Phùng An là con của Bố Cái Đại vương Phùng Hưng, người đã giành quyền tự chủ
nhỏ|phải|Tranh vẽ phúng dụ về sự giàu có **Phúng dụ** hay **nói bóng** hoặc **ám chỉ**, là một biện pháp chuyển nghĩa trong nghệ thuật ngôn từ; một kiểu hình tượng, một nguyên tắc tư
**Đinh Phụng** (chữ Hán: 丁奉; _bính âm_: Ding Feng; ???- 271) tự **Thừa Uyên** (承淵), Ông là một tướng lĩnh của Đông Ngô trong thời Tam Quốc của lịch sử Trung Quốc. Ông được biết
**Chu Hành Phùng** (? - 962), người huyện Vũ Lăng, Lãng Châu (nay là Thường Đức, Hồ Nam), ông giữ chức Vũ Bình quân tiết độ xứ từ năm 956 đến 962 trong thời kỳ
**Nữ quan** (chữ Hán: 女官), hay còn gọi **Nội quan** (内官), **Cung quan** (宮官) hoặc **Sĩ nữ** (仕女), là những từ hay dùng để gọi các cung nữ cao cấp có phẩm trật cùng địa
**Phùng Tập** (; ? – 222), tự **Hưu Nguyên** (休元), là tướng lĩnh nhà Quý Hán thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. ## Cuộc đời Phùng Tập người quận Nam, Kinh Châu Năm
**Phùng Tá Chu** (chữ Hán: 馮佐周, 1191 - 1241), hay **Hưng Nhân đại vương** (興仁大王), là một đại thần nhà Lý và nhà Trần trong lịch sử Việt Nam. Ông có vai trò mấu chốt
**Huệ Quận vương** (chữ Hán: 惠郡王), là tước vị Quận vương cha truyền con nối của nhà Thanh. Năm Khang Hy thứ 4 (1665), cháu nội của Hoàng Thái Cực, con trai thứ hai của
**Quan chế nhà Tống** là định chế cấp bậc phẩm hàm quan lại phong kiến dưới thời nhà Tống trong lịch sử Trung Quốc. ## Khái quát Vào sơ kỳ, thể chế Bắc Tống đại
**_Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng_** (tiếng Anh: **_Madam Phung's Last Journey_**) là một bộ phim điện ảnh tài liệu Việt Nam, phát hành năm 2014. Phim do Nguyễn Thị Thắm đạo diễn và
**Phùng Dị** (chữ Hán: 冯异, ? – 34) là tướng lãnh, khai quốc công thần, một trong Vân Đài nhị thập bát tướng nhà Đông Hán trong lịch sử Trung Quốc. ## Quy thuận Lưu
**Phùng Khánh Linh** (sinh ngày 7 tháng 5 năm 1994) là một nữ ca sĩ kiêm nhạc sĩ sáng tác ca khúc người Việt Nam. Những bài hát do cô sáng tác luôn thu hút
**Phùng Phúc Kiều** (1724 - 1790) là một công thần dưới triều Lê trung hưng. Ông là người có công khai phá và xây dựng vùng biển Cửa Lò - Nghệ An ngày nay. Sinh
**Phùng Thế Tài** (tháng 2 năm 1920 – 21 tháng 3 năm 2014) là một thượng tướng Quân đội nhân dân Việt Nam. Ông là Tư lệnh đầu tiên của Quân chủng Phòng không –
nhỏ|phải|Cổng vào chùa Phụng Sơn (chùa gò) **Chùa Phụng Sơn**, tên chữ là **Phụng Sơn Tự**, còn có tên là **chùa Gò**, tọa lạc ở số 1408 Đường 3 tháng 2, phường 2, quận 11,
thumb|Bảng hiệu lối vào chợ đêm Phùng Giáp **Chợ đêm Phùng Giáp** (), còn gọi là **Khu mua sắm Phùng Giáp**, là chợ đêm ở Tây Đồn, Đài Trung, Đài Loan. Chợ nằm cạnh Đại
nhỏ|250x250px|Lãnh thổ các nhóm quân phiệt chính tại Trung Quốc năm 1925 Thời kỳ quân phiệt tại Trung Quốc được xem là bắt đầu từ năm 1916, sau cái chết của Viên Thế Khải, và
**Vũ Trọng Phụng** (1912-1939) là một nhà văn, nhà báo nổi tiếng của Việt Nam vào đầu thế kỷ 20. Tuy thời gian cầm bút rất ngắn ngủi, với tác phẩm đầu tay là truyện
**Quần thể di tích Cố đô Huế** hay **Quần thể kiến trúc cố đô Huế** là những di tích lịch sử - văn hóa do triều Nguyễn chủ trương xây dựng trong khoảng thời gian
**Quan chế nhà Trần** là định chế cấp bậc phẩm hàm quan lại phong kiến dưới thời nhà Trần trong lịch sử Việt Nam. ## Khái quát Những ghi chép trong sử sách không hoàn
**Phùng Cung** (1928 - 1997) là nhà thơ, nhà văn Việt Nam thế kỷ 20. Ông tham gia phong trào Nhân văn Giai phẩm tại miền Bắc vào những năm 1955 - 1957. Sau đó
**Phùng Truyền** (3 tháng 8 năm 1944 29 tháng 1 năm 2024) là sĩ quan cao cấp của Quân đội nhân dân Việt Nam, hàm Thiếu tướng, nguyên Phó tư lệnh Chính trị Binh chủng
**Tương phùng tương ngộ** là tên một bài hát dân ca Quan họ Bắc Ninh. Bài hát không được biểu diễn nhiều ở buổi giao duyên của Quan họ nhưng làn điệu cổ này cũng
**Nho Quan** là một huyện miền núi nằm ở phía tây bắc tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Nho Quan nằm ở phía tây bắc tỉnh Ninh Bình, cách thành phố Hoa