Tatar (; , ; phiên âm cũ: Tác-ta hay Thát Đát) là tên gọi chung các bộ lạc hỗn hợp Đột Quyết, Mông Cổ và Thanh Tạng sống rải rác ở miền thảo nguyên Bắc-Trung Á trước khi Đế quốc Mông Cổ xuất hiện, họ nói tiếng Tatar. Quan niệm cũ coi các dân tộc du mục lập nên những triều đại ở Bột Hải, Liêu, Kim và nhóm Kazakh cũng là những thành phần của cộng đồng Tatar, ở Trung Quốc gọi là người Tháp Tháp Nhĩ tộc (塔塔尔) là một tộc người. Sử cũ Việt Nam và một số nước thường gọi chung người Mông Cổ và người Tatar là người Thái Đát hay Thát Đát tộc.
Vào thế kỷ 13 khi đế chế Mông Cổ trỗi dậy dưới sự trị vì của Thành Cát Tư Hãn thì đây cũng là giai đoạn hoàng kim trong lịch sử của dân tộc này cùng với đế chế Mông Cổ liên minh với nhau (Liên minh Tatar) và họ từng giày xéo khắp châu Âu và nước Nga rồi cai trị ở đó. Sau đó, qua quá trình diễn tiến lịch sử, dân tộc này ngày càng suy tàn và tản mác và bị sát nhập vào các dân tộc, quốc gia khác theo những thăng trầm biến cố lịch sử. Sau cuộc sát nhập bán đảo Krym vào Nga năm 2014, người Tatar được nhắc đến với nhóm người Tatar Krym sống trên bán đảo Krym khi mà quy chế cho họ còn là vấn đề thời sự, gợi nhớ lại sự kiện trục xuất người Tatar Krym trước đây.
Lịch sử
Ngày nay, phần lớn cộng đồng người Tatar theo Hồi giáo và đa số người Tatar sống tản mác ở nhiều nơi, nhưng tập trung ở nước Nga, nơi mà dân tộc nhà cũng chia làm nhiều nhánh. Vào thế kỷ 13, đây là thời kỳ hoàng kim của họ, tổ tiên của các bộ tộc người Tatar này hợp chủng bằng hôn nhân với quân Mông Cổ lúc đó đang thống trị châu Á và nước Nga. Do đó, sử sách cổ thường nhầm lẫn giữa người Tatar và người Mông Cổ, nhiều sử liệu gọi chung là người Tatar. Người Thát Đát tộc thích tranh đấu người giỏi và chiến thắng trong các cuộc cạnh tranh được gọi là Dũng sĩ, giỏi cưỡi ngựa bắn cung, lấy săn bắn làm thú vui, lấy chăn nuôi để sinh sống. Không có quan hệ di truyền với tiếng Mông Cổ, ngôn ngữ của người Tatar thuộc ngữ hệ Turk.
Cho đến năm 1783, người Tatar cai trị Hãn quốc Krym (hiện giờ là nước Cộng hòa tự trị Krym thuộc Nga). Trong thời kỳ giao tranh với Nga thì lãnh thổ giữa Crimea và nhà nước Nga trong thế kỷ XVI là một cánh đồng hoang vắng mênh mông với đất đai màu mỡ và con sông Oka là biên giới chính và cuối cùng trên con đường của người Tatar hướng đến Moscow. Cách thức chiến tranh của người Tatar là chia thành nhiều nhóm nhỏ và cố gắng thu hút người Nga đến một hoặc hai nơi trên biên giới, sau đó họ đột kích biên giới và cướp bóc, đốt, tàn sát những người chống cự và dẫn đi không chỉ đàn ông, phụ nữ, trẻ em mà còn cả bò, ngựa, cừu, dê ở bất kỳ nơi nào không có binh lính bảo vệ. Trong khi những kỵ binh Tatar đánh lạc hướng sự chú ý của các lực lượng biên phòng của Nga, các đơn vị nhỏ khác đã có thể tàn phá và quay trở lại mà không bị thiệt hại nhiều. Các cuộc đột kích của người Tatar ngày càng yếu ớt và người Nga bắt đầu phản công thắng lợi sau đó.
Hiệu kì
Tập tin:Nogai flag.svg|Cờ của Hãn quốc Nogai.
Tập tin:Golden Horde flag 1339.svg|Cờ của Hãn quốc Kim Trướng.
Tập tin:Flag of Tartary.svg|Cờ của Hãn quốc Kazan.
Tập tin:Flag of Tatarstan.svg|Hiệu kỳ của Tatarstan.
Tập tin:Flag of the Crimean Tatar people.svg|Cờ của người Tatar Krym.
Ảnh hình
Tập tin:Tatarzy kazańscy w XiX wieku.JPG|Người Tatar ở thành phố Kazan vào năm 1871.
Tập tin:RIAN archive 320886 Turkmen President Gurbanguly Berdymukhammedov in the Kul Sharif Mosque during his visit to Tatarstan.jpg|Mintimer Shaimiyev (bên trái), tổng thống Cộng hoà Tatarstan, đang ở tại Qolşärif Mosque, thành phố Kazan, cũng với tổng thống Cộng hoà Turkmenistan Gurbanguly Berdimuhamedow (bên phải).
File:02019 0128 Fox headgear, a Tartar cap.jpg|Một người nam Tatar đội mũ lông cáo
Tập tin:Siberian Tatars.jpg|Một nhóm người Tatar Siberia.
Tập tin:(Stevens1891Russland) pg261 TATARS OF THE CRIMEA.jpg|Người Tatar Krym vào năm 1891.
Tập tin:Crimean-tatar-women.jpg|Hai người phụ nữ Tatar vào đầu thập niên 1900.
File:Мавзолей Джанике-ханым.jpg|Di tích của người Tatar ở Krym
Hoạ hình
Tập tin:Tatar.jpg|Một người Tatar và con ngựa.
Tập tin:Sloane-Tatar.jpg|Người Tatar phục vụ tại Đế quốc Ottoman.
Tập tin:Tatar woman XVIII century.jpg|Phụ nữ người Tatar.
Tập tin:Markov EL Tatar girl 1890.jpg|Phụ nữ người Tatar.
Tập tin:Costumes de Differents Pays, 'Femme Tatar Tobolsk' LACMA M.83.190.220.jpg|Phụ nữ người Tatar.
Tập tin:Costumes de Differents Pays, 'Femme Tatar Kastchintz' LACMA M.83.190.226.jpg|Phụ nữ người Tatar.
Tập tin:Markov EL Tatar shepherd-boy 1972.jpg|Một cậu bé chăn cừu người Tatar.
Tập tin:Circassians, Tatars, Turkic people, Zaurnåa.jpg|Một nhóm người Tatar.
Tập tin:Tartares lituaniens en reconnaissance.jpg|Một nhóm người Tatar Litva phục vụ dưới trướng của Napoleon.
Tập tin:Tatar de Khourzouk. Grove, Florence Craufurd. Le Caucase. 1899. P.16.png|Người già Tatar.
Tập tin:Soyembika.jpg|Một gia đình người Tatar.
Tập tin:Siberia Tartar Woman, Kalmucks.JPG|Một nhóm người Tatar Siberia.
Tập tin:Nicolae Tonitza - Rachiş Ali, Balcic 1936.jpg|Một cô gái người Tatar.
Tập tin:Vasnetsov Tatary Idut.jpg|Cuộc công kích của người Tatar ở Moscow.
Tập tin:Kalmyk and kuban tatar2.jpg|Hai người Tatar cưỡi ngựa.
Tập tin:Recovery of Tartar captives.PNG|Cuộc phục hồi của các tù nhân Tatar.
Tập tin:Yeget-1.jpg|Trang phục của người Tatar.
Tập tin:Франц Рубо - Татарский всадник.jpg|Một người Tatar đang cưỡi ngựa của mình.
Tập tin:MarkovEL Akmulla 1872.jpg|Một người Tatar đang mời khách.
Tập tin:Markov EL Suuksu 1872.jpg|Những người cưỡi ngựa người Tatar.
Tập tin:Ryszkiewicz Tatars in the vanguard.jpg|Người Tatar đang đi tiên phong trong quân đội Ottoman.
Tập tin:Tatar peopleы1862.jpg|Những người Tatar Kazan vào năm 1862.
Ngữ hệ
Tập tin:Qur'an book made by tartars.JPG|Quyển Qur'an của người Tatar.
Tập tin:Kazan Millennium tamğa.svg|Từ _Qazan_ – قازان được viết bằng Yaña imlâ với ngữ nghĩa của một Zilant.
Tập tin:Borongi bolgarlar Gaziz cover.jpg|Bản sao cuốn sách của người Tatar Yana imla được in bằng ngôn ngữ Tatar tách biệt qua chữ viết Ả Rập vào năm 1924.
Tập tin:Хальфин Азбука татарского языка 1778.pdf|Một cuốn sách chữ cái Tatar được in vào năm 1778 dùng chữ viết Ả Rập, còn văn bản Cyrillic được viết bằng tiếng Nga. Xem thêm: [https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/95/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%84%D0%B8%D0%BD_%D0%90%D0%B7%D0%B1%D1%83%D0%BA%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0_1778.pdf Хальфин, Сагит. Азбука татарского языка. — М., 1778. — 52 с.]
Tập tin:Nizhny-Novgorod-Mosque-inscription-C0274.jpg|Biển hiệu tiếng Tatar trên tường của một ngôi trường tôn giáo - madrasah ở thành phố Nizhny Novgorod được viết bằng cả chữ viết Ả Rập và Cyrilic Tatar.
👁️
4 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tatar** (; , ; phiên âm cũ: **Tác-ta** hay **Thát Đát**) là tên gọi chung các bộ lạc hỗn hợp Đột Quyết, Mông Cổ và Thanh Tạng sống rải rác ở miền thảo nguyên Bắc-Trung
**Trục xuất người Tatar Krym** (Tiếng Tatar Krym: _Qırımtatar sürgünligi_; Tiếng Nga: _Депортация крымских татар_; tiếng Ukraina: _Депортація кримських татар_) là một trong những chiến dịch thanh trừng sắc tộc vào năm 1944 ở Liên
nhỏ|phải|Phụ nữ Tatar Siberia **Người Tatar Siberi** (_Siberian Tatars_/_Себер татарлар, Сибирлар_/_Seber tatarlar_/người _Thát Đát Tây Bá Lợi Á_) là một nhóm người bản địa Siberia nói thứ tiếng Tatar Siberia thuộc ngữ hệ Đột Quyết
**Người Tatar (Trung Quốc)** (, Hán Việt: Tháp Tháp Nhĩ tộc; Tiếng Tatar: Кытай татарлары) là một trong 56 dân tộc được công nhận chính thức tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tổ tiên
**Người Tatar Krym** hay **người Krym** (tiếng Tatar Krym: , _chuyển ngữ: _, , , ) là một dân tộc Turk hình thành trên bán đảo Krym trong khoảng thời gian thế kỷ XIII-XVII, với
**Liên minh Tatar** (tiếng Turk cổ: link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Old_Turkic_letter_R1.svg|13x13pxlink=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Old_Turkic_letter_T1.svg|13x13pxlink=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Old_Turkic_letter_T1.svg|13x13px; ) của các bộ lạc Mông Cổ sống ở phía đông bắc Mông Cổ. Những người du mục của họ chiếm các khu vực của Hồ Buir-Nur và
**Tiếng Tatar** (; _татарча_, _tatar tele_, _tatarça_; _تاتار تلی_ hay _طاطار تيلي_) là một ngôn ngữ Turk được nói bởi người Tatar Volga, cư ngụ chủ yếu tại Tatarstan, Bashkortostan và Nizhny Novgorod Oblast. Tiếng
**Tiếng Tatar Krym** ( , ), cũng gọi đơn giản là **tiếng Krym**, là một ngôn ngữ đã được sử dụng trong hàng thế kỷ tại Krym. Đây là một ngôn ngữ Turk hiện diện
**Người Cossack Zaporozhia**, **Quân Cossack Zaporozhia**, **Quân đoàn Zaporozhia**, (, hoặc ) hoặc chỉ là **người Zaporozhia** () là những người Cossack sống bên kia (về phía hạ nguồn) các ghềnh sông Dnepr (Dnipro). Sich
nhỏ| Một vũ hội của người Digan **Người Digan** hoặc **người Rom** là một dân tộc thuộc nhóm sắc tộc Ấn-Arya, sống thành nhiều cộng đồng ở tại các quốc gia trên khắp thế giới.
**Người Ukraina** (, ) là một dân tộc Đông Slav bản địa tại Ukraina. Bản ngữ của người Ukraina là tiếng Ukraina. Đa số người Ukraina là tín đồ Chính thống giáo Đông phương, một
**Người Khắc Liệt** (cũng gọi là _Kerait, Kereit, Khereid_; ) là một trong năm bộ tộc chiếm ưu thế trong liên minh bộ lạc Mông Cổ thống trị ở vùng Altai-Sayan trong giai đoạn thế
**Người Mãn** hay **Người Mãn Châu** hoặc **Người Nữ Chân** (tiếng Mãn: , _Manju_; tiếng Mông Cổ: Манж, tiếng Nga: Маньчжуры; tiếng Trung giản thể: 满族; tiếng Trung phồn thể: 滿族; bính âm: Mǎnzú;
thumb|Tranh miêu tả cảnh người Bulgar theo gót [[Hãn Krum truy đuổi quân Byzantine tại Trận Versinikia (năm 813)]] **Người Bulgar** là những chiến binh người Turk sinh sống theo lối bán du mục ở
**Người Nogai** (tiếng Nogai: Noğaylar; tiếng Nga: ногайлар; ở Nga còn gọi là кры́мские степны́е тата́ры, nghĩa chữ là _người Tatar Krym Thảo nguyên_ ) là một dân tộc thuộc nhóm sắc tộc Turk, cư
nhỏ|eo biển Tartary nối biển Okhostsk và biển Nhật Bản. **Eo biển Tatar** (, , ) là một eo biển tại Thái Bình Dương, phân tách hòn đảo Sakhalin khỏi lục địa châu Á (Đông-Nam
**Wikipedia tiếng Tatar Krym** () là phiên bản tiếng Tatar Krym của bách khoa toàn thư trực tuyến miễn phí Wikipedia. Các bài viết lúc đầu được viết tại Wikimedia Incubator từ tháng 9 năm
**Người Shor** hay Shorian (tiếng Shor: шор-кижи, _Shor-kizhi_) là dân tộc thuộc nhóm Các dân tộc Turk, phần lớn cư trú ở tỉnh Kemerovo, Liên bang Nga. Hầu hết người Shor sống ở lưu vực
**Vladislav Nailyevich Shayakhmetov** (sinh ngày 25 tháng 8 năm 1981 có bố là người Tatar và mẹ là người Nga) là cầu thủ bóng đá và bóng đá trong nhà người Nga. Anh là một
**Daniel Vasile Tătar** (sinh ngày 21 tháng 10 năm 1987, Blaj) là một cầu thủ bóng đá người România thi đấu cho Hermannstadt. Anh có trận đấu đầu tiên tại Liga I cho CSU Voința
**Người Ukraina tại Nga** (, ) tạo thành nhóm người di cư lớn nhất của người Ukraina. Năm 2010, 1,9 triệu người Ukraina sống ở Nga, chiếm hơn 1,4% tổng dân số Liên bang Nga
thumb|phải| Vùng người Besermyan ở Udmurtia **Người Besermyan**, **Biserman**, **Beserman** hoặc **Besermen** (tiếng Nga: бесермяне, _besermyane_ số ít: _besermyanin_, tiếng Udmurt: бесерманъёс, tiếng Tatar: _Cyrillic_: бисермәннәр, _Latin_: bisermännär) là một dân tộc ít người thuộc
**Người Kazakh** (cũng viết là **người Kazak** hay **Qazaq**; tiếng Kazakh: қазақтар []; tiếng Nga: казахи; ) là một tộc người Turk ở các khu vực phía Bắc của Trung Á. Họ là dân tộc
**Người đẹp ngủ trong rừng** hay có tên tiếng Anh là **_Sleeping Beauty_** (), hoặc **_Little Briar Rose_** (), tựa tiếng Anh khác là **_The Sleeping Beauty in the Woods_**, là một câu chuyện cổ
nhỏ|phải|Những [[chiến binh người Hung]] **Nguồn gốc người Hung** (_Origin of the Huns_) và mối quan hệ của tộc người Hung này với những giống dân khác được nhắc đến trong các nguồn sử liệu
thumb|Thầy tế [[Shaman giáo|Shaman]] **Người Altai** hay **người Altay** là một dân tộc thuộc nhóm sắc tộc Turk, cư trú ở Cộng hòa Altai Siberia và vùng Altai, CHLB Nga. Một số người Altai sống
**Người Mari** (tiếng Mari: мари, tiếng Nga: марийцы) là dân tộc thuộc nhóm dân tộc Phần Lan-Ugria, có vùng cư trú truyền thống dọc theo sông Volga và Kama ở Liên bang Nga. Có khoảng
**Mông Cổ** (, _Mongolchuud_, ) định nghĩa là một hay một vài dân tộc, hiện nay chủ yếu cư trú tại Trung Quốc, Mông Cổ và Nga. Ước tính có khoảng 11 triệu người Mông
**Người Albazin** (, Tiếng Trung phồn thể: 阿爾巴津人, Tiếng Trung giản thể: 阿尔巴津人, phiên âm Hán Việt: _A Nhĩ Ba Yân_) là một trong số ít nhóm dân tộc thiểu số người Trung Quốc gốc
**Người Bashkir** (; , _Başqorttar_, ; tiếng Nga: Башкиры, _Baškiry_; ) là một dân tộc Turk bản địa ở Bashkortostan và khu vực lịch sử Badzhgard, mở rộng đến cả hai mặt của dãy núi
**Hãn quốc Krym**, tự gọi là **Ngôi vương Krym và Desht-i Kipchak**, và trong thuật chép sử và địa lý châu Âu gọi là **Tiểu Tartary**, là một nhà nước Tatar Krym tồn tại từ
Vào tháng 2 và tháng 3 năm 2014, Nga xâm chiếm và sau đó sáp nhập bán đảo Krym từ Ukraina. Sự kiện này diễn ra trong khi có khoảng trống quyền lực tương đối
thumb|Bản đồ vệ tinh bán đảo Krym tháng 5 năm 2015 **Krym** là một bán đảo tại Đông Âu, trên bờ biển phía bắc biển Đen, bị bao quanh hầu như hoàn toàn bởi biển
**Khởi nghĩa Khmelnytsky**, còn gọi là **Chiến tranh Cossack–Ba Lan**, **Khởi nghĩa Chmielnicki**, **cuộc nổi dậy Khmelnytsky**, là một cuộc nổi loạn của người Cossack diễn ra từ năm 1648 đến năm 1657 trên các
**Cuộc chinh Siberia** (tiếng Nga: Покорение Сибири) diễn ra trong gần 2 thế kỷ, bắt đầu từ năm 1580 đến năm 1778, khi Hãn quốc Sibir trở thành một cơ cấu chính trị lỏng lẻo
**Bohdan Zynovii Mykhailovych Khmelnytskyi** (tiếng Ruthenia: Ѕѣнові Богданъ Хмелнiцкiи; ; 6 tháng 8 năm 1657) là một quý tộc Ruthenia và chỉ huy quân sự của người Cossack Ukraina với tư cách Hetman của Quân
Đế quốc Nga sáp nhập lãnh thổ từng do Hãn quốc Krym kiểm soát vào ngày . Giai đoạn trước khi sáp nhập có dấu ấn là việc Nga can thiệp nội vụ Krym, một
**Boris Fyodorovich Godunov** (; Tiếng Nga: Бори́с Фёдорович Годуно́в, ); (khoảng 1551 – 23 tháng 4 năm 1605) (lịch O.S. 13 tháng 4 năm 1605) là vua của nước Nga
**Valery Vasilyevich Gerasimov** (chữ Kirin: Валерий Васильевич Герасимов, sinh ngày 8 tháng 9 năm 1955) là một chỉ huy quân đội Liên Xô và Nga. Ông hiện là Tổng Tham mưu trưởng Lực lượng Vũ
**Thị tộc Nogai** hay **Orda Nogai** (tiếng Nga: Ногайская Орда) – một thể chế nhà nước phong kiến của những người du mục trên vùng lãnh thổ từ phía bắc vùng ven biển Caspi và
**Bất ổn tại Ukraina năm 2014** là sự kiện xung đột xảy ra ở miền đông nam Ukraina hồi tháng 2 năm 2014, tiếp diễn sau phong trào Euromaidan và vụ lật đổ chính phủ
**Hãn quốc Sibir**, là một nhà nước của người Đột Quyết nằm ở miền tây Siberia. Trong suốt lịch sử tồn tại của hãn quốc, ngôi vị hãn thường xuyên là vấn đề tranh chấp
**Mông Ngột Quốc** (tiếng Mông Cổ: _Хамаг монгол_, phiên âm là **Khamag Mongol**, nghĩa là toàn Mông Cổ) là một khanlig của các bộ lạc Mông Cổ tồn tại ở cao nguyên Mông Cổ trong
Nga là một quốc gia đa sắc tộc với hơn 185 nhóm dân tộc; dân số của các nhóm này khác nhau rất lớn, từ hàng triệu (Ví dụ người Nga và người Tatar) đến
**Boris Tatar** (sinh ngày 17 tháng 3 năm 1993) là một cầu thủ bóng đá người Montenegro. ## Sự nghiệp câu lạc bộ Boris Tatar đã từng chơi cho FC Machida Zelvia.
**Volodymyr Volodymyrovych Borodianskyi** (; sinh ngày 15 tháng 1 năm 1974) là một nhà quản lý truyền hình, nhân vật của công chúng, doanh nhân và chính khách Ukraina. Ông từng giữ chức Bộ trưởng
**Daler Adyamovich Kuzyayev** (; sinh ngày 15 tháng 1 năm 1993) là một cầu thủ bóng đá người Nga gốc Tatar hiện đang thi đấu ở vị trí tiền vệ trung tâm hay tiền vệ
**Tiếng Sibir** () hoặc **tiếng Sibir** là một ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Kipchak. Ngôn ngữ này được sử dụng bởi khoảng 100.000 người, làm nó trở thành một ngôn ngữ chính ở Siberia.
**Tatar** là một xã thuộc huyện Suşehri, tỉnh Sivas, Thổ Nhĩ Kỳ. Dân số thời điểm năm 2011 là 269 người.
**Tatar** là một xã thuộc huyện Sivaslı, tỉnh Uşak, Thổ Nhĩ Kỳ. Dân số thời điểm năm 2010 là 2134 người.