Hãn quốc Sibir, là một nhà nước của người Đột Quyết nằm ở miền tây Siberia. Trong suốt lịch sử tồn tại của hãn quốc, ngôi vị hãn thường xuyên là vấn đề tranh chấp giữa các thành viên thuộc dòng dõi Shiban (Tích Ban) và các thành viên thuộc dòng dõi Taibuga, song cả hai đều là hậu duệ trực tiếp theo phụ hệ của Thành Cát Tư Hãn thông qua người con trai cả là Truật Xích và người con trai thứ năm là Tích Ban. Lãnh thổ Hãn quốc Sibir từng là một bộ phận của đế quốc Mông Cổ, Bạch Trướng hãn quốc và Kim Trướng hãn quốc.
Hãn quốc Sibir là một đất nước đa sắc tộc, bao gồm người Tatar Siberi, Khanty, Mansi, Nenets và Selkup. Hãn quốc Sibir là nhà nước Hồi giáo xa nhất về phía bắc được ghi chép trong lịch sử. Đây cũng là nhà nước Đột Quyết cực bắc thứ nhì sau Yakut.
Hãn quốc Sibir bị Ermac Timofeyevich chinh phục vào năm 1582, và cũng là sự khởi đầu của tiến trình người Nga chinh phục Sibir.
Tầng lớp quý tộc của Hãn quốc
Hãn quốc Sibir do các Mirza quản lý, họ có nguồn gốc từ các bộ lạc Đột Quyết khác nhau. Các lãnh địa của Mirza được tổ chức một cách lỏng lẻo, và đều nằm dưới thẩm quyền trên danh nghĩa của Hãn Chimgi-Tura và Qashliq. Các Mirza cũng lãnh đạo các chiến binh của hãn quốc Sibir trong trận chiến và mang lòng trung thành trên danh nghĩa với Hãn Chimgi-Tura và Qashliq.
Văn hóa
Hồi giáo là quốc giáo của Hãn quốc Sibir, Hãn Chimgi-Tura và Qashliq theo tôn giáo này. Các nhà thờ lớn Hồi giáo, các cung điện và những bức tường kiên cố được xây dựng tại cả Chimgi-Tura và Qashliq.
Các lãnh tụ Imam và Mufti của Hãn quốc Sibir còn có một số ảnh hưởng đối với vùng Kazan lân cận và thậm chí là đến cả Samarqand. Hãn quốc Sibir là nhà nước Hồi giáo xa nhất về phía bắc được ghi nhận trong lịch sử, lãnh thổ của nó thậm chí còn bao gồm vùng bờ biển của Bắc Băng Dương.
Lịch sử
nhỏ|Người Nga chinh phục Hãn quốc Sibir
Hãn quốc Sibir được thành lập vào thế kỷ 15, vào một thời điểm khi dòng dõi hậu duệ của Truật Xích nói chung đang ở trong trạng thái suy sụp. Thủ đô ban đầu của các hãn là Chimgi-Tura. Hãn đầu tiên là Taibuga, song người này không phái là một thành viên của nhà Bác Nhĩ Tể Cát Đặc (Borjigin, gồm những hậu duệ của Thành Cát Tư Hãn). Kế vị Taibuaga là một người con trai tên là Khoja hay Hoca, và một người con trai của Khoja tên là Mar sau đó lại kế vị cha.
Nhà Taibuga kiểm soát thực tế đối với khu vực giữa sông Tobol và trung lưu sông Irtysh. Dòng Tích Ban, tức các hậu duệ của Truật Xích, thường xuyên tuyên bố rằng khu vực đó là của họ. Ibak Khan, một thành viên của một nhánh cất bậc thấp của nhà Tích Ban, đã giết chết Mar và đoạt lấy Chimgi-Tura. Nhà Taibuga lại phục hồi khi cháu nội của Mar là Muhammad chạy trốn đến các lãnh thổ phía đông xung quanh sông Irtysh và giết chết Ibak trong một trận chiến vào năm 1493. Muhammad đã quyết định không tiếp tục ở tại Chimgi-Tura, mà chọn một thủ đô mới tên là Iskar (hay Sibir) nằm ven sông Irtysh.
Người Nga chinh phục Kazan vào năm 1552 đã thúc đẩy vị hãn thuộc nhà Taibuga tên là Yadigar tìm kiếm mối quan hệ thân thiện với Moskva. Tuy nhiên, Yadigar, đã bị một thành viên của nhà Tích Ban thay thế, người này là một cháu nội của Ibak tên là Kuchum. Nhiều năm giao tranh (1556–1563) đã kết thúc với cái chết của Yadigar và Kuchum trở thành hãn.
Chinh phục Sibir
Kuchum đã nỗ lực để cải đạo người Tatar Siberia (hầu hết theo Shaman giáo) sang Hồi giáo. Quyết định của ông về việc tiến hành một cuộc đột kích vào các trạm thương mại của gia đình Stroganov đã dẫn đến một cuộc chinh phạt do một người Cossack tên Ermac Timofeyevich tiến hành nhằm chống lại Hãn quốc Sibir. Quân của Kuchum đã bị Ermac đánh bại trong trận Mũi Chuvash vào năm 1582 và người Cossack đã tiến vào Iskar cùng năm đó. Kuchum tái tổ chức quân đội, giết chết Ermac trong trận chiến vào năm 1584, và tái khẳng định quyền lực của mình đối với Sibir. Tuy nhiên, 14 năm sau đó, người Nga đã dần dần chinh phục Hãn quốc. Năm 1598, Kuchum bị đánh bại bên bờ sông Obi và buộc phải chạy trốn đến lãnh thổ của hãn quốc Nogai.
Danh sách hãn
Nhà Taibuga:
On
Taibugha
Khoja
Mar (Ibak giết)
Obder (có lẽ chết khi bị Ibak giam cầm)
Makhmet/Mamuq (Ibak giết)
Abalak (con trai của Obder)
Aguish
Kasim (con trai của Makhmet)
Yadiger (Kuchum giết)
Bekbulat (anh/em của Yadiger và có thể là đồng nhiếp chính)
Seid Akhmat (tái chiếm Sibir sau cái chết của Ermac, bị người Nga bắt vào năm 1588).
Nhà Tích Ban:
Ibak Khan
Murtaza Khan
Kuchum Khan
- Ali ibn Kuchum (cố tái chiếm Sibir sau cái chết của Ermac),
- Ishim (Asim?) ibn Kuchum (kết hôn với một người Kalmyk & và định cư tại lãnh thổ của vợ vào năm 1620)
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Hãn quốc Sibir**, là một nhà nước của người Đột Quyết nằm ở miền tây Siberia. Trong suốt lịch sử tồn tại của hãn quốc, ngôi vị hãn thường xuyên là vấn đề tranh chấp
**Cuộc chinh Siberia** (tiếng Nga: Покорение Сибири) diễn ra trong gần 2 thế kỷ, bắt đầu từ năm 1580 đến năm 1778, khi Hãn quốc Sibir trở thành một cơ cấu chính trị lỏng lẻo
Danh sách này liệt kê **các quốc gia không còn tồn tại** hay được đổi tên, vì nhiều lý do khác nhau. ## Các nước giải thể **Các quốc gia sau đây đứng trước nguy
thumb|Bản đồ Tây Siberia **Tây Sibir** hay **Tây Xibia** (tiếng Nga: Западная Сибирь; _Zapadnaja Sibir_) là một phần của Sibir rộng lớn hơn thuộc Liên bang Nga và Kazakhstan. Nó nằm giữa các khu vực
**Sư đoàn 8 bộ binh** (kanji: 歩兵第8師団, romaji: Hohei Dai-hachi Shidan), là một sư đoàn bộ binh thuộc Lục quân Đế quốc Nhật Bản. Bí danh là **Sư đoàn Thông** (杉兵団, Sugi-heidan). ## Lịch sử
**Các dân tộc Turk**, được các sử liệu Hán văn cổ gọi chung là **Đột Quyết** (突厥), là các dân tộc nói các ngôn ngữ Turk, thuộc hệ dân Á Âu, định cư ở miền
Lịch sử thời kỳ đầu của Siberia mang ảnh hưởng rất lớn bởi nền văn minh Pazyryk mang tính du mục của người Scythia ở bờ tây của dãy núi Ural và người Hung Nô
nhỏ|phải|Phụ nữ Tatar Siberia **Người Tatar Siberi** (_Siberian Tatars_/_Себер татарлар, Сибирлар_/_Seber tatarlar_/người _Thát Đát Tây Bá Lợi Á_) là một nhóm người bản địa Siberia nói thứ tiếng Tatar Siberia thuộc ngữ hệ Đột Quyết
**Tobol** (; ) là một sông tại tỉnh Kurgan và Tyumen tại Nga và tỉnh Kostanay của Kazakhstan, Tobol là chi lưu tả ngạn của sông Irtysh. Chiều dài của sông Tobol là 1.591 km. Diện
**Hốt Tất Liệt** (, _Xubilaĭ Khaan_, ; 23 tháng 9, 1215 - 18 tháng 2, 1294), Hãn hiệu **Tiết Thiện Hãn** (ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠭᠠᠠᠨ, Сэцэн хаан, _Sechen Khan_), là Đại Hãn thứ năm của đế quốc
**Cáp Nhĩ Tân** là một địa cấp thị và thủ phủ của tỉnh Hắc Long Giang ở phía Đông Bắc Trung Quốc. Cáp Nhĩ Tân là thành phố đông dân thứ 8 của Trung Quốc
**Đường sắt Xuyên Á** (TAR) là một dự án xây dựng mạng lưới đường sắt xuyên qua châu Âu và châu Á. Dự án đường sắt Xuyên Á là một dự án của Ủy ban
thumb|Bản đồ biên giới giữa Liên Xô và CHDCND Triều Tiên (1954) **Biên giới Bắc Triều Tiên - Nga**, theo định nghĩa chính thức của Nga, bao gồm 17 km (11 mi) đường bộ và 22,1 km (12
**Siberia** (, ) là vùng đất rộng lớn gần như nằm trọn trong nước Nga, chiếm gần toàn bộ phần Bắc Á và bao gồm phần lớn thảo nguyên Á-Âu. Siberia trong lịch sử là
**Tyumen** (tiếng Nga: Тюмень) là thành phố đầu tiên của người Nga tại vùng Xibia (1586) là một thành phố ở Vùng liên bang Ural của Nga, nằm trên sông Tura cách 2.144 km (1.332 dặm)
**Vladivostok** (tiếng Nga: Владивосто́к) là thủ phủ và là trung tâm hành chính của Vùng liên bang Viễn Đông và Primorsky Krai thuộc Nga, nằm quanh vịnh Zolotoy Rog (tiếng Nga: Золотой Рог), gần biên
**OJSC Siberia Airlines** (tiếng Nga: ОАО «Авиакомпания" Сибирь "» "ОАО Aviakompania Sibir"), hoạt động với tên S7 Airlines là một hãng hàng không đặt trụ sở chính tại Ob, tỉnh Novosibirsk, Nga với các văn
:_Bài viết này có chứa ngày tháng tham khảo theo Lịch Julius đã cũ. Cần nhớ ngày tháng đó có thể không đồng nhất với Lịch Gregory._ **Sự kiện Tunguska** là một vụ nổ xảy
**Novosibirsk** (phiên âm tiếng Việt: **Nô-vô-xi-biếc**; , ) là thành phố lớn thứ ba của Nga về dân số, sau Moskva và Saint Petersburg, xếp thứ 13 về diện tích và là thành phố lớn
nhỏ|243x243px|Tàu lửa SPT1 với đầu máy [[Đầu máy Đổi mới (D19E) tại Ga Phan Thiết, Bình Thuận.]] nhỏ|Một [[Vận tải hàng hóa đa phương thức|chuyến tàu chở hàng liên phương thức BNSF đi qua Wisconsin,
**Sông Amur** hay **Hắc Long Giang** (tiếng Nga: Амур; tiếng Trung giản thể: 黑龙江, phồn thể: 黑龍江. bính âm: Hēilóng Jiāng), tức "Hắc Long Giang" hay là "sông Rồng đen"; tiếng Mông Cổ: Хара-Мурэн, _Khara-Muren_
**Ivan IV Vasilyevich** (25 tháng 8 năm 1530 – ), thường được biết tới với cái tên **Ivan Grozny**, là đại thân vương Moskva giai đoạn 1533–1547 và vị quân chủ đầu tiên chính thức xưng
**Khabarovsk** (phiên âm tiếng Việt: **Kha-ba-rốp**; tiếng Nga: Хаба́ровск, phát âm tiếng Nga: [xɐˈbarəfsk]) là thành phố lớn nhất, trung tâm hành chính của vùng Khabarovsk, Nga. Thành phố này có cự ly 30 km so
**Aleksey Nikolayevich của Nga** () ( – 17 tháng 7 năm 1918) là thái tử (_tsesarevich_) cuối cùng của Đế quốc Nga. Ông là con út và là người con trai duy nhất của Hoàng
**Chiến tranh Nga–Nhật** hay **Nhật-Nga chiến tranh** (tiếng Nhật: 日露戦争 _Nichi-Ro Sensō_, âm Hán Việt: "Nhật Lộ chiến tranh"; tiếng Nga: Русско-японская война, "Russko-yaponskaya voina"; tiếng Trung: 日俄戰爭 _Rì'ézhànzhēng_, "Nhật Nga chiến tranh") là một
**Đại thanh trừng** là một loạt các biện pháp trấn áp tại Liên Xô kéo dài từ mùa thu năm 1936 cho tới đầu năm 1938. Sự kiện này liên quan tới một cuộc thanh
**Irkutsk** (tiếng Nga: **Ирку́тск**) là một thành phố nằm Đông Nam nước Nga, trung tâm hành chính của tỉnh Irkutsk với dân số khoảng 606.000 (năm 2024). Đây là thành phố lớn thứ năm ở
**Chiến dịch tấn công Proskurov (Khmelnitskyi)–Chernovtsy** (từ 4 tháng 3 đến 17 tháng 4 năm 1944) là một trong các trận đánh lớn nhất giữa Hồng quân Liên Xô và Quân đội Đức quốc xã
**Hồ Baikal** (phiên âm tiếng Việt: **Hồ Bai-can**; ; , , _Baygal nuur_, nghĩa là "hồ tự nhiên"; ) là hồ đứt gãy lục địa ở Nga, thuộc phía nam Siberi, giữa tỉnh Irkutsk ở
thumb|[[Xe tăng chủ lực T-90 trong lễ duyệt binh 9-5 (28)]] **Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga** (), thường được gọi là **Lực lượng Vũ trang Nga** hay **Quân đội Nga**, là lực lượng
**Câu lạc bộ bóng đá Zenit** (; ), còn được biết đến với tên gọi **Zenit Sankt Peterburg** hoặc đơn giản là **Zenit**, là một câu lạc bộ bóng đá Nga đến từ thành phố
**100 phim Nga hay nhất mọi thời đại** (tiếng Nga: _100 лучших российских фильмов всех времен_) là một cuộc bình chọn của website RosKino được công bố rộng rãi trên mạng toàn liên bang từ
**Thanh đảng** (, _Tschistka, Tschistki_) là một giai đoạn trong lịch sử Liên Xô khi Joseph Stalin nắm quyền lực mà trong đó đã xảy ra nhiều vụ trù dập và xử bắn những người,