✨Người Quechua
Người Quechua (, ; ) hay người Quecha, có thể dùng để chỉ bất kì một dân tộc thiểu số nào ở Nam Mỹ nói tiếng Quechua bắt nguồn ở Peru. Họ chủ yếu tập trung ở các nước Ecuador, Bolivia, Chile, Colombia và Argentina.
Phương ngữ Quechua được nhiều người nói nhất là Nam Quechua. Người Kichwa ở Ecuador nói giọng Kichwa; ở Colombia, Người Inga nói phương ngôn Kichwa Inga.
Một người nói tiếng Quechua được gọi là runa hay nuna ("một người"); số nhiều là runakuna hay nunakuna ("người dân").
Một vài nhóm đáng chú ý:
- Người Chanka, sinh sống ở vùng Huancavelica, vùng Ayacucho, và vùng Apurímac tại Peru.
- Người Huanca, sinh sống ở vùng Junín tại Peru.
- Người Inca, những người kiến thiết lên đế quốc Inca hùng mạnh thời kì tiền Colombo.
- Người Chincha, từng sinh sống và tạo dựng một vương quốc thương mại ở vùng Ica tại Peru.
- Người Qolla, sinh sống ở Potosi, Oruro, và La Paz tại Bolivia.
- Người Cañari tại Ecuador, bị đồng hóa bởi người Inca.
👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Người Quechua** (, ; ) hay **người Quecha**, có thể dùng để chỉ bất kì một dân tộc thiểu số nào ở Nam Mỹ nói tiếng Quechua bắt nguồn ở Peru. Họ chủ yếu tập
**Quechua** (), hay còn gọi là **** ("ngôn ngữ của nhân dân") trong tiếng Quechua, là một ngữ hệ bản địa của dãy Andes, Peru. Có nguồn gốc từ một ngôn ngữ tổ tiên chung,
nhỏ| Giày leo núi Quechua **Quechua** (/ˈkɛtʃᵊwə/, /ˈkɛtʃuːə/ hoặc /ˈkɛtʃwɑː/; phát âm tiếng Tây Ban Nha: [ˈketʃwa]) là thương hiệu thời trang Pháp chuyên về quần áo, thiết bị đi bộ đường dài và cắm
**Người Perú** () là công dân của Cộng hòa Perú hoặc con cháu của họ ở nước ngoài. Perú là một quốc gia đa sắc tộc được hình thành bởi sự kết hợp của các
**Người Argentina** (; ngữ pháp: _argentinas_) là những người được xác định với quốc gia Argentina. Kết nối này có thể là dân cư, hợp pháp, lịch sử hoặc văn hóa. Đối với hầu hết
**Các dân tộc bản địa châu Mỹ** (**thổ dân châu Mỹ** hay **người Anh-điêng**, ở Việt Nam còn gọi là **người da đỏ** để chỉ dân bản địa ở Hoa Kỳ mà bắt nguồn từ
**Carlos III của Tây Ban Nha** (Tiếng Anh: _Charles III_; Tiếng Ý và Tiếng Napoli: _Carlo Sebastiano_; Tiếng Sicilia: _Carlu Bastianu_; Sinh ngày 20/01/1716 - Mất ngày 14/12/1788) là Công tước có chủ quyền xứ
**Người Mapuche** (Tiếng Mapuche & Tiếng Tây Ban Nha: ) là một nhóm cư dân bản địa miền trung nam Chile và tây nam Argentina, bao gồm một phần của Patagonia ngày nay. Thuật ngữ
thumb|Nhà thờ tại Huancavelica **Huancavelica** là một vùng tại Peru, diện tích 22.131.47 km² và dân số 454.797 người (thống kê 2007). Thủ phủ của vùng là Huancavelica. Huancavelica giáp với các vùng Lima và Ica
**Đế quốc Inca** hay **Đế quốc Inka** (, nghĩa là "tứ địa phương" ), là đế quốc lớn nhất ở Châu Mỹ thời kì tiền Columbus. Trung tâm hành chính, chính trị và quân sự
nhỏ|Nilda Callañaupa Álvarez 2018 **Nilda Callañaupa Alvarez** là một thợ dệt Quechua bản địa đến từ Chinchero ở vùng Cusco (Cuzco) của Peru. Cùng với các thợ dệt Quechua khác từ Chinchero cũng như những
**Machu Picchu** (, nghĩa đen: "Núi Cổ" hay "Núi Già") là một thị trấn _llacta_ được người Inca xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 15. Di tích tọa lạc bên sườn Cordillera Đông của
Người **Chachapoyas**, hay còn được gọi là "_người mây_", là một bộ lạc sinh sống tại dãy núi Andes trong các rừng mây ở khu vực Amazon, ngày nay là Peru. Người Inca xâm chiếm
thumb| là một giống khoai lang () được trồng ở [[New Zealand thời kỳ tiền Âu châu]] **Khoai lang** được bắt đầu canh tác ở miền trung Polynesia vào khoảng năm 1000 CN. Trong nhiều
**Juana Azurduy Bermúdez** (1780–1862) là một nữ lãnh đạo du kích quân sự Bolivia từ tỉnh Rio de la, Bolivia (hiện tại là Sucre, Bolivia) trong cuộc chiến tranh giành độc lập của nhân dân
**Vùng XV Arica và Parinacota** () là một trong 15 vùng, là đơn vị hành chính cấp I của Chile. Vùng này nằm tận cùng về phía Bắc của Chile, nó tiếp giáp với vùng
**Ngôn ngữ bản địa của châu Mỹ** được nói bởi những người bản địa từ Alaska, Nunavut và Greenland đến mũi phía nam của Nam Mỹ, bao gồm các khối đất tạo thành châu Mỹ.
**Cuộc chinh phục Đế quốc Inca của Tây Ban Nha**, còn gọi là **Cuộc chinh phục Peru**, là một trong những chiến dịch quan trọng nhất trong quá trình Tây Ban Nha thuộc địa hóa
**Manco Cápac** (Tiếng Quechua: _Manqu Qhapaq_) là vị Sapa Inca huyền thoại đầu tiên của Vương quốc Cusco. Mặc dù ông được đề cập trong biên niên sử và được làm cơ sở để giải
**Noel Ricardo Aguirre Ledezma** (26 tháng 4 năm 1960 – 2 tháng 1 năm 2024) là cựu nhà kinh tế học, nhà giáo và chính khách người Bolivia. Trước đây, ông từng là thành viên
Vùng núi Andes giữa [[Chile và Argentina]] Vào thời kỳ trước khi Christopher Columbus đến châu Mỹ, ở Nam Mỹ từng tồn tại nền văn minh cổ đại lâu đời của người thổ dân châu
**Bolivia**, quốc hiệu là **Nhà nước Đa dân tộc Bolivia**, là một quốc gia nội lục ở trung tâm Nam Mỹ, giáp Brasil ở phía bắc và phía đông, Paraguay và Argentina ở phía nam,
thumb|Bản đồ dân số Peru (theo từng vùng). Với dân số khoảng 28 triệu người (thống kê năm 2007), Peru là quốc gia đông dân thứ tư ở Nam Mỹ. Từ năm 1950 đến 2000,
**Perú** (, cũng thường viết không dấu là **Peru**), tên chính thức là **Cộng hòa Perú** (, ), là một quốc gia nằm ở phía Tây Nam Mỹ. Về phía bắc, Perú có biên giới
**Nền văn minh Chavin** là nền văn minh thời tiền sử đã biến mất đặt tên theo Chavin de Huantar, địa chỉ khảo cổ học chính với các hiện vật tiêu biểu đã được tìm
**Luzmila Carpio** là một ca sĩ người Bolivia, người đã biểu diễn ở Tây Ban Nha và Quechua, và cựu đại sứ Bolivia tại Pháp từ năm 2006 đến 2010. ## Tuổi thơ Khi còn
**Mỹ Latinh** ( hay _Latinoamérica_; ; ; ) là một khu vực của châu Mỹ, nơi mà người dân chủ yếu nói các ngôn ngữ Rôman (có nguồn gốc từ tiếng Latinh) – đặc biệt
**Châu Mỹ** hay **Mỹ châu** (tiếng Anh: _The Americas_ hoặc _America_) là một châu lục nằm ở Tây Bán Cầu, được bao quanh bởi Thái Bình Dương (phía tây), Đại Tây Dương (phía đông) và
**Thung lũng Thiêng của người Inca** (; ) hoặc **Thung lũng Urumbamba** là một thung lũng trong dãy núi Andes của Peru, cách về phía bắc của thành phố Cuzco, thủ đô của Đế quốc
**Yawar Waqaq**(tiếng Quechua _Yawar_ máu _Yawar waqaq_ đang khóc, nghĩa là máu của một trong những người khóc" hoặc có nghĩa là ai đó với máu ở trong mắt, phát âm tiếng Tây Ban Nha
**Hilaria Supa Huamán** (sinh năm 1957 tại Wayllaqocha, Vùng Cusco) là một chính trị gia người Peru, nhà hoạt động nhân quyền, và là một thành viên tích cực của một số tổ chức phụ
**Dãy Andes** (Quechua: _Anti(s)_) là dãy núi dài nhất thế giới, gồm một chuỗi núi liên tục chạy dọc theo bờ tây lục địa Nam Mỹ. Dãy Andes dài hơn 7000 km, và có chỗ rộng
**Tiếng Aymara** (_Aymar aru_) là ngôn ngữ của người Aymara tại Andes. Đây là một trong số ít ngôn ngữ bản địa châu Mỹ với hơn một triệu người nói. Tiếng Aymara, cùng với tiếng
**Đồng tính luyến ái** là sự hấp dẫn lãng mạn, sự hấp dẫn tình dục hoặc hành vi tình dục giữa những người cùng giới tính hoặc giới tính xã hội. Là một xu hướng
**Chile**, quốc hiệu là **Cộng hòa Chile**, là một quốc gia tại Nam Mỹ, có dải bờ biển dài và hẹp xen vào giữa dãy núi Andes và biển Thái Bình Dương. **Chile** giáp Peru
[[Tập tin:America 1000 BCE.png|thumb|right|Lược đồ thể hiện các cộng đồng người ở châu Mỹ vào năm 1000 trước Công nguyên. ]] **Thời kỳ tiền Colombo** () bao hàm tất cả các giai đoạn lịch sử
**Báo sư tử** (_Puma concolor_) hay **báo cuga** (tiếng Anh: **Cougar**) là một loài mèo lớn trong Họ Mèo phân bố ở Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Phạm vi của nó kéo dài
**Khoai tây** (danh pháp hai phần: **_Solanum tuberosum_**), thuộc họ Cà (_Solanaceae_). Khoai tây là loài cây nông nghiệp ngắn ngày, trồng lấy củ chứa tinh bột. Chúng là loại cây trồng lấy củ rộng
**Hệ thập phân** (**hệ đếm cơ số 10**) là hệ đếm dùng số 10 làm cơ số. Đây là hệ đếm được sử dụng rộng rãi nhất trong các nền văn minh thời hiện đại.
**Viracocha** (phát âm theo tiếng Tây Ban Nha) hay **Wiraqucha** (tiếng Quechua, tên của một vị thần) là vị Sapa Inca thứ 8 của vương quốc Cusco (bắt đầu từ 1410) và là vị vua
phải|nhỏ|Khu vực gần đúng của tiếng Tây Ban Nha Rioplata với các biến thể Patagonia. **Tiếng Tây Ban Nha Rioplata** hay còn gọi là **tiếng Castila Rioplata** là một phương ngữ tiếng Tây Ban Nha
phải|nhỏ|Ảnh chụp diêm mạch gần Cachilaya, [[Hồ Titicaca, Bolivia]] **Diêm mạch** (tên gọi trong tiếng Tây Ban Nha: quinua, tiếng Anh: quinoa, phát âm: kēn’wä, từ tiếng Quechua _kinwa_ hoặc _kinuwa_) là tên gọi phổ
nhỏ|phải|Vị trí của Ayacucho tại Peru **Ayacucho** (phát âm như "Ai-a-cu-chô") là tỉnh lỵ của tỉnh Huamanga, miền Ayacucho, Peru. Với dân số 93.033 người trong thành phố và 140.230 người hơn ở vùng trung
[[Tập tin:Germany Name European Languages.svg|thumb|Các ngôn ngữ châu Âu – tên có nguồn gốc từ: ]] Do vị trí địa lý của nước Đức ở trung tâm châu Âu, cũng như lịch sử lâu dài
**Alejandro Toledo Celestino Manrique** (tiếng Tây Ban Nha: [alexandɾo Toledo]; sinh ngày 28 tháng 3 năm 1946) là một chính trị gia người Peru là tổng thống Peru, từ năm 2001 đến năm 2006. Ông
nhỏ|phải|Mạch nước phun [[Strokkur, Iceland]] nhỏ|[[Nước|Hơi nước phun lên từ mạch nước phun Castle làm xuất hiện các hiệu ứng phụ như cầu vồng và giải Alexander trong Vườn quốc gia Yellowstone.]] Video mạch nước
**Chó Chiribaya** (tiếng Tây Ban Nha: _perro Chiribaya_), còn được gọi dưới cái tên khác là _chó chăn cừu Peru_ (_perro Pastor Peruano_) là một giống chó thời kỳ tiền Côlômbô có nguồn gốc từ
**Sông Gila** (; O'odham [Pima]: **Keli Akimel** hay đơn giản **Akimel**, tiếng Quechua: **Haa Siʼil**) là một phụ lưu sông Colorado dài 649 dặm (1.044 km) chảy qua New Mexico và Arizona Hoa Kỳ. Con sông
**Lợn vòi núi** (danh pháp hai phần: **_Tapirus pinchaque_**) là một loài lợn vòi. Nó từng là loài nhỏ nhất trong số 5 loài lợn vòi, năm 2013, lợn vòi Kabomani được phát, hiện nay
Khô bò. Gỏi đu đủ khô bò (cách gọi miền Nam) hay nộm bò khô (cách gọi miền Bắc). Thịt bò khô là thịt bò lọc bỏ mỡ, đem ướp gia vị mặn ngọt rồi