✨Nghệ thuật cảnh quan đất

Nghệ thuật cảnh quan đất

nhỏ|Kè xoắn ốc của [[Robert Smithson từ trên đỉnh mũi đất Rozel, giữa tháng 4 năm 2005.]] nhỏ|Cảnh quan Thời gian của [[Alan Sonfist, tại các đường LaGuardia và Houston ở Manhattan, 1965-nay]] Nghệ thuật cảnh quan đất, được biết đến với tên nghệ thuật Trái Đất, nghệ thuật đất, nghệ thuật môi trường, là một phong trào nghệ thuật xuất hiện vào những năm 1960 và 1970, phần lớn gắn liền với Vương quốc Anh và Hoa Kỳ, nhưng cũng bao gồm các ví dụ từ nhiều quốc gia khác. Như một trào lưu, "nghệ thuật cảnh quan đất" mở rộng ranh giới của nghệ thuật bằng các vật liệu được sử dụng và vị trí của các tác phẩm. Các vật liệu được sử dụng thường là các vật liệu như đất, đá, thảm thực vật và nước được tìm thấy tại chỗ, và địa điểm của các tác phẩm thường cách xa trung tâm dân cư. Mặc dù đôi khi khá khó tiếp cận, tài liệu hình ảnh thường được đưa trở lại phòng trưng bày nghệ thuật ở đô thị.

Mối quan tâm của trào lưu nghệ thuật này tập trung vào việc từ chối thương mại hóa nghệ thuật và sự nhiệt tình với phong trào sinh thái mới nổi. Phong trào nghệ thuật này trùng hợp với sự phổ biến của việc từ chối kiểu đời sống đô thị và theo đuổi kiểu đời sống thôn dã. Bao gồm trong các khuynh hướng này là những khao khát tâm linh liên quan đến hành tinh Trái Đất như là ngôi nhà chung của loài người.

Hình thức

nhỏ|Bảo tàng giấy bồi để trên bờ sông Hoje trong 4 ngày. Của [[Jacek Tylicki, tây nam Lund, Thụy Điển, 473 × 354 mm. Năm 1981.]] nhỏ|Địa họa Bunjil tại [[You Yangs, Lara, Victoria, Australia; của Andrew Rogers. Hình con chim tạo ra có sải cánh 100 m và dùng hết 1.500 tấn đá.]] nhỏ|Hình ảnh vệ tinh của [[miệng núi lửa Roden, nơi có tác phẩm nghệ thuật cảnh quan đất của James Turrell đang được sáng tạo, ngoại ô Flagstaff, Arizona.]] nhỏ|Meteorite của [[Milton Becerra tại Công viên Ibirapuera, São Paulo, Brasil, 1985.]] nhỏ|Hiệu ứng phụ X. Của [[Eberhard Bosslet tại Tias, Lanzarote, quần đảo Canary, năm 2008.]] nhỏ|phải|Grande Cretto của [[Alberto Burri tại Gibellina, 1984-1989.]] Trong thập niên 1960 và 1970, nghệ thuật cảnh quan đất phản đối "thương mại hóa tàn nhẫn" nghệ thuật ở Mỹ. Trong thời kỳ này, những người ủng hộ nghệ thuật cảnh quan đất từ chối viện bảo tàng hoặc phòng trưng bày là nơi tổ chức hoạt động nghệ thuật và phát triển các dự án cảnh quan có quy mô hoành tráng, vượt quá tầm với của tác phẩm điêu khắc có thể vận chuyển truyền thống và thị trường nghệ thuật thương mại, mặc dù tài liệu nhiếp ảnh thường được trình bày trong các phòng trưng bày thông thường. Nghệ thuật cảnh quan đất lấy cảm hứng từ nghệ thuật tối giản và nghệ thuật khái niệm cũng như từ các trào lưu hiện đại như De Stijl, chủ nghĩa lập thể, chủ nghĩa tối giản hay các tác phẩm của Constantin Brâncuși và Joseph Beuys. Nhiều nghệ sĩ gắn liền với nghệ thuật cảnh quan đất đã từng hoạt động trong nghệ thuật tối giản và nghệ thuật khái niệm. Thiết kế năm 1941 của Isamu Noguchi cho Contoured Playground (Khu vui chơi có đường viền quanh) ở New York đôi khi được coi là tác phẩm nghệ thuật cảnh quan đất quan trọng trong thời kỳ đầu mặc dù kiến trúc sư cảnh quan này chưa bao giờ gọi tác phẩm của mình là "nghệ thuật cảnh quan đất" mà chỉ đơn giản là "điêu khắc". Ảnh hưởng của ông đối với nghệ thuật cảnh quan đất đương đại, kiến trúc cảnh quan và điêu khắc môi trường được thể hiện rõ ràng trong nhiều tác phẩm ngày nay.

Alan Sonfist sử dụng một cách tiếp cận khác để làm việc với thiên nhiên và văn hóa bằng cách đưa thiên nhiên lịch sử và nghệ thuật bền vững trở lại thành phố New York. Tác phẩm truyền cảm hứng nhất của ông là Cảnh quan Thời gian, một khu rừng bản địa mà ông đã trồng trong thành phố New York. Sự xuất hiện đột ngột của nghệ thuật cảnh quan đất năm 1968 có thể được coi như là phản ứng của một thế hệ nghệ sĩ hầu hết ở độ tuổi trên dưới 30 đối với hoạt động chính trị sôi động trong năm hay đối với phong trào giải phóng phụ nữ và phong trào môi trường đang nổi lên.

Một ví dụ về nghệ thuật cảnh quan đất trong thế kỷ 20 là một cuộc triển lãm nhóm có tên gọi là "Earthworks" (Các tác phẩm Trái Đất) được tổ chức năm 1968 tại Phòng trưng bày Dwan ở New York. Tháng 2 năm 1969, Willoughby Sharp làm giám tuyển cho cuộc triển lãm "Earth Art" (Nghệ thuật Trái Đất) tại Bảo tàng Nghệ thuật Herbert F. Johnson tại Nhà trắng Andrew Dickson thuộc Đại học Cornell ở Ithaca. Các nghệ sĩ được chọn bao gồm Walter De Maria, Jan Dibbets, Hans Haacke, Michael Heizer, Neil Jenney, Richard Long, David Medalla, Robert Morris, Dennis Oppenheim, Robert Smithson và Günther Uecker. Triển lãm do Thomas W. Leavitt làm đạo diễn. Gordon Matta-Clark, sinh sống ở Ithaca vào thời điểm đó, được Sharp mời giúp các nghệ sĩ trong "Nghệ thuật Trái Đất" thể hiện tại chỗ các tác phẩm của họ trong triển lãm.

Có lẽ nghệ sĩ hoạt động trong thể loại này được biết đến nhiều nhất là Robert Smithson, với tiểu luận năm 1968 của ông "Sự lắng đọng của Trí tuệ: Các dự án Trái Đất" đã cung cấp một khuôn khổ quan trọng cho phong trào này như một phản ứng đối với sự tách rời của Chủ nghĩa hiện đại ra khỏi các vấn đề xã hội như nhà phê bình Clement Greenberg đã trình bày. Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, và có lẽ là tác phẩm nổi tiếng nhất trong số tất cả các tác phẩm nghệ thuật cảnh quan đất, là Spiral Jetty (Kè xoắn ốc) năm 1970, trong đó Smithson sắp xếp đá, đất và tảo để tạo thành một kè xoắn ốc dài nhô ra Hồ Muối Lớn ở phía bắc Utah, Hoa Kỳ. Mức độ lộ diện của tác phẩm, nếu có, phụ thuộc vào sự dao động của mặt nước. Kể từ khi được tạo ra, tác phẩm này đã từng bị nước bao phủ hoàn toàn và sau đó lại lộ ra. Là cơ quan đồng quản lý tác phẩm nghệ thuật này cùng với Quỹ Dia, Bảo tàng Mỹ thuật Utah thường xuyên thu xếp các chương trình xung quanh Kè xoắn ốc, bao gồm cả chương trình "Ba lô gia đình". Gravel Mirror with Cracks and Dust (Gương sỏi với vết nứt và bụi) của Smithson năm 1968 là một ví dụ về nghệ thuật cảnh quan đất tồn tại trong không gian phòng trưng bày hơn là trong môi trường tự nhiên. Nó bao gồm một đống sỏi bên cạnh bức tường của phòng trưng bày được lắp gương một phần. Với sự đơn giản của hình thức và sự tập trung vào các vật liệu, tác phẩm này và các tác phẩm nghệ thuật cảnh quan đất khác có mối quan hệ với chủ nghĩa tối giản. Cũng có một mối quan hệ với Arte Povera (Nghệ thuật nghèo) trong việc sử dụng các vật liệu theo truyền thống được coi là "phi nghệ thuật" hoặc "vô giá trị". Germano Celant, người sáng lập Arte Povera, là một trong những giám tuyển đầu tiên quảng bá nghệ thuật cảnh quan đất.

Các nghệ sĩ cảnh quan đất có xu hướng là người Mỹ, Năm 1973, Jacek Tylicki bắt đầu đặt những tấm vải bạt hoặc những tờ giấy trắng trong môi trường tự nhiên để thiên nhiên sáng tạo nghệ thuật.

Một số dự án của các nghệ sĩ Christo Vladimirov Javacheff và Jeanne-Claude Denat de Guillebon (còn gọi là Christo và Jeanne-Claude, những người nổi tiếng với việc bọc các tượng đài, tòa nhà và cảnh quan bằng chất liệu vải) cũng được một số người coi là nghệ thuật cảnh quan đất, mặc dù bản thân các nghệ sĩ này cho rằng điều này không chính xác. Khái niệm điêu khắc xã hội của Joseph Beuys đã ảnh hưởng đến nghệ thuật cảnh quan đất, và dự án 7000 Eichen của ông năm 1982 để trồng 7.000 cây sồi có nhiều điểm tương đồng với quy trình nghệ thuật cảnh quan đất. Dự án Rhythms of Life (Nhịp điệu cuộc sống) của Andrew Rogers là công trình nghệ thuật cảnh quan đất đương đại lớn nhất trên thế giới, tạo thành một chuỗi các tác phẩm điêu khắc bằng đá hoặc địa họa trên toàn cầu, tại 12 điểm ở những nơi kỳ dị khác hẳn nhau, như từ dưới mực nước biển cho tới cao độ . Tối đa 3 tác phẩm địa họa với kích thước lên đến 40.000 mét vuông (430.560 foot vuông) được đặt tại mỗi điểm.

Các nghệ sĩ cảnh quan đất ở Hoa Kỳ chủ yếu dựa vào các nhà bảo trợ giàu có và các quỹ tư nhân để gây quỹ cho các dự án thường là tốn kém của họ. Với sự suy thoái kinh tế đột ngột vào những năm giữa thập niên 1970, các quỹ từ các nguồn này phần lớn đã dừng hoạt động. Với cái chết của Robert Smithson trong một vụ tai nạn máy bay năm 1973, phong trào này đã mất đi một trong những nhân vật quan trọng nhất của nó và dần lụi tàn. Tuy nhiên, một số nghệ sĩ như Charles Ross vẫn tiếp tục làm việc trong dự án Star Axis (Trục Sao) mà ông đã bắt đầu từ năm 1971 hay Michael Heizer tiếp tục hoàn thiện tác phẩm City (Thành phố) và James Turrell tiếp tục làm việc trong dự án Roden Crater (miệng núi lửa Roden). Ở hầu hết các khía cạnh, "nghệ thuật cảnh quan đất" đã trở thành một phần của nghệ thuật đại chúng chủ đạo và trong nhiều trường hợp, thuật ngữ "nghệ thuật cảnh quan đất" bị sử dụng sai để gán cho bất kỳ loại hình nghệ thuật nào trong thiên nhiên, ngay cả khi về mặt khái niệm thì chúng không hề liên quan đến các tác phẩm tiên phong của các nghệ sĩ tiên phong của nghệ thuật cảnh quan đất.

Nghệ thuật cảnh quan đất thập niên 1960 đôi khi gợi nhớ đến những công trình trên đất lâu đời hơn nhiều; như Stonehenge, các kim tự tháp, các gò đống thổ dân Mỹ cổ xưa, các hình vẽ Nazca ở Peru, rừng cự thạch Carnac hay các gò đống chôn cất thổ dân Mỹ, và chúng thường gợi lên tính chất tâm linh của những địa điểm khảo cổ như vậy.

👁️ 2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|_Kè xoắn ốc_ của [[Robert Smithson từ trên đỉnh mũi đất Rozel, giữa tháng 4 năm 2005.]] nhỏ|_Cảnh quan Thời gian_ của [[Alan Sonfist, tại các đường LaGuardia và Houston ở Manhattan, 1965-nay]] **Nghệ thuật
nhỏ| [[Viện bảo tàng Louvre|Bảo tàng Louvre ở Paris, Pháp, là bảo tàng nghệ thuật được ghé thăm nhiều nhất trên thế giới vào năm 2018.]] nhỏ|[[Bảo tàng nghệ thuật quốc gia Hoa Kỳ tại
phải|nhỏ|250x250px| _Phòng âm nhạc (1983)_, tác phẩm của [[Jean-Robert Sedano và Solveig de Ory Montpellier (Pháp) ]] phải|nhỏ|250x250px| Đường hầm dưới đáy Đại Tây Dương (1995), [[Maurice Benayoun, Cài đặt tương tác thực tế ảo:
**Lịch sử học nghệ thuật** là nghiên cứu về các đối tượng thẩm mỹ và biểu hiện thị giác trong bối cảnh lịch sử và phong cách. Theo truyền thống, ngành lịch sử học nghệ
**Nghệ thuật môi trường** là một loạt những hoạt động nghệ thuật từ cách tiếp cận tự nhiên trước kia cho đến các tác phẩm có động cơ sinh thái và chính trị gần đây.
**Hình tượng con ngựa trong nghệ thuật** là hình ảnh của con ngựa trong nghệ thuật, ngựa là chủ đề khá quen thuộc trong văn học, âm nhạc, hội họa, điêu khắc, kiến trúc, chúng
Toán học trong nghệ thuật: Bản khắc trên tấm đồng mang tên _[[Melencolia I_ (1514) của Albrecht Dürer. Những yếu tố liên quan đến toán học bao gồm com-pa đại diện cho hình học, hình
nhỏ|phải|Thai tạng giới [[Mạn-đà-la ()]] nhỏ|phải|Vòng Pháp luân **Nghệ thuật Phật giáo** là sự phản ánh các khái niệm trong đạo Phật dưới các hình thức nghệ thuật khác nhau – nhất là các lĩnh
thumb|[[Vincent van Gogh, tháng 7 năm 1890, _Đồng lúa và những con quạ_.]] **Tâm lý học mỹ thuật** là một lĩnh vực liên ngành nghiên cứu về quan niệm, nhận thức và đặc điểm của
nhỏ|296x296px| Tranh khảm Byzantine là một trong những tác phẩm lừng danh còn sót lại của [[Hagia Sophia ở Constantinople - chân dung của Christ Pantocrator trên các bức tường của phòng trưng bày phương
nhỏ|304x304px|Bức tranh trừu tượng màu nước đầu tiên của [[Wassily Kandinsky|Kandinsky, 1910 ]] **Nghệ thuật Trừu tượng** là trào lưu hội họa đầu thế kỷ 20, vào những năm 1910 đến 1914. Nghệ thuật trừu
**Cảnh quan văn hóa** theo định nghĩa của Ủy ban Di sản Thế giới, là "tài sản văn hóa đại diện cho các công trình kết hợp của thiên nhiên và con người". # "một
**Nghệ thuật Đàng Ngoài thời Lê trung hưng** phản ánh các loại hình nghệ thuật của nước Đại Việt dưới thời Lê trung hưng trong vùng lãnh thổ do chúa Trịnh cai quản (phía bắc
Một số đặc trưng của nghệ thuật Việt Nam: [[Phụ nữ Việt Nam với áo tứ thân, áo dài, nón quai thao đang chơi các nhạc cụ như đàn bầu, tam thập lục, đàn tứ,
nhỏ|[[Carl Theodor Dreyer, ảnh chụp năm 1965, đạo diễn bộ phim năm 1928 - _The Passion of Joan of Arc_, được coi là một bộ phim nghệ thuật điển hình.]] **Phim nghệ thuật** thường là
Một **tác phẩm nghệ thuật** hoặc **đối tượng nghệ thuật** là một vật phẩm có tính thẩm mỹ hoặc một sáng tạo có tính nghệ thuật. Ngoại trừ "tác phẩm nghệ thuật", có thể được
**Champa** có nền văn minh Ấn hóa ở khu vực duyên hải miền Trung Việt Nam ngày nay trong thời gian từ năm 192 đến 1832 sau Công nguyên. Người Chăm có lẽ là những
**Trượt băng nghệ thuật** (tiếng Anh: _figure skating_) là môn thể thao trong đó các cá nhân, đôi hoặc nhóm biểu diễn bằng giày trượt băng trên sân băng. Đây là môn thể thao mùa
**Nghệ thuật Đại Việt thời Lý** phản ánh thành tựu các loại hình nghệ thuật của nước Đại Việt dưới thời nhà Lý, chủ yếu trên lĩnh vực kiến trúc, điêu khắc và âm nhạc.
nhỏ|phải|Họa phẩm nghệ thuật châu Âu nhỏ|phải|Họa phẩm châu Âu nhỏ|phải|Kiến trúc châu Âu **Nghệ thuật Châu Âu** (_Art of Europe_) còn được gọi là **nghệ thuật phương Tây** (_Western art_) bao gồm lịch sử
Các nhà hoạt động xã hội và nghệ sĩ tham gia các cuộc biểu tình ở Hồng Kông năm 2019 – 2020 đã sử dụng tác phẩm nghệ thuật, hội họa, âm nhạc và các
thumb|Từ góc phía trên bên trái theo chiều kim đồng hồ: một bức chân dung tự họa của [[Vincent van Gogh, một bức tượng của người Chokwe ở châu Phi, một phần bức tranh _Birth
nhỏ|phải|Một cổng của [[Nhà thờ Đức Bà Chartres (khoảng năm 1145). Những bức tượng kiến trúc những tác phẩm điêu khắc Gothic sớm nhất và là một cuộc cách mạng trong phong cách và khuôn
thumb|Bức tranh đá Bhimbetka của [[Ấn Độ, Di sản thế giới.]] thumb|Tranh khắc đá ở Gobustan, [[Azerbaijan, có niên đại từ 10.000 trước Công nguyên.]] thumb|Nghệ thuật trên đá ở Balichakra gần thị trấn Yadgir
**Nghệ thuật Thiền tông** Phật giáo là một loại hình nghệ thuật có nguồn gốc từ Thiền tông. Các thiền sư đã mượn các nghệ thuật này để miêu tả những kinh nghiệm hay chứng
Đầu uyên ương bằng đất nung trang trí cung điện thời Trần **Nghệ thuật Đại Việt thời Trần** phản ánh các loại hình nghệ thuật của nước Đại Việt thời nhà Trần, chủ yếu trên
Nghệ thuật của Hy Lạp Cổ Đại đã gây ảnh hưởng rất lớn đến nền văn hóa của nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là trong các lĩnh vực điêu khắc và kiến ​​trúc.
thumb|Một hạm đội đa quốc gia gồm 5 nước trong [[chiến dịch Tự do bền vững trên biển Oman. Năm cột giảm dần, từ trên cùng bên trái xuống dưới cùng bên phải: MM _Maestrale_
thế=Michelangelo's David|nhỏ| _[[David (Michelangelo)|David_   (1504) "Tinh thần nào trống rỗng và mù quáng đến nỗi nó không thể nhận ra sự thật rằng bàn chân còn cao quý hơn giày, và da đẹp hơn
**Nghệ thuật Ý** được phát triển trong bán đảo Ý kể từ thời tiền sử. Trong Đế quốc La mã, Ý là trung tâm của một nền văn hóa nghệ thuật, lần đầu tiên tạo
phải|nhỏ|280x280px| _Khỉ đánh giá Nghệ thuật_, 1889, Gabriel von Max **Phê bình nghệ thuật** là thảo luận hoặc đánh giá về nghệ thuật thị giác. Các nhà phê bình nghệ thuật thường chỉ trích nghệ
**Viện Nghệ thuật Chicago** () (viết tắt là **AIC**) là một bảo tàng mỹ thuật nằm tại công viên Grant Park, thành phố Chicago, Hoa Kỳ. Viện thành lập năm 1879, là một trong những
nhỏ|upright|_Madonna với con trẻ_ vào thế kỷ XIII. **Đức Maria trong nghệ thuật** miêu tả về Đức Maria một mình hoặc cùng với con là Chúa Giêsu. Những hình ảnh này là trung tâm biểu
**Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Toàn quốc** () là lễ phát thưởng thường niên do Tổng thống Việt Nam Cộng hòa sáng lập và điều hành các giai đoạn 1957−1963, 1966−1970, 1971−1975. Mục đích
nhỏ|Tranh Đông Hồ - Lý Ngư Vọng Nguyệt **Phong cách nghệ thuật động vật** (_Animal style_) là một cách tiếp cận trang trí nghệ thuật thị giác được ghi nhận từ Trung Quốc đến Bắc
thế=|nhỏ|350x350px|Thông báo được dán trước cửa một [[thư viện công cộng ở Island Bay, New Zealand rằng nó bị đóng cửa do đại dịch và sẽ miễn tất cả phí trả lại trễ]] Đại dịch
nhỏ| [[Joan Miró, _Dona i Ocell_, 1982, 22 × 3 m (72 × 9,8 ft), Công viên Joan Miró, Barcelona, Tây Ban Nha ]] **Nghệ thuật đương đại** là nghệ thuật ngày nay, được sản
**Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia Praha** (tiếng Anh: _National Gallery Prague_, tiếng Séc: _Národní galerie Praha_, viết tắt là **NGP**), trước đây còn gọi là **Phòng trưng bày Quốc gia ở Praha** (_Národní
**Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam** (LHCHVHNTVN) là tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, là mặt trận của các Hội Văn học nghệ thuật trong cả nước gồm
nhỏ|phải|[[Leonardo da Vinci, _Người đàn bà và con chồn_- Bảo tàng Czartoryski, Kraków, Ba Lan]] Filippo Brunelleschi, Lorenzo Ghiberti và Donatello là những người mở đường cho hướng đi mới trong nghệ thuật có tiền
Dưới đây là danh sách thuật ngữ quần vợt. ## A * **ace**: Thuật ngữ này rất quen thuộc, được hiểu là một pha giao bóng ăn điểm trực tiếp, nhưng với điều kiện là
nhỏ|Tòa nhà chính của Bảo tàng Nghệ thuật Trang trí ở Praha**Bảo tàng Nghệ thuật Trang trí ở Praha** (), thành lập vào năm 1885 nằm trong một dinh thự theo phong cách Tân Phục
nhỏ| [[Torii Kiyomasu, Ichikawa Danjūrō I trong vai Takenuki Gorō. Bản họa kịch sĩ nổi tiếng đầu thế kỷ 18 của trường Torii ]] nhỏ| , bởi [[Hokusai Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan ]] thế=|nhỏ|
**_Người Hobbit: Đại chiến Năm cánh quân_** (tựa gốc: **_The Hobbit: The Battle of the Five Armies_**) là một bộ phim điện ảnh sử thi kỳ ảo của Mỹ công chiếu năm 2014 do Peter
nhỏ|phải|[[Cổ vật chậu trống đồng thời Đông Sơn tại Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh, một trong những hiện vật tiêu biểu cho nghệ thuật chế tác đồng của người Việt, thời
**Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật** là 1 trong 2 lĩnh vực của Giải thưởng Nhà nước, do Chủ tịch nước Việt Nam ký quyết định, tặng thưởng cho những tác giả
phải|nhỏ|401x401px|"Hổ tọa" tác phẩm của Kishi Chikudo khoảng đầy thế kỷ XIX **Hình tượng con hổ** hay **Chúa sơn lâm** đã xuất hiện từ lâu đời và gắn bó với lịch sử của loài người.
thế=Một Võ sư Võ cổ truyền Việt Nam.|nhỏ|Một [[Võ sư Võ cổ truyền Việt Nam.|225x225px]] **Võ thuật** là hệ thống được mã hóa và truyền thống chiến đấu được thực hành vì một số lý
Chạm trổ [[Quan Âm tại Trung Quốc. Nhiều cánh tay của Bồ tát tượng trưng cho khả năng cứu giúp chúng sinh vô tận]] Tượng Quan Âm Cam lồ ở chùa Bổ Đà, Bắc Giang
Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật được trao cho tác giả của các lĩnh vực âm nhạc, văn học, sân khấu, mỹ thuật, nhiếp ảnh, múa, điện ảnh, văn nghệ dân