✨Kiệu bay

nhỏ|Hiện tượng kiệu bay tại lễ hội Làng Mễ Trì, quận [[Nam Từ Liêm, Hà Nội]] Kiệu bay (hay còn gọi là kiệu xoay) là một hiện tượng xảy ra khi kiệu rước trong lễ hội (một phương tiện để di chuyển tượng thần hoặc thần vị từ nơi thờ tự về nơi mở hội) bị xoay chuyển khi đang rước, có thể do vô thức hoặc có ý thức. Hiện tượng này dù được xem là một phần văn hóa tâm linh trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam và thường diễn ra tại các lễ hội làng đầu xuân, nhưng không ít ý kiến giải thích theo chủ nghĩa duy vật rằng đó chỉ là sự ngộ nhận chủ quan hoặc là một hình thức biểu diễn có thể thực hiện được dưới tác động vật lý.

Hiện tượng

Rước kiệu là một hình thức văn hóa dân gian ở Việt Nam. Trong đó, các làng xã (phần lớn ở miền Bắc Việt Nam và Bắc Trung Bộ) thường tổ chức rước kiệu trong hội làng vào dịp Tết, nhằm tôn vinh công trạng của Thành hoàng làng. Theo nghi thức truyền thống, khi kiệu của từng làng tiến vào sân sẽ được các nam thanh niên trẻ trong làng "xô, đẩy, xoay, chạy" vài vòng quanh sân trước khi dừng lại cúi chào ở chính điện.

Hiện tượng kiệu bay xảy ra khi kiệu tự di chuyển, rồi xoay vòng khiến cho người khiêng không kiểm soát được. Người địa phương cho rằng do thần hoặc thánh nhập vào người rước kiệu. Cũng có người tin rằng, có một "nguồn năng lượng huyền bí" nào đó đã giúp những chiếc kiệu này bay. Quan niệm của lễ hội cho rằng làng nào xoay kiệu càng mạnh thì làng đó càng gặp nhiều may mắn trong năm mới. Theo một tờ báo có trụ sở tại Hà Nội, đội rước kiệu di chuyển theo những bước đi mà vị Thánh dẫn. Những người lớn tuổi trong làng gọi đó là "Thánh giáng trên cỗ Long Đình" hay "kiệu bay" và giải thích: "Khi có Thánh ngồi ở trên thì kiệu sẽ nặng còn khi Thánh bay kiệu nhẹ và quay, có thể chạy đi bất cứ đâu". Một nguồn tin cũng cho rằng khi kiệu bay là lúc các đối tượng thờ tự trong kiệu "vui đến cực điểm thăng hoa", qua đó cho thấy "các Thánh chào nhau thể hiện niềm vui hội ngộ".

Người dân sống ở địa phương cho rằng hiện tượng kiệu quay đã có từ lâu. Khi rước kiệu về đình làng, kiệu có dấu hiệu "như đi nhanh hơn". Khi đi về phía miếu, kiệu cứ "đứng yên và quay lại như không muốn đi". Những chiếc kiệu có độ nặng từ 250 đến 300 kg, được trang trí sơn son thếp vàng và chạm trổ kỹ lưỡng, Một số nơi, kiệu được xoay dưới ao hồ hoặc được mang ra biển với một số khu vực giáp biển.

Giải thích

Theo Phó giáo sư, tiến sĩ Lê Quý Đức, nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, hiện tượng kiệu bay là một dạng vô thức tập thể của những người tham gia rước kiệu. Lễ rước kiệu bay đa phần đều nhận được sự ủng hộ và đón nhận với số lượng lớn người dân tham dự. Ở chiều hướng ngược lại, đây bị xem là hành động "nhân danh tâm linh" để phá hoại tài sản của người khác.