Hộ chiếu Việt Nam là hộ chiếu được cấp cho công dân Việt Nam để đi lại quốc tế. Công dân Việt Nam mang hộ chiếu quốc gia được xuất cảnh, nhập cảnh qua các cửa khẩu của Việt Nam không cần thị thực. Hộ chiếu quốc gia là tài sản của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và được sử dụng thay thế Căn cước công dân. Cơ quan quản lý và cấp hộ chiếu cùng các giấy tờ đi lại quốc tế của Việt Nam là Cục Quản lý xuất nhập cảnh thuộc Bộ Công an.

Lịch sử

Nghị định số 389/TTg ngày 27 tháng 10 năm 1959 quy định việc cấp hộ chiếu, do Thủ tướng Phạm Văn Đồng ký là văn bản pháp lý đầu tiên quy định về hộ chiếu Việt Nam. Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quy định chặt chẽ về việc cấp hộ chiếu và quản lý hộ chiếu rất nghiêm ngặt. Các điều kiện của hộ chiếu như thời hạn, đối tượng được cấp, quy định về việc sử dụng chỉ được nới lỏng từ sau Đổi mới.

Hộ chiếu ngoại giao và hộ chiếu công vụ của các nhà ngoại giao [[Việt Nam dân chủ cộng hòa và Cộng hòa miền Nam Việt Nam khi đi đàm phán Hiệp định Paris]]

Nghị định số 389/TTg ngày 27 tháng 10 năm 1959 quy định việc cấp hộ chiếu có các quy định như sau:

Nghị định số 38-CP ngày 22 tháng 2 năm 1966 quy định về việc cấp hộ chiếu công vụ và hộ chiếu phổ thông cho những người đi ra nước ngoài về việc công nêu các trường hợp không được cấp hộ chiếu ngoại giao, các trường hợp được cấp hộ chiếu phổ thông rất hạn chế, và cũng chỉ đi việc công mới được cấp hộ chiếu:

Hơn 30 năm sau, Nghị định số 389/TTg năm 1959 mới hết hiệu lực và được thay thế bởi Nghị định Số 48-CP năm 1993 Về hộ chiếu và thị thực do Thủ tướng Phan Văn Khải ký. Nghị định này chính thức hợp pháp hóa những thủ tục xuất nhập cảnh đã được làm từ lâu nhưng không có văn bản pháp luật quy định, đồng thời thể hiện tinh thần hội nhập quốc tế và chính sách đã thông thoáng hơn rất nhiều về việc đi ra nước ngoài của công dân.

Giấy thông hành do [[Bộ Ngoại giao (Việt Nam)|Bộ ngoại giao cấp cho một người đi du lịch Campuchia năm 1990]]

Hộ chiếu công vụ cấp năm 2001 bắt đầu có ghi: "Hộ chiếu này là tài sản của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Hộ chiếu này có giá trị đi đến tất cả các nước"

Tuy nhiên việc được phép xuất cảnh và xin cấp hộ chiếu vẫn còn rất khó khăn. Nghị định số 24/CP ngày 24 tháng 03 năm 1995 của Chính phủ về thủ tục xuất cảnh, nhập cảnh quy định về việc quyết định cho xuất cảnh (tức là cấp hộ chiếu và thị thực xuất cảnh): Đối với cán bộ Nhà nước phải do Thủ trưởng cấp Bộ và tỉnh quyết định Đối với công dân bình thường phải do Bộ trưởng Bộ Nội vụ quyết định

Nghị định Số 05/2000/NĐ-CP của Chính phủ về xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam năm 2000 tiếp tục có những điều khoản tiến bộ và phù hợp với thông lệ quốc tế về hộ chiếu:

Các quy định hiện hành về hộ chiếu được xác định bởi hai văn bản Nghị định Số 136/2007/NĐ-CP Về xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam và Nghị định Số 94/2015/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 136/2007/NĐ-CP ngày 17 tháng 8 năm 2007 về xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam. Hộ chiếu Việt Nam hiện nay được sản xuất theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) có dòng mã để dùng máy đọc tại các cửa khẩu quốc tế.

Các loại hộ chiếu Việt Nam

Trang thông tin cá nhân của một quyển hộ chiếu phổ thông cấp năm 2001 Các quy định hiện hành về hộ chiếu quốc gia bao gồm: hộ chiếu phổ thông, hộ chiếu công vụ, hộ chiếu ngoại giao được liệt kê lần lượt dưới đây

Hộ chiếu phổ thông

Hộ chiếu phổ thông có giá trị không quá 10 năm tính từ ngày cấp và không được gia hạn. Hộ chiếu phổ thông cấp cho mọi công dân Việt Nam.

• 01 tờ khai “Đề nghị cấp Giấy thông hành nhập xuất cảnh” theo mẫu;

• 02 ảnh mới chụp, cỡ 4x6cm, mặt nhìn thẳng, đầu để trần, phông nền màu trắng, trong đó 01 ảnh dán vào tờ khai.

• Đối với trẻ em dưới 14 tuổi, tờ khai phải do bố, mẹ hoặc người giám hộ khai và ký thay, nộp kèm theo bản sao giấy khai sinh và bản sao giấy tờ chứng minh quan hệ giữa trẻ em với người giám hộ. Tờ khai phải có xác nhận của Công an xã, phường, thị trấn nơi trẻ em thường trú hoặc tạm trú và đóng dấu giáp lai ảnh.

• Người nộp hồ sơ đề nghị cấp Giấy thông hành nhập xuất cảnh phải xuất trình Giấy chứng minh nhân dân để kiểm tra, đối chiếu.

Trường hợp cấp lại Giấy thông hành nhập xuất cảnh thì phải nộp lại giấy thông hành đã được cấp, nếu giấy đó còn thời hạn.

*Nơi tiếp nhận hồ sơ đề nghị cấp giấy thông hành xuất, nhập cảnh:

• Công dân Việt Nam có nhu cầu cấp Giấy thông hành nhập xuất cảnh, nộp hồ sơ tại Phòng Quản lý xuất nhập cảnh Công an tỉnh biên giới tiếp giáp Trung Quốc. (Cụ thể là Phòng Quản lý xuất nhập cảnh Công an các tỉnh: Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Điện Biên)

• Thời hạn giải quyết thủ tục cấp Giấy thông hành nhập xuất cảnh là 03 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

• Người được cấp giấy thông hành nhập xuất cảnh phải nộp lệ phí theo quy định của Bộ Tài chính.(50.000 đồng/giấy)

Hiện nay tại các khu vực gần cửa khẩu sang Trung Quốc có các dịch vụ làm giấy thông hành nhập xuất cảnh nhanh chóng, tiện lợi.

Nội dung trong Hộ chiếu

Hộ chiếu Việt Nam gồm 48 trang và hai trang bìa có ghi chú.

Trang bìa đầu tiên của Hộ chiếu Việt Nam có ghi như sau:

và phần dịch sang tiếng Anh là:

Trang thông tin trên hộ chiếu Việt Nam phổ thông cấp năm 2011 Trang thứ hai là trang cung cấp thông tin nhận dạng, gồm ảnh và các thông tin như sau

Loại (hộ chiếu)

Mã số (quốc gia)

Số hộ chiếu

Họ

Chữ đệm và tên

Quốc tịch

Ngày sinh

Giới tính

Nơi sinh

Số ĐDCN, CMND

Ngày cấp

Ngày hết hạn

Dòng mã để máy đọc

Hộ chiếu điện tử

Năm 2010, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án Sản xuất và phát hành hộ chiếu điện tử Việt Nam nhằm cải cách hành chính trong công tác quản lý xuất nhập cảnh của cán bộ, công chức, công dân. Thời gian thực hiện Đề án: 4 năm, chia 2 giai đoạn:

a) Giai đoạn I (2 năm, từ tháng 01 năm 2011 đến tháng 12 năm 2012): đầu tư cho sản xuất và phát hành hộ chiếu điện tử ở trong nước.

b) Giai đoạn II (2 năm, từ tháng 01 năm 2013 đến tháng 12 năm 2014): đầu tư cho mở rộng phát hành hộ chiếu điện tử ra các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài và triển khai việc kiểm soát hộ chiếu điện tử tại các cửa khẩu.

Tuy nhiên đến nay vẫn chưa hề có một thông tin nào về việc phát hành Hộ chiếu điện tử Việt Nam hay việc hủy bỏ đề án được Bộ Công an công bố. Chỉ có một số rất ít cơ quan báo chí đã lên tiếng về vấn đề này.

c) Việt Nam chuẩn bị chuyển sang sử dụng hộ chiếu gắn chip điện tử, nâng tầm cuốn hộ chiếu với công nghệ tiên tiến. Cụ thể, các công dân Việt Nam khi đủ 14 tuổi có quyền chọn hộ chiếu gắn chíp điện tử. Riêng các công dân dưới 14 tuổi vẫn sẽ sử dụng hộ chiếu phổ thông mà không có gắn chíp. Hình thức hộ chiếu mới này sẽ được áp dụng từ 01/07/2020 tới. Loại hộ chiếu này không bắt buộc mà tùy thuộc vào lựa chọn của những người xuất nhập cảnh có nhu cầu hay không. Với hộ chiếu có gắn chíp, các nội dung về cá nhân sở hữu sẽ được mã hóa vào chíp, bao gồm cả chữ ký số của người cấp. Điều này không chỉ thuận lợi hơn cho công dân trong việc làm thủ tục xuất nhập cảnh, mà còn tạo điều kiện cho việc xét cấp thị thực, nhập các nước dễ dàng hơn.

Từ ngày 14/08/2021, công dân Việt Nam được cấp hộ chiếu gắn chip điện tử. Trong đó, hộ chiếu gắn chip điện tử phổ thông sẽ được chuyển từ màu xanh lá đậm sang màu xanh tím, bên trong được in chìm các hình ảnh cảnh đẹp của Việt Nam.

Tranh cãi

nhỏ|Phiên bản hộ chiếu đã được "cập nhật" và phát hành từ đầu năm 2023 với một số thay đổi về thiết kế, bố trí và đáng lưu tâm nhất là sự trở lại của phần "nơi sinh". Từ tháng 7 năm 2022, Cục Quản lý Xuất nhập cảnh (Bộ Công an) cấp hộ chiếu phổ thông không gắn chip theo mẫu mới cho người dân. Mẫu hộ chiếu này có 50 trang bao gồm 2 trang bìa màu tím than. Bộ Công an nhấn mạnh mẫu hộ chiếu phổ thông loại mới có nhiều cải tiến hơn so với mẫu cũ về trang trí, kỹ thuật và mức độ bảo mật. Ngoài ra, những địa danh nổi tiếng, đặc trưng nhất của Việt Nam như đền Hùng, vịnh Hạ Long, cố đô Huế, phố cổ Hội An, thánh địa Mỹ Sơn, bến cảng Nhà Rồng, cột cờ Lũng Cú... được in lên các trang bên trong hộ chiếu.

Tuy nhiên hộ chiếu mới không ghi nơi sinh ở dạng chữ như hộ chiếu cũ. Để tra nơi sinh phải tra cứu 3 chữ số đầu trong số định danh cá nhân trong bảng mã tỉnh thành. Do đó một số quốc gia đã tạm dừng cấp thị thực và/hoặc từ chối nhập cảnh cho người có hộ chiếu Việt Nam mẫu mới:

Ngoài ra Hoa Kỳ, Pháp, Bỉ, Hà Lan, Luxembourg yêu cầu người xin thị thực phải dùng hộ chiếu có bổ sung thông tin nơi sinh.