Đường sắt Bắc - Nam hay đường sắt Thống Nhất là tuyến đường sắt bắt đầu từ thủ đô Hà Nội và kết thúc tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đường sắt Bắc - Nam chạy gần song song với Quốc lộ 1, có nhiều đoạn gặp nhau, nhất là tại các tỉnh.
Tổng chiều dài toàn tuyến: 1.726 km, khổ rộng 1 m; đi qua các tỉnh và thành phố sau: Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh.
Cùng với tuyến đường sắt Hà Nội - Đồng Đăng, tuyến đường sắt Bắc - Nam là một phần của hệ thống tuyến đường sắt xuyên lục địa Á - Âu.
Lịch sử
nhỏ|Ga Hà Nội năm 2023
nhỏ|Ga Sài Gòn năm 2011
nhỏ|Đoàn tàu TN5 trên tuyến Bắc Nam, khu gian Văn Điển - Thường Tín
Từ năm 1881, Pháp đã bắt đầu xây dựng tuyến đường sắt tại Việt Nam. Việc xây dựng tuyến đường sắt Trans - Indochinois (Xuyên Đông Dương) hoàn thành ngày 1 tháng 10 năm 1936. Ngày hôm sau, 2 tháng 10 là ngày chính thức khánh thành tuyến đường sắt Bắc - Nam (từ Hà Nội đến Sài Gòn với chiều dài dài 1.730 km (Trước năm 1975, Ga Hòa Hưng không phải là ga cụt mà nó còn kéo dài đến Ga Sài Gòn cũ ở chợ Bến Thành, sau năm 1975 thì ga Sài Gòn dời về ga Hòa Hưng và đoạn đường sắt đi Ga ở chợ Bến Thành thì bị chôn vùi và biến thành đường Nguyễn Thượng Hiền và đường Nguyễn Phúc Nguyên hiện nay còn ga cũ thì bị biến thành công viên 23/9, còn ga Hòa Hưng thì bị chặn cụt lại nên còn 1.726 km).
Những toa xe dùng lúc bấy giờ là voitures-couchettes, có toa voiture-restaurant chạy máy lạnh. Đầu máy thường là máy Mikado.
Để làm đường sắt ở Đông Dương, thuộc địa Đông Dương đã phải vay của chính quốc Pháp 200 triệu Franc (theo thời giá khi đó) để làm đường sắt xuyên Việt (sách "Xứ Đông Dương" của toàn quyền Paul Doumer). Khoản nợ đó người Đông Dương phải trả thông qua các sắc thuế nộp cho Pháp. Như vậy, những gì người Pháp đã xây dựng ở Việt Nam thực chất không phải do họ bỏ tiền ra, mà là do chính người Việt phải chi trả.
1955-1975
nhỏ|Lễ Khánh thành ngày tái lập đường xe lửa Xuyên Việt (Sài Gòn - Đông Hà) năm 1959
Sau Chiến tranh thế giới thứ 2 rồi Chiến tranh Việt - Pháp bùng nổ thì đoạn đường phía Nam vĩ tuyến 17 vào thập niên 1950, khoảng 1/3 bị hư hại nặng, không sử dụng được. Còn lại là 2 đoạn từ Đông Hà vào Đà Nẵng và từ Sài Gòn ra Ninh Hòa. Việc tái thiết kéo dài 4 năm dưới thời Đệ Nhất Cộng hòa Việt Nam cho đến năm 1959 thì xe lửa mới chạy được suốt từ Sài Gòn ra Đông Hà, lần đầu tiên sau 12 năm gián đoạn. Số liệu năm 1959 cho biết hệ thống đường sắt chuyên chở 2.658.000 lượt khách và 440.000 tấn hàng hóa. Số lượng sau đó giảm nhiều vì tình hình an ninh.
Tính đến năm 1971-1972 thời Đệ Nhị Cộng hòa Việt Nam thì tổng cộng có 1.240 km đường sắt nhưng chỉ có 57% sử dụng được. Tổng lượng hành khách và hàng hóa chuyên chở bằng đường sắt giảm nhiều so với thập niên trước nhưng cũng tăng dần:
Sở Hỏa xa Việt Nam (tiếng Pháp: Regie des Chemins de fer du Viêt Nam) thuộc Bộ giao thông và bưu điện chính quyền Việt Nam Cộng Hòa điều hành các tuyến tàu và tiếp tục dùng đầu máy Mikado của Nhật Bản (KB87), tăng thêm máy của General Electric chạy bằng diesel.
Tồn tại: Hiện tuyến đường sắt có tốc độ lưu thông thấp nhất thế giới do chạy qua nhiều đô thị đông dân cư, qua nhiều đèo có khúc cua gấp, giao cắt với đường bộ nhiều, đường đơn, đặc biệt là khổ đường hẹp (1 m).
Ngày 7 tháng 1 năm 2002, Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải đã phê duyệt "Quy hoạch tổng thể phát triển ngành giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2020".
Cầu đường sắt Chiêm Sơn, Quảng Nam.
Kế hoạch nâng cấp
phải|nhỏ|Đường sắt Việt Nam năm 2005
Nội dung và quy mô các yếu tố chính của Quy hoạch:
Giao thông vận tải đường sắt cần chiếm tỷ trọng 25% - 30% về tấn và tấn - km, 20% - 25% về hành khách và hành khách - km trong tổng khối lượng vận tải của toàn ngành giao thông vận tải đến năm 2020 có tỷ trọng vận chuyển hành khách đô thị bằng đường sắt đạt ít nhất là 20% khối lượng hành khách tại các thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.
Duy trì khổ đường sắt hiện tại, gồm các khổ đường 1.000 mm, 1.435 mm và đường lồng (1.000 mm và 1.435 mm) để nâng cấp, cải tạo đạt cấp kỹ thuật. Khi xây dựng các đoạn, tuyến đường sắt mới phải phù hợp và kết nối thuận tiện với khổ đường sắt hiện có ở khu vực đó. Riêng đường sắt cao tốc Bắc - Nam xây dựng theo tiêu chuẩn khổ đường 1.435 mm.
Cầu đường sắt Kỳ Lam, [[Điện Bàn, Quảng Nam.]]
Phát triển phương tiện vận tải đường sắt theo hướng đa dạng với cơ cấu hợp lý, đổi mới sức kéo và sức chở theo hướng hiện đại, giảm chi phí, hạ giá thành, chú trọng phát triển các đoàn tàu tốc độ cao, tàu tự hành, tàu chở container... áp dụng công nghệ tiên tiến trong vận tải và đóng mới phương tiện nhằm tăng tốc độ chạy tàu để đến năm 2020, tốc độ tàu hàng đạt 80 km/h và tốc độ tàu khách đạt 120 km/h trở lên.
Những tiêu chuẩn kỹ thuật chủ yếu do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải quy định sau khi thống nhất với các cơ quan liên quan và phù hợp với quy định hiện hành.
Đầu tư cơ sở hạ tầng đến năm 2020:
-
Nâng cấp các tuyến đường hiện có vào cấp kỹ thuật quy định và xây dựng mới một số đoạn, tuyến, các đường nhánh nối với cảng, khu công nghiệp, khu kinh tế trọng điểm trong cả nước và kết nối với các tuyến hiện tại ưu tiên nâng cao năng lực và hiện đại hóa trục Bắc - Nam, trục Đông - Tây tiến hành điện khí hóa tuyến Hà Nội - Hải Phòng để làm cơ sở phát triển sức kéo điện cho giai đoạn sau.
-
Đồng thời với việc xây dựng đường sắt đô thị ở thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh phải tiến hành xây dựng mới và đồng bộ các nhà ga, các cơ sở sửa chữa, vận dụng đầu máy - toa xe.
-
Làm mới hệ thống: thông tin cáp quang, tổng đài điện tử số, tín hiệu bán tự động tiến tới tự động, ghi điện khí tập trung, dừng tàu tự động, hệ thống cảnh báo đường ngang tự động... Tham gia thị trường viễn thông chung để tận dụng hết năng lực của ngành đường sắt.
-
Quy hoạch sắp xếp lại để phát triển các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng, phụ tùng, phụ kiện cơ khí phục vụ sửa chữa, bảo trì và làm mới cơ sở hạ tầng đường sắt.
-
Nâng cấp, làm mới để từng bước hoàn chỉnh hệ thống nhà ga hành khách, ga hàng hóa ở các khu vực trọng điểm đặc biệt lưu ý các ga hành khách tại trung tâm Thủ đô Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh vừa là ga trung tâm của đường sắt vừa là đầu mối trung chuyển, kết nối các loại phương tiện vận tải, đồng thời là trung tâm dịch vụ đa năng.
Hoàn thành việc nâng cấp các tuyến đường sắt để đạt cấp kỹ thuật quốc gia và khu vực, xây dựng thêm một đường để thành đường đôi và điện khí hóa các tuyến Hà Nội - Vinh, Sài Gòn - Nha Trang, tiếp tục xây dựng các tuyến đường sắt mới để tạo thành mạng lưới đường sắt đồng bộ, hoàn chỉnh đạt tiêu chuẩn hiện đại. Trên trục Bắc - Nam, ngoài tuyến đường sắt Thống Nhất hiện có cần xây dựng thêm một tuyến đường đôi riêng biệt chạy tàu khách cao tốc Bắc - Nam khổ đường 1.435 mm để giảm thời gian chạy tàu từ Hà Nội đến thành phố Hồ Chí Minh xuống dưới 10 giờ và có khả năng kết nối với đường sắt liên vận quốc tế. Tiếp tục xây dựng đường sắt vành đai, nội đô ở các thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và một số thành phố lớn khác để tạo thành mạng lưới giao thông đô thị hoàn chỉnh và đồng bộ.
Những mác tàu Khách
Dịch vụ vận chuyển hàng hóa
|-
! Train
! From
! To
! Notes
|-
|}
Nhà ga
An toàn
Theo báo cáo của ngành đường sắt Việt Nam, 10 tháng đầu năm 2009 đã xảy ra 431 vụ tai nạn đường sắt, làm chết 166 người, bị thương 319 người. Hiện, có gần 6.000 đường ngang giao cắt giữa đường bộ và đường sắt, trong đó có hơn 4.500 điểm giao cắt dân sinh, nhiều điểm không có rào chắn, biển báo. Riêng 2 thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội có trên 4.100 điểm vi phạm với diện tích bị lấn chiếm gần 1,5 triệu m².
👁️
5 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Đường sắt Bắc - Nam** hay **đường sắt Thống Nhất** là tuyến đường sắt bắt đầu từ thủ đô Hà Nội và kết thúc tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đường sắt Bắc - Nam
Logo của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam ** Đường sắt Việt Nam** là một trong những ngành công nghiệp lâu đời của Việt Nam. Ngành Đường sắt Việt Nam ra đời năm 1881
**Ga Phong Phú** là một nhà ga xe lửa nằm tại xã Phong Phú, huyện Tuy Phong, Bình Thuận. Ga Phong Phú nằm giữa hai ga là ga Sông Lòng Sông và ga Sông Mao.
nhỏ|234x234px|[[Ga Hà Nội, điểm đầu của đường sắt Bắc Nam]] Dưới đây là danh sách các nhà ga thuộc tuyến đường sắt Thống Nhất (Bắc – Nam): ## Từ Hà Nội đến Ninh Bình !
thumbnail|Bảng thông tin tuyến T5/6, bên trên viết "[[Ga Đồng Đăng|Đồng Đăng–Bắc Kinh Tây"]] **Đường sắt Bắc Kinh - Nam Ninh - Hà Nội** () là một tuyến đường sắt liên vận quốc tế giữa
nhỏ|Mốc Km35 Đường sắt Bắc Hồng-Văn Điển thuộc xã [[Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì]] **Đường sắt Bắc Hồng – Văn Điển** là một tuyến đường sắt thuộc ngành đường sắt Việt Nam được xây
**Cầu Bình Lợi** là một cây cầu bắc qua sông Sài Gòn trên tuyến đường sắt Bắc Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh, nối liền quận Bình Thạnh và thành phố Thủ Đức. Cầu
**Ga La Khê** là một nhà ga xe lửa tại xã Hương Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình. Nhà ga là một điểm trên tuyến đường sắt Bắc Nam, nằm giữa ga Phúc Trạch
**Ga Lương Sơn** là một nhà ga xe lửa tại xã Vĩnh Lương, thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Nhà ga là một điểm trên tuyến đường sắt Bắc Nam tiếp nối sau ga
**Ga Trung Hòa** là một nhà ga xe lửa ở xã Trung Hòa, huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai. Nhà ga là một điểm trên tuyến Đường sắt Bắc Nam và nối ga Dầu Giây
**Đường sắt Bắc Kinh – Quảng Châu** (tiếng Hoa: 京广铁路/京廣鐵路, hay 京广线/京廣線) (Kinh – Quảng thiết lộ) là một tuyến đường sắt huyết mạch ở Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, nối ga Bắc Kinh
nhỏ|221x221px|[[Đường sắt Bắc Nam tại Việt Nam, hiện nay tuyến đường sắt chính này vẫn sử dụng loại khổ hẹp]] Một **đường sắt khổ hẹp** là một tuyến đường sắt có khổ đường hẹp hơn
**Đường sắt Nhà nước Triều Tiên** (조선민주주의인민공화국 철도성, _ Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk Ch'ŏldo_, thường được gọi là 국철, _Kukch'ŏl_, "State Rail") là bộ phận điều hành của Bộ Đường sắt Bắc Triều Tiên và
**Đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông** (ký hiệu toàn tuyến là **CT.01**) là tên gọi thông dụng nhất của một tuyến đường cao tốc thuộc hệ thống đường cao tốc của Việt Nam
**Đường sắt cao tốc Bắc – Nam** hay **Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam** là một trong những dự án chiến lược của Đường sắt Việt Nam (ĐSVN). Dự án đã được Thủ tướng
**Đường sắt Sài Gòn – Lộc Ninh** là tuyến đường sắt đã ngưng sử dụng, nối từ Sài Gòn đến Lộc Ninh. Được xây dựng từ thời Pháp thuộc, nối với đường sắt Bắc Nam
**Đường sắt Hà Nội – Đồng Đăng** (trước năm 1978 gọi là **Đường sắt Hà Nội – Mục Nam Quan**) là một tuyến đường sắt liên vận quốc tế nối Hà Nội với các tỉnh
**Đường cao tốc Bắc – Nam phía Tây** (ký hiệu toàn tuyến là **CT.02**) là tên gọi thông dụng nhất của một tuyến đường cao tốc thuộc hệ thống đường cao tốc của Việt Nam,
**Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt** hay **đường sắt Phan Rang – Đà Lạt** là một tuyến đường sắt đã ngưng sử dụng, từng nối Đà Lạt với tuyến đường sắt Bắc Nam tại
**Đội bóng đá Tổng cục Đường sắt**, hay đội **Đường sắt Việt Nam**, là một đội bóng đá bán chuyên nghiệp nổi tiếng tại Việt Nam từ năm 1956 đến khi bị giải thể vào
phải|nhỏ|Cầu Đà Rằng nhìn từ [[núi Nhạn]] **Cầu Đà Rằng** là một cây cầu bắc qua sông Đà Rằng (sông Ba) trên tuyến đường sắt Bắc Nam tại thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên,
nhỏ|Cầu đường sắt nằm trên tuyến [[Đường sắt Bắc Nam đoạn đi qua Nha Trang, Khánh Hòa, Việt Nam ]] Là công trình thuộc lĩnh vực **đường sắt** nối liền 2 hay nhiều điểm khác
**Đường sắt Vũng Áng – Mụ Giạ** là một tuyến đường sắt dự án nối từ Vũng Áng đến Mụ Giạ. Tuyến đường dài 187 km được xây dựng từ thời Pháp thuộc, nối với đường
**Đường sắt Phủ Lý - Thịnh Châu** là một tuyến nhánh với điểm đầu xuất phát từ ga Phủ Lý, tách khỏi tuyến đường sắt Bắc Nam, đi về phía tây thành phố Phủ Lý
**Đường sắt Tân Ấp - Xóm Cục** là một tuyến đường sắt và cáp treo được xây dựng từ thời Pháp thuộc, nối với đường sắt Bắc Nam tại ga Tân Ấp đến Ga Xóm
**Đường sắt Đà Nẵng – Hội An** là một tuyến đường sắt kiểu Decouville nối Đà Nẵng với Hội An hoạt động từ năm 1905 đến 1916 để thay thế cho sông Cổ Cò bị
**Đường sắt Cầu Giát – Nghĩa Đàn** là một tuyến đường sắt có tổng chiều dài là 30 km được xây dựng năm 1966 thuộc tỉnh Nghệ An, Việt Nam. Tuyến đường sắt này bắt đầu
**Đầu máy lớp 141** là dòng đầu máy hơi nước khổ 1 mét (1.000mm) được sử dụng trên Đường sắt Việt Nam. Về mặt cơ học, chúng rất giống với các đầu máy lớp 231-500
**Đường sắt Diêu Trì – Quy Nhơn** là một tuyến nhánh của tuyến đường sắt Bắc Nam thuộc địa phận tỉnh Bình Định. ## Thông tin kỹ thuật Đường sắt Diêu Trì – Quy Nhơn
thumb|Bản đồ mạng đường sắt với các đường thông thường được nâng cấp hoặc xây dựng để phù hợp với CRH được hiển thị bằng màu cam (), đường cao tốc thứ cấp màu xanh
thumb|Tại [[Los Angeles, quá trình mở rộng hệ thống giao thông công cộng được thúc đẩy phần lớn nhờ đường sắt nhẹ.]] **Đường sắt nhẹ** (tiếng Anh: _light rail_ hoặc _light rail transit_, viết tắt
nhỏ|Tàu cao tốc [[ICE (Intercity-Express) tại Đức]] nhỏ|phải|[[E5 Series Shinkansen|E5 Series Shinkansen tại Nhật Bản]] nhỏ|phải|[[Intercity-Express|ICE thế hệ thứ ba do Đức thiết kế trên tuyến đường sắt cao tốc Köln–Frankfurt]] **Đường sắt cao tốc**
**Cảng Sài Gòn 0–2 Tổng cục Đường sắt**, được biết đến với tên gọi **Trận cầu đoàn tụ** (ở Việt Nam) hay **Trận cầu thống nhất** (theo cách gọi của báo chí nước ngoài), là
**Đường sắt đô thị Hà Nội** () là hệ thống đường sắt đô thị của thành phố Hà Nội. Hệ thống được vận hành bởi Công ty Đường sắt Hà Nội (Hanoi Metro Company –
thumb|Khung cảnh nhìn về phía bắc của hệ thống [[Chicago 'L' từ ga Adams/Wabash trong khu vực Chicago Loop]] **Đường sắt đô thị** () là một thuật ngữ rộng để chỉ nhiều loại hình hệ
**Đường sắt Kép – Lưu Xá** là một tuyến đường sắt Việt Nam. Đây là một trong hai tuyến đường sắt khổ rộng hoàn toàn là 1435 mm duy nhất tại Việt Nam cùng với Đường
**Tuyến 3: Trôi – Nhổn – Ga Hà Nội – Hoàng Mai** là tuyến đường sắt đô thị đang được xây dựng và là một phần của hệ thống mạng lưới Đường sắt đô thị
**Đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho** là tuyến đường sắt đầu tiên của Việt Nam cũng là tuyến đường sắt đầu tiên của Đông Dương, được xây dựng vào năm 1881. Đây cũng là
**Đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh** (, tên viết tắt là _HCMC Metro_) là hệ thống đường sắt đô thị đang xây dựng tại Thành phố Hồ Chí Minh. Dự án là
**Vận tải đường sắt ở Đài Loan** là mạng lưới đường sắt dài 1691,8 km (tính đến năm 2015). Mặc dù không còn chiếm ưu thế như trước, vận tải đường sắt vẫn rất quan trọng
**Hệ thống đường sắt Ý** là một trong những loại hình giao thông quan trọng nhất của cơ sở hạ tầng của Ý, với tổng chiều dài là trong đó chiều dài các tuyến hiện
**Tuyến đường sắt Hải Phòng – Vân Nam** (tiếng Trung: 滇越铁路) là tuyến đường sắt nối Hải Phòng với thành phố Côn Minh, thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Tuyến đường sắt khổ hẹp (1.000
**Ga Phú Diễn** là một nhà ga xe lửa tại quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. Là 1 ga thuộc tuyến đường sắt Bắc Hồng - Văn Điển, có lý trình Km 15+050,
**Đường sắt Thái Nguyên – Quảng Ninh** là một tuyến đường sắt thuộc Đường sắt Việt Nam. Điểm đầu của nó là ga Thái Nguyên cắt ngang với tuyến đường sắt Hà Nội - Thái
Tuyến **đường sắt liên thành phố Bắc Kinh - Thiên Tân** () là tuyến đường sắt cao tốc chỉ dành cho hành khách chạy tuyến 117 km (72,7 dặm) giữa Bắc Kinh và Thiên Tân. Chính
**Đường sắt xuyên Siberia** (tiếng Nga: _Транссибирская железнодорожная магистраль_) là đường sắt xuyên lục địa Á-Âu, đi từ Moskva đến Vladivostok. ## Lịch sử Tháng 3 năm 1891, Nikolai II, người sau này trở thành
nhỏ|Một đoàn tàu tại ga Thiên Tân **Đường sắt liên thành phố Bắc Kinh – Tân Hải** (Binhbin), còn được gọi là tuyến đường sắt liên tỉnh Bắc Kinh thứ hai, là một tuyến đường
**Cầu Ghềnh** (hay còn gọi là **cầu Gành** hoặc **cầu Đồng Nai Lớn**) là một chiếc cầu bắc qua sông Đồng Nai, nối phường Bửu Hòa và phường Hiệp Hòa (tức cù lao Phố) tại
**Đường sắt Quốc gia Canada** (tiếng Anh: **Canadian National Railway Company**; tiếng Pháp: **Compagnie des Chemins de Fer Nationaux du Canada**; viết tắt: **CN** (, )) là một công ty đường sắt cấp I, có
thumb|right|[[Tàu điện ngầm Glasgow]] thumb|right|[[Rapid Rail|Rapid KL – Tuyến Kelana Jaya]] thumb|right|[[Tuyến Văn Hồ (Tuyến Nâu), Đường sắt đô thị Đài Bắc]] thumb|[[Tuyến 3 Scarborough trước đây của hệ thống tàu điện ngầm Toronto được