✨Danh sách Hành cung Bá tước xứ Rhein

Các tuyển hầu tước xứ Pfalz (Tiếng Đức: Kurfürst von der Pfalz) cai trị nhà nước Kurpfalz thuộc vương quốc Đức và sau là đế quốc La Mã Thần thánh từ năm 915 đến năm 1803. Những người giữ chức danh này đều là thành viên của một nhóm nhỏ các tuyển hầu tước tham gia vào việc bầu chọn hoàng đế La Mã Thần thánh; trong khi các hành cung bá tước đứng đầu các nhà nước nhỏ hơn thì không được tham gia vào sự kiện này.

Hành cung Bá tước xứ Lotharingia, 915 – 1085

nhỏ|200x200px|Otto I xứ Lotharingia, sau là [[công tước xứ Schwaben với tên hiệu là Otto II.]] Nhà nước Pfalz nổi lên từ Hành cung Bá quốc xứ Lotharingia, nhà nước tồn tại đến thế kỷ thứ 10.

• Wigeric xứ Lotharingia, bá tước xứ Bidgau (c. 915/916 – 922)
• Godfrey, bá tước xứ Jülichgau (c. 940)

Nhà Ezzonen

Trong thế kỷ thứ 11, nhà nước Pfalz được cai trị bởi gia tộc Ezzonen, những người lúc này sở hữu một số công quốc nằm rải rác dọc hai bờ sông Rhine. Những lãnh thổ này nằm tập trung hơn ở vùng Köln-Bonn, nhưng mở rộng dần về phía Nam các sông Mosel và Nahe. Điểm cực Nam của vùng lãnh thổ mà gia tộc cai trị nằm gần thành Alzey.

• Hermann I xứ Lotharingia, 945 – 996
• Ezzo xứ Lotharingia, 996 – 1034
• Otto I xứ Lotharingia, 1034 – 1045
• Heinrich I xứ Lotharingia, 1045 – 1060/1061
• Hermann II xứ Lotharingia, 1061/1064 – 1085 (Anno II, Tổng giám mục Köln nắm quyền giám hộ đến năm 1064)

Hành cung Bá tước vùng Rhine, 1085 – 1214

nhỏ|216x216px|Heinrich III Jasomirgott, Hành cung Bá tước vùng Rhine từ khoảng năm 1140 đến năm 1141, sau trở thành [[Danh sách quân chủ Áo|công tước Áo.]] nhỏ|150x150px|Heinrich V, Hành cung Bá tước xứ Rhine đầu tiên đến từ nhà Welf. Từ năm 1085, sau cái chết của bà tước nhà Ezzonen cuối cùng là Hermann II, xứ Pfalz để mất nhiều lãnh thổ quan trọng ở phần Lotharingia. Lúc này vùng lãnh thổ nằm dưới quyền cai trị của họ thu hẹp dần chỉ còn lại một số bá quốc nằm dọc sông Rhine, do đó nhà nước có tên gọi mới là Hành cung Bá quốc vùng Rhien.

• Heinrich II xứ Laach, 1085 – 1095
• Siegfried xứ Ballenstedt, 1095 – 1113
• Gottfried xứ Calw, 1113 – 1129
• Wilhelm I xứ Ballenstedt, 1129 – 1140
• Otto II xứ Salm, 1140
• Heinrich III Jasomirgott, 1140 – 1141
• Hermann III xứ Stahleck, 1142 – 1155/1156

Hành cung Bá tước nhà Staufer

Vị hành cung bá tước cha truyền con nối của vùng Rhine đầu tiên là Konrad xứ Hohenstaufen, em trai hoàng đế Friedrich Barbarossa. Những vùng lãnh thổ theo kèm với tước vị cha truyền con nối này bắt nguồn từ những vùng đất mà nhà Staufer nắm giữ ở những vùng như Rhineland và Franken (các nhánh khác của gia tộc này được nhận những vùng đất khác bao gồm cả xứ Schwaben và Franche-Comté). Các vùng đất này có nguồn gốc từ tổ tiên xa xưa, từ các hoàng đế nhà Salier, và cũng một phần từ các vùng đất bên tổ tiên nhà ngoại của Konrad, tức vùng Saarbrücken. Điều này giải thích việc cạnh tranh thừa kế bao gồm các vùng đất như Thượng và Hạ Lorraine trong các thế kỷ sau đó.

• Konrad xứ Staufen, 1156 – 1195

Hành cung Bá tước nhà Welf

Năm 1195, nhà Welf cai trị xứ Pfalz thông qua cuộc hôn nhân với Agnes, con dâu của nhà Staufen.

• Heinrich V nhà Welf, 1195 – 1213
• Heinrich VI nhà Welf, 1213 – 1214

Nhà Wittelsbach cai trị xứ Pfalz: Chức vị Tuyển hầu tước (1214 – 1803)

Trong cuộc hôn nhân giữa Agnes, con dâu tương lai nhà Welf vào đầu thê kỷ thứ 13, phần lãnh thổ mà gia tộc cai trị được chuyển qua cho các công tước xứ Bayern của nhà Wittelsbach, những người cũng đồng thời là hành cung bá tước xứ Bayern. Sau đó, trong quá trình mà phân chia lãnh thổ cai trị của công tước xứ Thượng Bayern Ludvík II năm 1294, nhánh lớn nhà Wittelsbachs tiến đến cai trị đồng thời các xứ Rhien Pfalz và phần lãnh thổ nằm ở phía Bắc sông Danube (vùng Nordgau) nằm tập trung quanh thành phố Amberg thuộc xứ Bayern. Với lý do gắn bó mật thiết với vùng lãnh thổ Rhien Pfalz, cái tên Thượng Pfalz (Oberpfalz) trở nên phổ biến từ đầu thế kỷ 16, nhằm phân biệt với Hạ Pfalz nằm dọc sông Rhine.

Sắc chỉ Vàng năm 1356, với ý đồ vượt qua các kế ước bên trong nhà Wittelsbach, vượt mặt nhà nước Bayern, công nhận vùng Pfalz là môt tuyển hầu quốc thế tục. Các Bá tước cũng được trao cho chức vụ cha truyền con nối là Erzamt của Đế quốc và Cha xứ Đế quốc (Reichsverweser) xứ Franken, Schwaben, vùng Rhine và Nam Đức. Từ ngoài khoảng thời đó ra, các Hành cung Bá tước vùng Rhine thường được biết đến với tên gọi khác là Hành cung Tuyển hầu tước (Kurfürst von der Pfalz). Vị trí của tuyển hầu tước đã tồn tại trước đó (ví dụ như hai vị vua Đức đối nghịch được lưạ chọn năm 1257 là Richard xứ Cornwall và Alfonso X xứ Castilla), mặc dù không rõ là chức vụ được ghi nhận sớm nhất là từ thời gian nào.

Đến khoảng đầu thế kỷ 16, liên quan đến vấn đề phân chia lãnh thổ giữa các nhánh khác nhau của dòng họ, nhánh nhỏ hơn gia tộc Wittelsbachs của nhà nước Pfalz nổi lên và cai trị một số khu vực như Simmern, Kaiserslautern, Zweibrücken ở Hạ Pfalz và Neuburg cùng Sulzbach ở Thượng Pfalz. Nhà nước Kurpfalz, lúc này cai trị chủ yếu ở vùng Heidelberg, cải đạo sang giáo hội Luther vào những năm 1530 và giáo hội Calvin vào khoảng những năm 1550 của thế kỷ 16.

Nhà Wittelsbach

Sự phân chia xứ Pfalz dưới sự cai trị của nhà Wittelsbach

Bảng danh sách những người cai trị

Nhà nước Kurpfalz sau đó bị giải thể trong chiến tranh Cách mạng Pháp. Phần phía Tây bị chiếm và sát nhập sau đó bởi Pháp (bắt đầu từ năm 1795); phần phía Đông bị sát nhập hoàn toàn bởi phiên hầu quốc Baden vào năm 1803. Từ thời điểm này trở đi, nhà nước Rheinpfalz độc lập hoàn toàn biến mất trên bản đồ nước Đức cận đại, theo sau đó là sự sụp đổ của đế quốc La Mã Thần thánh năm 1806 cùng sự biến mất đối với quyền lực và trách nhiệm của các tuyển hầu tước cùng với đế quốc.

Thời kỳ sau này

Sau nền đại khôi phục sau này, Hạ Pfalz được tái khôi phục và trở thành một trong tám đơn vị hành chính lớn của vương quốc Bayern, tuy vậy các tuyển hầu tước không còn giữ bất kỳ quyền lực nào đối với vùng đất này nữa. Sau thế chiến thứ II, chính quyền quân quản Hoa Kỳ tại Đức tách Rheinpfalz khỏi Bayern và sát nhập nó với các vùng lãnh thổ xung quanh để tạo nên một bang mới với tên gọi là Rheinland-Pfalz (thủ phủ bang là thành phố Mainz). Người dân, vốn đã bị chính quyền Munich bỏ rơi sau nhiều thế hệ và do đó, đồng ý thành lập bang trong một cuộc trưng cầu dân ý

Người đứng đầu nhà Wittelsbach hiện tại là Franz, Công tước xứ Bayern (sinh 1933). Ông vẫn sử dụng danh xưng cũ là Hoàng gia Điện hạ (His Royal Highness) công tước xứ Bayern, công tước xứ Swachben và Franken, Hành cung Bá tước vùng Rhein.