✨Victoria Eugenie của Battenberg
Victoria Eugenie Julia Ena của Battenberg (tiếng Anh: Victoria Eugenie of Battenberg; tiếng Đức: Victoria Eugénie von Battenberg; tiếng Ba Lan: Wiktoria Eugenia Battenberg; tiếng Tây Ban Nha: Victoria Eugenia de Battenberg; tiếng Pháp: Victoire Eugénie de Battenberg; 24 tháng 10 năm 1887 – 15 tháng 4 năm 1969) là Vương hậu Tây Ban Nha với tư cách là vợ của Alfonso XIII của Tây Ban Nha từ ngày 31 tháng 5 năm 1906 đến ngày 14 tháng 4 năm 1931, khi Đệ Nhị Cộng hòa Tây Ban Nha được thiết lập. Victoria Eugenie xuất thân từ Gia tộc Battenberg, một dòng nhánh hình thành từ một cuộc hôn nhân bất đăng đối của Gia tộc Hessen-Darmstadt. Victoria Eugenie là cháu gái út của Nữ vương Victoria của Liên hiệp Anh. Không giống như các thành viên khác của gia tộc Battenberg vốn có kính xưng là Serene Highness (tạm dịch: Điện hạ Đáng kính), Victoria Eugenie cùng các anh em được gọi là Highness (Điện hạ) thông qua Sắc lệnh Vương thất năm 1886, được ban hành bởi Nữ vương Victoria.
Thiếu thời
Thân vương tôn nữ/Vương tôn nữ Victoria Eugenie của Battenberg ra đời ngày 24 tháng 10 năm 1887 tại Lâu đài Balmoral, Scotland, con gái duy nhất của Heinrich xứ Battenberg (con trai của Alexander xứ Hessen và Rhein và Julia Hauke, Thân vương xứ Battenberg) và Beatrice của Liên hiệp Anh (con gái út của Victoria I của Liên hiệp Anh và Albrecht xứ Sachsen-Coburg và Gotha). Victoria Eugenie là người cháu cuối cùng của một quốc vương Anh sinh ra ở Scotland cho đến khi Vương nữ Margaret chào đời tại Lâu đài Glamis ở Angus vào năm 1930.
Vì Heinrich xứ Battenberg là hậu duệ của một cuộc hôn nhân bất đăng đối nên không thể được hưởng tước hiệu Công tử của Hessen và Rhein từ cha, thay vào đó vì mẹ là Julia Hauke được phong là Nữ Thân vương xứ Battenberg nên Heinrich được hưởng tước Thân vương tử của Battenberg từ mẹ. Theo lẽ đó, Victoria Eugenie được hưởng tước Prince từ cha và lẽ ra cũng sẽ được hưởng kính xưng Điện hạ Cao trọng (Serene Highness) tương ứng. Tuy nhiên, ngày 4 tháng 12 năm 1886, Nữ vương Victoria đã ban hành Sắc lệnh Vương thất, cho phép các con của Heinrich và con gái là Vương nữ Beatrice được hưởng bậc kính xưng cao hơn là Highness, do đó Victoria Eugenie được hưởng kính xưng Điện hạ (Highness) từ khi sinh ra và được gọi là Thân vương tôn nữ/Vương tôn nữ Victoria Eugenie của Battenberg Điện hạ (Her Highness Princess Victoria Eugenie of Battenberg). Victoria Eugenie (từ đây sẽ gọi là Vương tôn nữ) được đặt tên theo tên bà ngoại là Nữ vương Victoria và mẹ đỡ đầu là Eugenia xứ Montijo, hoàng hậu Pháp gốc Tây Ban Nha bấy giờ đang sống lưu vong ở Anh. Đối với gia đình và công chúng Anh, Victoria Eugenie được biết đến với cái tên cuối cùng là Ena. Vì được sinh ra vào năm thứ 50 của triều đại của Nữ vương Victoria, Victoria Eugenie được gọi là "Đứa trẻ Jubilee".
Victoria Eugenie được rửa tội tại Phòng vẽ của Lâu đài Balmoral. Cha mẹ đỡ đầu của Victoria Eugenie ngoài Eugenia xứ Montijo (đại diện bởi Vương nữ Friederike của Hannover), bác gái bên ngoại là Victoria, Vương nữ Vương thất và Vương thái tử phi Đức (đại diện bởi Công tước phu nhân xứ Roxburghe), bà nội là Nữ Thân vương xứ Battenberg (đại diện bởi Hầu tước phu nhân xứ Ely), dì là Vương nữ Helena của Liên hiệp Anh (đại diện bởi Bá tước phu nhân xứ Erroll), bác trai bên nội là Thân vương tử Louis xứ Battenberg (đại diện bởi Bá tước xứ Hopetoun) và bác trai bên ngoại là Công tước xứ Edinburgh (đại diện bởi Ngài Henry Ponsonby).
Victoria Eugenie được nuôi dưỡng và giáo dục trong hộ gia của Nữ vương Victoria, vì Victoria chỉ miễn cưỡng cho phép con gái Beatrice kết hôn với điều kiện Beatrice vẫn ở bên Victoria và tiếp tục đảm nhiệm vai trò thư ký riêng của mẹ. Vì vậy, Victoria Eugenie đã trải qua thời thơ ấu của mình tại Lâu đài Windsor, Balmoral và Cung điện Osborne trên Đảo Wight. Ena cũng đóng vai trò là phù dâu trong đám cưới của anh họ là Quốc vương George V của Liên hiệp Anh, lúc bấy giờ là Công tước xứ York và Mary xứ Teck vào ngày 6 tháng 7 năm 1893.
Khi được sáu tuổi, Victoria Eugenie bị chấn động não nặng ở Osborne khi bị ngã khỏi ngựa và đập đầu xuống đất. Các bác sĩ của Nữ vương đã nhận thấy "các triệu chứng nguy hiểm", chẳng hạn như "các dấu hiệu rõ ràng về áp lực nội sọ, có thể là xuất huyết." Victoria, Vương nữ Vương thất, bác gái của Ena, đã viết rằng, "Thật quá đau buồn khi [Victoria Eugenie] không thể nhận thức hay mở mắt." Khi Victoria Eugenie nói với Nữ vương Victoria rằng: "Con nghĩ đã đến lúc chúng ta đi ngủ", Nữ vương đã trả lời rằng. "Cô gái trẻ, một Vương nữ nên nói rằng, "Ta nghĩ đã đến lúc ta nghỉ ngơi."
Việc hiệp ước đề cập đến việc tước quyền kế vị ngai vàng Anh của Vương tôn nữ Victoria Eugénie không thể hiện chính phủ Anh chỉ trích liên minh cũng như việc từ bỏ quyền kế vị của Vương tôn nữ. Thay vào đó, đó là sự tuyên bố rõ ràng rằng việc kết hôn (và trở thành) một tín hữu Công giáo La Mã, Victoria Eugénie đã mất quyền thừa kế ngai vàng Anh dựa theo Đạo luật Dàn xếp. Sự loại trừ này dựa theo cá nhân: những hậu duệ không theo Công giáo của Victoria Eugenie vẫn được nằm trong danh sách kế vị ngai vàng Anh.Bất chấp hiệp ước, lo ngại về phản ứng đối với cuộc hôn nhân và việc Victoria Eugénie cải đạo đối với tín hữu Kháng Cách đã được giải quyết bởi quyết định của chính phủ Anh rằng Quốc vương Edward VII không cần phải chính thức đồng ý cho cuộc hôn nhân trong Hội đồng Cơ mật, dù thực tế rằng cháu gái của Edward VII là một công dân Anh. Đạo luật Hôn nhân Vương thất năm 1772 yêu cầu các hậu duệ của Quốc vương George II của Đại Anh phải được sự cho phép của quân chủ Anh để kết hôn, ngoại trừ hậu duệ của các vương nữ đã gả cho "ngoại tộc". Mặc dù việc nhập tịch của Heinrich xứ Battenberg, cha của Victoria Eugénie thành công dân Anh đã được khởi xướng tại Quốc hội một tuần trước khi Heinrich kết hôn với Vương nữ Beatrice, lễ cưới đã được hoàn thành trước khi Heinrich nhập tịch, do đó Chính phủ có thể nhận định rằng Victoria Eugénie không bị ràng buộc bởi Đạo luật Hôn nhân Vương thất, và do đó quốc vương Anh không có thẩm quyền để cho phép cũng như cấm đoán cuộc hôn nhân của Victoria Eugenie.
Tuy nhiên, quốc vương Edward VII đã ban hành một Sắc lệnh Vương thất có nội dung như sau:
"Our Will and Pleasure is and we do hereby declare and ordain that from and after the date of this Warrant our Most Dear Niece Princess Victoria Eugénie Julia Ena, only daughter of Our Most Dear Sister Beatrice Mary Victoria Feodore (Princess Henry of Battenberg) shall be styled entitled and called Her Royal Highness before her name and such Titles and Appellations which to her belong in all Deeds Records Instruments or Documents whatsoever wherein she may at any time hereafter be named or described. And We do hereby authorize and empower Our said Most Dear Niece henceforth at all times to assume and use and to be called and named by the Style, Title and Appellation of Her Royal Highness accordingly. Given at Our Court of Saint James's, the Third day of April 1906: in the Sixth Year of Our Reign. By His Majesty's Command. M Gladstone"Sắc lệnh này đã được công bố trên tờ _London Gazette_ với nội dung sau: "Whitehall ngày 3 tháng 4 năm 1906. Qưốc vương rất hân hạnh tuyên bố và yêu cầu rằng cháu gái của Bệ hạ, Vương tôn nữ Victoria Eugenie Julia Ena Điện hạ, con gái của Vương nữ Beatrice Mary Victoria Feodore (Thân vương tử phi Henry xứ Battenberg), từ nay về sau sẽ được gọi với kính xưng là "Her Royal Highness" (Vương thân Điện hạ)."
Vương hậu Tây Ban Nha
nhỏ|Âm mưu ám sát cặp đôi năm 1906
Victoria Eugenie của Battenberg kết hôn với Quốc vương Alfonso XIII tại Tu viện Vương thất San Jerónimo ở Madrid vào ngày 31 tháng 5 năm 1906. Hiện diện tại buổi lễ là mẹ của Vương tôn nữ, Vương nữ Beatrice và các anh em của Ena, cũng như họ hàng là Thân vương và Thân vương phi xứ Wales.
Sau lễ cưới, khi đoàn rước đang quay trở lại Cung điện Vương thất, một vụ ám sát đã được thực hiện nhằm vào Quốc vương và Vương hậu khi Mateu Morral ném một quả bom từ ban công vào xe ngựa. Victoria Eugenie đã thoát nạn vì vào đúng thời điểm quả bom phát nổ, Vương hậu đã quay đầu lại để nhìn Nhà thờ Thánh María mà Alfonso đang chỉ cho Ena xem. Vương hậu không bị thương tổn nhưng váy cưới của Victoria Eugenie bị vấy máu của một lính canh đang đi bên cạnh cỗ xe. Một bức tượng lớn phía trước Tu viện Vương thất San Jeronimo được xây lên để tưởng niệm các nạn nhân của vụ đánh bom ngày 31 tháng 5 năm 1906.
trái|nhỏ| Vương hậu Victoria Eugenie năm 1918, cùng sáu người con: (từ trái sang phải) Infanta María Cristina, Alfonso, Thân vương xứ Asturias, Infante Gonzalo, Infante Juan, Infante Jaime và Infanta Beatriz.
Sau khởi đầu không suôn sẻ trong nhiệm kỳ làm Vương hậu Tây Ban Nha, Victoria Eugenie trở nên cô lập với người dân Tây Ban Nha và không được yêu mến ở nơi đây. Cuộc sống hôn nhân của Vương hậu được cải thiện khi Victoria sinh ra một cậu con trai và là người thừa kế là Alfonso Pío. Tuy nhiên, trong khi lúc vị vương tử nhỏ được cắt bao quy đầu, các bác sĩ chú ý rằng Alfonso không ngừng chảy máu - dấu hiệu đầu tiên cho thấy người thừa kế bị mắc bệnh máu khó đông và Victoria Eugenie rõ ràng là người mang gene bệnh và đã di truyền cho người con trai cả và út. Trái ngược với phản ứng của Hoàng đế Nikolai II của Nga, người cũng có con trai cũng bị mắc bệnh máu khó đông, Alfonso được cho là không bao giờ tha thứ cho Victoria Eugenie cũng như không chấp nhận những chuyện này. Trong suốt cuộc hôn nhân, Alfonso XIII và Victoria Eugenie có bảy người con, năm trai và hai gái và cả hai cô con gái đều không mang gene bệnh.
Sau khi những đứa con của họ chào đời, mối quan hệ của Victoria Eugenie với Alfonso XIII trở nên xấu đi và Alfonso có rất nhiều tình nhân. Có thông tin rằng Alfonso XIII ta có mối quan hệ chớp nhoáng với chị họ của Vương hậu là Beatrice của Sachsen-Coburg và Gotha, Công tước phu nhân xứ Galliera nhưng điều này vẫn còn gây tranh cãi. Sau đó các thành viên trong vòng tròn quan hệ của Alfonso XIII đã lan truyền tin đồn rằng Beatrice đã bị trục xuất vì những hành xử không đúng mực nhưng không đúng sự thật. Những chuyện này khiến Vương hậu rất đau lòng vì không thể làm gì để giúp đỡ cho chị họ. phải|nhỏ| Victoria Eugenie của Battenberg, chân dung họa bởi Bernhard Österman năm 1924 Victoria Eugenie đã tận tâm làm việc cho các bệnh viện và công tác hỗ trợ dành cho người nghèo và giáo dục. Vương hậu cũng tham gia vào việc tái tổ chức Hội Chữ thập đỏ Tây Ban Nha. Năm 1929, thành phố Barcelona đã dựng một bức tượng của Victoria Eugenie trong bộ đồng phục y tá để vinh danh những công lao của Vương hậu với tổ chức Chữ thập đỏ (bức tượng sau này đã bị phá hủy). Nhiều địa danh khác nhau của Tây Ban Nha đã được đặt theo tên của Victoria Eugenie. Ví dụ, vào năm 1909, một cây cầu có phong cách tân cổ điển của Madrid vốn bắc qua sông Manzanares được đặt theo tên Ena là "Puente de la Reina Victoria". Năm 1912, một nhà hát sân khấu hoành tráng ở San Sebastián được đặt tên là "Teatro Victoria Eugenia". Năm 1920, Tàu tuần dương Hải quân Tây Ban Nha mà Vương hậu khánh thành được đặt tên là Reina Victoria Eugenia.
Victoria Eugenie là Nữ Tước sĩ thứ 976 của Huân chương Vương thất của Vương hậu María Luisa. Năm 1923, Giáo hoàng Piô XI đã trao cho Vương hậu Bông hồng vàng, đây là lần đầu tiên một Vương nữ Anh nhận được vinh dự này kể từ năm 1555 khi Giáo hoàng Giuliô III trao cho Nữ vương Mary I của Anh. Victoria Eugenie cũng được bà ngoại, Nữ vương Victoria, trao tặng Huân chương Vương thất Victoria và Albert. Vương hậu cũng được trao tặng Huân chương Chữ thập đỏ Tây Ban Nha Hạng nhất và ngôi sao cài ngực được nạm ngọc và được chi trả bởi Quân đoàn Nữ y tá của Hội Chữ thập đỏ Tây Ban Nha.
Lưu vong
Vương thất Tây Ban Nha lâm vào cảnh sống lưu vong vào ngày 14 tháng 4 năm 1931 sau cuộc bầu cử thành phố đưa Đảng Cộng hòa lên nắm quyền ở hầu hết các thành phố lớn, dẫn đến việc tuyên bố nền Cộng hòa Tây Ban Nha thứ hai. Alfonso XIII đã hy vọng rằng việc tự nguyện sống lưu vong của mình có thể ngăn chặn một cuộc nội chiến giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Quân chủ. Cả gia đình ban đầu đến sống ở Pháp, sau đó dời sang Ý. Trong khoảng thời gian này, Victoria Eugenie và Alfonso quyết định ly thân và Vương hậu thường định cư qua lại ở Vương quốc Liên hiệp Anh và Thụy Sĩ. Ena cũng đã mua lâu đài Vieille Fontaine ở bên ngoài Lausanne.
Năm 1938, cả gia đình đến Roma để tham dự làm lễ rửa tội của Vương tôn Juan Carlos, con trai đầu lòng của Vương tử Juan (con trai út của Victoria Eugenie và Alfonso XIII) tại Cung điện Malta, chủ trì bởi Hồng y Quốc vụ Khanh Eugenio Pacelli (người đại diện cho Giáo hoàng Piô XI đang đau ốm và chính ông sẽ trở thành Giáo hoàng Piô XII trong vài tháng sau đó). Vào ngày 15 tháng 1 năm 1941, Alfonso XIII, cảm thấy cái chết của mình đã cận kề, đã chuyển giao quyền thừa kế ngai vàng Tây Ban Nha cho con trai út là Juan, Bá tước xứ Barcelona. Ngày 12 tháng 2 năm 1941, Alfonso trải qua cơn đau tim đầu tiên và qua đời vào ngày 28 tháng 2 cùng năm. Theo Harold Tittmann, đại diện của Hoa Kỳ tại Vatican vào thời điểm đó, Victoria Eugenie buộc phải rời khỏi Ý vào năm 1942, vì đã trở thành nhân vật không được hoan nghênh đối với chính phủ Ý, vì "sự ẩn mình tệ hại có khuynh hướng về phe Đồng minh" của Ena.
Victoria Eugenie trở lại Tây Ban Nha một thời gian ngắn vào tháng 2 năm 1968, để làm mẹ đỡ đầu cho cháu chắt là Vương tằng tôn Felipe, con trai của Vương tôn Juan Carlos và Sophia của Hy Lạp và Đan Mạch. Felipe sau này trở thành Quốc vương Tây Ban Nha vào tháng 6 năm 2014, sau khi cha ông, Juan Carlos I thoái vị.
Qua đời
Victoria Eugenie qua đời tại Lausanne vào ngày 15 tháng 4 năm 1969, hưởng thọ 81 tuổi, đúng 38 năm kể từ khi Ena rời khỏi Tây Ban Nha mà sống lưu vong. Victoria là người con qua đời cuối cùng của Beatrice của Liên hiệp Anh và Heinrich xứ Battenberg. Tang lễ được tổ chức tại nhà thờ Sacré Coeur và Victoria Eugenie được chôn cất ban đầu tại nghĩa trang Bois-de-Vaux gần đó ở Lausanne. Vào ngày 25 tháng 4 năm 1985, hài cốt của Victoria được đưa về Tây Ban Nha và được an táng lại trong Hầm mộ Vương thất ở Escorial, ngoại ô Madrid, bên cạnh hài cốt của chồng là Alfonso XIII, và gần đó là các con trai của hai vợ chồng là Alfonso, Jaime và Gonzalo.
Di sản
phải|nhỏ| Chiếc hộp hình vòm khảm theo phong cách damascene từ [[Toledo, Tây Ban Nha|Toledo chứa danh thiếp của Victoria Eugenie]]
Sau cái chết của nhà độc tài Tây Ban Nha Francisco Franco vào năm 1975, chế độ quân chủ được khôi phục và cháu nội của Victoria Eugenie là Juan Carlos I trở thành Quốc vương Tây Ban Nha và chắt của Victoria Eugenie, Felipe VI là đương kim quốc vương. Những người con đỡ đầu của Victoria bao gồm Thân vương xứ Monaco, Vương hậu Fabiola của Bỉ và Cayetana Fitz-James Stuart y de Silva, Công tước thứ 18 xứ Alba.
Vương miện tiara kim cương và ngọc trai Cartier của Victoria Eugenie được để lại cho con gái Ena là Vương nữ Maria Cristina, Bá tước phu nhân xứ Marone và hiện được sử dụng bởi Vương hậu Tây Ban Nha. Ngoài ra, chiếc tiara Ansorena fleur-de-lis do Alfonso XIII tặng trong đám cưới của Ena đã trở thành chiếc tiara quan trọng nhất trong bộ sưu tập của Vương thất Tây Ban Nha và được Vương hậu Tây Ban Nha sử dụng trong những sự kiện quan trọng của quốc gia.
Một chiếc nhẫn sapphire thuộc sở hữu của Victoria Eugenie đã được bán đấu giá tại Sotheby's vào tháng 5 năm 2012 với 50.000 USD. Cùng năm đó, Sotheby's cũng bán đấu giá chiếc vòng tay vỏ ốc xà cừ màu hồng và kim cương của Victoria Eugenie với mức giá 3,4 triệu USD.
Tước hiệu, Huân chương và Vương huy
Tước hiệu và kính xưng
- 24 tháng 10 năm 1887–3 tháng 4 năm 1906: Her Highness Princess Victoria Eugenie of Battenberg (Vương tôn nữ Victoria Eugenie của Battenberg Điện hạ).
- 3 tháng 4 năm 1906–31 tháng 5 năm 1906: Her Royal Highness Princess Victoria Eugenia of Battenberg (Vương tôn nữ Victoria Eugenie của Battenberg Vương thân Điện hạ).
- 31 tháng 5 năm 1906–14 tháng 4 năm 1931: Her Majesty The Queen of Spain (Vương hậu Tây Ban Nha Bệ hạ).
- 14 tháng 4 năm 1931–15 tháng 4 năm 1969: Her Majesty Queen Victoria Eugenie of Spain (Vương hậu Victoria Eugenie của Tây Ban Nha Bệ hạ).
Huân chương
- 50x50px Bậc Grand Cross của Huân chương Elisabeth của Đế quốc Áo, năm 1908
- 50x50px Bậc Quý bà của Huân chương Starry Cross
- 50x50px Bậc Grand Cross của Huân chương Thánh Charles, (19 tháng 4 năm 1958)
nhỏ|170x170px|Vương huy của Victoria Eugenie với tư cách là Vương hậu Tây Ban Nha
Vương huy
Vương gia huy của Victoria Eugenie với tư cách là Vương hậu Tây Ban Nha từ năm 1906 – 1931/1941 (trên danh nghĩa) là sự kết hợp giữa phiên bản tinh giản (Lesser) của Vương huy Vương thất Tây Ban Nha được sử dụng bởi Vương tộc Borbón với phiên bản Anh (English) của Vương huy Vương quốc Liên hiệp Anh. Trong đó biểu tượng huy hiệu của Heinrich xứ Battenberg, cha của Victoria Eugenie, được đặt ở giữa phần Vương huy Anh và được bao quanh bởi đường viền gồm có 8 biểu tượng hình sư tử của Anh.