✨Cực đại băng hà cuối cùng
thumb |Biểu diễn cực đại băng hà của [[thời kỳ băng hà cuối cùng]] Cực đại Băng hà cuối cùng, viết tắt tiếng Anh là LGM (Last Glacial Maximum) là kỳ cuối cùng trong thời kỳ băng hà cuối cùng trong lịch sử khí hậu Trái Đất, khi các dải băng đã mở rộng tới lớn nhất. Sự phát triển của các tảng băng đạt vị trí cực đại của chúng vào khoảng 26,5 Ka BP (Mega/Kilo annum before present: triệu/ngàn năm trước). Sự thoái lui bắt đầu ở Bán cầu Bắc ở khoảng 20 Ka BP và ở Nam Cực khoảng 14,5 Ka BP, điều này phù hợp với bằng chứng rằng đây là nguồn chính cho sự gia tăng đột ngột mực nước biển khoảng 14,5 Ka BP .
Các nguồn tham khảo ở Anh Quốc gọi LGM là Dimensional Stadial, kéo dài từ 31 đến 16 Ka BP.
Vào thời kỳ băng hà cực đại những tảng băng lớn bao phủ phần lớn Bắc Mỹ, Bắc Âu và Châu Á. Các tảng băng ảnh hưởng sâu sắc đến khí hậu Trái Đất, dẫn đến mực nước biển giảm đáng kể, và gây ra hạn hán và sa mạc hóa . Tiếp theo băng hà cực đại là băng hà muộn (Late Glacial), với khí hậu ấm lên và băng tan, nước biển dâng. thumb|upright=2|Biến đổi nhiệt độ trong thời kỳ hậu băng hà theo lõi băng [[Greenland.]] thumb|upright=2|Proxy nhiệt độ trong 40 [[Năm#Ký hiệu ISO|Ka đã qua]]
Tác động tới địa lý
Vào thời kỳ băng hà cực đại mực nước biển hạ thấp, lúc cao nhất là 150 m và thường ở mức 120 m. Khi đó nhiều vùng thềm lục địa hiện nay lộ ra là đất liền.
Tại Đông Nam Á thềm Sunda nối liền các vùng bán đảo Malay, Sumatra, Borneo, Java, Madura, Bali và các đảo nhỏ xung quanh vào đất liền, có tổng diện tích khoảng 1,85 triệu km². Vùng đất liền nhau này được đánh dấu bằng "đường Wallace", phân tách bởi biển với vùng chuyển tiếp giữa châu Á và Australia. Người tiền sử đã chiếm cứ các vùng đất này, còn các loài thú như voi, hổ báo, lợn, trâu bò... di chuyển từ đất liền sang các đảo liền kề.
Tại đông bắc châu Á cầu nối đất liền Beringia tái xuất hiện, dẫn đến di cư qua lại của các dòng người giữa đông bắc Á và châu Mỹ.
👁️ 0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb |Biểu diễn cực đại băng hà của [[thời kỳ băng hà cuối cùng]] **Cực đại Băng hà cuối cùng**, viết tắt tiếng Anh là **LGM** (Last Glacial Maximum) là kỳ cuối cùng trong thời
Một ấn tượng của một nghệ sĩ về thời kỳ băng hà cuối cùng ở mức tối đa của băng hà. Dựa trên: "Các thay đổi carbon trên mặt đất kỷ băng hà được xem
Những biến đổi về [[Cacbon điôxít|CO2, nhiệt độ và bụi từ lõi băng ở trạm nghiên cứu Vostok trong 400.000 năm qua]]**Kỳ băng hà** là một giai đoạn giảm nhiệt độ lâu dài của khí
nhỏ|Các chu kỳ đóng băng và tan băng trong thế [[Pleistocen muộn trong băng hà Đệ tứ, được biểu diễn theo lượng CO2 trong khí quyển, được đo đạc từ các mẫu lõi băng tính
**Lục địa Nam Cực** hay **châu Nam Cực** (, phát âm hay ; còn được gọi là **Nam Cực**) là lục địa nằm xa về phía nam và tây nhất trên Trái Đất, chứa Cực
thumb|Hộp sọ [[Cro-Magnon 1 của một cá nhân già lão]] **Người hiện đại Châu Âu sơ khai** (; viết tắt là **EEMH**), hay **người Cro-Magnon** (phiên âm tiếng Việt: **Crômanhôn** hay **Crô-manhông**), là các quần
thumb|[[Tranh hang động thời kỳ đồ đá cũ muộn (16 Ka BP) ở hang Lascaux, Pháp]] **Hiện đại hành vi** (tiếng Anh: _Behavioral modernity_) là tập hợp các đặc điểm hành vi và nhận thức,
**Sông băng** hay **băng hà** là một khối băng lâu năm (có tỷ trọng thấp hơn băng thường), di chuyển liên tục bởi trọng lượng của chính nó; nó hình thành ở nơi mà tuyết
Bản đồ Đại Vận Hà **Đại Vận Hà** (), cũng được biết đến với cái tên **Kinh Hàng Đại Vận Hà** () là kênh đào hay sông nhân tạo cổ đại trên thế giới. Kênh
**Trường Đại học Hà Nội** (tiếng Anh: **Hanoi University**, tên viết tắt: **HANU**) là một trong hai cơ sở đào tạo và nghiên cứu ngoại ngữ ở trình độ đại học và sau đại học;
**Loạt phim** **_Kỷ băng hà_** (Tiếng Anh: _Ice Age_) là loạt phim hoạt hình được sản xuất bởi hãng phim Blue Sky Studios, một chi nhánh của 20th Century Fox, với sự góp giọng của
thumb|upright=1.3|Hình ảnh Nam Cực Một **tấm băng** (tiếng Anh: ice sheet) hay **mảng băng** là một khối băng băng bao phủ địa hình xung quanh và rộng hơn ,, còn gọi là sông băng lục
nhỏ|phải|Vị trí vùng Đồng bằng sông Cửu Long trên bản đồ Việt Nam **Đồng bằng sông Cửu Long**, còn được gọi là **Tây Nam Bộ** hay** miền Tây**, là vùng cực nam của Việt Nam,
**Sói xám** hay **chó sói xám**, hay đơn giản là **chó sói** (_Canis lupus_) là một loài động vật có vú thuộc Bộ Ăn thịt có nguồn gốc từ lục địa Á-Âu và Bắc Mỹ.
**Cáo tuyết Bắc Cực** (_Vulpes lagopus_), còn có tên **cáo trắng**, **cáo tuyết** hay **cáo Bắc Cực**, là một loài cáo nhỏ có nguồn gốc từ vùng Bắc Cực ở Bắc bán cầu và thường
nhỏ| Khu rừng cây dương Pando tại [[Rừng quốc gia Fishlake]] **Pando** (tiếng Latin có nghĩa "Tôi lan ra"), còn được gọi là **người khổng lồ run rẩy** (trembling giant), là một tập đoàn bản
**Hậu kỳ Đá cũ**, còn gọi là **Paleolithic muộn** hay **Paleolithic trên,** là giai đoạn thứ ba và cuối cùng của thời đại đồ đá cũ. Theo một số lý thuyết, thời kỳ này có
thumb|Thềm Sahul và [[thềm Sunda]] Về địa chất học **Thềm Sahul** là một phần của thềm lục địa của lục địa Australia, nằm ngoài khơi bờ biển phía bắc và tây bắc của lục địa
thumb|Phân cực địa từ trong 5 triệu năm qua ([[Thế Pliocen và Kỷ Đệ Tứ, cuối Đại Tân sinh). Vùng tối biểu thị các thời kỳ trong đó cực từ khớp với cực từ bình
thumb|right|Cánh đồng băng Nam Patagonia **Cánh đồng băng Nam Patagonia** ( hay __), tọa lạc ở Nam Andes Patagonia giữa Chile và Argentina, là cánh đồng băng ngoài vùng cực tiếp giáp lớn nhất thế
thumb|Cảnh quan hoang dã vào [[Thế Canh Tân muộn ở Bắc Tây Ban Nha, bởi Mauricio Antón (trái sang phải: _Equus ferus_, _Mammuthus primigenius_, _Rangifer tarandus, Panthera leo spelaea, Coelodonta antiquitatis_)]] Kỷ Đệ tứ (từ
**Tê giác lông mượt** (_Coelodonta antiquitatis_) là một loài tê giác đã tuyệt chủng phổ biến ở khắp Châu Âu và Bắc Á trong kỷ nguyên Pleistocen và tồn tại cho đến cuối thời kỳ
**Hổ** hay còn gọi là **cọp**, **hùm** (và các tên gọi khác như **Ông ba mươi**, **kễnh**, **khái**, danh pháp khoa học: _Panthera tigris_) là một loài động vật có vú thuộc họ Mèo được
**Wilhelmina** (; _Wilhelmina Helena Pauline Maria_; 31 tháng 8 năm 1880 – 28 tháng 11 năm 1962) là Nữ vương của Hà Lan từ năm 1890 cho đến khi thoái vị vào năm 1948. Bà
**Châu Đại Dương** hay **Châu Úc** (_Oceania_) là một khu vực địa lý bao gồm Melanesia, Micronesia, Polynesia và Australasia. Châu lục này trải trên Đông Bán cầu và Tây Bán cầu, có diện tích
**Đại Tân sinh** (**_Cenozoic_** ; ), đọc là _sen-o-dô-íc_ có nghĩa là _sự sống mới_ (từ tiếng Hy Lạp: καινός "_kainós_" nghĩa là _mới_ và ζωή "_zōḗ_" nghĩa là _sự sống_); một số sách tiếng
**Các dân tộc bản địa châu Mỹ** (**thổ dân châu Mỹ** hay **người Anh-điêng**, ở Việt Nam còn gọi là **người da đỏ** để chỉ dân bản địa ở Hoa Kỳ mà bắt nguồn từ
thumb|Khoa bảng Nam Định, 1897 **Khoa bảng Việt Nam** là chế độ khoa cử thời quân chủ tại Việt Nam. Ở thời thượng cổ, sử nước Việt không chép rõ về cách tuyển lựa trí
**Ngân Hà**, **Sông Ngân** là một thiên hà chứa Hệ Mặt Trời của chúng ta. Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải sáng mờ kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu (Cassiopeia) ở
**_Gia đình hiện đại_** () là một loạt phim hài kịch tình huống theo phong cách giả tài liệu về chủ đề gia đình của Mỹ, được sáng tạo bởi Christopher Lloyd và Steven Levitan
thumb|Các khu định cư cổ đại tại Krym và khu vực xung quanh thumb|Đồng xu từ [[Chersonesus biểu thị Artemis, hươu, bò, dùi cui và bao đựng tên ()]] Lịch sử thành văn của bán
**_Star Wars: Jedi cuối cùng_** (tên gốc tiếng Anh: **_Star Wars: The Last Jedi_**, hoặc **_Star Wars: Episode VIII – The Last Jedi_**) là phim điện ảnh sử thi không gian của Mỹ năm 2017
**Đường cung mỹ nhân thiên hạ** (tiếng Hoa: 唐宫美人天下, bính âm: **_Tang Gong Mei Ren Tian Xia_**; tiếng Anh: **_Beauty World_**), là một bộ phim truyền hình cổ trang, dã sử và tình cảm Trung
**Hà Văn Đại** (1896-1964) đỗ Phó bảng, làm quan lại trong triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam, sau đó tham gia trong chính quyền cách mạng Việt Nam dân chủ cộng hòa
phải|nhỏ|380x380px| Hệ thực vật núi cao tại Đèo Logan, [[Vườn quốc gia Glacier (Hoa Kỳ)|Vườn quốc gia Glacier, ở Montana, Hoa Kỳ: Thực vật núi cao là một nhóm được cho là rất dễ bị
**_Raya và rồng thần cuối cùng_** (tên gốc tiếng Anh: **_Raya and the Last Dragon_**, ) là phim hoạt hình phiêu lưu hành động kỳ ảo của Mỹ năm 2021. Phim do hai hãng Walt
**Đười ươi** (Danh pháp khoa học: **_Pongo_**) là một chi vượn lớn bản địa của các khu rừng nhiệt đới thuộc Indonesia và Malaysia. Hiện nay phạm vi cư trú của đười ươi chỉ quanh
thumb|Các thềm băng Larsen Ice A, B, C, và D thumb|Vị trí của bán đảo Nam Cực trong [[Nam Cực]] **Thềm băng Larsen** là một thềm băng dài nằm ở rìa ở phía tây bắc
**Thiên hà Chong Chóng** (còn gọi là **Messier 101**, **M101** hay **NGC 5457**) là một thiên hà xoắn ốc trung gian vì có thể thấy những nhánh xoắn ốc mở rộng ra ngoài. Thiên hà
**Núi Tongariro** () là một núi lửa phức hợp trong Vùng Núi lửa Taupo của Đảo Bắc của New Zealand. Nó nằm cách về phía tây nam của hồ Taupo, và là cực bắc của
Đồng bằng Bắc Âu **Đồng bằng Bắc Âu** ( hay , ) là một vùng địa mạo tại châu Âu. Nó bao gồm các đồng bằng thấp giữa vùng đồi núi ở phía nam và
**_Chuyến đi cuối cùng của chị Phụng_** (tiếng Anh: **_Madam Phung's Last Journey_**) là một bộ phim điện ảnh tài liệu Việt Nam, phát hành năm 2014. Phim do Nguyễn Thị Thắm đạo diễn và
Một **hồ cổ đại** là một hồ nước liên tục mang nước trong hơn một triệu năm. Nhiều hồ đã tồn tại hơn 2,6 triệu năm, tròn thời kỳ Đệ tứ. Các hồ cổ đại
nhỏ|phải|Phục dựng cá thể cuối cùng của phân loài Capra pyrenaica pyrenaica **Cá thể cuối cùng** (_Endling_) là thuật ngữ sinh học chỉ về cá thể được biết đến cuối cùng của một loài hoặc
**Thời kỳ gian băng** là một thời kỳ nhiệt độ trung bình của Trái Đất ấm hơn làm tan băng ở các vùng cực và xen kẽ với các thời kỳ băng hà trong một
**Đại Lý** (, pinyin: Dàlǐ) là một nước của người Bạch đã từng tồn tại từ năm 937 cho đến năm 1253, nằm trong khu vực mà ngày nay là tỉnh Vân Nam, Quý Châu
**Lịch sử di truyền các dân tộc bản địa châu Mỹ** được chia thành hai giai đoạn chính: đầu tiên là làn sóng thiên di vào châu Mỹ của người cổ đại tầm 20.000-14.000 năm
Trong cổ di truyền học, **Western Hunter-Gatherer** (**WHG**), **West European Hunter-Gatherer**, **Western European Hunter-Gatherer**, **cụm Villabruna**, hay **cụm Oberkassel** () là các thuật ngữ được dùng để chỉ một thành phẩn tổ tiên đặc trưng
là một thành phố nằm ở Thủ đô Tokyo, Nhật Bản. Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2021, thành phố có dân số ước tính là 74.972 người trong 36.376 hộ gia đình và
**Lưỡng Hà** (tiếng Anh: **Mesopotamia**) là một khu vực lịch sử ở Tây Á nằm trong hệ thống sông Tigris và Euphrates ở phía bắc của Lưỡi liềm màu mỡ. Ngày nay, Lưỡng Hà nằm