Tiếng Abkhaz (còn được viết là Abxaz; //), còn gọi là tiếng Abkhazia, là một ngôn ngữ Tây Bắc Kavkaz, có quan hệ gần nhất với tiếng Abaza. Đây là ngôn ngữ của người Abkhaz, là một trong những ngôn ngữ chính thức của Abkhazia. Thêm nữa, nó là ngôn ngữ của hàng ngàn kiều dân Abkhazia ở Thổ Nhĩ Kỳ, cộng hòa tự trị Adjara (Gruzia), Syria, Jordan và nhiều nước Tây Phương. Thống kê 2010 ghi nhận 6.786 người nói tiếng Abkhaz ở Nga.
Phân loại
Tiếng Abkhaz là một ngôn ngữ Tây Bắc Kavkaz, có liên hệ với tiếng Adyghe. Nó gần gũi nhất với tiếng Abaza. Cả hai đôi khi được coi là phương ngữ của một ngôn ngữ, và rằng dạng viết của tiếng Abkhaz và tiếng Abaza đơn giản là hai đầu mút của một dãy phương ngữ. Về ngữ pháp, hai tiếng rất giống nhau; tuy vậy, sự khác biệt trong ngữ âm đủ để giữ hai ngôn ngữ này tách riêng. Hầu hết nhà ngôn ngữ (ví dụ, Chirikba 2003) cũng coi tiếng Ubykh là một họ hàng gần của dãy phương ngữ Abkhaz–Abaza.
Phân bố địa lý
Tiếng Abkhaz được nói chủ yếu ở Abkhazia. Tiếng Abkhaz còn là ngôn ngữ của kiều dân Abkhaz, chủ yếu ở Thổ Nhĩ Kỳ, với những nhóm nhỏ hơn tại Syria, Iraq, và Jordan; cộng hòa tự trị Adjara của Gruzia; Liên Xô cũ (Armenia, Ukraina); và qua những cuộc di cư gần đây, cả những nước Tây Phương như Đức, Hà Lan, và Hoa Kỳ.
Phương ngữ
Tiếng Abkhaz thường được nhìn nhận là có ba phương ngữ:
- Abzhywa, nói ở miền Kavkaz, đặt theo tên vùng lịch sử Abzhywa (Абжьыуа), đôi khi được gọi là Abzhui, dạng Nga hóa của Abzhywa.
- Bzyb hay Bzyp, nói ở Kavkaz và Thổ Nhĩ Kỳ, đặt tên theo vùng Bzyb ().
- Sadz, nay chỉ có mặt ở Thổ Nhĩ, trước đây hiện diện tại vùng giữa sông Bzyb và Khosta.
Dạng ngôn ngữ viết văn học dựa trên phương ngữ Abzhywa.
Âm vị học
Tiếng Abkhaz có số phụ âm rất lớn (58 trong dạng chuẩn văn học). Trái lại, ngôn ngữ này lại chỉ có hai nguyên âm riêng biệt, nhưng hai nguyên âm này lại có nhiều tha âm, biến thiên dựa trên tính vòm hóa hay môi hóa của phụ âm lân cận.
Âm vị màu lục chỉ có trong phương ngữ Bzyp và Sadz; âm vị màu lam riêng có trong phương ngữ Bzyp.
Chữ viết
Tiếng Abkhaz được viết bằng bảng chữ cái Kirin từ năm 1862.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Tiếng Abkhaz** (còn được viết là **Abxaz**; //), còn gọi là **tiếng Abkhazia**, là một ngôn ngữ Tây Bắc Kavkaz, có quan hệ gần nhất với tiếng Abaza. Đây là ngôn ngữ của người Abkhaz,
**Người Abkhaz** hay **người Abkhazia** (tiếng Abkhaz: Аԥсуаа, _Aṕswaа_) là một nhóm dân tộc Tây Bắc Kavkaz, chủ yếu sống ở Abkhazia, một khu vực đang có những tranh chấp trên bờ biển phía đông
**_Apsny_** () là một nhật báo tiếng Abkhaz và là tờ báo lâu đời nhất ở Abkhazia. Tờ báo được thành lập vào ngày 27 tháng 2 năm 1919. Tổng biên tập đầu tiên của
**Bảng chữ cái tiếng Gruzia** hay **chữ Gruzia** là ba hệ chữ viết được sử dụng để viết tiếng Gruzia: Asomtavruli, Nuskhuri và Mkhedruli. Các chữ cái của 3 hệ thống này là tương đương,
**Tiếng Adygea** ( hay ; ) còn được gọi là tiếng **Tây Circassia** (), là một trong hai ngôn ngữ chính thức ở Cộng hòa Adygea (Liên bang Nga), ngôn ngữ còn lại là tiếng
**Gruzia** là một quốc gia ở khu vực Kavkaz. Gruzia nằm tại giao giới của Tây Á và Đông Âu, phía tây giáp biển Đen, phía bắc giáp Nga, phía nam giáp Thổ Nhĩ Kỳ
**Tổng thư ký Liên Hợp Quốc** là viên chức cấp cao nhất của Liên Hợp Quốc và là người đứng đầu Ban Thư ký, một trong sáu cơ quan chính của Liên Hợp Quốc. Vai
**Abkhazia** ( _Apsny_, IPA /apʰsˈnɨ/; _Apkhazeti_; _Abkhaziya_; tiếng Việt: Áp-kha-di-a) là một lãnh thổ tranh chấp ở phía đông biển Đen và sườn tây-nam của dãy Kavkaz. Abkhazia tự xem mình là một quốc gia
thumb|Circassia năm 1750 **Người Abaza** hay **người Abazin** (tiếng Abaza và tiếng Abkhaz: Абаза; tiếng Circassia: Абазэхэр; tiếng Nga: Абазины; tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: Abazalar; tiếng Ả Rập: أباظة), là một nhóm dân tộc ở
**Quốc huy Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia** được thông qua vào ngày 20 tháng 5 năm 1921 bởi chính phủ của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia. Huy
**Đại học Nhà nước Abkhazia** là viện đại học duy nhất của Abkhazia, một lãnh thổ còn tranh cãi của Gruzia. Đại học Nhà nước Abkhazia được thành lập năm 1979 trên cơ sở Viện
**Tche** (Ꚓ ꚓ, chữ nghiêng: _Ꚓ_ _ꚓ_) là một chữ cái trong bảng chữ cái Kirin. Hình dạng của Tche là chữ ghép của hai chữ cái Te (Т т _Т_ _т_) và Che (Ч ч _Ч_ _ч_). Tche từng được sử dụng
**Twe** (Ꚍ ꚍ, chữ nghiêng: _Ꚍ_ _ꚍ_) là một chữ cái trong bảng chữ cái Kirin. Hình dạng của nó có nguồn gốc từ dạng chữ thường của chữ cái Hy Lạp Tau. Twe đã được sử
**Elsa**, còn được biết đến với tên gọi **Nữ hoàng băng giá**, là một nhân vật hư cấu xuất hiện trong bộ phim hoạt hình chiếu rạp thứ 53 của Walt Disney Animation Studios, _Nữ
nhỏ| Dạng chữ thường và chữ nghiêng của _dzhe_, bao gồm cả từ _dzhelat_ (nghĩa là [[đao phủ).]] **Dzhe** (Џ џ, chữ nghiêng: _Џ_ _џ_) là một chữ cái trong bảng chữ cái Kirin, được sử dụng
**Ge với móc giữa** (Ҕ ҕ, chữ nghiêng: _Ҕ_ _ҕ_) là một chữ cái trong bảng chữ cái Kirin, được sử dụng trong tiếng Yukaghir và tiếng Yakut. Nó đại diện cho âm . Trong Unicode, nó
"**Tự Do**" ( _Tavisupleba_) là quốc ca của Gruzia. Nó được thông qua vào năm 2004, cùng với quốc kỳ và huy hiệu mới. Sự thay đổi của các biểu tượng trên được đưa ra
**Gagra** (Гагра; , tiếng Abkhaz và tiếng Nga: Гагра) là thành phố ở Abkhazia, nằm dài trên 5 km phía đông bắc bờ biển Đen, dưới chân dãy núi Kavkaz. Khí hậu cận nhiệt đới giúp
"****" (; "Chiến thắng") là quốc ca của nhà nước được công nhận một phần Abkhazia. Bài hát đã được thông qua năm 1992. Lời bài hát được viết bởi nhà thơ Gennady Alamia, và
**Te Tse** (Ҵ ҵ, chữ nghiêng: _Ҵ_ _ҵ_) là một chữ cái trong bảng chữ cái Kirin. Hình dạng của Te Tse là chữ ghép của hai chữ cái Te (Т т _Т_ _т_) và Tse (Ц ц _Ц_ _ц_). Te Tse được
**Zhwe** (Ꚅ ꚅ; in nghiêng: _Ꚅ ꚅ_) là một chữ cái trong bảng chữ cái Kirin. Hình dạng của Ꚅ là chữ ghép của chữ cái Kirin Ze
**Te với nét gạch đuôi** (Ҭ ҭ, chữ nghiêng: _Ҭ_ _ҭ_) là một chữ cái trong bảng chữ cái Kirin. Hình dạng của nó bắt nguồn từ chữ cái Kirin Te (Т т _Т_ _т_) bằng cách thêm một nét
phải|Shamil Basayev trong cuộc chiến ở [[Dagestan]] **Shamil Salmanovich Basayev** (tiếng Nga: _Шами́ль Салма́нович Баса́ев_; 1965–2006) là nhà lãnh đạo của phong trào ly khai Chechnya và được Nga cho là trùm khủng bố, kẻ
**Ruslan (Hamzat) Gelayev** (; _ГелаевгIеран Германи-воI Руслан (Хамзат)_) là một chỉ huy kháng chiến quân Chechnya khét tiếng ở Nga, trong cuộc đời binh nghiệp, ông đã đóng một vai trò quân sự và chính
**Chữ Kirin**, **chữ Cyril** ( )(Кири́л) hay là chữ **Slav** (Slavonic hoặc Slavic) là một hệ thống chữ viết sử dụng cho nhiều ngôn ngữ khác nhau ở lục địa Á-Âu và được dùng như
thumb|300x300px|Các tiểu vùng của Châu Âu - CIA World Factbook **Châu Âu** hay **Âu Châu** (, ) về mặt địa chất và địa lý là một bán đảo hay tiểu lục địa, hình thành nên
**Sự giải thể của Liên bang Xô viết** hay **Liên Xô tan rã** ( hoặc распад Советского Союза) là quá trình tan rã nội bộ của Liên bang Xô viết bắt đầu trong những năm
**Ngữ hệ Kavkaz** phân bố chủ yếu ở khu vực nằm giữa biển Đen và biển Caspian, tập trung nhất ở vùng núi Kavkaz nên được gọi là ngữ hệ Kavkaz Ngữ hệ Kavkaz có
**Besarion Ivanes dze Jughashvili** ( – 25 tháng 8 năm 1909) là thân phụ của Iosif Stalin. Sinh thành trong một gia đình nông nô ở Didi Lilo, Gruzia, ông chuyển tới Tbilisi từ khi
Quốc gia Georgia (tiếng Gruzia: საქართველო sak'art'velo) lần đầu tiên được thống nhất như một vương quốc dưới triều đại Bagrationi trong thế kỷ 9 đến thế kỷ thứ 10, phát sinh từ các quốc
**Mikoyan MiG-29** (; tên ký hiệu của NATO: **Fulcrum**) là một loại máy bay tiêm kích phản lực thế hệ thứ tư do Liên Xô thiết kế chế tạo cho vai trò chiếm ưu thế
Cuộc **Diệt chủng Circassia** là một loạt các chiến dịch tấn công, trục xuất và đàn áp người Circassia từ mảnh đất quê hương Circasia vốn là dân đa số theo Hồi giáo trải dài
**Lực lượng thân Nga tại Ukraine**, chủ yếu là lực lượng quân đội nhân dân của Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) và Cộng hòa Nhân dân Luhansk (LPR), là một lực lượng bán quân
**Abrau** (tiếng Nga: Абрау; từ chữ Abkhaz có nghĩa "hố sụt") là một hồ hang động karst ở Nga, cũng là hồ nước ngọt lớn nhất ở tây nam vùng Krasnodar, trên bán đảo Abrau.