LỜI NÓI ĐẦU
Cuốn sách này là phiên bản ‘dễ đọc’ của luận án tiến sĩ (Hoa Pham, Thanh điệu tiếng Việt: Thanh điệu không phải là Cao độ), đã bảo vệ và nộp ở Đại học Toronto năm 2001. So với luận án, phiên bản này không có thay đổi đáng kể ngoài những chỉnh sửa có tính biên tập. Chúng tôi đặt tựa đề mới cho phiên bản này, và thay đổi một chút các tiêu đề các chương. Một số nội dung cũng được sắp xếp lại, những chỗ lặp lại trong luận án bị loại bỏ. Ngoài ra còn có những điều chỉnh về phong cách, song tất cả các dữ liệu ban đầu và các luận điểm vẫn được giữ nguyên như trong luận án.
Cuốn sách này được viết tại Đại học York, thành phố Toronto, Canada, vào năm đầu của học bổng hai năm nghiên cứu hậu tiến sĩ (post-doctoral fellowship), và trong năm đầu tiên chúng tôi bắt đầu làm việc tại viện Đại học Florida, Hoa kỳ. Tôi xin trân trọng cảm ơn Hội đồng Nghiên cứu Khoa học Xã hội và Nhân văn của Canada (SHRCC) đã cấp cho học bổng này, và những tài trợ của viện Đại học Florida trong thời gian tôi hoàn thành cuốn sách.
Andrea Hoa Pham
Đại học Florida, Gainesville
(Bản tiếng Việt này được chính tác giả dịch từ nguyên bản tiếng Anh. Những thuật ngữ ngôn ngữ học được chú thích thêm tiếng Anh bên cạnh để người đọc có thể kiểm tra khi cần. Bản dịch cũng thêm bớt vài chữ cho rõ nghĩa và thay đổi một chút về phong cách, để gần gũi với văn phong tiếng Việt hơn, nhưng nội dung hoàn toàn trung thành với nguyên tác)
Mục lục
LỜI CẢM NHẬN
LỜI NÓI ĐẦU
LỜI CẢM ƠN
CHƯƠNG MỘT
Giới thiệu chung
CHƯƠNG HAI
Các vấn đề âm vị học của Thanh điệu
CHƯƠNG BA
Số lượng thanh điệu trong tiếng Việt
CHƯƠNG BỐN
Đặc tính âm học của Thanh điệu
CHƯƠNG NĂM
Ngữ âm và Âm vị của Thanh điệu
CHƯƠNG SÁU
Phạm vi hoạt động của Thanh điệu
CHƯƠNG BẢY
Kết luận
PHỤ LỤC
I. Biểu đồ cao độ của thanh điệu từ các cộng tác viên khác
II. Thanh phổ trong [ka] và [ka:k] từ các cộng tác viên khác
TÀI LIỆU THAM KHẢO
SÁCH DẪN
Lời cảm nhận
Cuốn sách này (dựa trên luận án Tiến sĩ của tác giả và đã được xuất bản cùng những sách biên khảo uy tín) là một nghiên cứu mang tính bước ngoặt, nâng việc miêu tả và phân tích thanh điệu tiếng Việt lên một cấp độ mới. Tất cả những nghiên cứu sau đó cùng chủ đề đều dựa trên kết quả của công trình này. Cuốn sách sẽ được sinh viên và các học giả nghiên cứu tiếng Việt cũng như nghiên cứu loại hình các ngôn ngữ có thanh điệu trên thế giới quan tâm đến.
- GS Michael Kenstowicz, nhà Âm vị học, Viện Công nghệ MIT, Hoa kỳ
Thanh điệu thường được hiểu là đồng nghĩa với cao độ. Tuy nhiên, trong “Thanh điệu tiếng Việt - một phân tích mới”, Andrea Phạm, một cách thuyết phục, đã trình bày một lập luận thách thức lại quan điểm này, khám phá bản chất phức tạp của thanh điệu trong tiếng Việt, và đưa ra một cách nhìn mới mẻ về cấu trúc và cách thể hiện của chúng.
Phân tích ngữ âm học của Phạm về thanh điệu trong tiếng Việt vượt quá cách hiểu truyền thống của thanh điệu dựa trên cao độ. Phân tích ấy chứng minh rằng các đặc trưng về chất giọng, như giọng thở và giọng kẹt, là các tương quan có tính chất ổn định hơn cao độ. Sự phát hiện có tính chất bứt phá khỏi nền tảng này đã giải quyết một mâu thuẫn lâu nay giữa đặc tính ngữ âm và vai trò âm vị học của một số thanh điệu tiếng Việt. Bằng cách dùng chất giọng trong phân tích, tác giả đã đưa ra một cách nhìn độc đáo, giúp chúng ta hiểu sâu hơn về các hiện tượng thanh điệu trong tiếng Việt, và thách đố quan điểm thông thường về cách nhìn thanh điệu chỉ dựa duy nhất vào cao độ. Mô hình sáng tạo của tác giả mở ra những hướng mới trong việc nghiên cứu về các hệ thống thanh điệu, không chỉ trong tiếng Việt mà còn trong các ngôn ngữ có thanh điệu khác.
Các nhà nghiên cứu, các nhà ngôn ngữ và bất kỳ ai quan tâm đến các hệ thống thanh điệu sẽ thấy “Thanh điệu tiếng Việt - một phân tích mới” là một tài liệu giá trị, đẩy những hiểu biết về thanh điệu tiếng Việt vượt quá biên giới của nó, và còn hơn thế nữa.
- GS Ratree Wayland, nhà Ngữ âm học, viện Đại học Florida, Hoa Kỳ
"Thanh điệu tiếng Việt - một phân tích mới" trình bày một cách giải thích độc đáo, công phu và không đơn giản về thanh điệu tiếng Việt. Phân tích này được xây dựng vững chãi trên lý thuyết Đánh dấu trong sự thể hiện các đặc trưng mang tính tầng bậc. Để chứng minh luận điểm của mình, tác giả đưa ra một lượng chứng cớ phong phú trải dài từ lĩnh vực ngữ âm học, sự tự điều chỉnh để thích ứng của các từ vay mượn, sự luân phiên giữa tính chất hình thái học và âm vị học, qua đến các loại hình thanh điệu. Đã bước sang thập niên thứ ba kể từ khi xuất bản, cuốn sách này vẫn là một công trình thuộc loại phải đọc đối với bất kỳ học giả nào có ý định nghiên cứu nghiêm túc về thanh điệu tiếng Việt. Cuốn sách cũng đóng vai trò là nguồn tài liệu tuyệt vời cho những ai đang tìm kiếm một giới thiệu đầy đủ và trong tầm tay về chủ đề này.
- GS Yoonjung Kang, nhà Âm vị học, viện Đại học Toronto, Canada
Trong 20 năm qua, cuốn sách của Pham đã được dùng như một công trình tham khảo chính bằng tiếng Anh trong việc phân tích ngữ âm và âm vị học của hệ thống thanh điệu tiếng Việt. Cuốn sách đưa ra nhiều nhận định mới mẻ. Các tư liệu cho thấy một cách rõ ràng đây là một hệ thanh điệu không phải với sáu mà là tám thanh, hai thanh sắc và nặng trong các âm tiết kết thúc bằng phụ âm cuối là hai thanh riêng biệt. Quan trọng hơn, công trình này trình bày các chứng cớ đã làm thay đổi hẳn những mô tả truyền thống về thanh điệu: đường nét của thanh điệu trong lời nói có rất nhiều biến thể, song các chất giọng (giọng kẹt và giọng thở) thì tương đối ổn định. Ngoài ra, tác giả còn đóng góp những hiểu biết sâu sắc khác. Trong suốt công trình, các dữ liệu âm học và ngữ âm thực nghiệm được dùng để củng cố cho giả thiết. Bản tiếng Việt của cuốn sách này nhẽ ra đã phải ra đời sớm hơn nhiều.
- GS Mark Alves, nhà Ngôn ngữ học, Đại học Montgomery, USA
Tác phẩm bậc thầy về thanh điệu tiếng Việt (giọng Bắc) này sẽ được cả những nhà làm lý thuyết ngôn ngữ cũng như những chuyên gia về ngữ âm thực nghiệm quan tâm. Công trình của Phạm thảo luận nhiều vấn đề như số lượng các thanh, các đặc trưng cũng như mức độ phức tạp và tính đánh dấu của chúng, và đưa ra những cấu trúc cần thiết để giải quyết các vấn đề của thanh điệu. Có lẽ điều ngạc nhiên nhất đối với những ai không quen thuộc với phương ngữ này là thiếu sự tương ứng giữa tần số cơ bản f0 và căn cước để nhận dạng thanh điệu. Vì lý do này mà cách người Việt gọi tên thanh điệu thực sự hữu ích so với cách gọi bằng những thuật ngữ phổ biến dựa trên cao độ, như thanh "cao" hay "thấp". Thay vào đó, các đặc tính thanh hầu, như chất giọng kẹt hay giọng thở, giúp việc nhận dạng thanh điệu. Điều thú vị là ngoại trừ các thanh võng, đối với tất cả các thanh điệu khác, điểm cuối rất quan trọng, xác định thanh nào là thanh nào. Phạm cũng thảo luận về phạm vi của thanh điệu, ít nhất trong tiếng Việt và trong phương ngữ Bắc. Đó là vần chứ không phải là âm tiết, đỉnh âm tiết, hoặc mora. Mặc dù những kết quả này đã được trình bày nhiều năm rồi, cuốn sách vẫn còn là nơi bắt đầu lý tưởng cho bất cứ ai muốn bắt tay vào nghiên cứu thanh điệu.
-
GS Ronal Smyth, nhà Ngôn ngữ học Tâm lý, viện Đại học Toronto, Canada
Về tác giả
Giáo sư Andrea Hoa Pham sinh trưởng ở Đà Nẵng. Tốt nghiệp Tiến sĩ Ngôn ngữ học, viện Đại học Toronto, Canada năm 2001; là Post-doctoral fellow tại Đại học York, Canada năm 2001-2002. Từ năm 2002 đến nay nghiên cứu và giảng dạy tại Khoa Ngôn ngữ, Văn học và Văn hoá tại viện Đại học Florida, phụ trách chương trình Việt Nam học. Giải thưởng Giáo sư Tiêu biểu Đại học Florida năm 2021-2024.
Vài công trình chính gồm:
- Vietnamese Tone - a New Analysis, NXB Routledge, New York, 2003
- Hãy nhảy cùng em - Dance with me, tuyển tập thơ song ngữ của Andrea Hoa Pham và Lola Haskins, AHP dịch, NXB Đà Nẵng, 2018
- Nguồn gốc và sự hình thành giọng Quảng Nam, NXB Đà Nẵng, 2022
Ngoài ra, GS Pham còn là tác giả của vài chục bài báo và chương sách nghiên cứu về ngữ âm-âm vị học tiếng Việt, biến đổi âm thanh, và ngôn ngữ học xã hội.
👁️
108 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
VNĐ: 198,000
Cuốn sách này là phiên bản ‘dễ đọc’ của luận án tiến sĩ (Hoa Pham, Thanh điệu tiếng Việt: Thanh điệu không phải là Cao độ), đã bảo vệ và nộp ở Đại học Toronto
LỜI NÓI ĐẦU Cuốn sách này là phiên bản ‘dễ đọc’ của luận án tiến sĩ (Hoa Pham, Thanh điệu tiếng Việt: Thanh điệu không phải là Cao độ), đã bảo vệ và nộp ở Đại học Toronto năm 2001. So với luận
THANH ĐIỆU TIẾNG VIỆT: Một Phân Tích Mới - Andrea Hoa Pham - (bìa mềm) - Giá bìa: 198.000đ *** LỜI NÓI ĐẦU Cuốn sách này là phiên bản ‘dễ đọc’ của luận án tiến
Chữ Quốc ngữ – tức bảng chữ cái tiếng Việt hiện đại – vốn được các giáo sĩ Dòng Jesus người Bồ Đào Nha và Ý sáng tạo nên, và được linh mục Alexandre de
Từ điển Thành ngữ tiếng Việt – Bích Hằng và nhóm biên soạn Tiếng Việt luôn là một môn học mang tầm quan trọng đối với cuộc sống của người Việt Nam. Để hiểu
thumb|Sáu [[Âm vị học tiếng Việt#Thanh điệu|thanh điệu tiếng Việt]] **Thanh điệu** () là việc sử dụng cao độ trong ngôn ngữ để phân biệt nghĩa từ vựng hoặc ngữ pháp—đó là, để phân biệt
Tiếng Việt 123 - Tiếng Việt Cho Người Nước Ngoài - Vietnamese For Beginners - Student Book - Trình Độ B1 Ngoài các phần giới thiệu hệ thống nguyên âm, phụ âm, thanh điệu tiếng
Cuốn sách "Các Mô Hình Ngữ Điệu Tiếng Việt Theo Mục Đích Giao Tiếp" là một nghiên cứu chuyên sâu về ngữ điệu trong tiếng Việt, đặc biệt là các mô hình ngữ điệu được
Cuốn sách "Các Mô Hình Ngữ Điệu Tiếng Việt Theo Mục Đích Giao Tiếp" là một nghiên cứu chuyên sâu về ngữ điệu trong tiếng Việt, đặc biệt là các mô hình ngữ điệu được
Kinh Thánh tiếng Việt xuất bản năm 1925 là bản dịch đầu tiên toàn bộ Kinh Thánh Tin Lành sang tiếng Việt, được phát hành tại Việt Nam. Bản **Kinh Thánh Việt ngữ 1925** được
GIỚI THIỆU SÁCH Tiếng Việt là một thứ tiếng giàu đẹp và trong sáng, như nhà văn Đặng Thai Mai đã viết: "Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc. Tiếng
**Chính tả tiếng Việt** là sự chuẩn hóa hình thức chữ viết của ngôn ngữ tiếng Việt. Đây là một hệ thống quy tắc về cách viết các âm vị, âm tiết, từ, cách dùng
**Âm vị học tiếng Việt** là môn học nghiên cứu về cách phát âm tiếng Việt. Bài viết này tập trung vào các chi tiết kỹ thuật trong việc phát âm tiếng Việt viết bằng
**Từ vựng tiếng Việt** là một trong ba thành phần cơ sở của tiếng Việt, bên cạnh ngữ âm và ngữ pháp. Từ vựng tiếng Việt là đối tượng nghiên cứu cơ bản của ngành
nhỏ|phải|[[Thương xá Phước Lộc Thọ]] nhỏ|phải|Bia chào mừng đến [[Little Saigon ở Garden Grove, California bằng tiếng Anh và tiếng Việt]] Tiếng Việt có hơn 1,5 triệu người sử dụng tại Hoa Kỳ và là
nhỏ|_"Tôi nói tiếng Việt Nam"_ (碎呐㗂越南), bên trên viết bằng [[chữ Quốc ngữ (chữ Latinh), bên dưới viết bằng chữ Nôm.|250x250px]] **Chữ viết tiếng Việt** là những bộ chữ viết mà người Việt dùng để
**Bộ gõ tiếng Việt** là một loại phần mềm hỗ trợ soạn thảo văn bản bằng tiếng Việt trên máy tính, thường cần phải có phông ký tự chữ Quốc ngữ đã được cài đặt
**Ngữ pháp tiếng Việt** là những đặc điểm của tiếng Việt theo các cách tiếp cận ngữ pháp khác nhau: tiếp cận ngữ pháp cấu trúc hay tiếp cận ngữ pháp chức năng. Phần dưới
sách - bồi dưỡng tiếng việt 4 (bám sát sgk cánh diều) Bồi Dưỡng Tiếng Việt Lớp 4 (Bám Sát SGK Cánh Diều) Cuốn sách "Bồi Dưỡng Tiếng Việt Lớp 4" sẽ giúp các em
sách - bồi dưỡng tiếng việt 4 (bám sát sgk cánh diều) Bồi Dưỡng Tiếng Việt Lớp 4 (Bám Sát SGK Cánh Diều) Cuốn sách "Bồi Dưỡng Tiếng Việt Lớp 4" sẽ giúp các em
**Tiếng lóng** hay **từ lóng** trong tiếng Việt là các từ vựng hạn chế về mặt thành phần và tầng lớp sử dụng. Trong từng trường hợp khác nhau thì tiếng lóng được sử dụng
**_Vua tiếng Việt_** là chương trình trò chơi truyền hình do Đài Truyền hình Việt Nam sản xuất. Đây là chương trình nhằm tìm hiểu và khám phá sự phong phú, giàu có và thâm
Combo Vở Ô Li Bài Tập Toán + Tiếng Việt 5 (Bám Sát SGK Cánh Diều) (Bộ 4 Cuốn) 1. Vở Ô Li Bài Tập Toán 5/1 (Bám Sát SGK Cánh Diều) 2. Vở Ô
**Wikipedia tiếng Việt** là phiên bản tiếng Việt của Wikipedia. Website lần đầu kích hoạt vào tháng 11 năm 2002 và chỉ có bài viết đầu tiên của dự án là bài Internet Society. Wikipedia
Bồi Dưỡng Tiếng Việt Lớp 4 (Bám Sát SGK Cánh Diều) Cuốn sách "Bồi Dưỡng Tiếng Việt Lớp 4" sẽ giúp các em học tốt môn Tiếng Việt theo chương trình mới. Cuốn sách được
Combo Vở Ô Li Bài Tập Tiếng Việt 5 - Tập 1 + 2 (Bám Sát SGK Cánh Diều) (Bộ 2 Cuốn) 1. Vở Ô Li Bài Tập Tiếng Việt 5 - Tập 1 (Bám
Combo Vở Ô Li Bài Tập Tiếng Việt 4 - Tập 1 + Tập 2 (Bám Sát SGK Cánh Diều) (Bộ 2 Cuốn) 1. Vở Ô Li Bài Tập Tiếng Việt 4 - Tập 1
Sách - Vở ô li bài tập tiếng Việt 4 tập 2 (bám sát SGK Cánh Diều) - HA Cuốn Vở ô li Bài tập Tiếng Việt 4 được biên soạn với mong muốn đáp
Sách - Kiểm tra đánh giá năng lực học sinh lớp 4 môn Tiếng Việt học kì 1 THÔNG TIN CHI TIẾT Sách - Kiểm tra đánh giá năng lực học sinh lớp 4
**_Từ điển tiếng Việt_** còn gọi là **_Từ điển Hoàng Phê_** là công trình từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học, cơ quan nghiên cứu ngôn ngữ hàng đầu của Việt Nam, do
Combo Học Tốt Toán + Tiếng Việt Lớp 2 (Dùng Kèm SGK Cánh Diều) (Bộ 4 Cuốn) 1. Hướng Dẫn Học Tốt Toán Lớp 2 - Tập 1 (Dùng Kèm SGK Cánh Diều) Công ty
Combo Giúp Em Học Tốt Tiếng Việt Lớp 3 - Tập 1 + 2 (Dùng Kèm SGK Cánh Diều) (Bộ 2 Cuốn) 1. Giúp Em Học Tốt Tiếng Việt Lớp 3 - Tập 1 (Dùng
Combo Giúp Em Học Tốt Tiếng Việt Lớp 3 - Tập 1 + 2 (Dùng Kèm SGK Cánh Diều) (Bộ 2 Cuốn) 1. Giúp Em Học Tốt Tiếng Việt Lớp 3 - Tập 1 (Dùng
Sách: Khám phá tiếng Việt hiện đại - 20 chủ đề & hơn 2000 tình huống thông dụng Unlock Modern Vietnamese - 20 Topics & more 2000 practical situations Số trang: 286 trang Kích thước:
Boxset Harry Potter - Tiếng Việt (Trọn Bộ 7 Tập) Bộ truyện bảy tập Harry Potter là tác phẩm đáng tự hào nhất, nổi tiếng nhất đồng thời cũng là tác phẩm mang lại danh
**Các thánh tử đạo Việt Nam** là danh sách những tín hữu Công giáo người Việt hoặc thừa sai ngoại quốc được Giáo hội Công giáo Rôma tuyên thánh với lý do tử đạo. Trong
**Thành ngữ gốc Hán** dùng để chỉ những kết cấu ngôn ngữ rất ổn định, phổ thông, cô đọng về mặt ngữ nghĩa thịnh hành trong tiếng Hán, được du nhập vào tiếng Việt và
Sách - Vở ô li bài tập tiếng việt lớp 5 - tập 1(bám sát sgk cánh diều) - HA Cuốn Vở ô li Bài tập Tiếng Việt 5 được biên soạn với mong muốn
Sách - Vở ô li bài tập tiếng việt lớp 5 - tập 1(bám sát sgk cánh diều) - HA Cuốn Vở ô li Bài tập Tiếng Việt 5 được biên soạn với mong muốn
Sách - Vở ô li bài tập tiếng việt lớp 5 - tập 2(bám sát sgk cánh diều) - HA Cuốn Vở ô li Bài tập Tiếng Việt 5 được biên soạn với mong muốn
Từ Điển Tiếng Việt (100.000 Từ) NỘI DUNG: Từ điển Từ Điển Tiếng Việt (100.000 Từ) thu thập và giải thích nghĩa những từ ngữ thông thường trong tiếng Việt hiện nay, với khối lượng
Ngôn ngữ hình thành từ cuộc sống và phản ánh cuộc sống của từng địa phương khác nhau về kinh tế, văn hóa sẽ khác nhau. Ở Việt Nam, chủ yếu có ba vùng phương
**Hệ thống chữ nổi tiếng Việt** hay **chữ** **Braille tiếng Việt** là hệ chữ Braille được dùng trong tiếng Việt dành cho người khiếm thị, dựa trên chữ Braille tiếng Pháp. Một số chữ không
Tiếng Việt 123 - Tiếng Việt Cho Người Nước Ngoài - Vietnamese For Beginners - Student Book - Trình Độ A The number of foreigners living and working in Vietnam has increased dramatically in recent
Từ Điển Tiếng Việt (100.000 Từ) Từ điển này thu thập và giải thích nghĩa những từ ngữ thông thường trong tiếng Việt hiện nay, với khối lượng từ phong phú, đa dạng xuyên suốt
Vở Bài Tập Tiếng Việt 4 - Tập 1 (Cánh Diều) ( 2025) – Vở bài tập Tiếng Việt 4 (gồm 2 tập) gồm các bài tập/hoạt động thực hành tương tự như các bài
Vở Bài Tập Tiếng Việt 4 - Tập 2 (Cánh Diều) ( 2025) – Vở bài tập Tiếng Việt 4 (gồm 2 tập) gồm các bài tập/hoạt động thực hành tương tự như các bài
sách - Giúp em học tốt tiếng Việt lớp 3 tập 2 (bám sát SGK Cánh Diều) Từ năm học 2022 – 2023, các em học sinh lớp 3 được học sách giáo khoa theo
SÁCH - Giúp em học tốt tiếng việt 2 tập 2 (dùng kèm sgk cánh diều) Kính thưa quý thầy, cô giáo, các bậc phụ huynh học sinh cùng các em học sinh thân mến!
SÁCH - Giúp em học tốt tiếng việt 2 tập 2 (dùng kèm sgk cánh diều) Kính thưa quý thầy, cô giáo, các bậc phụ huynh học sinh cùng các em học sinh thân mến!